KAPITA SABA
Ya Mo Mo Nabi Unga na Nyanyaki Paha Wagu Mbori Abihe?
“Gugaabi unga du be ro.”—ATAMBUAHE 36:9.
1, 2. Gini nyanyakipa gamahe Mbori nafuhe furani areme, na tipagine duhe ti na nyanyakipaha?
GU BARANI du ngbangbaturũ yo ima fu nyanyakipa he furani, si nga gu gamahe nga kadu ni aboro na kidu na rengba ka wirika asinoko. (Bambata Pai 1:27) Gu gamahe re naundo rani ani berẽkurii agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai. Ka ani fu tirani kaa mangapai kuti agu arugute re, ani nika sona rogo toro yo na kidu ni agu aboro nakpinyemu Yekova rengbe gayo “berã na wisiga pa wenepai na gbegberẽpai, mbiko manga yo pai na ni.”—AEbere 5:14.
2 Gu tandu nga ga berãkurii agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai na nyanyakipaha areme, bambiko zegino ima da ni kere kpakarakpakaraha gbe, ka i vura maa andiko amaa wai vuru si arengbanga tipa agu apai nga gu nakura rogo raka yo dunduko te. Ani nabi gipai re gbe rogo agu apai yo nga ga husa akaza gbiati agu aziga nga gu nakoda mangasunge na kure. Gipai re nga nyanyakipa pai fu agu aboro dunduko naida ka giasangba Yekova. Wa vura duhe wo, ka ani girogo gu bangua arugute yo nga ga Ziazia Kekeapai, ani rengbe arengba ka manga wene adiaberã nga gu nika mbu rani na gigiri sangbakpotoseyo na ki banda rani rogo ga Mbori nyemuse. (Asanza 2:6-11) Ani sakingo pai tipa bete gi bangua arugute re.
UNGA GBIATI KURE NGA ZIAZIA AHE
3, 4. Ti gini bambata regbo i agumbapa du kure ni ziaziaha rogo Ziazia Kekeapai, na mburuhe naru rii gini bangua arugute?
3 Yekova agumba pa gu nyanyakipa kodatise du dagba unga na kure gbiati paduhe ni ziaziaha ni bambataha tifuo Kaina imi Ebere. Mbori aya fu Kaina, “kure wirinamo nakpara fere sande.” (Bambata Pai 4:10) Bangiri Yekova, kure Ebere arukuba ungako, nga gu i adihe ni agbaaha. Ani rengbe ka ya kure Ebere aakpara fu Mbori tipa irobape.—AEbere 12:24.
4 Tingbafuo gu ime akangbii naadu ti regbo Noa, Mbori aya fu aboro i niri pasio anya ari ono angianga kure ra ya. Mbori aya: “Ono oni ari nga gu pasio du kure rogo ho nga unga ha te. Mi ki iri bape kureroni ni rengo; nga ga ungaroni.” (Bambata Pai 9:4, 5) Gu ndiko re adu fu atita Noa dunduko da ti gi gaani regbo re. Si natingida rani na gupai Mbori aaida nzunzu ka gumbaha fu Kaina, nga kure naru kuba unga raki raki ahe dunduko. Gu ndiko re ayugu gupai zanga kapa a nga Yekova nika sapangbanga agu aboro asapa ayugonga irisa tipa unga gbiati kure ya.—Atambuahe 36:9.
5, 6. Wai gu ga Moize aNdiko ayugu gupai nga kure nga ziazia he na si na nyanyakipaha? (Mo bi gu sanduki a du ti kpewaraga 78.)
5 Gu rengo nga kure naru kuba unga na si nga ziazia he adu ni yuguyuguhe rogo ga Moize aNdiko yo. Pa Amotumo 17:10, 11 naya: “Ka gu boro dagba ngbatunga aYisaraere yo watadu dagba kungba aboro sungu ku dagba yo ri kure nya, mi azínga kuti gu boro niri kure ki kpara ni ku sa yo ti gani aboro. Bambiko unga ahe du rogo kure he yo; mi fu he fu roni oni nifu he ri bamotumo ka manga pa dada ingapai tipa mbisimoroni; bambiko kure namanga pa dada ingapai tipa unga.”a—Mo bi gu sanduki nga “Gu Ome du ti Kure Ka Dada Ingapai,” du ti kpewaraga 76.
6 Ka si anidu nga i amanganga sunge na kure gu nya i aniyere goruyo rii bamotumo te, si aniidu nga i ukaha kusande. Rogo gi gene re, si anaayugo gupai nga unga nakaraga tihe fu ndikidi Bamangihe. (Pa Fu Rugute ni Ue he 12:16; Yezekere 18:4) Ono tie, si adunga nga aYisaraere ngereke rogo pasio yo tipa gu wiri akure du yo dunduko tipa ka kusaha te. Gupai si aniidihe nga i yere goro gu nya re yo wenengai na kureru ki uka, fuo gure, i ani rengbe ka ri gu pasio re na gigiri sangbakpotoseyo, bambiko yera goruyo wa gure anaayugo irisa tipa Bafu Unga.
7. Wai gu Davide ayugu irisa tipa pa du kure ni ziaziaha?
7 Davide, nga gu kumba Mbori aya tipa ko we, “kpotoko yo wa gu mi akpi nyemu he” aima inopai wenengai tipa gu rugute naadu kugii ga Mbori ndiko tipa kure. (Amokedi 13:22) Ti kura regbo sa ho ko adu ni na bakere gomoro ime, gako akumba biata asovura ka rimo ku rogo gu bataya nangia ga avurayo ki gbe ime rogo gayo guga na ki ye nani fuko. Ginipai Davide amangihe? Ko asanahe ki ya. “Mi mbiri kure agu aboro fu ungayo ku ngba pai yo?” Bangiri Davide, gu ime re adu wakina kure agu akumba namoi gayo raka ngbapai tipa ka ye na ni re. Wa ko avura du na gomoro ime, ko ‘aukaha fu kina Yekova.’—2 Samuere 23:15-17.
8, 9. Ya mo ga Mbori bipai aˈaria tihe tipa kure ti gu regbo i asigira gu dungurati nga ga aKristano? Mo sakingo rogo yo.
8 Agarã 2,400 fuo fuyo gu ndiko fu Noa naadu tipa kure na agarã 1,500 fuo mangayo gu mozunga nangia ga aNdiko, Yekova amangisunge na gu Riigbu Bipasunge nangia ga aKristano i ke gupai nga: “Si aru bangiri Ziazia Toro, na bangirani, ya ka ani moi nga bakere pai ri roni susi agi apai naru re ya; ya oni ne agu ahe i atumo na ni fu kpiaahe, na kure, na agu anya i akama gora, na pa meteka.”—Amokedi 15:28, 29.
9 Si ziazia tie nga, riigbu bipasunge aima bi gupai nga kure nga ziazia he na ka boro mangisunge na ni ngba gbegberẽ gene, si sa wa ka ni airiso kpiahe watadu ka ni amanga wasiwasi kodaba. Ndikidi aKristano nabihe kinawo areme. Wa duhe nga i naberã kurii agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai na kini mangipai kuti ni, i nasa ngbarago ti Yekova ho i amanga adiaberã ni nibipa mangasunge na kure.
GU SUNGE AMUNGANGA AMANGAHA NA KURE
Wai rengbe mi ka sakapai fu munganga tipa gi diaberã nibipa rukutu apapara kure?
10, 11. (a) Waigu aDezire Yekova abi fu kure kutii kpotose yo gbiati agu apapara kure du biama? (b) Rogo gini abangiriaba du aKristano na gayo bipai ni bakiakia nibipa kure?
10 ADezire Yekova idi kuti gupai nga “ne kure” nakoda gupai nga zanga ruhe kuti kpotose yo gbiati zanga fuhe fu kura aboro na zanga banda kina gayo kure tipa ka ruhe kusa kutii kpotoyo yo. Mbiko i na irisa tipa ga Mbori andiko, i adianga gu bangua apapara kure du biama nga zamba kure, pusi kure, gu papara kure nawiiso oro, gbiati gu ime kura apapara kure asungo rogoho kutii kpotoyo yo te.
11 Areme agi apapara kure du biama re, i nakparakaha ku rogo kura wiri rukutu apaparaha nga gu i amangasunge na ni ngba dungu agene. Ya mo Kristano rengbe ka ida gi rukutu apapara kure re? Ya mo ni rengbe ka bihe ni “kure”? Boro na boro si aida ni mangi gani diaberã nibipa gipai re. Kina gu bangisapai re a du tipa mangasunge na guhe nagiriso kure, gu nasa kure sidu nzaranzara gbiati gu nazakagene fu kure si ta kura kini karaga tihe kutii kpoto boroyo zanga i bandaha abanda rogo gu kurahe kia.—Mo bi gu Kura Apai, du ti kpewaraga 215-218.
12. Waigu si aida ani bi agu adiaberã nabipa sangbakpotoseyo, na wai rengbe ani ka manga pai sani?
12 Ka si dunga Yekova mbu rani ani mangi gaani adiaberã ni sarani ya mo gure nayugo gupai nga ka ani vura manga kina boro gini ngbatunga diaberã vurũ si abingo ko te? Oó, bambiko ko na nyemu gaani aberãpai gbiati gupai nasa rani ani mangipai. (Mo gedi Asanza 17:3; 24:12.) Fuo manga ani kparakpee fu Yekova tipa gako undo na ki mangi wetekapai tipa kura ngbatunga husa akaza, si naida ani degeturani kuti gu sangbakpotoraniyo ani narabaha kuti Ziazia Kekeapai. (ARomo 14:2, 22, 23) Si aidanga kura aboro mangi sunge na gayo sangbakpotoseyo tipa ka manga siapai furani te, si aidanga ani sana boro nga “Ginipai ka mo nimangihe ka si ni dunga mo du du apai tipa ro wa mi?” te. Rogo ngbatunga agi apai re, aKristano ni basasa ‘nakpida kina gayo pai.’—AGaratio 6:5; ARomo 14:12; Mo bi gu sanduki nga “Ya Mo Mi Nabi Kure ni Ziaziaha?” du ti kpewaraga 81.
GA YEKOVA ARUGUTE NAYUGO GAKO NYEMUSE
13. Ginipai ga Yekova andiko gbiati gako arugute ayugoho tipa ko? Oni funga kpiapai tipa gipai re.
13 Agu andiko gbiati arugute du rogo Ziazia Kekeapai yo nayugo Yekova ni gu bafu andiko du na tatamana na ni gu barani du na dudunguro nyemuse, nakpinyemu gupai nga awiriko du wenengai. (Atambuahe 19:7-11) Yekova afu gu zinahe nga ani “ne kure” bambiko si ni ziaziaha. Ono tie, kura aundo kinaho du ti ne kure. Ni kpiapai, si nabanda rani ti gu tagbagaapai naye mbiko fu kure kuti kpoto boro yo. (Amokedi 15:20) Badungu amunganga nagumba gupai nga gu gba kaza i amangaha zanga fu kure kuti kpotoseyo “ngba kisusi.” Ngbatunga agi apai re nayugo gupai fu ndikidi aKristano nga ga Yekova tatamana gbiati nyemuse ima dunguro.—Mo gedi Yesaya 55:9; Yoane 14:21, 23.
14, 15. (a) Ga Mbori nyemuse tipa gako aboro adu ni yuguyuguhe rogo gini andiko? (b) Wai rengbe mo ka mangapai kuti agu arugute du kugii agi andiko naadu tipa bandatise re?
14 Dungu ga Yekova andiko fu aYisaraere ayugu gupai nga ko aaberã payo aberã. Ni kpiapai, ko agumba gupai fu awiri aYisaraere nga i dua gayo abambu ki vo ndugu riihe yo tipa ka banda tiyo be béno, bambiko badungu apai aboro anaamangaha rii abambu yo. (Pa Fu Rugute ni Ue he 22:8; 1 Samuere 9:25, 26; Nemaya 8:16; Amokedi 10:9) Mbori afu ndiko a nga agu abaabagara du ni zingizingi ra, i nibanda ra abanda. (Gate 21:28, 29) Gu boro naani ká ka mangapai kuti gi rugute re anaayugo zanga irisa tipa unga kura aboro na gipai re arengbe ka ye na bapekure kurini.
15 Wai rengbe mo ka mangapai kuti agu arugute du kugii agu andiko re? Mo berẽnga tipa gamo tarambiri, wai mo aora na tarambiri, ga ngbagida, ga motoro, gamo anya, kpuro, ga basunge, gbiati wai mo asia gamo ambaro. Rogo kura aringara, béno nga gupai naimo badungu paranga aboro gbe, bambiko i namaa gayo raka ngbapai. Ono tie, gu paranga aboro naida ka nye rogo ga Mbori nyemuse, i nabi unga na nyanyakipaha na i anginga agu ambaro namaa gayo raka ngbapai te. I aberãnga gupai nga wa du yo ni aparanga, gbegberẽpai ho ka mangi yo wa gu sa te te. Kuba gure, i nabanda tiyo ti agu ambaro namaa gayo raka ngbapai.—Batungusipai 11:9, 10.
16. Gini arugute nga ga Ziazia Kekeapai du tipa bagude? (Oni bi gu kekeapai du bandu waraga yo.)
16 Zavura gu unga nga ga gu gude i ta vunga nga ru ya, si na nyanyakipaha bangiri Mbori. Ti regbo aYisaraere, ka boro animangi fu gu dee naadu na vuse gbegberẽ, ri watadu wiriri ki kpi ni sangbanaha, Mbori anibi gu boro naanimangi gupai re ni baimiaboro, na si aniidi ni fu “ungani tipa unga gu boro re.”b (Mo gedi Gate 21:22, 23.) Areme, badungu kutu adee nata ino aino kini baagude mbiko i aidanga gu tindiro nga ga sonosa agude te watadu i aidanga kura agude berewe te. Badungu adee namanga gi diaberã re mbiko i naraka gu raka du ni wasiwasihe watadu i naida kaa raka wasiwasi raka. Ho Yekova abi gipai re ni si naimisa ngbaduko ni kerehe.
17. Wai rengbe mo ka fu wasa fu gu boro naima bagude mbata fu ni wirikipai tipa ga Mbori arugute?
17 Ginipai du tipa gu dee naima bagude vuse yo mbata fu ri ini gu rengo du rogo ziazia kekeapai? Ya mo Mbori rengbe ka mbupai furi berewe? Ii! Gu boro yugu ndikidi saberã Yekova nambupai ambu funi rii mburu kure Yesu. (Atambuahe 103:8-14; AEfeso 1:7) Yesu nitiko aya: “Mi aye nga ka yamba ruru aboro te, ono kina aboro ingapai i sa gayo berã.”—Ruka 5:32.
MO NE GBEGBERẼ ABERÃ!
18. Wai Ziazia Kekeapai ayugo ndu gupai naye na bakere uka kure?
18 Kuba gupai gbua nga zanga manga gupai nika imisa kura aboro, Yekova naida ani kusi agu apai kpotoraniyo dunduko kusayo rengbe ka ye na uka kure wa gu nga sogote. Gu mokedi nangia Yoane akepai ki ya. “Gu ni ka asoga wirinani ni nga imiboro.” (1 Yoane 3:15) Ngbatunga gu boro re asoganga kina sogosogo wirinani sa te, ono ni nakpinyemu gupai nga ni kpi. Gani sogote rengbe ka yugo tihe ho ni agumba gbegberẽ zire ni bara gu boro re watadu ho ni akita ngbanga ni ni na gupai watadu gu zire ka si du nga rengo du, Yekova nasarangbanga gu boro re kindi. (Pa Amotumo 19:16; Pa Fu Rugute ni Ue he 19:18-21; Matayo 5:22) Si ni nyanyakipa pai tie ani kusi sogote nga gu ka du ngbaduraniyo dunduko kusayo!—Yakoba 1:14, 15; 4:1-3.
19. Wai rengbe gu boro naraka kuti agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai ka bi ngbatunga agu averesi du wa Atambuahe 11:5 gbiati AFiripoio 4:8, 9?
19 Agu aboro nabi unga na nyanyakipaha wagu Yekova abihe gbiati agu aboro naida ka banda tiyo rogo ga Mbori nyemuse yo nane zuũ na angbatungaha dunduko. Atambuahe 11:5 naya: “Mbisimoko nasoga airazuu.” Anga agu afugo re gbua nayugopa sino Mbori te, ono si na arugute rogoyo rengbe ka nungusa gaani raka. Si nasa agu aboro nakpinyemu Mbori i ne agu aũngbarago dunduko nayugo agu pai nga ga zuũ. Wakina gure a, gu fugo nga Yekova nga “Mbori zereda” nasa gako amoyambu i hiisi berãyo gbiati ngbaduyo yo na agu apai nangba bangirise, agu apai du ni ziaziaha, gbiati agu apai rengbe i fu tambuahe tipaha, nga gu naye na zereda.—Mo gedi AFiripoio 4:8, 9.
ONI NE AGU ARIIGBU DUNA BAPEKURE
20-22. Gini arugute aKristano adiaha nibipa zegino, na tipagine?
20 Bangiri Mbori, ga Satana zegino naabaha na bapekure kuriihe. Gaha birĩ-zogarago nga gu Ziazia Kekeapai aringbisaha ti kura aregbo kuti kere anyarinde re ima imo badungu aboro, kodihe na ga Yekova amoyambu. (Daniere 8:3, 4, 20-22; Yugoti 13:1, 2, 7, 8) Ko namangasunge wa sa na agi azogarago re gbiati Abagiahe na aboro birĩ-inohe tipa kaa kusa kere aũvura, nga gu i agbia bakere marã ti ni. Nirengo, “zegino dunduko du ni zogozogo ho be gbegberẽ ko”!—1 Yoane 5:19.
21 Apefuo Yesu nga ‘aboro zegino te,’ i angbenga na kura ariigbu nga ga birĩ-zogarago te, i asonga vura a te. Gere nga kura ndupai adunga yo ti ni na bapekure aboro kuriyo ya.c (Yoane 15:19; 17:16) I napekafuo Yesu ni zanga yo manga gbegberẽ ho aboro arungosiyo ni. Kuba gure, i nakpinyemu avurayo na kini kpari tipa yo.—Matayo 5:44; ARomo 12:17-21.
22 Gu nyakipaha gbe nga ndikidi aKristano nane kodatiyo na gu “Babera Duna Bakere Ome Ti Ni,” nga gu bariwara ngbii zire pambori du na bakere bapekure aboro kuriihe kisusi. Fugo Mbori naya: “I abi kure anebi rogo ho yo na kure ga Mbori aboro, na ga agu yo dunduko i aimi yo auru kpotosende.” Sidu tie, i naza rani nga: “Oni kúru yo du ri ni, gimi aboro.”—Yugoti 17:6; 18:2, 4, 24.
23. Kura Babera yo nakoda ginipai?
23 Anga kura Babera yo gbua nga i gbataka rimo boro yo te. Si nakoda gupai a nga soga gu gbegberẽ mangaapai zire pambori asongodaha wa ngbatunga agu apai du wa wasiwasi mangaapai, rimisotise ku rogo birĩ-zogarago, gbiati merafuo aũkumuko. (Mo gedi Atambuahe 97:10; Yugoti 18:7, 9, 11-17) Ngbatunga gi mangaapai re dedede naye na uka kure!
24, 25. Riimburu gine Mbori narengbe ka yugo inapai fu gu boro mangi ndikidi saberã ti bapekure, na wai ko ayugu gipai re ti regbo aYisaraere?
24 Mbata fu gia ani rengo, ani ni basasa dunduko aima fubee ngbagene sa watadu kuraha tipa songoda ga Satana zegino na ki di bapekure kurirani. Wa vura duhe wo, bambiko ani aima manga ariapai rogo gaani mangaapai yo na ki sonosi idapase riimburu ga Kristo motumo tumorii na ki kpara gaani raka fu Mbori, ani agbia ga Mbori inapai gbiati bandahe. (Amokedi 3:19) Ngbatunga gu bandahe re adu ni yuguyuguhe ti regbo aYisaraere nibipa agu abaakporo nangia bagbuko.—Pa Geda Aboro 35:11-15; Pa Fu Rugute ni Ue he 21:1-9.
25 Wai du gu mbakadapai re anidu? Gu Yisaraere naani imi boro ni béno, si aanidu nga ni oro ku rogo bakporo sa dagba agu abaakporo bagbuko re. Fuo abasapungbanga diberã tipa gani pai, gu baimi boro re ani oro ku rogo gu bakporo re da kuo gbiamotumo anikpi ni mbata. Fuo gure ni ki rengbe ka raka rogo gu kura ba ni aida ka raka rogoho. Nga gu bawene kpiapai nga ga ga Mbori inapai gbiati wai ko abi unga aboro na nyanyakipaha! Gu ga Mbori mbakadapai nga ga ga Kristo motumo tumori du ku ba agu abaakporo bagbuko re areme, si nika banda rani be kpio mbiko kuo ga Mbori andiko tipa unga gbiati padu kure ni ziaziaha. Ya mo mo nabi gu mbakadapai re na nyanyakipaha? Wai rengbe mo ka yugoho nga mo nabihe na nyanyakipaha? Gene sa rengbe mo ka yugoho ngbaha nga ka yamba aboro i ye ka kodatiyo na mo rogo gu bandahe nga ga toro ani agbiaha awere nga gu narukuba abaakporo bagbuko, wa ‘bakere gberãngbi ambeda wa pai.’—Matayo 24:21; 2 AKorindo 6:1, 2.
MO BI UNGA NA NYANYAKIPAHA NI TUNGUSA MO PANGBANGA NGA GA KINDO
26-28. Rogo gini gene yo du gupai du tipa rani areme wakina gu naadu tipa gu nebi nangia Yezekere, na wai rengbe ani ka bandatirani rogo ga Mbori nyemuse yo?
26 Gupai du tipa ga Mbori aboro areme natingida rani na gupai naadu tipa gu nebi nangia Yezekere, Mbori amoi ko ni babandarago na ko kini tungusipa ga Mbori zahe. Mbori aya, “ho mo ka nigi pai ni ngbare, mo ka fuga pai fu yo tipa re.” Ka Yezekere amanganga gu sunge re wenengai ya, ka ko adu na bapekure agu aboro kuriko nakpiki ti gu regbo i agbarasi Yerusarema. (Yezekere 33:7-9) Ono Yezekere adu na giasangba si du bapekure adunga ti ni kuriko ya.
27 Areme, ani nambeda kuti digido gi ga Satana zegino re. ADezire Yekova nabihe ni gu sunge si aida aida i mangihe na ni pa mamu tipa ka tungusa pa ga Mbori “rago irabape” ti kina gu bangisa regbo i atungusa gu pangbanga nga ga Kindo. (Yesaya 61:2; Matayo 24:14) Ya mo mo namanga gi nyanyakipa sunge re wenengai? Gu mokedi nangia Pauro adi gako sunge tungusapai nyanyakii. Si du ko arengbe ti ni ka ya: “Mi adia nga bape kure boro wa sa te. Bambiko mi ane nga tungusa ga Mbori pai dunduko fu roni te.” (Amokedi 20:26, 27) Nga gu bawene kpiapai si aida ani pekefuoho!
28 Tipa ka banda tirani rogo gu dawedawe nyemuse yo nga ga Mbori, anga si gbua nga ani bi unga gbiati kure wa gu Yekova abihe te. Si naida aida a ani nye ni gigiri rani watadu ni ziazia rani bangiriko, wa gu ani nika wisigoho rogo gu kapita naye fuo gere.
a Nibi gupai Mbori agumbaha nga “unga ahe du rogo kure he yo,” gu waraga pangbanga du rimoho nga Scientific American agumba gupai nga: “Wa vura duhe nirengo nga kure naru kuba unga: agu apapara kure duho dunduko si aidaha aida tipa unga.”
b Kura sasa afugo Ziazia Kekeapai nagumba gupai nga kinagu ka nagude akpi si ka i atumo ti ni na unga, ono agu aboro nasakapai tipa afugo fura tipa gipai re ki ya, “boro arengbanga ka ya béno anigbia kina gu dee re nisari zanga si gbia gude te.”
c Mo bi Kapita Bisue, du riihe nga “Wai ka Nye ni Kparakpara Rani ti Zegino.”
d Tipa ka ino dungu apai Mo bi gu Kura Apai, du ti kpewaraga 215-216.