ÑEE NANNUʼ NI LA?
Xiñee gulúzacabe ñee ca binni malu bicaacabe lu yaga dxiqué
Evangeliu bicaa Juan que na ora bicaacabe Jesús ne chupa binni malu lu yaga, gunabaʼ ca judíu Pilato cuza ñeecabe ne guindeteʼ xcuérpucabe ora maʼ gúticabe (Juan 19:31).
Ley stiʼ ca judíu que na pa gucaacabe xcuerpu ti binni malu lu yaga la? «cadi naquiiñeʼ guiaana [ni] lu yaga guidubi gueelaʼ» (Deuteronomio 21:22, 23). Ruluíʼ si laaca zaqueca biʼniʼ ca judíu ca binni malu ni guuti ca romanu que. Casi Jesús ne guiropaʼ hombre que, pa nigúzacabe ñeecaʼ la? jma nagueenda ñáticaʼ ne ñanda nucaachicabe laacaʼ ante ñaaziʼ Gubidxa, purtiʼ ra guiaaziʼ Gubidxa que ruzulú dxi sábadu.
Stale biaje bicaacabe clavu naʼ ne ñee binni ni chiguuticabe ca lu ti yaga. Ne ora ruzuhuaacabe ni, ca clavu que si nga ruaʼ binni que, ngue runi nabé naná yuubaʼ rápabe. Para ganda guicaabe bi la? naquiiñeʼ gucaañebe lu clavu ni cá ñeebe que para ganda guabe xcuérpube. Pa cúzacabe dxita ñeebe la? maʼ qué zanda diʼ guabe xcuérpube ne qué zandaa zátibe purtiʼ maʼ qué zanda guicaabe bi ne maʼ qué zuxooñeʼ rini lu xcuérpube.
Ximodo biquiiñecabe guixhe bixeendaʼ dxiqué
David biquiiñeʼ ti guixhe bixeendaʼ para biiti Goliat. Zándaca biziidibe iquiiñebe ni dxi yegápabe dendxuʼ (1 Samuel 17:40-50).
Guié ra cá caadxi asiriu naazecaʼ guixhe bixeendaʼ dxi cucaalucaʼ ti guidxi stiʼ ca judiu ni napa lindaa
Lu ca dibuju ni biʼniʼ ca egipciu ne ca asiriu lu ca guié de dxiqué cá guixhe bixeendaʼ. Laani nga ti ndaa guidi ladi maniʼ o lari ni liibi chupa doo guiropaʼ guriá ni. Binni ni chiguiquiiñeʼ guixhe bixeendaʼ ca riguube ti guié lisu biaʼ 5 o 8 centímetru de diámetru ndaaniʼ guidi o lari stini, ne nanaa guié ca biaʼ 250 gramu. De racá, rinaazebe guiropaʼ doo stini lu ti chu si nabe para guzeequebe ni lu bi ne laga cuzeequebe ni rundaabe ti chu doo stini, ngue runi guizáʼ nadipaʼ riree guié que ne zanda gucaabe ni ra racaláʼdxibe.
Nabé huadxélacabe stale guié stiʼ guixhe bixeendaʼ neza Oriente Medio ni biquiiñecabe lu ca guendaridinde gucaʼ dxiqué. Ti soldadu ni nanna iquiiñeʼ ni la? zanda gundaaneni ti guié dede biaʼ 160 hasta 240 kilómetru pur hora. Guirutiʼ ganna pa biaʼca zitu rindá ti flecha rindá guié stiʼ ti guixhe bixeendaʼ, peru laaca zanda guutini binni cásica ruuti ti flecha (Jueces 20:16).