Awetekapai Tipa Waraga Dunguratise Nga ga Gaani Raka na Sunge
MEREKOKO 4-10
AŨKUMUKO ROGO FUGO MBORI YO | BAMBATA PAI 36-37
“Yosefa Agbiatiko na Rungosiro Mbiko Kpihe” (Bambata Pai 37:3, 4)
w14-E 8/1 kpe. 12-13
“Mi Nazungadi Roni, Oni gípa gi Musumo Re”
Baibiri nakaragapai nga: “Awiribako ki bi he ya bayo nakpi nyemu ko ki susi awiribako dunduko, i ki nisogo ko asoga, ka i afura nga na ko zezeredi ya.” (Bambata Pai 37:4) Gayo kpihe adu na kina nduhe ti ni, ono awiriba Yosefa aadunga na tatamana te ni mbuyo tiyo fu gu kere gbegberẽ sino nga ga kpihe. (Asanza 14:30; 27:4) Ya mo mo abingo tiro mo ni hii be kpihe ho kura boro nagbia gu tambuahe ni watadu gu irisa mo naaida ha? Si naida mo tingidipa awiriba Yosefa. Gayo kpihe asayo i mangi gupai i aima ye ki biratiyo tipaha kusa nyanyaki gbe. Gayo kpiapai natingida aKristano na gupai nga, si ni pa tatamana “ka ngi na aguyo na ngi.”—ARomo 12:15, NW.
Nirengo, Yosefa aima inopa ga awiribako sogote koyo du ko ni. Ya mo ko aigi gako wene gbanga roko ho awiri bako adu ni mbembedi? Si rengbe kadu nga ko aima asada ka mangaha wo. Wa vura duhe wo, oni tingidi gupai nga, Yakobo aaida gu roko re du ni gupai naayugo pa ida ko na Yosefa gbiati gako nyemuse tipa ko. Yosefa aaida ka raka ringbisihe kuti gu kido bako adu na ni kuti ko, sidu, ko aima vo gu roko re. Gako kpiapai na nyanyakipaha furani. Wa vura duhe nga gu Barani du ngbangbaturũ yo akparanga aboro te, ti kura aregbo, ko naakpara gako ruru amoyambu akpara na kini kpinyemu yo gbe. Kurigure, ko nape gupai fuyo nga i du ni kparakparayo ti gi zegino hi be wasiwasi mangapai re. Gu sino mangaapai nga ga ndikidi aKristano nasayo i du kia ti agu aboro du patiyo, wakina gu ga Yosefa gbanga roko naadu ni kparakparaha. Gi ngbatunga sino mangaapai re ti kura aregbo nasa aboro i du na kpihe gbiati sogote kuti ndikidi aKristano. (1 Petero 4:4) Ya mo si naida Kristano õko gupai nga ni nga ga Mbori moyambu? Oó—Yosefa aokanga tiko na gako gbanga roko te.—Ruka 11:33.
(Bambata Pai 37:5-9)
(Bambata Pai 37:11)
w14-E 8/1 kpe. 13 genewa. 2-4
“Mi Nazungadi Roni, Oni gípa gi Musumo Re”
Agu amusumo re aye be Yekova Mbori. Si angia sangbanebi, na Mbori aaida Yosefa gumba gu pangbanga naadu rogoho. Ka pepai ngba kura gene, si aaida Yosefa mangi gupai gu kura anebi naadu kusa amangihe ho i agumba ga Mbori apangbanga ni gbiati sapangbanga fu Gako aboro-nyakarii.
Yosefa agumba gupai fu awiribako rogo birĩ yo nga: “Mi nazungadi roni, oni gí pa gu musumo mi nirari.” Awiribako aima rugatiyo na rogo gu musumo yo re, na i aakpingo nyemuhe te. I akaragapai nga: “Boro mo nikazoga rani ni rengo? Boro mo nikakindo ku ri rani nirengo?” Gu pangbanga re gbia kurapai kuti ni nga: “I ki nisogo ko asoga ki susi gu naadu mbata tipa gako musumo, na mbiko gako afugo a.” Ho Yosefa agumba gu ue musumo ni fu bako gbiati awiribako, i aakaraganga pai ni wenehe te. Ani nageda gupai nga: “Bako ki za ko ti ni, ki ya fu ko, ‘Gini musumo nga gi rari mo re? Boro ani na namo na awiribamo nikaye ka tumusa ku sande foro ni rengo?’” Wa si avura duwo, Yakobo akakuti berãpa gipai re ku kpotoko yo. Ya mo si rengbe kadu nga Yekova du nafura na gi gude re?—Bambata Pai 37:6, 8, 10, 11.
Anga Yosefa nangia gu bambata watadu gu yangara ga Yekova moyambu i ape gupai funi nga ni takipande gu pangbanga aboro aaidanga ka giaha ya na zavura si ki ye na rungosiro te. Yesu nangia gu boro gbe naana takapandepa apangbanga wagu re, na ko agumba gupai fu apefuoko nga: “Singia i arungosi re, i arúngosi roni arungosi a.” (Yoane 15:20) AKristano na agarã yo ni bakiakia ima rengba ka wirika dungu apai ti gu idapase na wingbaduse nangia ga paranga Yosefa.
(Bambata Pai 37:23, 24)
(Bambata Pai 37:28)
Gbata gu Nyanyakipa Ahe Nga ga Toro
(Bambata Pai 36:1)
it-1-E kpe. 678
Edome
(Edome) [Zamba he], AEdome (AEdome).
Edome nangia gu ue rimo i afuhe fu Esau, nangia wirina Yakobo. (Bam. P 36:1) I afu gu rimo re fuko mbiko ko abagi gako pa du kurii ũkumbo tipa zamba riahe. (Bam. P 25:30-34) Ni gupai i aainongo nga si nika manga ya, i avungu Esau na rangi kpotoko ni zambaha (Bam. P 25:25), na rangi gu sende na ambia naadu rogo gu papara rago ko gbiati atitako araki rogoho, adu a ni zambaha.
(Bambata Pai 37:29-32)
it-1-E kpe. 561-562
Ngerafuo he
Ho babanda akandoro ani gumba gupai ni nga ni nika ngera angera fuo akandoro watadu ni nika banda ra abanda, ni anaayugo gupai nga ni ima idapa ngerafuo agu anya re ringbisihe kuti andiko. Ni anaakido baira agu anya re nga, ni nikaa riga ra ariga na boro ho nika dĩ ra te, na ka si amanganga wo ya, ni nika tumo atumo. Ono tie, anga gi tindiro re adu tipa ai gupai nika manga anya te, nibipa gu ndiko du kuari re, tindiro anaadunga kurii babanda anya ka si du nga pai mangi nga gu adunga boro na ome ka rugusaha ya te, wa ngbatunga gu nga ho anyarinde anaazubo anya ni. Tipa gupai nga ni kusi goni tii gu tindiro re, si anaaida ni ye na gopai ka yugoho fu baira anya, ni kpiapai, kpoto gu nya nyarinde ni sipi ru re. Fuo baira nya wisigi gu gopai re, ni ani saringbanga nga gu babanda anya re nga boro wenesa.
Kina gi bangisa bangua rengo re i anaamangasunge na ni a tipa ai guhe i ani fuhe fu boro ni ngerefuoho, zavura rogo agu apai yo naadu tipa ngerafuo aborokporo, ni kpiapai, unvuru du nga gu boro i anaabini nga ni nangerafuo rukutu atameni gbiati adawirini ringbisihe kuti andiko. Sidu, ani ima rengba ka rugatirani na pa gu bakabangirise Rubena adu na ni tipa unga Yosefa wa ko angia unvuru, a wa duhe ni kekehe rogo Bambata Pai 37:18-30, ho kura awiribako afura ni tipa imoko. “Ko ki ya, ‘Ka oni ími nga ko ya.’ . . . ‘Ka oni úka nga kureko ya. . . . ka oni túmba nga beroni kuti ko ya’ - bambiko ko akpi nyemu ka batasa ko be yo, ka karaga ko fu bako.” Na ho Rubena aini gupai ni nga Yosefa ima inga, gako bakabangirise adu ni bakerehe “ko ki sipi gako aroko asipa” na ki poi kuari nga: “Gude due yo te na mi tigimi, mi amánga waĩ?” Ko aima ino gupai nga ko du pakpio Yosefa nika ye kurii ko. Tipa gupai nga ka gi tindiro re dunga kurii ko ya, awiribako akusi gopai ni tatamana ka yugoho nga nyarinde du naimi Yosefa. I amangi gipai re ni zoga yo sipisipi ga Yosefa roko ku rogo kure meme. Fuoho, i aye na gi roko re fu bayo nga Yakobo nangia basapungbanga, ko ki kusi Rubena kusayo tii gu tindiro nga ga pakpio Yosefa, mbiko riimburu gu kure Yosefa naadu tigu roko awiribako aye na ni ni gopai, Yakobo ada kuti gu digisopai nga nyarinde ima imo Yosefa.—Bam. P 37:31-33.
Geda Ziazia Kekeapai
(Bambata Pai 36:1-19)
MEREKOKO 11-17
AŨKUMUKO ROGO FUGO MBORI YO | BAMBATA PAI 38-39
“Yekova Aambunga Yosefa Te”
(Bambata Pai 39:1)
w14-E 11/1 kpe. 12 genewa. 4-5
“Waĩ Tie ka mi Mangi gi Bakere Gbigbitapai Re?”
“I ki ye na Yosefa ku Ezipeta yo, Potifaro nangia boro Ezipeta, ga Faro barumbatayo nangia barutiri ababandarago ki ngbe ko be agu aYisamaere naye na ko koyo.” (Bambata Pai 39:1) Na gi bete afugo re, gu pangbanga nga ga Baibiri re naundo rani ani berẽpa gu zee gi paranga kumba re adu na ni wa i abagiko berewe. Ko adu wa kina kungbo he gbua! Ani rengbe ka berãpa Yosefa ko nipekefuo bairako nangia ga aEzipeto barumbatayo, ti agene kporo nga ga bagbata naadu na aba bagaahe ti ni wa i aandu ku rogo gu ba nika ngia ga Yosefa vovo kporo.
Kporo! Gi kporo re aima du kia ti ai gu ba Yosefa anaayambaha nga kporo. Ko asono rogo gu ngbadimokporo nga ga azogo anya nga aguyo nanaaraka tii abambu roko wa i anaata ata gbe kuari kaa riga gayo akandoro. Rogo gi ba re tigaha, ngbatunga kumukokumuko boro Ezipeto wa Potifaro were anaaraka rogo wene bambu nga gu naadu ni mbedimbedi he na rangi. Agu aboro nageteka kuru ahe sende yo nagumba gupai nga, agu aEzipeto naadu mbata aima du na nyemu kaa mbakada gayo kporo na wene anvuo na rukuruku angua gbiati ime tipa kaa rũko gayo abadumo rogoho, ambumbudo, gbiati gu kura rukuruku ahe i arũhe ime yo. Gu kura abambu kinaho naanidu nisaha na rukuruku ahe pa tini kirikiri na gaha abaranda tipa dia zezere wege, abangiri bambu kidu kuari tipa wege naarimo koyo, na dungu avuru bambuyo, kodihe na gu bakere vuru bambu yo nga ga riahe gbiati abambu rame fu amoyambu.
(Bambata Pai 39:12-14)
(Bambata Pai 39:20)
w14-E 11/1 kpe. 14-15
“Waĩ Tie ka mi Mangi gi Bakere Gbigbitapai Re?”
Ani ini kina bete apai gbua tipa wai agu abambukiso nga ga aEzipeto adu. Agu aboro nageteka kuru ahe sende yo ima kura bara kurugbo agi aba re—si angia kere nyanyaki bambu na rukutu abambukiso vuruhe yo gbiati gu bambukiso du tii sende yo na bitimo. Kusa, Yosefa asakipai tipa gi ba re na gu fugo du rogoyo nga due, nga gu nayugo gupai nga gi bare aadunga na imarago rogoho te na si adu ni gu ba ka boro adunga na maabangirise rogoho ya. (Bambata Pai 40:15) Rogo gu buku nga Atambuahe, ani nawirika gupai yo nga i afu kura ambusa berewe fu Yosefa: “Nduko aimi be angboro, i avo gorõko ni azogbo marã.” (Atambuahe 105:17, 18) Ti kura aregbo, aEzipeto anaaida ziziaboro naasungo rogo bayo sa zanga guari na nduyo ni kutukpa kutukpaha ku giiyo yo tona ti rukusiyo; agu akurayo ani du na azogbo marã gorõyo yo. Yosefa aima rungo ni kerehe baraho ko aamanganga gupai ni narẽ na gu rungosiro re ya!
Kurigure, gi rungosiro re aadunga tipa bete regbo te. Gu pangbanga re nagumba gupai nga Yosefa ki nye “bambukisa yo.” Ko aima dia agarã ku rogo gi kere gbegberẽ ba re! Na Yosefa aainongo singia i akusa ko berewe te. Wa gi kere aˈuru re aandu kuti aposo, fuoho kuti adiwi, wai gu Yosefa abanda tiko ti du na zanga maabangirise?
Gu pangbanga re nafu gi karagapai nga ga kido re furani: “Yekova adu na Yosefa, ko ki yugu inapai fu ko.” (Bambata Pai 39:21) Vuro bambu ho nga ga bambukiso, azogbo nga ga marã, watadu gu due du na bitimo, rengbe ka ká na ga Yekova bangabanga nyemuse ka si danga yo du gako amoyambu ni ya te. (ARomo 8:38, 39) Ani ima rengba ka maa kpia Yosefa ku berãrani yo ko ni uka kpotoko yo na pa gako arungosiro fu gu Bako du ngbangbaturũ yo rogo kparakpee yo, na fuoho, ko ki gbia gu ngbatunga zereda na wasa naye sa be kina gu Mbori “nga Mbori wasa dunduko.” (2 AKorindo 1:3, 4; AFiripoio 4:6, 7) Gini kurapai berewe Yekova amangihe fu Yosefa? Ani nageda gupai nga Yekova ‘ambakadi pa gako pai ku bangiri babanda bambukisa.’
(Bambata Pai 39:21-23)
w14-E 11/1 kpe. 15 genewa. 2
“Waĩ Tie ka mi Mangi gi Bakere Gbigbitapai Re?”
Gu pangbanga re nafu gi karagapai nga ga kido re furani: “Yekova adu na Yosefa, ko ki yugu inapai fu ko.” (Bambata Pai 39:21) Vuro bambu ho nga ga bambukiso, azogbo nga ga marã, watadu gu due du na bitimo, rengbe ka ká na ga Yekova bangabanga nyemuse ka si danga yo du gako amoyambu ni ya te. (ARomo 8:38, 39) Ani ima rengba ka maa kpia Yosefa ku berãrani yo ko ni uka kpotoko yo na pa gako arungosiro fu gu Bako du ngbangbaturũ yo rogo kparakpee yo, na fuoho, ko ki gbia gu ngbatunga zereda na wasa naye sa be kina gu Mbori “nga Mbori wasa dunduko.” (2 AKorindo 1:3, 4; AFiripoio 4:6, 7) Gini kurapai berewe Yekova amangihe fu Yosefa? Ani nageda gupai nga Yekova ‘ambakadi pa gako pai ku bangiri babanda bambukisa.’
Gbata gu Nyanyakipa Ahe Nga ga Toro
(Bambata Pai 38:9, 10)
it-2-E kpe. 555
Onana
(Onana) [du rogo yo nga “guhe nakusa ome; bakere ome”].
Ko angia ue wiri Yuda ko avunguru na wiri gu boro Kanana rimoko angia Sua. (Bam. P 38:2-4; 1Peka 2:3) Tingbafuo Yekova imi unvura Onana ni irazangada rimoko angia Ere tipa manga irairapai, Yuda agumba gupai fu Onana nga ko ndu ka manga rogatise na dekurugbo Ere nangia Tamara. Si adu nga ka ri batika gude, gu gude re adunga ni wiri Onana te, gu gude re nika dia agu aũkumbo nga ga Ere; ono ka ri abatikanga ya, Onana ki rogo agu aũkumbo re tipa tiko. Ho Onana aakodaba ni na Tamara, ko “ki niuka ha kina ku sande” kuba gupai nga ko fuhe furi. Anga gupai Onana amangihe angia zapada barangbase nisase nibee te, mbiko gu pangbanga re naya, “ho ko aina dia wirinako ni ni de” ko aukaha kina ku sande. Si nawira gupai nga, gipai re angia rugusa kodaba gene, nga gu Onana ata ino aino ni ukaha ku sande zanga fuhe fu Tamara. Yekova aimi Onana a, nga guko naadunga na gude beko ya, mbiko gako zanga giasangba, ngbaduse tipa ahe, gbiati gako ingapai kuti gu mbakadapai nga ga rogatise Mbori asigiraha, angianga mbiko zapada tise ya.—Bam. P 38:6-10; 46:12; Geda 26:19.
(Bambata Pai 38:15-18)
w04-E 1/15 kpe. 30 genewa. 4-5
Asanahe be Agedihe
Yuda aima manga ingahe rogo gu gene yo nga ko aafunga Tamara fu wiriko nangia Sera a wa ko akidohe te. Berewe a, ko amangi kodaba na gu dee ko aberẽhe tigako nga debäri nga ga yekaru ri du naadu. Gipai re adu kia ti ga Mbori ringbisapai, nga gu naaida kumba mangi kodaba sa kina rogo gu mbakadapai nga ga rogatise. (Bambata Pai 2:24) Ono tie, ka pe guhe nga rengo, Yuda aakodanga ba na gu dee nakodaba tipa marã te. Kuba gure, ko adiba wiriko nga Sera ni mangako gu rogatise nga ga dia boro dekurugbo gumeni zanga ko inihe, na rogo gi gene re, ko ki vungu agu agude naadu kina kuti ndiko.
Tipa Tamara tigari, gari mangapai angianga wasiwasi mangaapai te. Agu awiiri ri avungura ni abi, aboro aabingo ra ni awiri meteka te. Ho Boaza boro Betereme amangi gu rogatise ni na Ruta nga ga dia boro dekurugbo gumeni, agu abaakumba nga ga Betereme yo afura wenengai bara wiri Tamara nangia Perese, ni gumbayo gupai fu Boaza nga: “Ngbatungaro nga agu yo Yekova nikafu yo foro rogo gi paranga de re, i ki du wa ngbatunga Perese, nga gu ko Tamara abatika ko fu Yuda.” (Ruta 4:12) Rimo Perese kina dagba gu gene ngbatunga a Yesu aye rogoho.—Matayo 1:1-3; Ruka 3:23-33.
Geda Ziazia Kekeapai
(Bambata Pai 38:1-19)
MEREKOKO 18-24
AŨKUMUKO ROGO FUGO MBORI YO | BAMBATA PAI 40-41
“Yekova Abatasi Yosefa”
(Bambata Pai 41:9-13)
w15-E 2/1 kpe. 14 genewa. 4-5
“Anga Kina ga Mbori Pai Nga Yugo Sangba Musumo Te?”
Si rengbe kadu nga bangiri bafuinga aima go ti Yosefa, ono bangiri Yekova aagonga te. Rogo kura yuru sa, ko asa Faro ko rari amusumo ue nga gu bangiriko aagonga ti ni ya. Rogo gu bambataha, bakindo abi anaabagara saba ni mbuyumbuyu ra ni kindigi ra ami nikuru rogo gu di nga Nire, fuoho kura anaabagara saba ki kuru ni ngorokonya ra ni kpiakiri ra. Agura naadu ni kpiakiri ra ariti agura naadu ni kikindigi ra. Kusa, Faro arari musumo nga, ko abi nganu nazara saba ni kikindigihe ti katakpaha sa. Ono fuoho kura nganu ki zara saba ti katakpaha sa ni warawaraha ni uguhe be wege, si ki riti gu wene nganu naadu saba ni kikindigihe. Wiso, Faro azingi rame yo ni fudifudiko kpotoko yo be agu amusumo re, sidu, ko ki kedi sunge ki yambu gako aboro abinza dunduko gbiati airatatamana i ye ka kusapa gu musumo re. I aadunga na rengba ka yugo sangba gu musumo re te. (Bambata Pai 41:1-8) Singia pai naadunga ngbayo ka gumbaha ya watadu i aye na dungu aberãpai ni bakiakia, ani ainongo ho te. Ka si vura du kina wai vurũ, i aamanga nga gupai Faro aaidaha te, ko adu na nyemu ka gbia karagapai kuti agi amusumo re.
Niyangaraha, bafuinga atingidipa Yosefa! Sangbakpotokoyo afudi ko, na ko ki gumbapai fu Faro tipa paranga kumba bambukiso yo nga guko nakusi pa gako musumo fuko gbiati ga bagbindiriahe ni ruruhe agarã ue kusayo. Nibasa, Faro ki kedi sunge tipa i ye na Yosefa bambukiso yo.—Bambata Pai 41:9-13.
(Bambata Pai 41:16)
(Bambata Pai 41:29-32)
w15-E 2/1 kpe. 14-15
“Anga Kina ga Mbori Pai Nga Yugo Sangba Musumo Te?”
Yekova ima kpinyemu aboro umbasitise gbiati ruru aboro, si nga ndu gupai ko afu gu karagapai ti ni fu Yosefa naima gasa aira tatamana gbiati aboro binza. Yosefa asaki gupai fu Faro nga agu amusumo naadu ue re adu na bangisa rogoyo. Pa sa Yekova Faro ko rari agu amusumo re bara ue aayugo gupai nga gipai re adu “ni ringbisiringbisi”—si adu nga si du wa ka si digisitihe. Kikindigi abagara ni mbuyumbuyu ra gbiati kikindigi nganu arukuba agarã saba nga ga idiidi riahe Ezipeta yo, ono agu abagara naadu ni ngorokonya ra gbiati agu anganu naadu ni warawaraha, arukuba agarã saba nga ga gberãngbi nga gu nika ngbe tifuo agu agarã nga ga idiidi riahe. Si adu nga gu gberãngbi watadu ngbongi re nika nyasa gu riahe nga ga ringara dunduko.—Bambata Pai 41:25-32.
(Bambata Pai 41:38-40)
w15-E 2/1 kpe. 15 genewa. 3
“Anga Kina ga Mbori Pai Nga Yugo Sangba Musumo Te?”
Faro aima mangapai a wa ko agumbaha. Si aadianga regbo te i ki ukadi Yosefa na wene tutu roko giri nzibi. Faro amoi azogbo dahabu ku gorõko, ki moi tongo ti wirinzagako, ki fu gako ngbagida fuko na ki fu pagbia fuko ko ta rogo ringara dunduko ka maa gako berãpai ku rogo mangimangipai yo. (Bambata Pai 41:42-44) Vuru uru yo sa gbua, Yosefa akuru bambukiso yo ki ga ku rogo bambu abakindo. Mbori asa ziziboro naadu na pani kusende ni da ni ue bakere boro fuo Faro. Si aima du gbaiga nga ga Yosefa idapase kuti Yekova Mbori adu ni ruruhe! Yekova aima bi gu iraira mangaapai gako moyambu agbiatiko na ni vuru agu agarã naasusi. Ko amangipai kuti agu apai re kina boro ti wene regbo na ngba wene gene. Anga kina pa rugusa gu irairapai i amangi Yosefa na ni naadu berã Yekova yo te, ono ko aaida a ka batasa gu ringara nga ga aYisaraere kumbatayo. Ani nika bi wai gipai re amangi rogo gu kekeapai du kumbatayo.
Gbata gu Nyanyakipa Ahe Nga ga Toro
(Bambata Pai 41:14)
w15-E 11/1 kpe. 9 genewa. 1-3
Oni Ini Gipai Re?
Tipagine Yosefa akpe maingbako ti ni mbata fu ko ndu ka bi Faro?
Ringbisihe kuti gu pangbanga du rogo Bambata Pai, Faro afu rugapai nga i ye na Yosefa ni ipo koyo du ko ni tipa ko kusi rogo agu amusumo yo naafuda ko. Tigi regbo re, Yosefa aima du bambukiso yo tipa dungu agarã. Wa vura duhe nga Faro aaida ko ni ipiipihe bara bangiriko, Yosefa aima dia regbo tipa ka kpe maingbako. (Bambata Pai 39:20-23; 41:1, 14) Pa fura bakeapai tipa gi futufutuapai naadunga na nyanyakipaha re ya nayugo gupai nga Yosefa aima inido tiko na agu asino nangia ga aEzipeto.
Mbu maingba ni gbangaha angia gu sino naadu dagba badungu agu aboro naadu mbata, kodihe na aEbere. Kia ti gure, gu buku nga ga McClintock gbiati ga Strong Cyclopedia of Biblical, Theological, na Ecclesiastical Literature, nape gupai nga, “agu aEzipeto naadu mbata nangia gu yangara aboro Asia ku uroyo nanaaida nga na gupai nga ga sonosa maingba ya.”
Ya mo kina maingba sa si anaaida boro kpehe? Gu magazini nga Biblical Archaeology Review nagumba gupai nga kura ga aEzipeto sino nga ga girisotise anaida gupai nga boro mbakadi tini ka ye ku barabangiri Faro kina wai rengbe ni ka mbakada tini tipa ka rimo ku yekaru yo. Rogo ngbatunga pai wa gure, si aaida Yosefa kpe mangeriko na amange kpotoko dunduko.
(Bambata Pai 41:33)
Oni Du Ni Aboro Irisa
14 Agu avunguagude nangia avurumbori nadu ti agu aregbo i aakeka Ziazia Kekeapai anaayugopa fu irisa ayugo fu awiriyo kporo yo. Oni bingo gu iriiri gene Abarayama na wiriko ayambu tiyo ngbaha a wa duhe rogo Bambata Pai 22:7. Yosefa aima wirikapa fu irisa a be avunguko. Ho i aba ko ni ku bambukiso yo, ko anaamangapai kindi rogo pa irisa, zavura fu gu zizi aboro nadu na ko. (Bam. P. 40:8, 14) Gupai ko agumbaha fu Faro nayugo gupai nga ko aima wirika wai si aida boro fura na kikiipa boro.—Bam. P. 41:16, 33, 34.
Geda Ziazia Kekeapai
(Bambata Pai 40:1-23)
MEREKOKO 25-31
AŨKUMUKO ROGO FUGO MBORI YO | BAMBATA PAI 42-43
“Yosefa Ayugu Bakere Zatise”
(Bambata Pai 42:5-7)
w15-E 5/1 kpe. 13 genewa. 5
“Mi du ku ba Mbori?”
Na ginipai tigaha naadu tipa Yosefa? Ko aini awiribako nibasa ho ko abiyo ni! Kurigure, ho ko abiyo ni i ni tumuso kusande bara bangiriko, berãko akaragatihe kusayo kuti gu regbo ko adu ni tooni ko. Gu pangbanga re nagumba gupai furani nga, “Yosefa ki tingidi pa agu amusumo” Yekova asako ko rarihe ho ko adu ni ni tooni gude, nga agu amusumo naagumbapa gu regbo awiribako nika tumuso fuko—kina boro wai nzunzu i aamangaha ti gi regbo re! (Bambata Pai 37:2, 5-9; 42:7, 9) Ginipai Yosefa nika mangaha? Ka dungo yo? Ka irobape?
w15-E 5/1 kpe. 14 genewa. 1
“Mi du ku ba Mbori?”
Si nawira wa mo aabingo tiro rogo bangiriba wa gure te. Ono tie, kpihe na kparakaro ima maapai dagba aborokporo rogo zegino areme. Ho ani agbiatirani ni na ngbatunga kpakaraapai wa gure, ani ima rengba ka pekafuo gupai du kpotorani yo na ki mangipai kuti gu gaani nyemuapai nga ga zangarengba. Si ni pa tatamana ka wirika Yosefa na ki asadi ka kparia wai Mbori aida ani mangipai kuti akpakarapai. (Asanza 14:12) Mo tingidi gupai nga, kina wai duhe ni nyanyakipa pai ka manga zereda na aborokporo, manga zereda na Yekova gbiati Wiriko ima du na nyanyakipaha kisusi.—Matayo 10:37.
(Bambata Pai 42:14-17)
w15-E 5/1 kpe. 14 genewa. 2
“Mi du ku ba Mbori?”
Yosefa atona ka ba asada fu awiribako timburu kuraha tipa ka ino adanga yo kpotoyo yo. Ko atonaha ni furako fuyo kpasiaka vurube basa fugo, ni kita ko ngbangayo nga agu abamoirago nga aye ye nga yo. Tipa gupai nga ka songodapai kubara yo yo, i agumbapai fuko tipa gayo aborokporo—kodihe na gu rengo nga tameyo kinaho kindi kporo yo. Yosefa aima asada ka oka gako ngbarago. Ya mo tooni tameko adu tini kindi ti unga nirengo? Awere Yosefa aima ino wai ka ndu kumbatayo na gako asada. Ko aya: “I nikaasada roni were,” na fuoho ko agumba gupai fuyo nga ko naida ka bi gu tooni tameyo re. Fuo bete regbo kusa, ko aidihe ka mbu gene fuyo i karagatiyo ku kporo yo ka ndu ka ye na tooni tameyo ka si du nga guni dagba yo sa nika ida ka nye ni ziziboro.—Bambata Pai 42:9-20.
(Bambata Pai 42:21, 22)
it-2-E kpe. 108 genewa. 4
Yosefa
Nibi agi apai naamanga re, awiriba Yosefa atona ka bi gu mbusa nga ga Mbori kurii yo tipa baga yo Yosefa ni kanga vuru agu agarã yo naadu mbata kusayo. I asakipai tipa gayo ingahe ku barabangiri wiriba yo, nga guko i aainongo ko mbata kindi ya. Fuo Yosefa gi afugoyo nga gu naayugo pa gayo saberã, nunga azi Yosefa si ki sa gupai nga ko guari bara bangiriyo ki ndu ka kpara ni aume. Ho ko akaragatiko ni, ko afu rugapai i ki vo Simona da kina kuti gu regbo i nika karagatiyo ni na tooni tameyo.—Bam. P 42:21-24.
Gbata gu Nyanyakipa Ahe Nga ga Toro
(Bambata Pai 42:22)
(Bambata Pai 42:37)
it-2-E kpe. 795
Rubena
Bete ga Rubena wene asino ayugutihe ho ko azungodi agu awiribako ni naadu ribua i ba Yosefa ku rogo gu due naadu ni uguhe kuba gupai nga ka imoko, Rubena aaida gupai nga ka karagatiko rogo gbuko yo tipa ka batasa Yosefa rogo gu due re. (Bam. P 37:18-30) Tingbafuo agarã naima susa 20 kusa, ho agi awiribako re aasaka gupai ni dagbayo nga gu kitangbangase naye kuriyo Ezipeta yo nga i nga abamoirago aye mbikopa wai i amangi gbegberẽ fu Yosefa, Rubena atingidi yo na gupai nga ko aafunga be kuti gayo buro ka imo Yosefa te. (Bam. P 42:9-14, 21, 22) Berewe a, ho Yakobo aka ni ka mbu gene fu Benyamina ko gasi awiribako ti ngba gayo ue nunguro ku Ezipeta yo, Rubena du nafu awiriko ue i nye kubako na ki gumba gupai nga: “Ka mi ayéga nga na ko [Benyamina] foro ya, mo ki imi agu awire du ue.”—Bam. P 42:37.
(Bambata Pai 43:32)
Memeapai Rogo gu Buku Nga Bambata Pai—Gu Ue Paparaha
43:32—Tipagine pa kodabee kurogo riahe na aEbere adu ti ni ni gbegberẽpai fu aEzipeto? Si avura du gbe mbiko gu sogote nangia ga pambori watadu gu rukoo nga ga ngbatunga. AEzipeto anasoga ababanda anya asoga a. (Bambata Pai 46:34) Tipagine? Si nawira ababanda avusende angia agu aboro aEzipeto anabiyo na payo gbua kusende. Watadu si rengbe kadu nga, wa gu sende nadu tipa bino akionga ya, i aidanga na agu aboro naagbata rago ka ariaha nibarika anyaa te.
Geda Ziazia Kekeapai
(Bambata Pai 42:1-20)