Oni Rengbe ka Bi Gu Zereda nga ga Ngbaduseyo?

Kusayo rogo 1854, gu bake abuku ni boro Amerika nangia Henry Thoreau akepai ki ya: “Badungu aboro naraka kukiri zanga maabangirise.”

Wa gopai ayugoho, rogo gako uru, dungu aboro agbianga ngbarago be gu zereda nga ga ngbaduseyo te. Ono tie, gure adu bakuru kusayo agarã nasusi fuoho mbembedii wa 150. Ya mo apai areme kia? Watadu sangba Thoreau kindi nirengo? Ginipai tipa kina boro oni nitironi? Oni na ngbarago, ki duna zeredaa? Watadu ngbanga baroni te, ka oni ainonga agu apai nika du kumbatayo ya, ka gumba sangba Thoreau ngba kura gene, ‘ki ongo kukiri zanga maabangirisee?’

SI NI pa gberarago nga, badungu apai gudu ho rogo zegino nga gu nadia ga aboro zereda nga ga ngbaduseyo kusayo. Ani gumbanga kina pa betehe gbua. Rogo dungu aringara, zingo sunge marã na pa gbia kina wiri bete marã naye na rungo kodihe na gaha zanga maabangirise tipa mosoro. Rogo kura aringara, badungu aboro nanyasa omeyo ni ora yo fuo kumuko na ora fuo aũzegino. Ono tie, dedede, gu sino raka nga ga abaangirã nga gu du rogo gipai re naye na bakabangirise, angianga zereda ya. Kaza, vura, kuondika, zanga rurupai, gbiati rungosi aboro nadia ga aboro pazereda kusayo a.

I Agbata Zereda nga ga Ngbaduseyo

Dungu aboro na nyemu ka hi agu apai nga ga zegino a wa duhe te re. Antônioa angia makungu rogo bakere bambakada ahe São Paulo, du Brazil yo. Ni maa ko bangiriko tipa ka mbakada gako raka, ko anidu dagba gu rimbasa aboro nanazinga gbayaga tipa ka yugo gupai arunga bangiri yo ya, ono gere aayenga na zereda fuko nga ga berã te.

Gu kura aboro naberã gupai nga rogatise nika ye na bete pazereda kurogo gayo raka, ono gayo maabangirise rengbe ka ti ku imeyo. Marcos aduni gu babagiahe gako sunge aandu wenengai. Ko arimi kurogo pa birĩ zogarago na ki dani bazogo nga ga kura bagbata sa nga gu i ambakada ahe rogo. Ono tie, gako ramukporo aduni gbegberehe. Ho awiriko aguari ni kporo, i akparaka na diako mbiko gu kparakakparaka aberã naarengbanga ka ye na mbakadapai dagbayo ya.

Gerson, nangia gude bangiri gene Salvador, du Brazil yo, aida ka rimiso tiko kurogo kereapai. Ko anayamba rogo bagbata kurogo kura bagbata, kini ndu anunguro na abakama kikindigi atarambiri. Fuoho aimanga te, ko ki dani gu boro kere angua nazibaha ti ni, ko kini tutuka ga aboro ahe tipa kaa ngbe gako kere angua nani. Apurusi aziko bara dunguhe. Ono tie, ko ki vura duni boro zuu, ni irazizinga, Gerson aida gu zereda nga ga ngbaduseyo. Ya mo ko arengbe ka gbiaha?

Ho Vania aduni kindi ni tooni degude, nari akpi, sidu Vania kini mo ka da ni gu boro nangerafuo kporo, kodihe na sunge ngerafuo tameri nga guri naakaza. Vania anandu ku kanisa yo, ono kini berẽ gupai nga Mbori aima gindigo ri. Nirengo, ri adunga na zereda nga ga berã te.

Fuo agiyo re, gu kura boro angia Marcelo. Gupai dunduko Marcelo aidaha angia ngbarago. Ko anaida gupai nga i ni dunguratiyo na gu kura paranga aboro—kaa dogbere, kaa mbira buda, na kaa inga mangasunge na kere angua. Ti kura regbo sa, ko arimi kurogo kpata na ki ogo kura paranga sa. Ti ngbafuo gure, biratise afu rii omeko tipa gupai ko amangihe re na ko kini kpari fu Mbori tipa undo. Ko aida gu zereda nga ga berã a.

Agi apai du tipa agi aboro re nayugopa gu bete apai rengbe ka gbarasapa gu zereda nga ga berã. Ya mo gene aduho nga gu gu makungu, gu boro birĩ zogarago, gu gude bangiri gene re, gu degude sunge afu rii omeri, na gu paranga nga guko nanandu ku kporo agbere arengbe ka gbia gu zereda nga ga ngbaduseyo nga gu i anagbataha? Gupai namangi yo re rengbe ka yugo wiripai fu rani? Karagapai sa agi asanahe dunduko re nga ii, a wa ani ka bihe rogo gu paparaha naye fuo gere.

[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 3]

Oni nakpinyemu gu zereda nga ga ngbaduseyo?