Tuu nga nuu xpiaaniʼ ne riene ládetu yaʼ
«Pa nuu de laatu riene ne nuu xpiaani la? uluíʼ ni pur modo nabani sin udxiiba laca laa [«gaca nadóʼ», NM], ti ihuinni dxandí riene.» (SANT. 3:13.)
1, 2. Xi zanda guininu de ca binni ni nácabe nuu xpiaaniʼ.
TU ÑEEDA ndaaniʼ íqueluʼ pa ñuu tu ñabi lii nuzeeteluʼ tuuxa binni nuu xpiaaniʼ. Bixhózeluʼ la? Jñaaluʼ la? Tuuxa binni maʼ nagola la? O tuuxa maestru. Zándaca cuiluʼ tobi de cani guninu riʼ purtiʼ zacá nga bisiidicabe lii o zacá riníʼ ique ca binni ni nuu neza ra nabézaluʼ. Peru ni jma risaca para laanu nga tuu nga dxandíʼ nuu xpiaaniʼ para Jiobá.
2 Cadi guiráʼ diʼ ni nácabe nuu xpiaaniʼ nga dxandipeʼ nuu xpiaaniʼ para Dios. Casi dxi guniʼné Job caadxi hombre ni nacaʼ nuu xpiaanicaʼ la? gúdxibe laacaʼ: «Qué guidxelaʼ nin tobi nuu xpiaani ládetu» (Job 17:10). Yanna, apóstol Pablu la? sicaríʼ bicaa de caadxi hombre ni qué ninacaʼ ñánnacaʼ de Dios: «Gucalaʼdxi cabe ñuu xpiaani cabe peru laga uca huati cabe» (Rom. 1:22). Ne Jiobá biquiiñeʼ Isaías ni riguixhená que para guníʼ ca diidxaʼ riʼ: «¡Gapagá si cani nacaʼ nuu xpiaanicaʼ [...]!» (Isa. 5:21).
3, 4. Xi caquiiñeʼ gúninu para gácanu binni ni dxandíʼ nuu xpiaaniʼ.
3 Casi maʼ bidúʼyanu ca, nápanu xidé gánnanu xi naquiiñeʼ gúninu para gácanu binni ni dxandíʼ nuu xpiaaniʼ, ti zacá guicaanu ndaayaʼ stiʼ Dios. Proverbios 9:10 na: «Guendanuuxpiaaniʼ ca ruzuluni ora ridxibi binni Jiobá, ne ra ganna de Dios ni jma nandxóʼ ca zaca binni riene». Ti binni nuu xpiaaniʼ la? naquiiñeʼ guidxibi gucheené Dios ne chinanda ca ley stibe. Ne ndiʼ cadi riníʼsini gánnanu nuu Dios ne gánnanu naguíxhebe ley para laanu. Discípulo Santiagu cucaa laanu guiníʼ íquenu ni guninu ca (biindaʼ Santiago 3:13). Guidúʼndanu xiná ca diidxaʼ riʼ: «Uluíʼ [nuu xpiaaniʼ] pur modo nabani». Zacá nga laani, lu cani rúninu ne lu cani rininu nga rusihuínninu pa dxandíʼ nuu xpiaaninu.
4 Para gácanu binni ni dxandíʼ nuu xpiaaniʼ la? naquiiñeʼ guiníʼ íquenu jneza ne iquiiñenu jneza ni maʼ nánnanu. Ximodo zanda gusihuínninu lu cani rúninu dxandíʼ nuu xpiaaninu yaʼ. Santiagu cuzeeteʼ caadxi cosa ni rusihuinni tuu nga ca binni nuu xpiaaniʼ.a Ximodo zanda gacané cani guniʼbe ca laanu para cadi chuʼdindenenu ca bíʼchinu ne ca bizáʼnanu ne xcaadxi binni yaʼ.
Cani rúninu rusihuinni pa dxandíʼ nácanu binni nuu xpiaaniʼ
5. Xi runi ca binni ni dxandíʼ nuu xpiaaniʼ.
5 Casi maʼ bidúʼyanu ca, Santiagu na runi binni ni jneza ora nuu xpiaaniʼ. Cumu naquiiñeʼ guidxíbinu Jiobá primé nga para gácanu binni nuu xpiaaniʼ la? naquiiñeʼ gúninu stipa para chinándanu ca ley ne ca conseju stibe. Nin ti binni qué rale maca nuu xpiaaniʼ, peru zanda gácanu binni nuu xpiaaniʼ pa cadi gusaananu de guidúʼndanu Stiidxaʼ Dios ne guiníʼ íquenu ni guidúʼndanu luni. Pa gúninu zacá la? zacané nga laanu gúninu ni na Efesios 5:1: «Laucaalaʼdxi gaca tu casi [Dios]». Ne ora jma gúninu casi runi Jiobá la? jma zácanu binni nuu xpiaaniʼ, purtiʼ laabe jma nuu xpiaanibe que laanu (Isa. 55:8, 9). Ne ora rúninu casi runi Jiobá la? cani qué ridagulisaané laanu ruuyacaʼ maʼ gadxé laanu.
6. Xiñee rusihuínninu cayúninu casi runi Dios ora rácanu nadóʼ, ne ximodo nga ti binni nadóʼ.
6 Santiagu na tobi de ca modo zanda gusihuínninu rúninu casi runi Jiobá nga gácanu nadóʼ ti guihuinni dxandíʼ nuu xpiaaninu. Peru neca gácanu binni nadóʼ la? qué zúninu ni gabi tuuxa laanu pa zuchéʼnenu ca ley stiʼ Dios. Jiobá nadóʼ neca nabé napa stale poder, nga runi qué ridxíbinu guidxíñanu laabe. Jesús biʼniʼ cásipeʼ runi Bixhoze, ngue runi guniʼbe ca diidxaʼ riʼ: «Latáʼ ra nuaa irá ni ma bidxaga de cuyubi modo guia ladxidóʼ, cani ma qué ganda guni irá ni rucaa cabe laa guni, purti para laa ruluíʼ naguixhe cabe ti ayubu xa yanni. Latáʼ ra nuaaʼ, zaziilaʼdxi ladxidóʼ to. Laudxiiba ayubu stinne xa yanni tu purti nasisi ni, cadi nanaa ni casi ni nua tu ca. Laudii lugar usiide laatu purti qué zaca nia laatu naduxhuʼ ne qué zadinde nia laatu» (Mat. 11:28, 29; Fili. 2:5-8).
7. Xiñee galán ejemplu bidii Moisés laanu.
7 Biblia cuzeeteʼ de xcaadxi binni ni nabé bisihuínnicaʼ nadoʼcaʼ, tobi de laacabe nga Moisés. Neca nabé naroʼbaʼ dxiiñaʼ gúpabe la? Biblia na «gúcabe jma nadóʼ lade guiráʼ ca hombre ni guyuu lu guidxilayú» dxiqué (Núm. 11:29; 12:3). Ne guietenaláʼdxinu bidii Jiobá stipa Moisés para gúnibe ni na. Jiobá riuulaʼdxiʼ iquiiñeʼ binni nadóʼ para guni ni naguixhe ique.
8. Ximodo zanda gácanu nadóʼ ne gácanu binni nuu xpiaaniʼ neca gulenenu donda.
8 Cani maʼ guninu ca cusihuinni neca binni gulené donda laanu la? zanda gácanu nadóʼ ne zaqueca gácanu binni nuu xpiaaniʼ. Peru, ximodo zanda gácanu jma nadóʼ yaʼ. Guendanadóʼ ca nga tobi de ca guenda ni rudii espíritu santu stiʼ Jiobá (Gál. 5:22, 23). Nga runi, guinábanu Jiobá gudii laanu espíritu stiʼ ne gúninu stipa pur gápanu ca guenda ni rudiini. Nanna dxíchinu zacanebe laanu para gácanu jma nadóʼ. Tobi de ca hombre bicaa salmo que cayabi laanu zanda gácanu nadóʼ purtiʼ zuluíʼ Dios neza stiʼ ca binni nachaʼhuiʼ (Sal. 25:9).
9, 10. Xiñee raca nagana para laanu gácanu binni nadóʼ.
9 Peru zándaca pur modo biniisinu nabé nagana gaca para laanu gácanu jma nadóʼ. Zándaca dede ne ca binni ni nabeza gaxha de laanu cueecaʼ gana laanu para cadi gácanu nadóʼ ne gábicaʼ laanu naquiiñeʼ gucáʼlunu cani cucaalú laanu. Peru, ñee zusihuínninu nuu xpiaaninu pa gúninu zacá la? Pa málasi nicaguí lídxiluʼ, ñee nusuíʼneluʼ ni gasolina la? o nisa. Pa guchaluʼ gasolina ni la? jmaruʼ si zacáguini, peru pa guchaluʼ nisa ni la? zazuiʼni. Nga runi Biblia na: «Ora ricábinu ne diidxaʼ nadóʼ la? rindeteʼ ni xiana, peru pa guininu ti diidxaʼ ni runiná la? guizáʼ zuchiichinu» (Pro. 15:1, 18). Nga runi, ora guchiichi ti xpinni Cristu laanu o sti binni la? cadi guidxiichinu nagueendaca, zacá zahuinni nácanu binni ni dxandíʼ nuu xpiaaniʼ (2 Tim. 2:24).
10 Casi maʼ bizéʼtenu ca, stale binni cadi nacháʼhuicaʼ, cadi nadoʼcaʼ ne qué ruyúbicaʼ chuʼcaʼ galán ne stobi purtiʼ zinándacaʼ binni guidxilayú. Nga runi, nabé ruuyaʼ ca xpinni Cristu nuu binni naduxhuʼ ne binni ni runi cré laa. Cumu nanna Santiagu zacá ni la? gúdxibe ca xpinni Cristu cadi gudiicaʼ lugar guicá modo naca ca binni ca laacaʼ. Xiruʼ rusiidiʼ ca diidxaʼ guníʼ Santiagu ca laanu yaʼ.
Modo naca cani cadi nuu xpiaaniʼ
11. Xi runi binni ni cadi dxandíʼ nuu xpiaaniʼ.
11 Santiagu bisiene chaahuiʼ ximodo naca ca binni ni cadi nuu xpiaaniʼ (biindaʼ Santiago 3:14). Ora «go dí [tuuxa pur] didi stobi lú» ne guidxiichi la? cayuni casi runi binni guidxilayú ne cadi casi runi Dios. Guidúʼyanu xi rizaaca ora zacá xpiaʼ binni. Ndaaniʼ guidxi Jerusalén nuu ti Yuʼduʼ ni rábicabe Santo Sepulcro, ni bicuícabe lu ti ndaa layú ra nácabe guti Jesús ne bigaachiʼ. Racá nuu xhoopaʼ grupu de ca binni ni nacaʼ xpinni Cristu laacaʼ, ne cada grupu ca napa ra runi mandarcaʼ ndaaniʼ yuʼduʼ ca. Peru nabé riuudíndecaʼ. Lu iza 2006, revista Time bizeeteʼ guyuu xiixa ni bicaa caadxi monje «tíndecaʼ stale hora [...] ne dede bininásaacaʼ laacaʼ ne caadxi candeleru ngola nuu raqué». Cumu qué runi crésaacabe laacabe la? bicaabicabe ti musulmán gapa llave stiʼ yuʼduʼ que.
12. Xi zándaca guizaaca ora qué gusihuínninu dxandíʼ nuu xpiaaninu.
12 Cani dxandíʼ xpinni Cristu cadi naquiiñeʼ diʼ gápacaʼ xiana dede tíndecaʼ zacá. Peru, cumu binni ruchee laanu la? nuu caadxi dede ridíndecaʼ purtiʼ racaláʼdxicaʼ gaca ni nacaʼ. Zacá biiyaʼ apóstol Pablu guca lade ca binni ridagulisaa ni guyuu lu primé siglu que, ngue runi bicaabe ca diidxaʼ riʼ ra nuucaʼ: «Nin tobi de laatu qué riná tidi stobi lú, ne ridinde diidxa tu, ne cadi nuu tu tobi si. Ne laga cayuni tu irá nga, ñee na tu cadi cayuni ru tu ni na ique tu la?» (1 Cor. 3:3). Xiana guyuu lade ca binni ridagulisaa lu primé siglu que bindaa para bireeni. Nga runi, laanu, ca xpinni Cristu, naquiiñeʼ gatananu para cadi chuʼdíndenu ca binni ridagulisaanenu.
13, 14. Bizeeteʼ caadxi ejemplu ra zándaca guihuinni zinándanu ni runi binni guidxilayú.
13 Xiana ca laaca zanda chuʼni lade ca binni ridagulisaa pur intiisi cosa. Cásixa ora chití ti Yoo stiʼ Reinu, nuu tiru gadxé gadxé nga modo riníʼcabe gaca xiixa. Zándaca guidxiichi tuuxa purtiʼ qué nácabe guicaacabe stiidxaʼ ne pur nga tinde diidxaʼ o guiníʼ cadi jneza cayuni xcaadxi que. Zándaca dede maʼ qué zanabe gacanebe ra cabí yoo que. Cani runi zacá la? cusiaandacaʼ jma nga risaca chuʼcaʼ galán ne ca bíʼchicaʼ que chinándacaʼ módopeʼ maʼ nexheʼ gaca ti dxiiñaʼ. Jiobá qué riguu ndaayaʼ cani ridindediidxaʼ, sínuque cani nadóʼ (1 Tim. 6:4, 5).
14 Guidúʼyanu sti ejemplu. Lade ti neza binni ridagulisaa nuu ti bíʼchinu ni maʼ xadxí de naca binnigola, peru xcaadxi binnigola cayuuyacaʼ maʼ qué zanda diʼ gácabe binnigola purtiʼ maʼ cadi zinándabe caadxi conseju stiʼ Biblia. Ora guyé binnigola ni riganna ca binni ridagulisaa que ra nuucabe la? biiyaʼ cadi zinanda bíʼchinu que ca conseju ni maca bidiicabe laa, nga runi na binnigola ni riganna laacabe que maʼ qué zanda diʼ gácarube binnigola. Xi gúnibe ora gábicabe ni laabe yaʼ. Ñee zuzuubabe diidxaʼ la? Zinándabe ca conseju ni gudii xcaadxi binnigola ca laabe de lu Biblia sin guidxiichibe la? Zúnibe stipa para gácabe binnigola sti biaje la? O ziuube xiana purtiʼ maʼ cadi nácabe binnigola ne zadxiichinebe xcaadxi binnigola. Qué gápadibe xidé guiniʼbe naquiiñeʼ gácarube binnigola pa xcaadxi binnigola maʼ biiyaʼ cadi cayúnibe casi na Biblia. Ni jma jneza gúnibe nga guzuubabe diidxaʼ ne gúnibe ni gabi xcaadxi binnigola ca laabe ne chinándabe conseju gudiicaʼ laabe.
15. Xiñee galán gúninu ni na ca diidxaʼ ni cá lu Santiago 3:15, 16.
15 Cadi cani bizéʼtisinu ca nga ra zanda gusihuínninu nápanu xiana purtiʼ didi stobi lunu, nga runi naquiiñeʼ gúninu stipa para cadi gácanu zacá (biindaʼ Santiago 3:15, 16). Ne discípulo Santiagu na «zeeda [ca]ni de guidxilayú», ne cadi de Dios diʼ. Laaca guniʼbe «zacá runi binni ni qué runibiáʼ Dios», purtiʼ ni na íque ca binni ca rúnicaʼ. Ne laaca guniʼbe «de binidxaba zeeda ni», purtiʼ rúnicaʼ casi runi ca demonio ca. Guiráʼ nga culuíʼ cadi jneza gaca ti xpinni Cristu zacá.
16. Xi naquiiñeʼ gúninu, ne ximodo zanda gúninu ni.
16 Laanu, ca xpinni Cristu, naquiiñeʼ guiduʼyaʼ chaahuinu ximodo xpiaʼnu ne pa nuu xiixa ni qué rúninu jneza la? naquiiñeʼ gúninu stipa para guchaʼnu. Ne jmaruʼ si naquiiñeʼ guni ca binnigola ni purtiʼ laacaʼ nga rusiidicaʼ ca binni ridagulisaa. Peru nagana nga para guchaʼnu purtiʼ gulenenu donda ne purtiʼ laaca rucaa binni guidxilayú laanu gúninu ni cadi jneza. Zeeda gácani casi ñaca niguíbanu lu ti loma napa beñe ne nachuuchi. Pa qué gápanu ra guinaazenu la? ziábanu. Nga runi, laanu, ca xpinni Dios, ora chinándanu ca conseju ni zeeda lu Biblia ca ne ora racané ca bíʼchinu ne ca bizáʼnanu laanu la? ora ca nga casi ñaca ninaazenu xiixa para cadi guiábanu ne ganda sárunu (Sal. 73:23, 24).
Ca guenda ni racalaʼdxiʼ ca binni nuu xpiaaniʼ gusihuinni
17. Xi runi cani nuu xpiaaniʼ ora ruuyacaʼ ni nadxabaʼ.
17 Biindaʼ Santiago 3:17. Yanna guininu ximodo racané Dios laanu para gápanu ca guenda ni zusihuinni dxandíʼ binni nuu xpiaaniʼ laanu. Tobi de laacani nga maʼ «qué lica zucaa ique[nu] ni nadxabaʼ». Óraca zuluinu maʼ nayá ladxidoʼno ne maʼ qué zúninu ni nadxabaʼ. Nga runi, laanu, ca xpinni Cristu, naquiiñeʼ gucáʼnanu ni nadxabaʼ nagueendaca. Cásica ora ruchenda ti doctor ti martíu huiiniʼ lu tendón ni nuu xaʼnaʼ xíbinu la? nagueendaca rusigaa ñeenu. Sin gudiʼnu cuenta runiibinu ni ne cadi naquiiñepeʼ guiníʼ íquenu pa zúninu ni. Zacaca nga runi ti xpinni Cristu ni nayá ladxidóʼ ne maʼ bisiidiʼ xquendabiaaniʼ guni cani riuulaʼdxiʼ Dios, purtiʼ cásipeʼ guuyaʼ xiixa cosa dxabaʼ la? nagueendaca rucaanáʼ ni (Rom. 12:9). Stiidxaʼ Dios ruzeeteʼ de caadxi binni ni bicaanáʼ cosa dxabaʼ nagueendaca, casi José ne Jesús (Gén. 39:7-9; Mat. 4:8-10).
18. Ximodo rusihuínninu 1) qué racaláʼdxinu chuʼdíndenu stobi 2) ruyúbinu chuʼ ca bíʼchinu ne ca bizáʼnanu tobi si.
18 Dios laaca zacané laanu para chuʼnu tobi si ne cadi chuʼdíndenu o para cadi gácanu naduxhuʼ ne stobi. Laaca guníʼ Santiagu xcaadxi diidxaʼ riʼ: «Zaree ndu xhiiña cani runi pur chuʼ binni tobi si, purti cayuni ca jneza ne laca cayacané ca ca xcaadxi guni jneza» (Sant. 3:18). Guidúʼyanu ca diidxaʼ ra na «cani runi pur chuʼ binni tobi si». Ñee runibiáʼ ca binni ridagulisaa laanu casi binni ni ruyubi chuʼ ca biʼchiʼ ne ca bizaʼnaʼ galán la? o casi tobi ni ruchelatinde binni. Ridinde diidxanu ne xcaadxi la? Ridxiichinu pur intiica si la? Ñee ricanu tema gaca ni rábinu la? o rúninu stipa pur guchaʼnu xpiaʼnu pa rábicabe laanu dxandíʼ ruchiichinu stobi pur modo nácanu. Ñee runibiáʼcabe laanu casi tobi ni ruyubi chuʼ ca binni ridagulisaa galán ne nagueendaca rutiidilaʼdxiʼ stonda stobi ne rusiaandaʼ ni rúnicabe laa la? Pa guiníʼ ique chaahuinu ximodo laanu la? zándaca guidúʼyanu nuu ra naquiiñeʼ guchaʼnu modo laanu para ganda guluinu dxandiʼ binni nuu xpiaani laanu.
19. Xi naquiiñeʼ gúninu para gápacabe laanu casi binni riene.
19 Santiagu laaca guníʼ rihuinni dxandiʼ maʼ bisiidiʼ Dios laanu ora nácanu binni riene. Ñee rúninu ni gábicabe laanu pa qué zuchéʼnenu nin ti conseju stiʼ Biblia lugar de guininu gácapeʼ ni rábinu la? Ñee riuuláʼdxicabe modo laanu ne zanda guidxiña tutiica laanu la? Guiráʼ nga rusihuinni maʼ bizíʼdinu gácanu binni riene.
20. Xi zabeendunu pa gusihuínninu ca guenda ni bidúʼyanu lu tema riʼ.
20 Pa guiranu guninu stipa para gusihuínninu ca guenda ni bizeeteʼ Santiagu ca la? guiráʼ ca binni ridagulisaa ziuucaʼ tobi si (Sal. 133:1-3). Ora nácanu binni nadóʼ ne binni riene la? qué riuudíndenenu stobi ne jma galán ziúʼnenu xcaadxi. Ne zacá laaca zusihuínninu nápanu ca guenda ni rudii Dios. Peru sti cosa ni zacané laanu nga: guidúʼyanu xcaadxi binni casi ruuyaʼ Jiobá laacabe. Lu sti tema ca zadúʼndanu ni.
[Cani cá ñee yaza]
a Ora guníʼ Santiagu ca diidxaʼ ca la? caníʼ íquebe ca binnigola o ca maestru ni nuu lade ca binni ridagulisaa (Sant. 3:1). Neca cada tobi de laacabe naquiiñeʼ guni stipa para gusihuinni nuu xpiaaniʼ la? guiranu casi xpinni Cristu zanda gúninu ni na ca diidxaʼ bicaa Santiagu ca.
Xi nicábiluʼ
• Xi racané laanu gácanu binni ni dxandíʼ nuu xpiaaniʼ.
• Ximodo jma zanda gusihuínninu riníʼ íquenu casi na Dios.
• Ximodo naca ca binni ni qué riníʼ ique casi na Dios.
• Xi guenda naguixhe íqueluʼ gápaluʼ.
[Dibuju/foto ni zeeda lu yaza 23]
Pora ndiʼ zándaca chuʼdindenenu ca binni ridagulisaa
[Dibuju/foto ni zeeda lu yaza 24]
Ñee nagueendaca rucáʼnanu ni nadxabaʼ la?