DILONGI 51
NKUNGA 132 Tueka Nsuni Wumueka to
Buidi Wulenda Zitisila Yave mu Kilumbu ki Dikuela Diaku?
“Bika mambu moso mavangimina mu phila yisulama ayi mu khambu divunza.”—1 KO. 14:40.
MAMBU TUALONGUKA
Tuemmona buidi Baklistu bantomba kukuela balenda zitisila Yave mu kilumbu kiawu ki dikuela.
1-2. Mbi Yave kantomba kuidi batu bankuela?
NGIE widi kimasi ayi wuntomba kukuela? Boti buawu, widi beni mu mayangi. Mvandi, widi mawombo muingi kukubika ava kilumbu beni kituka. Yave wumvuanga nkinza ayi wuntomba muingi ngie wubaka mayangi mu kilumbu kiaku ki dikuela.a—Zinga. 5:18; Nku. 3:11.
2 Yave kafueti tambula nzitusu mu kilumbu kiaku ki dikuela. Buidi wulenda vangila mawu? Kheti mu dilongi adidi tunkuiza luta tubila matedi zikhomba bantomba kukuela. Minsua tunkuiza longuka, milenda ku tusadisa befu boso kuvana nzitusu kuidi Yave ba ku tutumisa mu nkungi wu dikuela voti muingi kuvana malongi matedi dikuela.
KIBILA MBI FUETI ZITISILA YAVE?
3. Kibila mbi Baklistu bantomba kukuela bafueti sadila minsua mi Yave midi mu Kibibila?
3 Baklistu bantomba kukuela bafueti sadila minsua mi Yave midi mu Kibibila bo bankubika dikuela diawu. Kibila mbi? Kibila Yave nandi wuvanga dikuela, ayi nandi wukuedisa Adami ayi Eva ku lumbu lu Edeni. (Ngene. 1:28; 2:24) Diawu mayindu ma Nzambi matedi dikuela mawu mafueti tuadisa Baklistu batomba kukuela.
4. Kibila mbi kinkaka Baklistu badi muingi kuzitisa Yave mu kilumbu ki dikuela diawu?
4 Kibila kinkaka Baklistu bafueti sadila minsua mi Kibibila kidi: Yave nandi Tat’itu yi diyilu ayi Nkund’itu wulutidi. (Ebe. 12:9) Befu tuntomba kutatamana kuba bakundi bandi. Diawu, tulendi bika ko ni kilumbu voti kioso kiuma kibivisa kikundi kitu ayi nandi. (Minku. 25:14) Kuyindula mu mambu Yave kamana kuvangila ayi kankuiza kuvangila, kulenda kusadisa kumvana nzitusu mu kilumbu ki dikuela diaku.—Minku. 116:12.
BUIDI NGIE WULENDA ZITISILA YAVE?
5. Buidi minsua mi Kibibila minsadisanga Baklistu bantomba kukuela?
5 Kibibila kisintubila ko minsiku mioso Baklistu bafueti landakana muingi kukubika dikuela diawu, ayi miawu milenda viakana mu kutadila bikhulu ayi bibuangu. Baklistu bakiedika bantumukinanga minsiku zimfumu zi luyalu batsikika matedi dikuela. (Mat. 22:21) Kheti bobo, ba kulandakana minsua mi Kibibila matedi dikuela, bawu bankuiza zitisa Yave ayi kunkuangidika. Buabu minsua mbi mi Kibibila ngie fueti tebukanga moyo?
6. Diambu mbi dinkinza Baklistu bantomba kukuela bafueti vanga?
6 Tumukina minsiku mi tsi. (Lom. 13:1, 2) Zimfumu zi luyalu bantsikikanga minsiku mitedi dikuela, ayi Baklistu bantomba kukuela bafueti zaba minsiku beni ayi kulandakana miawu. Ba kuba divuda matedi minsiku beni, balenda dinda lusadusu kuidi bakulutu ba kimvuka muingi bavisa miawu.b
7. Mangolo mbi Baklistu bantomba kukuela bafueti vanga muingi kilumbu kiawu ki dikuela kizitisa Yave?
7 Bika kulandakana pheve yi nza. (1 Ko. 10:31, 32) Vanga mangolo muingi kumonisa zikhadulu zi pheve yinlongo yi Nzambi. (Nga. 5:19-26) Mu kulandakana nsua wutedi kimfumu, dibakala wunkuela, nandi vuidi kiyeku ki kuvanga mamoso muingi nkungi wu dikuela wuba mu mayangi ayi wutuadisa nzitusu kuidi Yave. Mbi bilenda nsadisa kuvanga mawu? Dilongi di dikuela dibongulu mu Kibibila. Kibila dilongi adiodio dimvananga nkembu kuidi Nzambi ayi dinsadisanga batu bankuela baluta vua nkinza nkhailu wu dikuela. Baboso banlandakananga dilongi adiodio, bambakanga beni ndandu, kibila bamvisanga phila Nzambi kantadilanga dikuela. Boti ngie wuntomba muingi dilongi di dikuela diaku divangimina ku Nzo yi Kintinu, fueti sonika nkanda kuidi bakulutu ba kimvuka, mua zingonda ava kilumbu beni kituka.
8. Mbi fueti vanga muingi nkungi wu dikuela diaku wuzitisa Nzambi? (Loma 13:13)
8 Tanga Loma 13:13. Mbi wufueti vanga muingi nkungi wu dikuela diaku wubika ba dedi minkungi mi nza? Kibibila kintubila matedi “minkungi mimviokisanga kitesu.” Kikuma ki kingeleku basekudila “minkungi mimviokisanga kitesu,” kintubila minkungi mio batu bankoluanga malavu ayi bansikanga miziki nduka builu boso. Boti ngie wunkuiza kabila malavu mankolusuanga, buna vanga mangolo muingi wuba lufiatu ti vasi ko mutu wunkuiza nuina ngolo.c Dekula volume yi miziki, muingi batu betumisa banunga kukoluka. Mvandi, sola buboti ntindu minkunga bankuiza sika mu kutadila mambu bantuba muawu.
9. Mambu mbi Baklistu bantomba kukuela bafueti vanga muingi nkungi wu dikuela diawu wuba wumboti?
9 Mu minkungi minkaka mi dikuela, basi dikanda di batu bankuela voti bakundi bawu, bantelamanga muingi kutubila dioso diambu ditedi batu bankuela. Ayi mvandi bankaka bammonisanga zifoto ziawu mu tela voti vídeo muingi kunyevisa kilumbu beni. Kheti mambu amomo malenda nyevisa kilumbu beni, vayi Baklistu bankuela bafueti ba lufiatu ti, mambu beni mankuiza kindisa baboso. (Fil. 4:8) Wukiyuvusa: ‘Bukiedika ti mambu amomo mankuiza monisa lukinzu kuidi bankaka? Mankuiza monisa lukinzu mu dikuela diama? Ayi dilutidi nkinza, mankuiza zitisa Yave? Kheti didi diyindu dimboti kusevisa batu, vayi buisi ko buboti kukoluka mafunza muingi kusevisa batu. (Efe. 5:3) Zabikisa kuidi basi dikanda ayi kuidi bakundi baku phila ngiewu wuntombila nkungi wu dikuela diaku wuvangimina.
10. Kibila mbi Baklistu bantomba kukuela bafueti zaba ndilu’awu bo bankubika nkungi wu dikuela? (1 Yoane 2:15-17)
10 Zaba ndilu’aku. (Tanga 1 Yoane 2:15-17.) Yave wumbanga mu mayangi bo bisadi biandi bamvanga mangolo muingi kumvana nzitusu kubika kuandi kuyimonisa. Diawu Baklistu bazebi ndilu’awu babungisanga ko zimbongo ziwombo muingi kuvanga nkungi wunneni beni ayi kuyimonisa. Ndandu mbi ngie wulenda baka ngie kuvanga nkungi wufuana wu dikuela diaku? Ḿba ngie wunkuiza ba buka khomba mueka bantedilanga Mike ku Noruega wutuba: “Tusa kota ko zipholo ayi tununga kutatamana kuba mintuami ntuala. Khomba mueka yinkietu ku India, bantedilanga Tabita, wutuba: “Tuabasa kuazukanga ko beni, ayi mu kukhambu vanga nkungi wunneni, vasa ba ko mambu mawombo muingi kukubika.”
Dikuela di Baklistu, dilenda ba dimboti, difuana dio batu bankuiza tebukila moyo mu mayangi (Tala lutangu 10-11)
11. Buidi Baklistu bantomba kukuela bafueti vuatila? (tala mvandi zifoto)
11 Ngie mazaba mbi wunkuiza vuata? Tuidi lufiatu ti ngie wunkuiza tomba kuvuata bikhutu bidi beni kitoko. Kheti mu thangu yikhulu mvandi dibakala ayi nkietu baba kuela, baba vuanga beni nkinza bikhutu bamvuata mu kilumbu ki dikuela. (Yesa. 61:10) Tuzebi ti bikhutu wunkuiza vuata mu kilumbu ki dikuela, bisi ko dedi mueka na bikhutu wumvuatanga lumbu ka lumbu. Vayi kheti bobo, phuatulu’aku yifueti monisa lukinzu kuidi bankaka. (1 Ti. 2:9) Kawu bika muingi bikhutu voti mambu mankaka, ma bivisa kilumbu ki dikuela diaku.—1 Pet. 3:3, 4
12. Kibila mbi Baklistu bantomba kukuela bafueti fiongunina bikhulu bioso bi dikuela bamvanganga ku kibuangu bankalanga?
12 Tina mambu makhambulu kithuadi na minsua mi Kibibila. (Nzai. 18:4) Nduka bikhulu bioso bi nkungi wu dikuela, bidi nguizani na zipheve zimbi ayi mambu makhambulu nguizani na minsua mi Kibibila. Yave wu tukamba muingi tutina mambu moso amomo. (2 Ko. 6:14-17) Boti widi divuda matedi kikhulu kimueka ku kibuangu wunkalanga matedi dikuela, fiongunina minsua mi Kibibila muingi wubaka makani mamboti matedi mambu wunkuiza vanga mu kilumbu ki nkungi wu dikuela diaku.
13. Buidi Baklistu bankuela balenda landikinina kifuani ki Yave, matedi kutambula minkhailu?
13 Ku kibuangu wunkalanga batu badi kifu ki kuvananga minkhailu voti biuma kuidi batu bankuela? Ḿba mu kutadila mbakulu’awu, bawu balenda vana biuma bannunga. Mu kuba Baklistu, Kibibila ki tukindisa kuba kifu ki kuvana, kibila mambu amomo mantuadisanga beni mayangi. (Zinga. 11:25; Mav. 20:35) Vayi, tuisintomba ko kukuika batu batuvana biuma voti kuba vanga kumuena ti tusa zola ko biuma batuvana. Tunlandakanga kifuani ki Yave ayi tumvanganga mangolo muingi kutadila mu phila yifuana bankaka bankuiza tuvana biuma mu kutadila mbakulu’awu.—2 Ko. 9:7
KUNUNGA BIKAKU
14. Bikaku mbi Baklistu bantomba kukuela balenda dengana?
14 Ngie wulenda dengana bikaku biwombo bo wunkubika nkungi wu dikuela dinzitisa Yave. Dedi, wulenda mona phasi kubika vanga nkungi wunneni wu dikuela. Yaya Charlie wunkalanga ku kiseki ki Salomão wutuba: “Diba diambu diphasi kusola banani bankuiza ba mu nkungi wu dikuela ditu. Befu tuidi bakundi bawombo ayi mu kikhulu kitu vantombulu kutumisa batu boso.” Yaya Tabita, tuma tubila kumbusa wutuba: “Ku kibuangu yinkalanga, banluta vanga nkungi wunneni wu dikuela, diawu vavioka thangu yiwombo muingi matata mama bavitika makani tubaka ma kutumisa to 100 di batu.” Yaya Sarah ku India wutuba: “Batu bawombo bankuazukanga mu kibila ki phila bankaka bankuiza tadila nkungi wu dikuela diawu. Dedi, basi dikanda diama bavanga nkungi wunneni wu dikuela. Diawu, thangu zinkaka yaba banga mayindu ma kuvanga nkungi wunneni wu dikuela buka bawu.” Mbi bilenda kusadisa kununga bikaku bioso abiobio?
15. Kibila mbi didi diambu dimboti kusambilanga mu thangu tunkubika dikuela?
15 Sambila kuidi Yave bo wunkubika dikuela diaku. Ngie wulenda zabikisa kuidi Yave mambu moso ma kukuazula. (Fil. 4:6, 7) Ndinda ka kusadisa wubaka makani ma nduenga, kuba wuvubama ayi kumonisa kibakala. (1 Pet. 5:7) Lufiatu luaku mu Yave lunkuiza buelama bo wummona lusalusu luandi mu mambu widi mu kuviokila. Yaya Tabita tuma tubila wutuba: “Nnuni’ama ayi minu tuabasa tomba ko kukuambila befu babuadi ayi na basi dikanda ditu. Diawu, kadika khumbu tuaba tomba kukoluka matedi khubumunu’itu wu dikuela, tuaba toninanga mu nsambu. Mu phila ayoyo, tuaba banga masolo mamboti.”
16-17. Buidi kukoluka mu lukinzu na basi dikanda kulenda kusadisa bo wunkubika dikuela diaku?
16 Yoluka mu lukinzu na basi dikanda diaku. (Zinga. 15:22) Vala tombulu benu kubaka makani mawombo matedi dikuela dinu. Dedi, kilumbu mbi muala kuelana, muidi zimbongo zifuana voti ndamba, banani munkuiza tumisa ayi mambu mankaka. Ava mubaka makani amomo, fionguninanu minsua mi Kibibila milenda ku musadisa mu mambu amomo, ayi mvandi sadilanu malongi zikhomba bayonzuka mu kiphevi bankuiza muvana. Bo munzabikisa phila muntombila muingi nkungi wu dikuela dinu divangimina, monisanu lukinzu, nduenga ayi banu bakubama muingi kuvitika mayindu ma bankaka. Boti matata minu badi mayindu mafuana matedi dikuela dinu, vanganu mangolo muingi kuba kinzika. Kibila dikuela dinu mvandi didi beni nkinza kuidi bawu. Boti mambu bawu bantomba muvanga masi ko mafuana, mu lukinzu wu bazabikisa kibila mbi mulendi vanga ko mawu. (Kolo. 4:6) Zabikisanu kuidi dikanda dinu ti benu muntomba kuzitisa Nzambi mu kilumbu ki dikuela dinu.
17 Kheti dilenda ba diambu diphasi kusudikisa matata minu mambu muntomba mu dikuela dinu, benu mulenda nunga. Khomba mueka bantedilanga Santhosh ku india wutuba: “Basi dikanda ditu baba tomba tulandakana bikhulu biwombo bikhambulu kithuadi na Kibibila. Vavioka thangu yiwombo muingi minu ayi kimasi kiama tusudikisa makani mitu kuidi matata mitu. Tubalula mua mambu, ayi tukikinina kuvanga mambu mankaka batuba makhambu levula minsua mi Yave. Dedi, tutula ntindu bidia bawu basola, vayi tusa kikinina ko minkunga ayi makinu mawu makhambulu nguizani na minsua mi Kibibila.”
18. Mbi bilenda sadisa muingi mamoso mavioka buboti mu kilumbu ki dikuela? (1 Kolintu 14:40) (Tala mvandi foto.)
18 Kubika biabioso mu keba keba. Ngie kutula biuma bioso va kibuangu kiawu, wisinkuiza kuazukila ko ngolo mu kilumbu ki nkungi wu dikuela diaku. (Tanga 1 Kolintu 14:40.) Yaya Wayne ku Taiwan wutuba: “Mua thangu ava kilumbu kitu ki dikuela, tukutakana na batu tusola muingi kutu sadisa mu nkungi wu dikuela. Tuyoluka matedi mambu tukubika muingi mamoso mavioka buboti.” Mvandi vanganu mamoso mu thangu mu tsikika muingi kukinzika batu mube tumisa.
Khubumunu yimboti ava kilumbu ki dikuela dilenda sadisa muingi mamoso mavangimina mu phila yimboti (Tala lutangu 18)
19. Mbi mulenda vanga muingi mambu moso mavangimina mu phila muntombila?
19 Benu mulenda baka ndandu mu kuyindula mu mambu malenda monika. (Zinga. 22:3) Boti mu kibuangu munkalanga batu badi kifu ki kukuenda mu nkungi wu dikuela kheti basa ba tumisa ko, buna tubilanu mbi munkuiza vanga muingi mawu mabika monika. Mvandi, sudikisa kuidi basi dikanda dinu bakhambu ba zimbangi zi Yave, buidi muntomba muingi dikuela dinu divangama ayi mvandi bikhulu mbi muisinkuiza kikinina ko. Benu mulenda kuba monisa dilongi tintuba yidi mu jw.org dintuba, “Como é que são os casamentos das Testemunhas de Jeová?”. Muingi nkungi wu dikuela diaku divangimina mu phila yifuana, fueti sola khomba wuyonzuka mu kiphevi muingi kuba ntuadisi wu nkungi beni. (Yoa. 2:8) Benu kunzabikisa makani minu matedi mambu muntomba kuvanga, nandi wunkuiza mu sadisa muingi mamoso mavangimina mu phila muntombila.
20. Buidi bakuela bafueti tebukilanga moyo kilumbu ki dikuela diawu?
20 Ḿba ngie wulenda kuazuka mu kuyindula mambu moso mantombulu muingi kukubika nkungi wu dikuela. Vayi tebuka moyo ti kilumbu ki dikuela kidi kilumbu kimueka to, ayi kiawu thonono yi luzingu luinu dedi bakuela mu kusadila Yave va kimueka. Diawu, vanga mamoso wunnunga muingi nkungi wu dikuela dinu diba difuana ayi dizitisa Nzambi. Ngie kufiatila mu Yave ayi mu zithuadusulu ziandi, wunkuiza nunga kuvanga nkungi wu dikuela wo munkuiza tebukilanga moyo mu mayangi mu khambu nyongina ni kilumbu kimueka.—Minku. 37:3, 4.
NKUNGA 107 Yave Ntungulu Wumboti wu Luzolo
a TSUDUKUSU YI BIKUMA: Mu bikhulu biwombo, bakuela bamvaganga luwawanu wu nkungi wu dikuela, bosi bamvanga nkungi. Vayi mu bikhulu bakhambu vanga nkungi wunneni, Baklistu balenda baka ndandu mu kufiongunina minsua mi Kibibila balenda sadila mu kilumbu ki dikuela diawu.
b Muingi wubuela zaba matedi buidi Baklistu bantadilanga minsiku mi tsi matedi dikuela, tala dilongi dintuba, “Casamentos Honrosos à Vista de Deus e do Homem” mu Kibanga ki Nsungi kilumbu 15 Ngonda Kumi, 2006.
c Tala mu jw.org video yintuba Será que devo servir álcool?