Awetekapai Tipa Waraga Dunguratise Nga ga Gaani Raka na Sunge
NGI 7-13
AŨKUMUKO ROGO FUGO MBORI YO | AMOKEDI 21-22
‘Gupai Mangi Yekova Akpinyemuhe’
(Amokedi 21:8-12)
bt-E kpe. 177-178 genewa. 15-16
‘Gupai Mangi Yekova Akpinyemuhe’
15 Ti gu regbo Pauro aasungo kua Firipo yo, kura iriiripa geno aye nangia Agabo. Agu aboro naadunguratiyo kua Firipo yo aima ino Agabo ni nebi; ko agumbapa bakere gberãngbi ti regbo gu zogarago nangia ga Kuradio. (Amokedi 11:27, 28) Si ima rengba ka du nga i aabakabangiriyo nga: ‘Tipagine Agabo naye ti ni? Gini pangbanga ko naye na ni?’ Wa i aangana ko nyanyaki, ko adi ga Pauro giri dimose—giri dimose angia gbanga ngba roko nga gu boro anirengbe ka maa marã ku rogo na kura ahe, na i anaavoho dimose. Agabo adihe ki vo nduko na beko na ni. Fuoho, ko ki fura. Gu pangbanga re aima nyaka: “Wo gumba Ziazia Toro ya, ‘Agu aYudo du Yerusarema yo i avó gu kumba du gi gire re ni gako were, ki fu ko ku be aGendiria.’”—Amokedi 21:11.
16 Gu sangbanebi re ayugu gupai nga Pauro nika ndu ku Yerusarema yo. Si ayugu gupai a nga ga Pauro mangapai na aYudo Yerusarema yo nika sa gupai nga i “fu ko ku be aGendiria.” Gi sangbanebi re adu na nyanyaki sangbanaha kurii agu aboro naadu ho. Ruka akepai ki ya: “Ho ani agi agi apai ni re, ani na agu yo du yo, ani ki zungadi ko ya ka ko ndu nga ku Yerusarema yo ya. Pauro ki karagapai ki ya: ‘Oni namanga wãi nikpari ni aume ki ba rungo ti re? bambiko mi aima so gima kia i vura vo re vurũ, ka mi vura kpi vurũ a Yerusarema yo mbiko rimo Gbia Yesu.’”—Amokedi 21:12, 13.
(Amokedi 21:13)
bt-E kpe. 178 genewa. 17
‘Gupai Mangi Yekova Akpinyemuhe’
17 Mo berẽnga kurii gipai re. Awirina, kodihe na Ruka azungodi Pauro nga ka ko ndu nga ya. Aguyo kini kpari. Gu nyemuse na bakabangirise i adu na ni tipa Pauro asako ko gumba gupai fuyo ni nunga nga, i ‘naba rungo ti ko,’ watadu gu kura asasa fugo agumbaha nga, i “akuo ngbaduko.” Wa si avura duwo, ko aru ngutete rogo gako diaberã yo, na a wa si adu ho ko agbia agu awirina ni naadu Tura yo, ko aambunga zungodihe na aume si rungburasi ko te. Kuba gure, ko asaki ndu gupai fuyo ko nadiberã ti ni ka ndu. Nga gu riko wingbaduse na kakutipai ko ayuguhe! Wakina Yesu naadu mbata fuko, Pauro arugu riko ka ndu ku Yerusarema yo. (Eb. 12:2) Ko aagbatanga gene tipa ka kpi ka du ni gu boro i naimi ni tipa gani pambori te, ono ka si du nga ko nika kpi, ko nika bihe nipa irisa ka kpi ni pefuo Yesu.
(Amokedi 21:14)
bt-E kpe. 178 genewa. 18
‘Gupai Mangi Yekova Akpinyemuhe’
18 Wai gu awirina akaragapai? I akaragapai rogo irisa yo. Ani nageda gupai nga: “Ho ko aida nga gaani zungadihe ni ya, ani ki mbu he, niya, ‘gupai mángi Gbia akpi nyemu he.’” (Amokedi 21:14) Agu aboro naˈasadi ka zungodi Pauro ka ko ndunga ku Yerusarema yo ya aakpatagaranga kuti gayo pai te. I adegetuyo fu Pauro na ki mbugene fuko, ni dia yo gupai kugume Yekova akpinyemuhe, wa si avura du ni bambumbuhe fuyo ka mangaha wo. Pauro atona gu nunguro naandu na ko sa kpio ni yangaraha. Si arengbe ka du taata fu Pauro ka si adu nga agu aboro naakpinyemu ko aazungodingo ko te.
Gbata gu Nyanyakipa Ahe Nga ga Toro
(Amokedi 21:23, 24)
bt-E kpe. 184-185 genewa. 10-12
‘Oni gí gu pai mi nikagumba ha’
10 Sidu, Pauro adu na ruru bipai tipa agu aboro naanidu na gu sino nga ga pekafuo agu asino nga ga aYudo, wa gu nga irisa Rago Sabiti watadu ne ri kura ngbatunga ariahe. (Rom 14:1-6) Na ko aarũngo andiko tipa yeratise te. Nirengo, Pauro ayere Timoteo tipa gupai nga ka aYudo dunga na tikö kutiko ya, mbiko wa bako angia Giriki. (Amokedi 16:3) Yeratise angia gupai kina boro anaadiaberã tipaha. Pauro aya fu aGaratio: “Mbiko rogo Kristo Yesu yo pai ti yeratise te, pai ti zangayeratise a te; kina gu idapase nadu mbiko nyemuse.” (Gara 5:6) Ono tie, ka yeratise tipa gupai nga ka du tii aNdiko watadu ka mangaha wo tipa ka ngba bangiri Yekova arengbe ka du nga zanga du na idapase.
11 Sidu, wa si avura du nga gu pangbanga naagbe ti rimo Pauro angia ziree, si aafuda agu aidipase nangia aYudo afuda. Mbiko gi ndupai re, abaakumba afu gi rugapai re fu Pauro: “Were mo mángi gere ani nagumba ha foro. Akumba biama du erẽ na ani nga aboro zungahe; mo rógo yo, ki girisi tiro na yo, ki fu gayo amarã tipa yo i kpe mangeriyo, aboro ki ini aina dunduko ya rengo nga agu apai i agumba ha fu yo tipa ro te; ono mo napeka pai nzunzu tigamo a, nika kuti rugute.”—Amokedi 21:23, 24.
12 Pauro aima rengba ka ká nga gupai re abingo pa gu ziree naagbandaka ti rimo ko te, ono si mbiko nyemu ga Moize aNdiko nga gu naadu ti agu aidipase nangia aYudo. Ono ko adu na nyemu ka manga ariapai, wa si atagbaganga tihe na gu bangua arengo nga ga Ziazia Kekeapai ya. Mbata kusayo, ko akepai nga: “Fu agu yo du tii rugute yo, wa ka mi adu tii rugute yo, wa adu nga mi tii rugute yo tigimi ya, mi zungadi agu yo du tii rugute yo.” (1 Kor. 9:20) Ti gi regbo re, Pauro amangipai kuti sangba agu abaakumba naadu Yerusarema yo na ki “du tii rugute yo.” Ni manga ko ho wo, ko amoi wene kpiapai furani areme tipa ani nimangipai kuti sangba abaakumba zanga kaa kpatagara kina kuti gu gene ani aida apai nimangi ngbaha ya.—Eb. 13:17.
(Amokedi 22:16)
nwtsty kekeapai tipa wisigopai tipa Amo 22:16
ki ta zunda ga gbegberẽapai ti ro, nikpari ti rimoko: Watadu “mo zundu gamo ingapai kusayo na ki kpari ti rimoko.” I nazunda ga boro ingapai kusayo, angianga mbiko gu bapatiza nga ga ime ni tihe ya, ono ni kpara ni ti rimo Yesu. Mangaha wo nakoda du na idapase kuti Yesu na kini yugu gu idapase re rogo manga agu apai nga ga aKristano.—Amo 10:43; Yak 2:14, 18.
Geda Ziazia Kekeapai
(Amokedi 21:1-19)
NGI 14-20
AŨKUMUKO ROGO FUGO MBORI YO | AMOKEDI 23-24
“I Akitingbangako Nga Ko Nga Kere Boro ni Irasamungu”
(Amokedi 23:12)
(Amokedi 23:16)
bt-E kpe. 191 genewa. 5-6
“Mo du na Wingbaduse!”
5 Gu ngarasaro i afuhe fu Pauro adu kina boro ti regboho. Rogo kura uru naangbe fuoho, aYudo bangeyo aima susa 40 ‘akpamia tiyo ki zunga he niya, i ari nga riahe ki mbiri he wa sa te da kina ho i ka imo Pauro ni.’ Gi “zunga he” re aayugopa wai agu aYudo re adiberã ka imo gu mokedi re. I aidi kuti gupai nga, ka i aadunga na diabese ka imoko ya, sangbanaha nika ngia motiwa, watadu gbegberẽpai fuyo. (Amokedi 23:12-15) Gayo buro nga gu abairamotumo gbiati abaakumba adu ku giihe angia, i ye na Pauro berewe ku barabangiri ga aYudo aboro rondo tipa i sasana ko berewe, si du wa ka i ya i naida ka ino pai tipa ko wenengai. Ono ho i nikaa ye ni na ko gene, agu aboro buro re ki gba fuo Pauro na ki imiko.
6 Ono tie, wiri dawiri Pauro agi pa gu buro re na ki gumbaha fu Pauro. Ni sangbanaha, Pauro aya fu gu paranga kumba re ko ndu ka tingidaha fu bairarivura nga ga aRomo nangia Kuradio Rusia. (Amokedi 23:16-22) Nirengo, Yekova ima kpinyemu gu paranga aboro du wakina gu wiri dawiri Pauro i ayambanga rimoko re ya, nga agu yo namangapai na wingbaduse ka maapa gu du wenengai nga ga ga Mbori aboro mbatayo fu gayo, na namanga ai gupai nga gu rengbe yo ka mangaha tipa ka songoda agu apai nga ga Kindo.
(Amokedi 24:2)
(Amokedi 24:5, 6)
bt-E kpe. 192 genewa. 10
“Mo du na Wingbaduse!”
10 Kaisaria yo, Pauro adu ‘nibanda banda ko ti ga Erode bambu ngbanga yo’ kaa sungudo agu aboro nakitingbanga ko i ye Yerusarema yo. (Amokedi 23:35) Fuo areme bisue kusa, i ada—Gbiamotumo nangia Anania, bagumbapai gbaiga nangia Teruturo, na abaakumba. Teruturo atambua Ferika mbata tipa gupai ko aamangaha fu aYudo, wa gopai ayugoho, ko amangihe wo tipa ko ngba na ko. Fuoho, Teruturo kini tona fura tipa gupai i aye tipaha, ko aya ti Pauro “ko nga kere boro, nga irasamungu dagba aYudo zegino dũ, nga barumbatayo fu rika aNazareto. Ko aya gbarasi rago yekaru yo; ani ki zi ko a.” Kura aYudo “ki kpamia gayo pai kuti gi kitangbangase re, niidi he ya wo du agi apai re.” (Amokedi 24:5, 6, 9) Du ni irasamungu, du ni barumbatayo fu rika aboro, na gbarasa yekaru—angia kerepai nga gu naima rengba ka ndu sa gu sapangbanga nga ga kpio.
(Amokedi 24:10-21)
bt-E kpe. 193-194 kpe. 13-14
“Mo du na Wingbaduse!”
13 Pauro amoi wene kpiapai furani tipa ka pekafuoho ka si du nga i ndu na ani ku barabangiri agbia ngbii ki kitingbanga rani nga ani nazingisa aboro, airasamungu, watadu ani nga “kere aboro.” Pauro aamanganga pai tipa bazogo ngba na ko te, wa gu Teruturo amangihe te. Pauro aongo kii na kidu na irisa. Ko afura na tatamana na ki gumba kina boro rengo. Pauro ape gupai nga “agu aYudo naye Asia yo” nga aguyo nakitingbanga ko nga ko agbarasi yekaru aadunga ho te na ka i ya kuti andiko, si naida i du kinaho tipa gupai nga ko gi gayo kitangbangase kina ku ngba yo.—Amokedi 24:18, 19.
14 Gu ngba gbe nga, Pauro aambunga manga dezirepai tipa gako ida te. Ni wingbaduse, ko afura tipa gako ida kuti zingabekpio, gupai nakusi kpakarapai ho ko adu ni barabangiri ga aYudo aboro rondo. (Amokedi 23:6-10) Ni songoda Pauro pai kubarako yo, ko anyakasipa gu maabangirise nga ga zingabekpio. Tipagine? Bambiko Pauro atungusapai tipa Yesu na Gako zingabekpio—nga gupai avurako aarengbanga ka dakuti ni ya. (Amokedi 26:6-8, 22, 23) Nirengo, si angia pa zingabekpio—na ni wiri guruhe, ida kuti Yesu na gako zingabekpio—nga gupai gi kpakarapai re aaru riihe.
Gbata gu Nyanyakipa Ahe Nga ga Toro
(Amokedi 23:6)
nwtsty kekeapai tipa wisigopai tipa Amo 23:6
Farusi nga mi: Bete agu aboro naadu ho aima ino Pauro. (Amo 22:5) I aima rengba ka rugatiyo na gupai nga, ni yamba ko tiko nga wiri Farusi, ko aidi kuti gupai nga ko aenge kina tiyo. I aima rugatiyo na gupai nga Pauro aananganga he tipa patiko te, wa si adu nga agu aFarusi nangia ga aYudo aboro rondo aima ino ho nga ko aima da ni zaaza Kristano. Ono rogo gi bangiriba re, ani rengbe ka gia rogo afugo Pauro yo tipa yugo pa tiko ni Farusi ngba kura gene kia; Pauro ayugu tiko na aFarusi kuba yugo tiko na aSadoke mbiko ko adu ti gu idapase nga ga zingabekpio sa na aFarusi. Ni manga ko ho wo, ko asigira wene fugo dagbase na agu aFarusi naadu ho. Si nawira gupai nga, ko adu na gu kido nga, pa kusa ko gi tagbagapai naadu riipa zingabekpio re ima rengba ka sa bete kura ga aYudo aboro rondo i songodi gako pai, na gi gako birĩ re aima mangasunge wenengai. (Amo 23:7-9) Agu afugo Pauro du rogo Amo 23:6 na ngbaya dagbaha a na wai ko aringbisipa tiko ho ko aasongoda pai ni kusa tipa tiko barabangiri Bakindo Aguripa. (Amo 26:5) Na ho Pauro ake waraga ni Roma yo fu agu aKristano naadu Firipoi yo, berewe a ko afura tipa tiko ni Farusi. (Frp 3:5) Si ni wenepai a ka bi wai i afura tipa agu aKristano naadu mbata ni aFarusi rogo Amo 15:5.—Mo bi kekeapai tipa wisigopai tipa Amo 15:5.
(Amokedi 24:24)
(Amokedi 24:27)
nwtsty kekeapai tipa wisigopai tipa Amo 24:24
Durusira: Ri angia biata wiri gu Erode i nafura tipa ko rogo Amo 12:1, du nga Erode Aguripa gu Bambata ko. Na ri nangia tooni wiriko ni degude. I abatika ri bara rogo 38 F.B.K. na ri angia dawiri Aguripa gu Ue ko gbiati Berunike. (Mo bi kekeapai tipa wisigopai tipa Amo 25:13) Ue kumbari angia gu banyaki nangia Ferika. Bambata kumbari angia Bakindo aSurio rimoko angia Azizu boro Emesa ono ri ambuko na ki di Ferika bara rogo 54 F.B.K., watadu ho ri adu ni na garãri 16. Si ima rengba ka du nga ri adu kinaho ho Pauro afura ni fu Ferika tipa “rurupai na rugatise, na gu sapangbanga nikaye.” (Amo 24:25) Ho Ferika ambu zogarago ni fu Feseto, ko ambu Pauro kina bambukiso yo “bambiko ko akpi nyemu ka ngba na aYudo,” nga gu kura aboro aberãha nga ko amangihe wo ka sa ngbarago ti gako wiri degude, nangia Yudo.—Amo 24:27.
Geda Ziazia Kekeapai
(Amokedi 23:1-15)
NGI 21-27
AŨKUMUKO ROGO FUGO MBORI YO | AMOKEDI 25-26
“Pauro Adu Nga Kango Koyo du Kaisara ni na ki Mangi Dezirepai fu Bakindo Erode Aguripa”
(Amokedi 25:11)
bt-E kpe. 198 genewa. 6
“Mi Nakpara fu Kaisara!”
6 Ga Feseto nyemupai ka sa ngbarago ti aYudo aima rengba ka maa ga Pauro raka ngba kerepai. Sidu, Pauro amangisunge na gu rengo ko adu na ni ni boro gu ringara nga Roma. Ko aya fu Feseto: “Mi naru barangba ga Kaisara mbata sapangbanga, ngba sapa yo ngbanga re angba erẽ. Mi amanga nga gbegberẽpai fu aYudo wa sa te, wa ini mo ho wenengaĩ. . . . Mi nakpara fu Kaisara!” Bara sa boro aniidu nga kango, i anaakanga na ni te. Feseto anyakasi gipai re nga: “Mo nikpari fu Kaisara; mo andú koyo du Kaisara ni.” (Amokedi 25:10-12) Ni du Pauro nga kango koyo du bakere ba sapangbanga ni, ko amoi kpiapai fu ndikidi aKristano areme. Ho avurarani “asanga irairapai” ni ni rimo ndiko, aDezire Yekova namangasunge na andiko tipa ka songoda wene pangbanga.—Tam 94:20.
(Amokedi 26:1-3)
bt-E kpe.198-201 genewa. 10-16
“Mi Nakpara fu Kaisara!”
10 Pauro atambua Bakindo Aguripa tipa gu momu ko afuhe fuko ko du nga kango koyo du ko ni, ni ida ko kuti gupai nga bakindo nga bangbasia bainipai tipa agu asino dunduko na gu vunduvunduapai naadu dagba aYudo. Fuoho, Pauro asakipai tipa gako kuru raka: “Ya i aini pa re ti bambata ha wa mi adu ni Farusi nipeke agu yo naru nyanyaki tipa gaani dini.” (Amokedi 26:5) Wa Pauro angia Farusi, ko aima du na maabangirise tipa paye Masiya. Awere, wangia ko Kristano, ko nayugo Yesu Kristo na wingbaduse ni gu boro i aima digo ni sungudi ni. Nga gu ida ko gbiati agu aboro nakitingbanga ko adu sa na ni—nga, gu maabangirise naadu tipa digiso ga Mbori kidohe fu atitayo—si nga ndu gupai Pauro adu ti ni ngbanga yo ni gu uru re. Gipai re asa Aguripa ko du na nyemu gupai Pauro aaida ka pehe.
11 Ni tingida Pauro gu gbegberẽpai ko aamanga aKristano na ni, ko aya: “Mi aberẽ he a tigu ya ngba manga mi dungu apai angba kuti rimo Yesu nangia boro Nazareta . . . mi ki rungosi yo da rogo abaakporo nga ga kura aringara a, bambiko wa mi azingi kuti yo [apefuo Kristo] bakere gbe.” (Amokedi 26:9-11) Pauro aadurugongo pai te. Dungu aboro aima ino pa gu zuu ko aamanga aKristano na ni. (Garã. 1:13, 23) Aguripa aima rengba ka bakabangiriko nga, ‘Ginipai naˈaria gi kumba re?’
12 Agu afugo Pauro apehe fuoho aima karagapai kuti gu sanahe re: “Were wa mi anunga ku Damaseke yo na gu pai be re abairamotumo aasia pa ha fere, bebere uru, bakindo, mi abi imarago ngbangbaturũ yo gene yo, nga gu susi ima uru, si ahasi rago pati rani kirikiri na agu yo ani anunga na yo. Ho ani ati ni ku sande dunduko, mi ki gi fugo si niya fere rogo pa Ebere yo, ‘Saura, Saura, tipagine mo narungosi re ti ni? kpakara si mo para akpakara foro.’ Mi ki ya, ‘Da nga mo Gbia?’ Gbia ki ya, ‘Mi nga Yesu nga gu ko mo narungosi ko.’”—Amokedi 26:12-15.
13 Mbata fu gi iiriwopai re mangi, ka pepai ni masaku, Pauro ‘aasi para.’ Kina wai zingizingi bagara anaaõga ti ru na tikotiko ngba para yo u nambu, Pauro aima õga tiko rogo toro yo ni so ko vura kuti gupai Mbori akpinyemuhe. Ni yugo Yesu tiko fu Pauro ngbagene Damaseke, ko asa gi kumba naadu na ruru ngbaduko yo re ono naima inga, ko aria berãko.—Yoane 16:1, 2.
14 Nirengo, Pauro aima manga bakere ariapai rogo gako raka yo. Ho ko aafura ni fu Aguripa, ko aya: “Mi akeretu nga fu gu yuguyugupai naye ngbangbaturũ yo te. Ono mi agumba pa ha fu agu yo mbata du Damaseke yo, na Yerusarema yo, na rogo ringara Yuda dunduko, ki gumba ha fu aGendiria a, ya i sa gayo berã ki sa tiyo fu Mbori, ki nimangi agu apai rengbe na saberã.” (Amokedi 26:19, 20) Tipa dungu agarã, Pauro aamanga gu sunge Yesu Kristo afuhe fuko rogo gu yuguyugupai naadu bebere uru. Sangbanaha angia gine? Aguyo namangipai kuti gu wene pangbanga Pauro atungusihe asaberã yo ti gayo wasiwasi mangaapai, mangaapai ni biriki, na ki satiyo fu Mbori. Agi aboro re ada ni wene aboro ringara, nga aguyo naafube kuti gia sangba andiko na rugapai.
15 Ono tie, pa agu aundo re aadunga bangiri avura Pauro te. Pauro aya: “Bambiko gere, aYudo azi re ti ni yekaru yo i ki asadi imo re. Were mi naru da areme nidu ni dezirehe fu rungorungo aboro na aboro kumuko a, bambiko mi di gu undahe nga ga Mbori, mi agumba nga kungba pai te kina gu anebi aya na Mose si aye.”—Amokedi 26:21, 22.
16 Wangia ani ndikidi aKristano, si naida ani ‘mbakadi tirani dedede tipa karaga pai’ tipa gaani idapase. (1 Pet. 3:15) Ho ani afura ni fu abasapungbanga na abazogo tipa gaani aida, si ima rengba ka du ni pa undo ka ani pekefuo gu gene Pauro afura ngbaha fu Aguripa na Feseto. Ni gumba ani gupai fuyo rogo irisa yo tipa wai gu rengo nga ga Baibiri naˈaria gaani raka na gu raka ga agu aboro nadegatuyo kuti gaani pangbanga si du ni wenehe—ani ima rengba ka zio ngbadu agu abamangisunge nga ga irangbii yo.
(Amokedi 26:28)
bt-E kpe. 202 genewa. 18
“Mi Nakpara fu Kaisara!”
18 Ono Pauro akaragapai fu bazogo nga: “Iranzanga nga mi te; mi natungusa agu apai nga rengo na zezeredi pai. Bambiko bakindo ini pa agi apai re, ko mi agumba ha fu ko zukazuka a . . . Ako Aguripa, bakindo, mo idi pa anebi? Mi ini ya mo idi pa yo.” Aguripa akaragapai nga: “Mo nakpi nyemu ka sa re ni Kristano ni toni zungadihe!” (Amokedi 26:25-28) Agi afugo re nayugoho nga ga Pauro dezirepai aima du na sangbanaha kurii bakindo.
Gbata gu Nyanyakipa Ahe Nga ga Toro
(Amokedi 26:14)
nwtsty kekeapai tipa wisigopai tipa Amo 26:14
si para: Para angia ngbondo marã i anaaruga abagara na ni. (Abasa 3:31) Gu fugo nga, “si mo para” nga fugo sanza i abihe rogo gu waraga nga ga aGiriki. Si naaru riipa gu sura nga ga zingizingi bagara nga gu ru nasovura kuti bairaru ni simbo u gu para i asasa ru na ni, ni sangbanaha, u kini õgo ti ru. Saura aamangapai kina ngba gu gene re mbata fu da ko ni Kristano. Pauro amaa tiko ngbapai yo ni so ko vura kuti apefuo Yesu, nga aguyo Yekova Mbori adu ku giiyo. (Mo ringbisihe na Amo 5:38, 39; 1Tim 1:13, 14) Rogo Batu 12:11, i fura tipa “gbangama” rogo masaku yo, ka fura tipa gu boro tatamana nafõngbadu aboro yo i degetuyo kuti arugute.
nwt-E glossary
Para. Bagbanga ngbondo marã na tikotiko ngbaha yo, abasopobino amangasunge na ni tipa ka ruga anya. I naringbisa para kuti agu afugo nga ga iratatamana nga gu nafõngbadu aboro yo i degetuyo kuti arugute. I adi gu fugo nga “si para” ti gu mangapai nga ga zingizingi bagara nga gu ru nasovura kuti bairaru ni simbo u para, ni sangbanaha, u ki õgo ti ru.—Amo 26:14; Abasa 3:31.
(Amokedi 26:27)
Oni Undo Kura Aboro I Di Gu Pangbanga Nga Ga Kindo Kugume
14 Pauro aima ino gupai nga, Aguripa adu ni Yuda gbua ti rimo. Nifura Pauro fu Aguripa ko mangisunge na gu inohe naima du beko tipa gu pambori nangia ga aYudo, ko asakipai na Aguripa ya gako tungusapai nirengo akodanga “kungba pai te kina gu anebi aya na Mose si aye” ka manga tipa pakpio Masiya na gako zingabekpio. (Amokedi 26:22, 23) Nifura Pauro fu Aguripa, ko asana ko ki ya: “Ako Aguripa, bakindo, mo idi pa anebi?” Gi sanahe re amoi Aguripa rogo rakparakpapai. Ka ko ya we ko aidanga na anebi te, ka gu wene rimoko naadu ngba aboro ni gu boro naadu rogo gu pambori nga ga aYudo agberẽ nibasa. Ono ka ko aidi kuti gu sakapai nga ga Pauro ya sangbaanebi nadigo adigo nirengo wa Pauro agumbaha re, ka si adu bangiri kura aboro wa ko aima ngbe na gi mokedi re na ki du ngbapai wa kura aboro nikaa bi ko ni gu boro naida ka sa tini ni Kristano. Ni tatamana, Pauro nitiko akaragapai sa gako sanahe ki ya: ‘Mi ima inoho ya mo ima ida payo.’ Wai Aguripa akaragapai fuo gipai re fõngbadukoyo? Ko aya: “Mo ima rengba ka zungodi re vuru guru regbo mi sa tire ni Kristano.” (Amokedi 26:27, 28, NW) Wa Aguripa avuranga sa tiko ni Kristano ya, afugo Pauro aima fõngbadukoyo kandara ni betehe wa gopai ayugoho.—AEbere 4:12.
Geda Ziazia Kekeapai
(Amokedi 25:1-12)
NGI 28–WEGEBE 3
AŨKUMUKO ROGO FUGO MBORI YO | AMOKEDI 27-28
“Pauro Andu ku Roma Yo”
(Amokedi 27:23, 24)
bt-E kpe. 208 genewa. 15
“Bambiko Ungaroni Ainga Nga Te”
15 Pauro aima digo nitungusipai tipa “maa bangirise kuti gu kidohe Mbori akido.” (Amo 26:6; Koro 1:5) Awere, wa bakurungba agbere, Pauro aima rengba ka fu nyanyaki ndupai tipa ipiipi maabangirise. Ko aya: “Maraika niru pati re ni gi yuru re . . . , ki ya, ‘Ka mo gúnde nga ya, Pauro; mo arú barangba Kaisara; mo ngére, Mbori fu agu yo dunduko foro du bakurungba yo na mo.’” Pauro angarasi yo nga: “Were, abaira, oni ngárã angarã; bambiko mi idi pa Mbori ya si adú a wa ko agumba ha fere. Ono ani adú ni baba rani ku kisanga yo.”—Amokedi 27:23-26.
(Amokedi 28:1, 2)
bt-E kpe. 209 genewa. 18
“Bambiko Ungaroni Ainga Nga Te”
18 Si aye ka da ni yangaraha nga agu aboro nabati abitiyo rogo gu kisanga nga Merita, Sisiri ku Sudiyo. (Mo bi gu sanduki nga “Malta—Where?”) Aboro gu kisanga re ‘amangi payo bakere gbe.’ (Amokedi 28:2) I agindo we fu agu aboro naye re kini kio be zere. Gu we re aima faasa kpotoyo wa si avura du nga zere adu na mai. Si asa gupai nga iiriwopai mangi.
bt-E kpe. 210 genewa. 21
“Bambiko Ungaroni Ainga Nga Te”
21 Puberiu nangia baira gu rago re na kingia irakumuko aaraka rogo gu rago re. Si ima rengba kadu nga ko angia bakerepa boro nga ga aRomo naaraka Merita yo. Ruka afura tipa ko nga “bazogo kisanga,” ni manga ko sunge na kina gu bangisa fugo nga gu i abihe rogo kekeapai nga ga pa aboro Merita. Ko adi Pauro na agu aboro naadu na ko kugume tipa rame biata. Ono tie, ba Puberiu aawoka awoka. Berewe, Ruka afura tipaha kina wai si amangi nzunzu. Ko akepai nga kumba “api auru ba be kazari na ngana,” nifura ko tipa gu kaza naamanga gu kumba re rogo gu bipai nga ga amunganga. Pauro amangi kparakpee ki moi beko auru ko ki husi ko. Iriwopai ati ti agu aboro kisanga re mbiko gi iiriwopai re, i ki ye na kura aborokaza ko ki husi yo, na i ki ye na agamahe tipa si undo Pauro na agu aboro naadu na ko.—Amokedi 28:7-10.
(Amokedi 28:16, 17)
bt-E kpe. 213 genewa. 10
‘Manga Dezirepai Sirisiri’
10 Ho agu aboro naandu nunguro re arimi ni ku Roma yo, “i ki idi fu Pauro ya ko sungu ni sako na kina gu banzengere naabanda ko.” (Amokedi 28:16) Ho i anaazio boro ni ku bambukiso yo, i anaavo ni na azogbo kuti gu banzengere nabanda ni tipa ka ni merenga ya. Wa vura duhe wo, Pauro angia batakipande Kindo, na azogbo aarengbanga ka ká na ko ti tungusapai te. Sidu, fuo ko ongodi tipa areme biata be nunguro, ko ayambu gu kikiipa aboro nangia aYudo naadu Roma yo tipa ka yugo tiko na ka manga dezirepai fuyo.
Gbata gu Nyanyakipa Ahe Nga ga Toro
(Amokedi 27:9)
nwtsty kekeapai tipa wisigopai tipa Amo 27:9
rago Gina riahe: Watadu “gu gino-ngbaa naanidu rogo Mbirinvuo watadu Tanvuo.” Du rogoyo nga “ka gina riahe.” Gu pa-Giriki du tipa “gina riahe” nafura sa tipa kina gu ndiko naadu tipa gina riahe tii ga Moize aNdiko, du nga, gu gina riahe naadu na ngbanya dagba tihe na Uru Dada Ingapai nga ga garã, i aayambaha a nga Yom Kippur (pa-Ebere, yohm hak·kip·pu·rimˈ, “uru dadahe”). (Pa Mot 16:29-31; 23:26-32; Geda 29:7) Gu fugo nga ka ‘rúngosi tironi,’ i namangisunge na ni nibipa Uru Dada Ingapai, rogoyo nga ka mbupa ngerafuo tise, nga gu nakoda gina riahe. (Pa Mot 16:29) Pa manga yo sunge na gu fugo nga “gina riahe” rogo Amo 27:9 nasongoda gu berãpai nga, gupai i anaamangaha gbe rogo gu sino nga ga mbupa ngerafuo tise rogo Uru Dada Ingapai anaakoda gina riahe. Gina riahe ti Uru Dada Ingapai anaamanga ti digido Mbirinvuo watadu tonatona Tanvuo.
(Amokedi 28:11)
nwtsty kekeapai tipa wisigopai tipa Amo 28:11
kpia rihe nangia Abi: Ringbisihe kuti gu ida nangia ga aGiriki na aRomo, “kpia rihe nangia Abi” (pa-Giriki, Di·oˈskou·roi) rimoyo angia Kasita na Poriduke, angia abi, ni awiri gu mbori nangia Zeu gbiati Nakindo Sipata rimori angia Reda. Dagba kura apai naadu tipa yo, i anaabi yo ni ababanda agu aboro nata bangiri ime, rengbe nabatasa abakama kurungba ho du yo ni rogo kerepai bangiri ime. Gu futufutuapai nabipa gu kpiahe naadu ti rii kurungba nga kura gopai nayugo gupai nga gu boro naake gu pangbanga re angia dezire binibangirise.
Geda Ziazia Kekeapai
(Amokedi 27:1-12)