AGU APAI NANDU NA GUPAI DU TI KPOTOHO | GU VURA NAMANGI ARIAPAI ROGO ZEGINO

Gu Ndikidi Boro du Kugii Vura na Rungo

Gu Bambata Vura Nga ga Zegino adigi rogo Ngbangba 11, 1918. Babagaahe akisi, na aboro kini dogbere bangiri agene. Ono gu dogbere re aimanga te. Gu kura kerepai ki mangi berewe nagberẽ kisusi agu abundu i amangisunge na ni ti regbo gu vura nangia ga zegino re.

Kere kaza nga gu i aayambaha nga Spanish flu ati kurii asekere bavura France yo rogo Banzinga 1918. Gu kaza re adu ni riko gbegberẽhe gbe. Ni kpiapai, vuru bete adiwi yo, si aimi dungu agu asekere nangia ga Amerika yo France yo susi wai avurayo aimi yo. Na aguyo naga ku rogo gayo aringara tingbafuo nyasa vura, i agbandaka gu kaza re rogo zegino nabaha.

Agu agarã nangbefuo nyasa vura adu na bakere gomoro gbiati zingo mosoro. Dungu aringara Putu yo naadu na bakere gomoro fuo nyasa vura rogo 1918. Rogo gu garã nangia1923 sunge aadunga ti gu marã nangia ga Germani te. Fuo agarã sita kusa, zingo marã adu ni bakerehe rogo zegino. Na ni yangaraha, rogo 1939, gu ue vura nga ga zegino atona. Ginihe naadu kugii gi gbegberẽ apai re?

GUPAI NAYUGOPA YANGARA ARAME

Gu sangbaanebi nga ga Ziazia Kekeapai naundo rani ani ini gu goapai du rogo kuru pangbanga, na gipai re nga rengo nibi gupai namangi ti regbo gu Bambata Vura Nga ga Zegino. Yesu Kristo afura tipa gu regbo si adu nga ‘ngbii nika zinga kuti gu ngbii’ na angbongi gbiati riri akaza nika manga rogo zegino. (Matayo 24:3, 7; Ruka 21:10, 11) Ko ape gupai fu gako abawiriki nga gi ngbatunga gbegberẽ apai re nika yugopa yangara arame. Yugoti naringbisa gu gbegberẽ apai namanga auru kpotosende ane kuti gu vura namangi ngbangbaturũ yo.—Oni bi gu sanduki nga “Vura Auru Kpotosende na Ngbangbaturũ yo.”

Gi kitabu re nafura a tipa abandurii afarasi biama i ayamba yo nga agu abandurii afarasi biama nga ga Yugoti yo. Aguyo biata dagba agi abandurii afarasi re namanga gu kereapai Yesu afura tipaha ku mbatayo nga vura, ngbongi, gbiati kaza. (Oni bi gu sanduki nga “Ya mo Abandurii Afarasi Biama Naora Nzunzu?”) Si tie ziazia nga, gu Bambata Vura Nga ga Zegino naaye na gu fudifudiapai ata nyasanga re ya. Na Ziazia Kekeapai nayugo gupai nga Satana du naatona gipai re. (1 Yoane 5:19) Ya mo i arugusa ko ti manga gi gbegberẽ apai re?

Gu kitabu nga Yugoti nakido rani nga “kina bete rago nye fu” Satana. (Yugoti 12:12) Gere nga ndu gupai du ko ti ni na bakere zinga na kini sa dungu fudifudiapai si nimangi auru kpotosende. Gu fudifudiapai re nayugo gupai nga regbo nye fuko gbua tooni.

GBARASA GA BAKITINGBANGA MANGAAPAI

Gu Bambata Vura Nga ga Zegino angia gupai namangi ariapai rogo ga aboro raka yo. Si aye na vura, ki kusi samungu na zanga kido kuti abazogo. Si aayugopa do yo Satana ngbangbaturũ yo. (Yugoti 12:9) Gi bazogo zegino re namangapai wakina gu gbegberẽ bazogo namanga aboro ngbaome inihe nga gani regbo ima mbeda ka nyasa. Fuo digo agu auru re, gu gbegberẽ apai Bambata Vura Nga ga Zegino aye na ni adunga berewe te.

Vurube gu sangbanebi nga ga Ziazia Kekeapai, mo na ndupai bero tipa ka kido kuti Yesu Kristo nga gaani Bakindo nga ko nika ‘gbarasa ga bakitingbanga mangaapai’ barambeda. (1 Yoane 3:8) Amirioni aboro nakpara tipa ga Mbori Kindo ye. Ya mo mo nakpara tipaha? Ani na tambuahe tipa ga Mbori Kindo mbiko ruru aboro nika bi gupai Mbori akpinyemuhe si nimangihe auru kpotosende angianga ga Satana ya. (Matayo 6:9, 10) Tiibe ga Mbori Kindo, vura adunga berewe te! (Atambuahe 46:9) Mo wirikipai tipa gu Kindo re, na ki raki ka bi gu regbo zereda nika du auru kpotosende ane!—Yesaya 9:6, 7.

Vura Auru Kpotosende na Ngbangbaturũ yo

Bete kama agarã kusayo mbata fu gu Bambata Vura Nga ga Zegino tona, Satana afu agu ‘angbii nga ga zegino dunduko’ fu Yesu. (Matayo 4:8, 9) Yesu aka gu asada re, na kusa, ko asakipai tipa Bakitingbanga ya ko nga “kindo zegino” du rogoyo nga bazogo zegino. (Yoane 14:30) Kurigure, gu mokedi nangia Yoane akepai a nga “zegino dunduko du ni zogozogo ho be gbegberẽ ko.”—1 Yoane 5:19.

Ka si du nga Satana na bakere ome kurii zegino wa gure, ya mo rẽnga ha ani ya ko aima songoda gu Bambata Vura Nga ga Zegino na gu naangbe tifuoho te? Rengo du nga Yugoti nafura tipa Satana nga ko naadu kugii agu agberãngbi naatona ka manga auru kpotosende ane tona rogo 1914. Gere nga bete agu apai furayo tipaha rogo Yugoti kapita 12:

Veresi 7 Naya, vura atona ngbangbaturũ yo dagba Mikaere (Yesu Kristo) na daragona (Satana).
Veresi 9 Naya, i aba Bakitingbanga ku auru kpotosende “nga banangi aboro kpotosende yo dunduko.”
Veresi 12 Naya, “rungo du fu kpotosende na baime, bambiko bakitingbanga azorõ koyo du oni ni na bakere zinga, bambiko ko ini he ya kina bete rago nye fu ko.”

Gu tangaratangarapai nga ga Ziazia Kekeapai na agu apai namanga rogo zegino nayugo gupai nga gu vura namangi ngbangbaturũ yo atona fuo sigira yo ga Mbori Kindo rogo 1914.a Rogo kina gu bangisa garã re vura amangi auru kpotosende ane.

a Oni bi kapita 8 nga ga gu buku nga Gini Apai Nzunzu Ziazia Kekeapai Ayugoho? aDezire Yekova akusaha.

Ya mo Abandurii Afarasi Biama Naora Nzunzu?

Baoro rii pusi farasi nga gu bakindo nga ga ngbangbaturũ ko. (Yugoti 6:2) Gu Bakindo re nga Yesu Kristo naoro tipa rurupai. (Atambuahe 45:4) Gu bambata pai ko amangihe nga ka do Satana na gako adaimona ngbangbaturũ yo kusayo.—Yugoti 12:9.

Baoro rii zamba farasi na pagbia beko ka “dia zereda auru kpotosende” kusayo. (Yugoti 6:4) Naatona rogo 1914, vura aima digo nimangi aboro. Agarã 21 fuo digo Bambata Vura Nga ga Zegino, ue vura nga ga zegino atona na ki imi dungu aboro. Kura wisigopai sa aya gu Ue Vura Nga ga Zegino aimi aboro nga 60 amirioni. Naatona rogo 1945, avura ima nge rogo dungu aba na kini imi dungu aboro. Kura abakeke kuru apangbanga wisigi gupai nga bange agu aboro kpi be vura rogo 20 kama agarã ima susa amirioni kama sa.

Baoro rii bibiri farasi na u ringbisahe beko nga gu nayugopa gomoro. (Yugoti 6:5, 6) Ti regbo gu Bambata Vura Nga ga Zegino, avura Germani akisi agene behe ka gene adu nga wa ka riahe rimi koyo ya na aboro ki kpi be gomoro nga 750,000. Rogo 1921, gomoro ambedi ka imo aboro bangeyo aima susa amirioni ue Russia yo na rogo gu kura aba. Bange agu aboro kpi be gomoro rogo 20 kama agarã wa 70 amirioni. Rogo agarã ni basasa agude tona garã ti bisue kusende bangeyo naima susa amirioni biata nakpi be zingo wene riahe.

Baoro rii fukpere farasi naimo aboro na kere kaza. (Yugoti 6:8) Gu bambata kere kaza namangi rogo 20 kama agarã angia Spanish flu. Boro ho ini bange agu aboro naakpi nzunzu te, ono gu kura wisigopai sa aya gu kaza re aimi aboro nga 50 amirioni. Buku sa aya “Gi kaza naagbandaka rogo zegino dunduko re angia kerepai rogo zegino. Zavura kaza akuri, si aaimongo dungu aboro niipo wa gure te.” (Man and Microbes) Bakofodi, keregbundu, na dingo nga gu kura akaza imi akama amirioni rogo 20 kama agarã.