Ngonda Yivua
Kikunda, kilumbu 1 Ngonda Yivua
Kiala tulezimina dedi bunleziminanga mbasukulu yi muinya.—Luk. 1:78
Nzambi wuvana Yesu lulendu muingi kumanisa ziphasi va nza. Bo Yesu kavanga mangitukulu, nandi wumonisa ti kalenda manisa ziphasi zio befu tulendi nunga ko kumanisa. Dedi, nandi widi lulendu muingi kumanisa ziphasi zioso—tutambula mu nzila masumu dedi bimbevu ayi lufua. (Mat. 9:1-6; Lom. 5:12, 18, 19) Mangitukulu mandi mammonisa ti, nandi kalenda belusa mintindu mioso mi bimbevu ayi kuvulubusa bafua. (Mat. 4:23; Yoa. 11:43, 44) Mvandi lulendu luandi lummonisa ti widi mangolo muingi kumanisa bivuka ayi kuvukisa batu mu ziphevi zimbi. (Mala. 4:37-39; Luk. 8:2) Mayangi beni kuzaba ti Yave wuvana lulendu alolo mu mioku mi Muan’andi! Tulenda ba lufiatu ti lusakumunu tuala tambula mu nzila Kintinu ki Nzambi luala salama. Mangitukulu Yesu kavanga bo kaba va ntoto, ma tulonga ti nandi wala luta vanga mawu mu kuba Ntinu wu Kintinu ki Nzambi. w23.04 3 ¶5-7
Kimuadi, kilumbu 2 Ngonda Yivua
Kibila phevi yi Nzambi yimfionguninanga mambu moso, kubunda mvandi mambu maphinda ma Nzambi. —1 Ko. 2:10.
Boti mu kimvuka widi muidi minsamuni miwombu ḿba ngie wubakanga ko beni luaku muingi kuvana mimvutu ayi ḿba wulenda tomba kuvonga. Boti buawu, bika kuvonga kuvananga mimvutu. Kubikanga mimvutu miwombu mu kadika lukutukunu. Kibila, boti wisintambula ko luaku lu kuvana mimvutu va thonono lukutukunu, ngie wunkuiza tatamana kubaka mimvutu minkaka mi kuvana bo lukutukunu luntatamana. Diawu bo wunkubika Kibanga ki Nsungi, fiongunina buidi matangu madidi nguizani na ntu diambu. Ngie kuvanga mawu, wela baka mimvutu miwombo mi kuvana mu lukutukunu. Mvandi wulenda kubika mimvutu mu matangu madi beni phasi mu kusudikisa. Kibila mbi? Kibila ḿba bawombu basinkuiza nanguna ko mioku muingi kuvana mimvutu mu matangu amomo. Buabu, boti wumvanga mangolo moso amomo, vayi wisintambula ko luaku lu kuvana mimvutu? Ngie wulenda koluka na ntuadisi ava lukutukunu lutona muingi kunkamba matangu tidi kuvanina mvutu. w23.04 21-22 ¶9-10
Kintatu, kilumbu 3 Ngonda Yivua
Yozefi . . . wuvanga mamoso mu phila mbasi yi Yave yintumina. Bosi wunata nkazi’andi ku nzo.—Mat. 1:24.
Yosefi wusadila mu nzaki thuadusulu katambula. Ayi mawu mamvanga kumonikina nnuni wumboti. Kuvioka khumbu zitatu, nandi wutambula zithuadusulu zi Nzambi matedi dikanda diandi. Ayi mu kadika khumbu, nandi wutumukina mu nsualu kheti bo mawu mabe sundula kubalula mambu mawombo. (Mat. 1:20; 2:13-15, 19-21) Mu kulandakana thuadusulu yi Nzambi, Yosefi wukieba Malia, wumbuela mioko ayi wunsadisa. Yindula buidi mambu Yosefi kavanga masadisila Malia kaluta kunzola ayi kunkinzika. Banuni, benu mulenda landakana kifuani ki Yosefi mu kutomba malongi mu Kibibila matedi buidi bu kukiebila dikanda dinu. Benu kusadila malongi amomo, kheti mawu mansundula kubalula mambu mawombo, munkuiza monisa luzolo kuidi bakazi binu ayi mawu mankuiza kindisa dikuela diaku. Khomba mueka wunkalanga ku Vanuatu, widi wukuela kuvioka 20 di mimvu wutuba: “Bo nnuni’ama kamfiongunina ayi kansadila zithuadusulu zi Yave, minu yinluta kunkizikanga. Yimmonanga ti yidi mu nsika ayi yinluta banga lufiatu mu makani kambaka.” w23.05 21 ¶5
Kinna, kilumbu 4 Ngonda Yivua
Kuala ba nzila, ngete nzila beni yala tedulu nzila yi busonga.—Yesa. 35:8.
Basi Yuda bafumina ku Babiloni, bayiza ba dikabu dinlongo kuidi Nzambi’awu. (Deute. 7:6) Vayi mambu amomo mabasa sundula ko ti vabasa tombulu ko basi Yuda babalula mua mambu mu luzingu luawu muingi kukuangidika Yave. Bawombo mu basi Yuda babutukila ku Babiloni. Ayi baba mayindu dedi ma basi Babiloni. Bo vavioka 69 di mimvu, tona basi Yuda bavutuka ku Isaeli, Nyadi Nehemia wuyituka bo kazaba ti bana bawombo babutukila ku Isaeli babasa kolukanga ko mbembu yi basi Yuda. (Deute. 6:6, 7; Nehe. 13:23, 24) Buidi bana abobo bankuiza zodila ayi kubuongimina Yave boti basimvisa ko mbembu yi Ebeleo—mbembu yisonimina Diambu di Nzambi? (Esala 10:3, 44) Vaba tombulu bawombo mu basi Yuda babalula mua mambu mu luzingu. Kibila ku Isaeli, kuawu baba nunganga kuvutula mbuongimini yikiedika malembe malembe.—Nehe. 8:8, 9. w23.05 15 ¶6-7
Kintanu, kilumbu 5 Ngonda Yivua
Yave wuntelimisanga baboso bambua ayi wunkindisanga baboso badi balebakana.—Minku. 145:14.
Kiadi ayi kiunda kibila kheti tuidi beni phuila ayi tunnunga kukiyala, khumbu zinkaka valenda monika mambu malenda ku tutula nkaku. Dedi, “mambu tukhambu kana kuvanga,” malenda kutukuiba thangu tubotula muingi kuvanga mangolo ma kudukisa makani mitu. (Mpovi 9:11) Tulenda viokila mu mambu ma tubika mu kiunda voti ma kutudekula mangolo. (Zinga. 24:10) Mu kuba batu ba masumu ḿba tulenda doduka diela mu mambu tuidi mu kuvangila mangolo. (Lom. 7:23) Voti khumbu zinkaka tulenda ba bavonga. (Mat. 26:43) Mambu mbi malenda ku tutula nkaku? Tebuka moyo ti kuvanga zinzimbala masinsundula ko ti tulendi nunga ko. Kibibila kintuba ti tulenda bua khumbu ziwombo. Bo wumvanga mangolo ma kutatamana kheti mu bikaku, ngie wummonisanga kuidi Yave ti wuntomba kunkuangidika. Ayi Yave wumbanga beni mayangi mu kumona mangolo widi mu kuvanga muingi kudukisa makani maku. w23.05 30 ¶14-15
Kisabala, kilumbu 6 Ngonda Yivua
Lufueti ba kifuani kimboti kuidi mamemi.—1 Pet. 5:3.
Kisalu ki ntuami ntuala, kinsadisanga matoku kulonguka buidi bu kukolukila na batu baviakana. Kiawu mvandi kilenda kunsadisa kusadila zimbongo kambaka mu nduenga. (Fil. 4:11-13) Phila yimueka yimboti yi kutonina kisalu ki thangu ka thangu, yidi mu kuba nsadisi wu mintuami ntuala. Kisalu ki ntuami ntuala, kilenda zibula luaku lu kuvanga mambu mawombu mu kisalu ki thangu ka thangu, dedi kusala mu kisalu ki kutunga voti kusadila ku Beteli. Zikhomba zi babakala bafueti vanga mangolo ma kukuna zikhadulu zintombulu muingi kusadila zikhomba mu kuba bakulutu ba kimvuka. Kibibila kintuba ti zikhomba bamvanga mangolo ma kudukisa makani amomo, “buna badi mu kutomba mambu mamboti.” (1 Ti. 3:1) Khomba kafueti kuna zikhadulu zintombulu muingi kuba nsadisi wu bakulutu ba kimvuka. Minsadisi mi bakulutu ba kimvuka, bansadisanga bakulutu ba kimvuka mu ziphila ziwombu. Minsadisi amiomio na bakulutu ba kimvuka, mu kukikulula bansadilanga zikhomba ziawu ayi bansamunanga yawu mu kifuza mu kisalu ki kusamuna. w23.12 28 ¶14-16
Kilumingu, kilumbu 7 Ngonda Yivua
Bo kayiza ba ditoku, wutona kubuongimina Nzambi yi Davidi wumueka mu bakulu bandi.—2 Lusa. 34:3.
Yosia wuba muana ditoku bo katona kutomba Yave. Nandi waba zolanga kulonguka matedi Yave ayi kuvanga luzolo luandi. Vayi luzingu luba beni phasi kuidi ntinu awowo. Nandi wutuadisa mbuongimini yikiedika, kheti bo mbuongimini yi luvunu yaba tatamana. Ava Yosia kaba 20 di mimvu, nandi wutona kutulula mbuongimini yi luvunu ku Yelusalemi. (2 Lusa. 34:1, 2) Kheti wukidi muana ditoku, ngie wulenda baka makani dedi ma Yosia ma kutomba Yave ayi kulonguka zikhadulu ziandi. Ndongukulu ayoyo yinkuiza kusadisa kukivana kuidi Yave. Ngie kuvanga mawu, mbi mankuiza sundula kuidi ngiewu kadika kilumbu? Luke, wubotama bo kaba 14 di mimvu wutuba: “Tona bubu, yintulanga kisalu ki Yave va theti mu luzingu luama ayi yintomba kumbika mu mayangi.” (Mala. 12:30) Ngie kuvanga mawu wala tambula lusakumunu. w23.09 11 ¶12-13
Kikunda, kilumbu 8 Ngonda Yivua
Lukinzika batu bansalanga beni va khat’inu, ba lutuadisanga mu Fumu.—1 Te. 5:12.
Bo mvuala Polo kasonika nkanda kuidi basi Tesalonika, vavioka mvu wumueka tona batsikika kuna kimvuka. Ayi ḿba bakulutu baba mu kimvuka beni basa ba ko beni phisulu ayi bavanga zinzimbala. Vayi kheti bobo vabe tombulu kukinzika babakala abobo. Bo ziphasi zingolo zidi mu kuefikamanga; tuala tombulu beni lusalusu lu bakulutu ba kimvuka muingi ba tuvana zithuadusulu. Ḿba tualasa baka ko luaku lu kutambula zithuadusulu ku kikhulutu kitu voti kuidi zikhomba ku filiali, diawu didi diambu dinkinza kulonguka kuzola ayi kukinzika bakulutu ba kimvuka. Kheti mu moso kua mambu malenda monika, tufueti tatamana bakotuka ayi kubika tsikika thalu mu zinzimbala zi zikhomba aziozio. Vayi Yave mu nzila Yesu widi mu kutuadisa zikhomba aziozio. Dedi bo phu yi kisengu yabe kiebilanga ntu wu disodi, kivuvu kitu mvandi, kinkiebanga mayindu mitu. Kiawu, kitu sadisanga kuzaba ti biuma bioso tulenda baka mu nza ayiyi bidi biphamba. (Fil. 3:8) Kivuvu kitu ki tusadisanga kuba bavumbama ayi bakinda. w23.06 11-12 ¶11-12
Kimuadi, kilumbu 9 Ngonda Yivua
Nkietu khambulu nduenga widi kithemu. Nandi ke kutu matu. —Zinga. 9:13.
Baboso bankuwanga thumusunu yinkietu wukhambulu nduenga, bafueti sola kutumukina voti ndamba. Vadi bibila biwombo tufueti vangila mangolo muingi tubika vanga kitsuza. Bamfuanikisa ‘nkietu wukhambulu nduenga’ banga mutu wuntuba: ‘Nlangu wuyibu widi lueki.’ (Zinga. 9:17) Mbi binsundula ‘nlangu wuyibu’? Mu kibibila, batu bakuela mu ntinu, bawu to badi luaku lu kubundana nhitu. (Zinga. 5:15-18) Dedi mu matangu amama ma zingana, bandedikisa kubundana nhitu na nlangu wu phosi. Vayi mawu madi beni disuasana na ‘nlangu wuyibu’, mansundula kubundana nhitu mu khambulu nsua. Batu bamvanganga kitsuza bamvanganga mangolo ma kusueka mawu kuidi bankaka, dedi bo muivi kamvangilanga mambu mu kinsueki. Ayi bawu balenda yindula ti bankaka bansikuiza bakula ko mambu bamvanga. Vayi badi mu kuyivuna, kibila Yave wummonanga mambu moso. Kuzimbisa lunungu lu Yave, kiawu kiuma kilutidi phasi kilenda ku tumonikina.—1 Ko. 6:9, 10. w23.06 22 ¶7-9
Kintatu, kilumbu 10 Ngonda Yivua
Vayi minu kukhambu vangila mawu mu lutia luami, kheti bobo, yitambula kiyeku mu mawu.—1 Ko. 9:17.
Mbi wulenda vanga boti minsambu miaku misiedi ko mifuana, voti wusiala bue yivana ko beni mu kisalu ki kusamuna? Bika kuyindula ti ngie wusiedi ko phevi yi Yave. Mu kuba mutu wu masumu, khumbu zinkaka mabanza maku malenda kuvanga kuyindudila abobo. Kifuza kiaku kia kutona kudekuka, yindula mu kifuani ki mvuala Polo. Kheti nandi wubaka makani ma kulandakana kifuani ki Yesu, kheti bobo nandi wuzaba ti khumbu zinkaka disinkuiza ba ko diambu diluelu kuvanga mawu. Polo wuba wukubama muingi kudukisa kiyeku kiandi, mu kisalu ki kusamuna, kheti khumbu zinkaka diabasa banga ko diambu diluelu. Bobuawu mvandi, kawubika zinzimbala ziaku, zi kutuadisa. Baka makani ma kuvanga mambu mamboti, kheti didi diambu diphasi. Mambu wumvanga, mafueti kusadisa kuba mabanza mamboti.—1 Ko. 9:16. w24.03 11-12 ¶12-13
Kinna, kilumbu 11 Ngonda Yivua
Monisanu bivisa ti luku bazolanga.—2 Ko. 8:24.
Befu mvitu, tulenda monisa luzolo kuidi zikhomba zitu mu kuba yambanga ayi kuvanga yawu kikundi. (2 Ko. 6:11-13) Bawombu mu befu tuidi mu bimvuka bidi zikhomba badi bikhulu ayi kimutu kiviakana. Vayi kheti bobo, tulenda kindisa luzolo luitu mu bawu mu kutsikika mayindu mu zikhadulu zimboti badi. Befu kuvanga mangolo ma kutadila bankaka dedi bo Yave kaba tadilanga, tunkuiza monisa ti mvandi tuba zolanga. Tuala tombulu beni kumonisa luzolo kuidi zikhomba mu thangu ziphasi zingolo. Buidi Yave kala tukiebila bo ziphasi zingolo ziala tona? Mona mambu Yave katuma dikabu diandi bavanga bo batulula Babiloni mu thangu yikhulu. Nandi wutuba: ‘Dikabu diama, kotanu mu bivinga ayi zibikanu mielu, suamanu mu mua thangu nati nganzi’awu yinkuiza mana.’ (Yesa. 26:20) Ḿba vala tombulu befu mvitu kulandakana zithuadusulu aziozio mu thangu ziphasi zingolo. w23.07 6-7 ¶14-16
Kintanu, kilumbu 12 Ngonda Yivua
Mambu mu nza, madi mu kubaluka.—1 Ko. 7:31.
Tuba mayindu mafuana. Wukiyuvusa: ‘Bukiedika ti batu ba kumbonanga ti yidi mutu widi mayindu mafuana ayi zebi kukiyala? Voti bawu bakumbonanga dedi mutu widi lukasu, nganzi ayi widi phasi mu kuba yandi va kimueka? Yinkuwanga ayi yimvuanga nkinza mayindu ma bankaka?’ Befu kumonisa ti tuidi mayindu mafuana, tunkuiza landakana kifuani ki Yave ayi ki Yesu. Vantombuluanga kuba mayindu mafuana bo mambu mambaluka. Ayi bo mambu mambaluka, tulenda viokila mu mambu mawombo maphasi tuaba khambu yindulanga. Ayi mambu beni malenda ba, kimbevu kingolo, kukhambu ku zimbongo ayi bo mintinu bantomba ku tutula nkaku muingi kubuongimina Yave. (Mpovi 9:11) Mvandi, biyeku bitu mu kimvuka bilenda baluka ayi bilenda ku tuvanga kuba mu kiunda. Kheti mambu malenda baluka, vayi tulenda nunga kuvanga mambu amama: (1) kuvitika mambu mabe baluka (2) kutsikika thalu mu mambu mankuiza kuntuala, (3) kutebuka moyo mambu mamboti madi mu kumonika mu luzingu luaku (4) kusadisa bankaka. w23.07 21-22 ¶7-8
Kisabala, kilumbu 13 Ngonda Yivua
Ngie widi beni luvalu.—Dani. 9:23.
Mbikudi Danieli wuba ditoku bo basi Babiloni bannata ku buvika ku Babiloni. Kheti nandi wuba ditoku, zimfumu zi Babiloni bayituka beni bo bammona. Bawu ‘bamona to,’ ti Danieli ‘wuba beni kitoku’ ayi dikanda diandi diba dizabakana. (1 Samu. 16:7) Mu kibila akiokio, basi Babiloni bankubika muingi kasadila ku nzo ntinu. (Dani. 1:3, 4, 6) Yave waba zolanga Danieli mu kibila ki ntindu mutu nandi kaba. Ayi ḿba Danieli wuba to 20 di mimvu bo Yave katuba ti nandi wuba mutu wulunungu va meso mandi, dedi Nowa ayi Yobi basadila Nzambi mu mimvu miwombu. (Ngene. 5:32; 6:9, 10; Yobi 42:16, 17; Yehe. 14:14) Ayi Yave wutatamana kuzola Danieli mu luzingu luandi loso.—Dani. 10:11, 19. w23.08 2 ¶1-2
Kilumingu, kilumbu 14 Ngonda Yivua
Lununga kuvisa buboti kutanduka, kukula, kuzangama, kuvinda.—Efe. 3:18.
Boti wuntomba kubaka makani ma kusumba nzo, ngie wunkuiza tomba kumona mambu moso matedi nzo beni. Mawu mvandi mantombulu bo tuntanga ayi tunlonguka Kibibila. Ngie kutangila Kibibila mu nsualu, wunkuiza longuka to malongi—“matheti mu Diambu di Nzambi.” (Ebe. 5:12) Dedi mu kifuani ki nzo, befu tunkuiza “kota” muingi kufiongunina mambu moso. Bobuawu mvandi phila yilutidi yi kulongukila Kibibila, yidi mu kumona buidi mambu moso madidi kithuadi na tsangu yi Kibibila. Vanga mangolo muingi wuvisa kubika kuandi to mambu ngie wunkikininanga vayi kibila mbi wunkikininanga mu mawu. Muingi kuvisa buboti mambu madi mu Diambu di Nzambi, tufueti longuka kiedika kiphinda kidi muawu. Mvuala Polo wukindisa zikhomba muingi balonguka beni Diambu di Nzambi muingi ‘kuvisa buboti matedi kutola, kukula, kunangama ayi phinda’ yi kiedika. Mu phila ayoyo baklistu abobo, bankuiza mena ‘mianzi ayi bakinda’ mu kiminu kiawu. (Efe. 3:14-19) Mawu mvitu tufueti vanga. w23.10 18 ¶1-3
Kikunda, kilumbu 15 Ngonda Yivua
Zikhomba, mu matedi kukindama mu ziphasi ayi kumonisa mvibudulu, landakananu kifuani ki mimbikudi, babikudila mu dizina di Yave. —Tia. 5:10.
Mu Kibibila muidi bifuani bi batu bawombu bamonisa mvibudulu. Ngie wulenda botula thangu muingi kulonguka matedi bifuani abiobio? Dedi, Davidi wuba muana ditoku bo bansola muingi kuba ntinu ku Isaeli. Vayi nandi wutedimina mimvu miwombu muingi kutambula kiyeku akiokio. Simioni ayi Ana, bisadi bikuikama bi Yave, batedimina mu mvibudulu tsundukulu yi lukanu matedi Mesia. (Luk. 2:25, 36-38) Bo wunlonguka matedi binongo abiobio, tomba kuzaba mimvutu mi biuvu abibi: Mbi binsadisa kumonisa mvibudulu? Ndandu mbi kabaka mu kumonisa mvibudulu? Buidi yilenda landikinina kifuani kiandi? Mvandi wulenda baka ndandu, mu kulonguka matedi bifuani bi batu bakhambu monisa mvibudulu. (1 Samu. 13:8-14) Ngie wulenda kuyikuvusa: ‘Mbi binnata kukhambu monisa mvibudulu? Mambu mbi maphasi bammonikina?’ w23.08 25 ¶15
Kimuadi, kilumbu 16 Ngonda Yivua
Befu tunkikinina ayi tuzebi ti ngie widi kisadi Kinlongo ki Nzambi.—Yoa. 6:69.
Mvuala Petelo wuba wukuikama ayi kasa bika ko ni kiuma kimvutula mbusa. Nandi wumonisa lukuikumunu luandi, mu thangu Yesu katuba diambu minlandikini miandi bakhambu visa. (Yoa. 6:68) Mu kukhambu telimina voti kuvisa mbi mambu amomo maba sundula, bawombu babika kubue landakana Yesu. Vayi Petelo wutatamana. Nandi wuvisa ti Yesu to ‘wuba mambu ma luzingu lu mvu ka mvu.’ Yesu wuzaba ti Petelo ayi bapostolo bankaka bala kunkuekula. Vayi Yesu wuba lufiatu ti Petelo wala tatamana kuba wukuikama. (Luk 22:31, 32) Yesu wuvisa ti “mutu widi phuila . . . yi kuvanga mambu masulama, vayi nyitu yidi yilebakana.” (Mala. 14:38) Kheti Petelo wummanga, vayi Yesu kasa kumvongila ko. Bo kavulubuka, Yesu wumonikina Petelo—bo kaba va naveka. (Mala 16:7; Luk 24:34; 1 Ko. 15:5) Buidi mambu amomo makindisila mvuala awowo, wuba mu kiunda? w23.09 22 ¶9-10
Kintatu, kilumbu 17 Ngonda Yivua
Mayangi kuidi batu bo Nzambi kalemvukila zinzimbala ayi masumu mawu.—Lom. 4:7.
Nzambi wunlemvukilanga masumu ma batu badi kiminu mu nandi. Bo kanlemvukila, nandi wunzimbakananga mawu. (Minku. 32:1, 2) Nandi wuntadilanga batu beni buka ti basi ko bibila ayi badi basonga mu kibila ki kiminu kiawu. Kheti Yave wutedila Abalahami, Davidi ayi bisadi biandi binkaka bikuikama batu basonga, kheti bobo bawu batatamana kuba batu bamasumu. Vayi mu kibila ki kiminu kiawu, Nzambi wuba tadila banga batu basonga mu kutadila batu bakhambu ba kiminu mu nandi. (Efe. 2:12) Dedi bo mvuala Polo katubila mu nkanda kasonika, kiminu mfunu wuwombu kidi muingi kuba kinkundi kifikama na Nzambi. Mawu Abalahami ayi Davidi bavanga, muingi baba bakundi ba Nzambi. Befu mvitu tulenda ba bakundi ba Nzambi, mu kibila ki kiminu kitu. w23.12 3 ¶6-7
Kinna, kilumbu 18 Ngonda Yivua
Tutatamananu kuvana kuidi Nzambi minkhailu mi kunzitisa, mawu mansundula, mambu mambasikilanga mu munu’itu, mamvananga kimbangi va nyalu nguba matedi dizina diandi.—Ebe. 13:15.
Baklistu boso badi luaku lu kuvana minkhailu kuidi Yave mu kusadila thangu’awu, mangolo mawu ayi biuma badi muingi kubuela mioku Kintinu ki Nzambi. Tulenda monisa ti tumvuanga nkinza luaku tuidi lu kubuongimina Yave mu kuvanga mamoso tulenda nunga. Mvuala Polo wutubila mambu mawombo mo ka tulendi lenza ko matedi mbuongimin’itu. (Ebe. 10:22-25) Dedi kufikama Yave mu nzila nsambu, kusamuna kuidi baboso kivuvu kitu, kukutakananga mu kimvuka ayi kukindasananga befu na befu, ‘mu kuluta zaba ti kilumbu ki mfumu kima fikama.’ Mu mambu matsuka madi mu buku yi Nzayikusu, mbasi yi Yave wutuba khumbu wadi: ‘Buongiminanu Nzambi!’ (Nzai. 19:10; 22:9) Tubika kuzimbakana kiedika akiokio ki phinda matedi tempelo yi kiphevi yi Yave ayi luaku tuidi lu kubuongimina Nzambi nkua ngolo zioso. w23.10 29 ¶17-18
Kintanu, kilumbu 19 Ngonda Yivua
Tutatamana kuzolasana befu na befu.—1 Yoa. 4:7.
Befu boso tuntomba “tutatamana kuzolasana befu na befu.” Vayi nkinza beni kutebukila moyo mambu Yesu kalubula, “luzolo lu batu bawombo luala dekuka.” (Mat. 24:12) Mawu masinsundula ko ti Yesu waba tomba kutuba ti mala monikina kuidi minlandikini miwombu. Vayi tufueti ba keba keba muingi luzolo luitu lubika dekuka dedi batu bawombu mu nza. Mu kutadila mambu amomo, tuamfiongunina kiuvu kimueka kinkinza: Buidi tulenda zabila boti luzolo luitu mu zikhomba luidi lungolo? Phila yimueka yi kuzabila boti luzolo luitu luidi lungolo, yidi mu kufiongunina buidi tundedikisilanga mambu na zikhomba zitu. (2 Ko. 8:8) Kibila kulebakana ayi zinzimbala zi bankaka kulenda tota luzolo luitu. Mvuala Petelo wutubila phila yimueka yi kudedikisila mambu, bo katuba: “Tatamananu kumonisa luzolo lungolo benu na benu, kibila luzolo lumfukanga masumu mawombo.”—1 Pet. 4:8. w23.11 10-11 ¶12-13
Kisabala, kilumbu 20 Ngonda Yivua
Zolasananu benu na benu. —Yoa. 13:34.
Tulendi tumukina ko lutumu Yesu ka tuvana matedi luzolo, boti tunsola batu tummonisina luzolo beni. Dedi Yesu, befu mvitu tulenda baka zikhomba balenda ba yitu kikundi kifikama. (Yoa. 13:23; 20:2) Vayi mvuala Petelo wu tutebula moyo ti tufueti monisanga luzolo lu kiedika—kuidi ‘zikhomba zioso.’ (1 Pet. 2:17) Petelo wu tulonga ti tufueti monisanga “luzolo lu kiedika mu ntima woso” kuidi zikhomba zitu. (1 Pet. 1:22) Kikuma luzolo lu “kiedika” kinsundula kubika tula zindilu bo tummonisa luzolo beni. Buabu boti khomba be tufinga voti be tunyongisa ntima? Mu mayindu ḿba tulenda yindula kuvutudila mambi mu mambi kubika kuandi kumonisa luzolo. Vayi Petelo wulonguka kuidi Yesu ti kuvutudila mambi, kulendi kuangidika ko Nzambi. (Yoa. 18:10, 11) Petelo wusonika: “Kawuvutudila mambi mu mambi. Vayi vutudila mambi mu mamboti.” (1 Pet. 3:9) Bika luzolo lu kunata kuba mutu wumboti. w23.09 28-29 ¶9-11
Kilumingu, kilumbu 21 Ngonda Yivua
Bakietu bafueti ba . . . bifu bimboti, ayi bafueti ba bakuikama mu mambu moso.—1 Ti. 3:11.
Tunkuitukanga beni mu ndionzukulu yi muana tsombi ayi yawu yilenda monikina mu kimzibukulu. Vayi masi ko mawu mammonikanga mu ndionzukulu yi kiphevi. (1 Ko. 13:11; Ebe. 6:1) Muingi tudukisa makani mitu, vantombulu kuba kikundi kingolu na Yave. Mvandi vantombulu phevi yinlongo muingi kukuna zikhadulu zimboti, kulonguka mambu mamona ayi kukubama mu biyeko binkuiza kuntuala. (Zinga. 1:5) Yave wuvanga batu, nkietu ayi dibakala. (Ngenesi 1:27) Bukiedika, babakala ayi bakietu badi disuasana mu mangolo. Vayi bawu mvandi badi disuasana mu ziphila zinkaka dedi, Yave wuvanga babakala ayi bakietu muingi ba dukisa biyeku biawu bimfunu ayi mambu malenda basadisa kukieba biawu.—Ngene. 2:18. w23.12 18 ¶1-2
Kikunda, kilumbu 22 Ngonda Yivua
Longanu batu ba zitsi zioso muingi baba minlandikini miama, luba botika mu dizina di Tata [ayi] di Muana.—Mat. 28:19.
Bukiedika ti Yesu wuntomba befu mvitu tusadila dizina di tat’andi? Ngete. Zimfumu ziwombu zi binganga mu thangu’andi, baba suekanga dizina di Nzambi mu kutuba ti diawu dilutidi beni dinlongo muingi kutanguna. Vayi Yesu kasa bika ko mayindu amomo makhambu fumina mu masonoko mantula nkaku kuzitisa dizina di Tat’andi. Tulenda mona mawu mu thangu nandi kabelusa dibakala dimueka waba tuadusu kuidi ziphevi zimbi ku divula di Ngelaseni. Bo kavanga mawu batu baba beni boma ayi bandinda muingi kabasika ku divula diawu ayi Yesu wuba yuwila. (Mala. 5:16, 17) Vayi kheti bobo, Yesu waba tomba muingi batu ku divula beni bazaba Yave. Mbi nandi kavanga? Nandi wukamba dibakala kabelusa muingi kakamba batu ku divula beni, bika ti mambu nandi kavanga vayi mambu Yave kavanga. (Mala. 5:19) Mawu mvandi Yesu kantomba bubu, ti tuzabikisa dizina di Tat’andi mu nza yimvimba! (Mat. 24:14; 28:20) Befu kuvanga mawu, tunkuiza yangidika Ntinu’itu, Yesu. w24.02 10 ¶10
Kimuadi, kilumbu 23 Ngonda Yivua
Ngie widi mu kukindama . . . mu kibila ki dizina diama.—Nzai. 2:3.
Befu tuidi lusakumunu luwombo mu kuba mu khati kimvuka ki Yave mu bilumbu abibi bitsuka. Kheti mambu mu nza madi mu kuluta buelama vayi Yave wutuvana dikanda di kiphevi muidi zikhomba zi babakala ayi zi bakietu badi luzolo. (Minku. 133:1) Nandi wutusadisanga muingi tuba kithuadi kingolo mu dikanda beni. (Efe. 5:33–6:1) Mvandi wutuvananga nduenga ayi luzabu luntombulu muingi tubaka ndembama yi ntima. Vantombulu kuvanga mangolo muingi kutatamana kusadila Yave mu lukuikumunu. Kibila mbi? Kibila khumbu zinkaka zikhomba zitu balenda kutunyongisa ntima ayi tulenda ba mu kiunda mu zinzimbala zitu, bulutidi boti tumvanga zioziawu zinzimbala. Diawu vantombulu kuvanga mangolo muingi kutatamana kusadila Yave kheti (1) bo zikhomba zitu ba kutu lueka ntima, (2) bo mutu wukuelana yitu ka tubika mu kiunda, ayi (3) bo zinzimbala zitu zi tuvanga kuba mu kiunda. w24.03 14 ¶1-2
Kintatu, kilumbu 24 Ngonda Yivua
Boso kua bubela phila tuma konzukila mu kiphevi, tufueti tatamana kudiatila mu nzila ayoyo.—Fil. 3:16.
Khumbu zinkaka ngie wulenda kuwa binongo bi zikhomba beka mimvu miwombo mu kusadila Yave. Ḿba bawu bamana kota mu Kikola ki Minsamuni mi Kintinu, voti bamana sadila mu bibuangu bilutidi tsatu. Diawu, boti ngie wulenda nunga kubaka makani amomo, vanga mamoso wunnunga muingi kudukisa mawu. Bisadi bi Yave badi phuila yi kubuela kukivana mu kisalu ki kusamuna. (Mav. 16:9) Buidi wummuena kuvanga mawu mu thangu ayiyi? Bika kuyitadila buka ti wisi ko wufuana. Vantombulu Baklistu boso batatamana bakindama. (Mat. 10:22) Bika kulenza mambu wulenda nunga kuvanga mu kisalu ki Yave, boti widi luaku. Ayi ayoyo, yawu phila yilutidi yi kutatiminina kulandakana Yesu kheti bo wumbotama.—Minku. 26:1. w24.03 10 ¶11
Kinna, kilumbu 25 Ngonda Yivua
Nandi wulemvukila zinzimbala zitu zioso.—Kolo. 2:13.
Tat’itu yi diyilu wunkanikisa ku tulemvukila befu kunyongina masumu mitu. (Minku. 86:5) Befu kunyongina masumu mitu mu bukiedika, tulenda ba lufiatu ti Yave—wala tulemvukila. Yave ka tukuikanga ko kuvanga mambu makhambulu mu kitesu kitu. Nandi wunkuangalalanga beni bo tunnunga kuvanga mambu make mu kitesu kitu. Yindula bifuani bi Kibibila bi batu basadila Yave mu ntima woso. Dedi mvuala Polo, nandi wusamuna zitsangu zimboti mu kifuza, wuvanga ziviagi ziwombu mu kisalu ki misioni ayi wusadisa kutsikika bimvuka biwombu. Kheti bobo, va monika mambu mantula nkaku mu kisalu kikuyivana. Bukiedika ti nandi kasa baka ko lunungu va mesu ma Nzambi? Ndamba. Nandi wutatamana kuvanga mo kanunga ayi Yave wunsakumuna. (Mav. 28:30, 31) Bobuawu mvandi, mo tumvana kuidi Yave malenda ba disuasana, vayi tulenda kuyikuvusa: Kibila mbi tumvangila mawu? w24.03 27 ¶7, 9
Kintanu, kilumbu 26 Ngonda Yivua
Va meni, Yesu wuyenda ku kibuangu kinkaka muingi kaba va naveka ayi wutona kusambila.—Mala. 1:35.
Phila Yesu kaba vangilanga minsambu, yivana kifuani kuidi minlandikini miandi. Yesu waba sambilanga khumbu ziwombo bo kaba vanganga kisalu kiandi ki kusamuna. Kheti waba vanganga bisalu biwombo, vayi Yesu waba vanganga mangolo muingi kubotula thangu yi kuvanga nsambu. (Mala. 6:31, 45, 46) Khumbu zinkaka, waba kotukanga meni meni muingi kuba va nafeka ayi kuvanga nsambu. Khumbu mueka, nandi wusambila builu boso, muingi kubaka makani mankinza. (Luk. 6:12, 13) Va builu buandi butsuka, Yesu wusambila khumbu ziwombo ava kafua, muingi kudukisa kiyeku kiandi kimfunu. (Mat. 26:39, 42, 44) Kifuani ki Yesu ki tulonga ti, kheti tuidi bafietakana mu mambu mawombo, vayi tufueti botulanga thangu muingi kuvanga nsambu. Diawu dedi Yesu, tufueti botulanga thangu muingi kusambila—kuba kuandi va meni voti va builu. Kuvanga mawu, yidi mbonosono, ti befu tumvutulanga matondo kuidi Yave mu luaku ka tuvana. w23.05 3 ¶4-5
Kisabala, kilumbu 27 Ngonda Yivua
Kibila luzolo lu Nzambi, lo lunkuizilanga mu phevi ka tuvananga, luwedi mu mintima mitu.—Lom. 5:5.
Tala kikuma “badukula,” mu lutangu lu bubu. Buku yimueka yisudikisa kikuma akiokio muingi kudedikisa luzolo Yave kadi kuidi Baklistu basolu bandedikisa “banga muila.” Baklistu basolu bazebi ti “Nzambi wuba zolanga.” (Yuda 1) Mvuala Yoane wutubila mayindu mandi bo katuba: “Yindulanu phila Tata ka tuzodila, nandi wu tutedila bana!” (1 Yoa. 3:1) Bukiedika ti Yave wummonisanga to luzolo luandi kuidi Baklistu basolu? Ndamba, nandi wummonisanga luzolo luandi kuidi befu boso. Mbi binluta monisa luzolo lu Yave? Khudulu—kidi kidimbu ki luzolo luwombu Yave kadi mu nza yimvimba!—Yoa. 3:16; Lom. 5:8. w24.01 28 ¶9-10
Kilumingu, kilumbu 28 Ngonda Yivua
Zimbeni ziama ziala tina mu kilumbu yala dinda lusalusu. Minu yidi lufiatu ti Nzambi widi va khonzo’ama. —Minku. 56:9.
Matangu ma bubu, mammonisa phila yinkaka Davidi kanungina boma. Kheti luzingu luandi lutatamana kuba va kingela, nandi waba yindulanga mbi Yave kela kumvangila kuntuala. Davidi wuzaba ti Yave wunkuiza nsadisa mu thangu yifuana, kibila Yave wutuba ti nandi wala ba ntinu ku Isaeli. (1 Samu. 16:1, 13) Davidi wuzaba ti boso kuandi bubela, Yave Nzambi wala dukisa mambu kakanikisa. Mbi Yave kakanikisa kuvanga mu ngiewu? Tulendi vingila ko Yave ka tukieba mu mambu moso maphasi. Vayi tebuka moyo ti zioso kua ziphasi wulenda viokila mu nza ayiyi, Yave wala manisa ziawu mu nza yimona yinkuiza. (Yesa. 25:7-9) Tulenda ba lufiatu ti Mvang’itu widi lulendu lu kuvulubusa bafua, kumanisa bimbevu ayi kutulula zimbeni zioso.—1 Yoa. 4:4. w24.01 6 ¶12-13
Kikunda, kilumbu 29 Ngonda Yivua
Mayangi kuidi mutu banlemvukila zinzimbala, kibila bankubulanga masumu mandi.—Minku. 32:1.
Yindula makani maku ma kukivana ayi kubotama. Ngie wuvanga mawu, kibila waba tomba kuba ku khonzo Yave. Yindula mbi bi kusadisa kuba lufiatu ti wubakula kiedika. Ngie wuyiza ba luzabu lukiedika matedi Yave ayi wutona kunkinzika ayi kunzola dedi Tat’aku yi diyilu. Ngie wuyiza kuna kiminu ayi kiawu ki kusadisa kunhongina masumu maku, kubika vanganga mambu mambi ayi kuzingila mu kithuadi na luzolo lu Nzambi. Ngie wuba mu mayangi mu kuzaba ti Nzambi wulemvukila masumu maku. (Minku. 32:2) Ngie wutona kukuendanga mu zikhutukunu ayi kuzabikisa bankaka mambu moso wabe longuka mu Kibibila. Mu kukivana ayi kubotama, ngie widi mu kudiatila mu nzila yi luzingu ayi wubaka makani ma kukhambu vekuka mu nzila ayoyo. (Mat. 7:13, 14) Bika lutatamana bakuikama mu Yave ayi kutumukina zithumu ziandi. w23.07 17 ¶14; 19 ¶19
Kimuadi, kilumbu 30 Ngonda Yivua
Nzambi widi wukuikama, ayi nandi kalasa bika ko muthoto mu kitesu kio benu mulendi nunga ko. Vayi bo muala viokila mu thotolo, nandi wala musadisa muingi mukindama. —1 Ko. 10:13.
kuyindula mu nsambu wuvanga bo wukivana kuidi Yave, mawu mankuiza kusadisa kubaka mangolo ma kununga zioso kua zithotolo. Dedi, bukiedika ti ngie wulenda baka makani ma kuzinina dibakala voti nkietu wungana? Tuidi lufiatu ti ndamba. Kibila ngie kukhambu bika mayindu amomo mambi kukonzuka mu ntima, walasa mona ko phasi kununga mawu kuntuala. Mu phila ayoyo, ngie ‘wala tatuka’ ‘zinzila zimbi.’ (Zinga. 4:14, 15) Kuyindula mu lukuikumunu Yesu kaba mu kukuangidika Tat’andi, malenda kusadisa kubaka makani mu thinu ma kubika vanga dioso diambu dilenda nyongisa Nzambi’aku. (Mat. 4:10; Yoa. 8:29) Kuviokila mu ziphasi ayi mu zithotolo, malenda kuvana luaku lu kumonisa lukuikumunu luaku lu kutatamana kuba nlandikini wu Yesu. Bo wumvanga mawu, wulenda ba lufiatu ti Yave wunkuiza kusadisa. w24.03 9-10 ¶8-10