Gu Maabangirise Nga Ga Zingabekpio Na Tandu Tini
“Ahe aingi be re dunduko . . . ya mi ini [Yesu Kristo] na gu tandu nga ga gako zingabekpio.”—AFIRIPOIO 3:8-10.
1, 2. (a) Tipa dungu agarã kusayo, waigu barumbatayo sa rogo pambori aringbisipa zingabekpio? (b) Waigu zingabekpio nika manga?
ROGO tonatona agu agarã nangia ga 1890, agu arago i nagbandaka apangbanga rogo gbayaga atingidipa gu kparakpara tungusapai nga gu barumbatayo rogo pambori sa amangihe Brooklyn, New York yo, du United States yo. Ko agumba gupai nga zingabekpio nikangia dungura ameme dunduko na pasio aboro na kini saha ni ungaha, singia we nagbarasihe watadu tunguotunguopai, singia nyarinde naaritihe watadu si aima zirã ki satihe ni mbudu sende. Gu batungusipai re aduna gu berã nga rogo kura uru sa nga gu nika duna asaa rogo 24, rago abiro be bee aboro, na mbiribe aboro, anduyo, wirianzagayo, amemeyo, agbagayo, na kpoto gu badungu kutu amirioni aboro nakpiki. Ko ayaa agi abarapa aboro re nika gbata gu kura apaha nga gu nadu ti kina gu bangisa kpotose re. Sidu ambisimo ki ye tie ngbangbaturũ yo na iferno yo tipa sungo rogo agi akpotose nga gu i ka zingisaha bekpio re.
2 Zingabekpio rogo gu gene nga ga dungura gu kuru bambata rukutu apa boro nadu mbata nga iraira berã, aboro a na mbisimo tiyo akpinga ya te. (Batungusipai 9:5, 10; Yezekere 18:4) Si aidanga gupai nga Yekova, nga Mbori zingabekpio, dungura ndikidi agu ahe nangia kpoto boro mbata te. Ko rengbe arengba ka manga vovo akpotose tipa agu aboro nika zingabekpio. Yekova fu gu ome nga ga zingisa kangba aboro fu Wiriko, nga Yesu Kristo, tipa wa ka i rengbe ka raka nyeanye kindi. (Yoane 5:26) Sidu Yesu ayaa: “Mi nga zingabekpio, nga unga. Gu ni ka idi pa re, ka ni vura kpi akpi ni du adu ni ungani.” (Yoane 11:25, 26) Nga gu wene mokido! Si nanyakasarani ani hi a’asada na ka ngera bangirani na kpio ni ruru aDezire nga ga Yekova yo.
3. Tipagine si aidi tini Pauro songodi gu yugopai nga ga zingabekpio?
3 Zingabekpio na ngbanya dagbaha na gu yugopai nga aboro na mbisimo rogoyo yo nga gu ka kpinga ya te—nga gu berã gu ga aGiriki boro nyemu tatamana nangia Plato adu nani. Sidu, ginipai namangi ho gu mokedi nangia Pauro amangi dezirepai ni fu agu aGiriki nangia abaworimo rogo gu bapengbanga nangia Areopago nadu Atenai yo, ki fura tipa Yesu, na ki gumba gupai nga Mbori azingisi ko? Gu tangarapai re nayaa: “Were ho i agi pa zingabekpio ni, agu yo ki momu.” (Amokedi 17:29-34) Dungu agu aboro nabi Yesu Kristo, nga guko Mbori azingisiko bekpio adu kindi ni ungayo, i kini mangi dezirepai kindi tipa gupai nga i aima zingisa ko bekpio, sawia ki vura du vurũ. Ono gu zire abayugupai nadu rogo gu dungurati nangia ga Korinda atikango gi zingabekpio re. Sidu, Pauro asongodi gi ga aKristano yugopai re nyanyakii rogo 1 AKorindo kapita 15. Wisigo gako berã wenengai nayugo gupai zanga kapa nga zingabekpio nga parengo na si kini yugupa gu ome a du gu maabangirise nani nga ga zingabekpio.
Nyanyaki Gopai Tipa ga Yesu Zingabekpio
4. Gini gopai Pauro afuhe tipa agu aboro nabi ga Yesu zingabekpio ni bangiriyo?
4 Oni kparianga wai Pauro atona ka songodapa zingabekpio. (1 AKorindo 15:1-11) Kinagu ka si du nga aKorindo adani aidipase zanga nduhe, si ka i atungusanga wene pangbanga tini ya. Kristo akpi tipa gaani ingaapai, i ki kpisidiko, na i ki zingisiko bekpio. Nirengo, Yesu, nga guko i azingisiko akuru fu Kefa (Petero), na “fuo ho fu agu yo nanidu bawe na ue.” (Yoane 20:19-23) Aguyo 500 abi ko, isoke ti gu regbo ko afu gu ndika nga: ‘Oni ndú, ka sa aboro ni abawiriki.’ (Matayo 28:19, 20) Yakoba abi ko, na gu kura ruru amokedi a. (Amokedi 1:6-11) Mbembedii na Damaseke, Yesu ayugutiko fu Saura, “wa fu gu boro i avunga nga ni ti rago vunga [ni] ya”—si ki du wa i aima zingisa ko kurogo gu unga nga ga ngbangbaturũ. (Amokedi 9:1-9) AKorindo adani aidipase mbiko Pauro atungusipai fuyo, na i ki di wene pangbanga kugume.
5. Ga Pauro gene berãkuriipai angia gine a wa duhe nikekehe rogo 1 AKorindo 15:12-19?
5 Oni kparianga gu gene Pauro aberãkuriipai rogo. (1 AKorindo 15:12-19) Wa duhe nga agu adezire nabi ko ni bangiriyo natugusapai ya i aima zingisa Kristo bekpio, waigu rengbe yo ka gumba gupai nga zingabekpio ho te? Kangia i azingisanga Yesu bekpio te, gaani tungusapai na gaani idapase gbua, na ani kingia agu airazire namanga dezirepai kuti Mbori ni gumba ani gupai nga ko azingisi Kristo. Ka i azingisanga kangba aboro ya, ‘ani rogo gaani ingaapai kindi,’ na agu aboro nakpi rogo Kristo yo gayo ima nyasa. Kurii gure, “si ngia rogo kina gi unga re moi ani bangirani rogo Kristo, ani nga rungorungo aboro dagba aboro susi yo dunduko.”
6. (a) Ginipai Pauro agumbaha rogo nyakasapa ga Yesu zingabekpio ni parengo? (b) “Yangara vura” nga gine, na waigu i ka digisaha?
6 Pauro nanyakasapa ga Yesu zingabekpio ni parengo. (1 AKorindo 15:20-28) Wa duhe nga Kristo nga “makawa” fu aguyo ti ni rame rogo kpio yo, si adu nga i azingisa gu kura aboro azingisa a. A wa kpio akuru ni sangbana gu zanga giasangbaa nangia ga gu kumba nangia Adamu, zingabekpio naye be kumba sa—nga Yesu. Si adu nga i azingisa aguyo nga gako yo ti regbo gako duho na ome kindo beko. Kristo “nadigisa ga abazogo apai dunduko na asia pai dunduko na tandu” nga gu nasoga gu bakere pagbia nga ga Mbori na kini zogorago ni Bakindo daho Yekova nika maa avurako ni dunduko kutii nduko yo. Zavura “yangara vura”—nga gu kpio ani adihe ti Adamu—si adigo rogo geno gu motumo nga ga Yesu. Fuo gure, Kristo ki fu Kindo fu Mbori nga Bako, kini “moi tiko ku tii gu ko namoi ahe dunduko tii ko, Mbori du adu mbata yo fu ahe dunduko.”
I Abapatizi Yo Tipa I Kpiki?
7. Ada “i abapatizi yo tipa i kpiki,” na rogo gere yo nga gine tipa yo?
7 Ko nasana atikango kuti zingabekpio niyaa: “Ka si adu nga wo ya, aguyo i abapatizi yo tipa i kpiki amanga wai?” (1 AKorindo 15:29, NW ) Pauro aberãnga gupai nga i nabapatizi unga aboro kuba kangba aboro te, mbiko si naida kina boro ga Yesu abawiriki wirikipai nitiyo, ki idihe, na kini mo ka dia bapatiza. (Matayo 28:19, 20; Amokedi 2:41) ‘I nabapatizi mbedimbedi aKristano tipa i kpiki’ ni rindosiyo yo kurogo gu gene raka nga gu nandu sa kpio na zingabekpio. Ngbatunga gi bapatiza re natona ho ga Mbori toro avunga gu maabangirise ni nga ga ngbangbaturũ rogoyo yo na si kini nyasi ho i azingisa yo ni bekpio kurogo gu raka nga ga zangakpio ngbangbaturũ yo.—ARomo 6:3-5; 8:16, 17; 1 AKorindo 6:14.
8. AKristano rengbe ka kido kuti gine, ka si vura du nga Satana na gako amoyambu nika imo yo vurũ?
8 A wa afugo Pauro ayugoho, gu maabangirise nga ga zingabekpio nasa aKristano i du ngbapai na asaa dunduko na kini ngere bangiriyo na kpio ti aregbo dunduko tipa manga sunge tungusapai nga ga Kindo. (1 AKorindo 15:30, 31) I ima ino gupai nga Yekova rengbe arengba ka zingisa yo bekpio ka ko mbugene fu Satana na gako amoyambu i imi ruru aboro. Kina Mbori sa rengbe ka gbarasa mbisimo yo, watadu ungayo, rogo Geyena, nga gu nayugopa nyenye kpio.—Ruka 12:5.
Si Naida Ani Ningere Angera
9. Ka ani aida gu maabangirise nga ga zingabekpio duna ome tini tipa songoda rani, ginipai si aida ani nehe?
9 Gu maabangirise nga ga zingabekpio asongodi Pauro. Ho ko aduni Efesa yo, avurako awiri bako kurogo gu bangi ambaro nadu yo tipa ko sovura na anyarinde. (1 AKorindo 15:32) Kangia gure amangi, Mbori nabatasi ko, a wa Ko abatasi Daniere be abahũ. (Daniere 6:16-22; AEbere 11:32, 33) Wa duhe nga Pauro aduna maabangirise kuti zingabekpio, ko adunga na gu berã nadu ti agu aYuda nangia asamungu kuti ndikidi pambori nga aguyo nadu rogo ga Yesaya uru te. I ayaa: “Ani ri he ki nimbiri he, mbiko gba ani ka kpiko.” (Yesaya 22:13, Septuagint) Ka ani aida gu maabangirise nga ga zingabekpio duna ome tini ka songoda rani a wa si adu na ome rogo ga Pauro raka, ani du wa ka ani aneka agu aboro duna ngbatunga gu gbegbere berã re tiyo. Pauro azahe ki ya: “Ka i nángi nga roni ya: ‘Gbegberẽ kpamiatise nagbarasa wene sino.’ ” (1 AKorindo 15:33) Rengo ngaha, gi ndika re namangasunge tipa agene raka nibakiakia.
10. Waigu rengbe ani ka banda gaani maabangirise nga ga zingabekpio ni ungaha?
10 Pauro agumba gupai fu agu aboro nadu na kapa kuti zingabekpio nga: “Oni zíngisi gaoni berã, ka oni íngi nga ya; bambiko agu roni aina nga Mbori wa sa te; mi gumba gere ka maa zee ti roni.” (1 AKorindo 15:34) Rogo gi ‘digida rago’ re, ani naida kaa mangapai rogo ngbanya na gu ruru inohe nga ga Mbori na ga Kristo. (Daniere 12:4; Yoane 17:3) Gere nika mbu gu gaani maabangirise nga ga zingabekpio si duni ungaha.
I Azingisa Yo Na Gini Kpotose?
11. Waigu Pauro ayugukpia gu zingabekpio nga ga mbedimbedi aKristano?
11 Fuo gure, Pauro afura tipa kura asanahe. (1 AKorindo 15:35-41) Isoke tipa ka sa aboro i duna tikö kuti zingabekpio, basanahe rengbe ka sanahe ki ya: “I wiri pa zingisa kangba aboro wãi? I aye ni gini ngbatunga kpotose?” A wa Pauro ayuguhe, gu tungahe rũ yo ho ku sendeyo nakpi nirengo wa si asatihe ka dani tamahe. Teketeke a, gu boro vungu yo ni be toro du wa ka ni kpi. A wa kina gu tunga he naakura na vovo kpotoho, gu kpotose i azingisa mbedimbedi aKristano nani a kia ti gu kpotose nga ga aboro. Wa vura duhe nga ni na kina gu bangisa gene raka nga gu ni adu nani mbata fu kpi ni, i nazingisa ni ni vovo kusikusi boro na gu kpotose nga ga toro nga gu rengbe ka raka ngbangbaturũ yo. Rengo ngaha, agu aboro i ka zingisa yo auru kpotosende azinga na gu kpotose nga ga aboro.
12. Gu gumbapai nga “akpotose nga ga ngbangbaturũ” na “akpotose nga ga kpotosende” rogoyo nga gine?
12 A wa Pauro apehe, pasio aboro kia ti ga anyaa. Zavura kina pasio anyaa, si na kparakapai dagbaha na akuraha. (Bambata Pai 1:20-25) Agu “akpotose nga ga ngbangbaturũ” (NW ) nga gu du kusikusi atoro nani na kparapai dagbaha rogo gaha taarimo ti agu “akpotose nga ga kpotosende.” (NW ) Akparakapai gu duho a dagba gu taarimo nga ga uru, diwi, na akerekuru. Ono gu mbedimbedi yo zingi bekpio, i na bakere taarimo kisusi.
13. Kuti sangba 1 AKorindo 15:42-44, ginihe i arũhe na ginihe i azingisaha?
13 Fuo gumba ko pa agu akparakapai duho, Pauro agbia gupai kuti ni nga: “A wo du pa zinga kangba aboro be kpio.” (1 AKorindo 15:42-44) Ko agumba gupai a nga: “I narũ he ni zirã; i nazingisa ha zanga zirã.” Here, si rengbe ka du nga Pauro naberãpa gu mbedimbediyo wa badona aboro. Ni rũ yo kpotoyo ti regbo kpio na zirã, i nazingisaha rogo zanga zirã, zanga ingapai. Zegino ki vura kaa payasi paha, i nazingisaha kurogo gu raka nga ga ngbangbaturũ na i ki yuguhe na Kristo rogo taarimo. (Amokedi 5:41; AKorosaio 3:4) Ti regbo kpio, i narũhe na ‘kpoto borose’ na i kini zingisi he na ‘kpoto nga ga toro.’ Wa du gere ni gupai rengbe ka manga amanga tipa agu aKristano vunguyo yo be toro, ani rengbe ka kido a nga i rengbe arengba ka zingisa gu kura aboro kurogo raka auru kpotosende.
14. Waigu Pauro aringbisipa gu kparakparapai du dagba Adamu na Kristo?
14 Fuo gure, Pauro naringbisapa gu kparakparapai du dagba Kristo na Adamu. (1 AKorindo 15:45-49) Adamu, nangia bambata boro, “[ada] ni unga mbisimo.” (Bambata Pai 2:7) “Yangara [Adamu]”—nga Yesu—“[ada] ni gu toro nafu unga.” Ko afu ungako ni motumo tumorii, ni bambataha, tipa mbembedi apefuo ko. (Marako 10:45) Ni aboroo, i ‘na kpia gu ko i amangi ko rogo sende yo,’ ono ho i azingisa yo ni, i nada wa yangara Adamu. Rengo ngaha, ga Yesu motumo afu undo fu gu ngbatunga aboro dunduko duna giasangbaa, kodihe na aguyo i ka zingisa yo ku auru kpotosende.—1 Yoane 2:1, 2.
15. Tipagine i azingisanga mbedimbedi aKristano tini na gu kpotose nga ga pasio ya, na waigu i azingisa yo ti regbo ga Yesu duho na ome kindo beko?
15 Ho mbedimbedi aKristano akpi ni, i azingisanga yo na gu kpotose nga ga pasio te. (1 AKorindo 15:50-53) Gu kpotose nga ga pasio na kure nga gu nazirã azirã arengbanga ka dia kumbo zanga zirã rogo gu Kindo nga ga ngbangbaturũ te. Si aidanga bete mbedimbediyo ti mbata ni rame tipa gbanga regbo rogo kpio yo te. Ni nyasa yo gayo raka nga ga kpotosende niruruyo ti regbo ga Yesu duho na ome kindo beko, i ‘asa yo ni ipo, wa kina pira bangirise.’ I azingisa yo nibasa kurogo gu unga nga ga zanga zirã na ga taarimo. Ni yangaraha, bange gu ‘dee’ i napazuari fu Kristo ngbangbaturũ yo adu nga 144,000.—Yugoti 14:1; 19:7-9; 21:9; 1 ATesaroniko 4:15-17.
Diabe Kpio!
16. Kuti sangba Pauro na agu anebi nadu mbata, ginipai nika manga tipa gu kpio ani adihe ti Adamu?
16 Ni diabese, Pauro agumba gupai nga i adigiso kpio nyeanye kindi. (1 AKorindo 15:54-57) Ho i ka sa aguyo ni nazirã azirã na nakpi akpi i duni agu aboro kaa zirãnga ya na kaa kpinga ya, agi afugo re amanga: ‘Kpio aduni digisidigisihe nyeanye kindi.’ “Ako kpio, wari du ga diabese ni? Ako kpio, ga egetera wari?” (Yesaya 25:8; Osea 13:14) Gu egetera naye na kpio nga ingapai, na ome ingapai angia Ndika, nga gu nanasarangbanga aboro ingapai sa kpio. Ono mbiko ga Yesu motumo na gako zingabekpio, gu ingapai nga gu ani adihe ti Adamu adunga berewe na diabese te.—ARomo 5:12; 6:23.
17. Waigu agu afugo du rogo 1 AKorindo 15:58 amangasunge areme?
17 “Wa du he were, betedi awirinami, oni dú nyanyaki, zanga wo, nimángi ga Gbia sunge zaza dedede, bambiko oni ini ya gaoni sunge adu nga gbua rogo Gbia yo te,” wogu Pauro agumbaha. (1 AKorindo 15:58) Agu afugo re namangasunge areme tipa gu mbedimbediyo na tipa ga Yesu “kura [avusende]” ka si vura du nga i nakpi rogo gi yangara arame re vurũ. (Yoane 10:16) Ni abatakipande Kindo, gayo asunge gbua te, mbiko zingabekpio nasungudo yo. Sidu tie, ni ga Yekova amoyambu, ani dingisonga tirani tie na ga Gbia sunge baraho ani asungudo gu uru ni ani ka rengba ka ya na ngbarago wee: “Ako kpio, wari du ga diabese ni?”
Gu Maabangirise nga ga Zingabekpio Nidigisidigisihe!
18. Pa nyaka ga Pauro maabangirise kuti zingabekpio adu wai?
18 Agu afugo Pauro duni kekehe rogo 1 AKorindo kapita 15 nayugo gupai ziazia nga gu maabangirise nga ga zingabekpio aduna ome kurii gako raka. Ko adu nirengo na kido kakaka nga i aima zingisa Yesu bekpio na ki du a na kido nga i akusa kura aboro akusa rogo agu amura nga ga aboro dunduko. Oni na ngbatunga gu nyanyaki ida re? Pauro anabi agu aundo boro agbiaha tipa ti ni mbiko ringi ‘wa kina mirĩ ahe’ na ‘ahe aingi be ko dunduko’ tipa wa ka ko ‘ini Kristo na gu tandu nga ga gako zingabekpio.’ Gu mokedi re aduna nyemu ka zoga tiko fu kpio a wa kina gu Kristo amangihe ki duna maabangirise nga ga gbia “bambata zingabekpio.” Gu zingabekpio re, nga gu i ayambaha a nga ‘mbata zingabekpio,’ gu mbedimbedi apefuo Yesu du bangeyo 144,000 nika gbiaha. Ii, i nazingisayo kurogo unga nga ga toro ngbangbaturũ yo, baraho i ka zingisa gu “yangara kangba aboro” ni ku auru kpotosende.—AFiripoio 3:8-11; Yugoti 7:4; 20:5, 6.
19, 20. (a) Gini aboro du payo nikekehe Baibiri yo i ka zingisa yo kurogo unga auru kpotosende? (b) Oni nangera kumbatayo tipa gu zingabekpio nga ga ada?
19 Gu maabangirise nga ga zingabekpio ima dani ndikidipa taarimo fu gu mbedimbediyo nadu niruruyo da ti kpio. (ARomo 8:18; 1 ATesaroniko 4:15-18; Yugoti 2:10) Agu aboro nika bata ti regbo “bakere gberãngbi” abi gu maabangirise nga ga zingabekpio si namangi auru kpotosende wa ‘baime kaa gasa agu akangba nadu rogo ho, kpio na Adisi ki gasi agu akangba nadu rogo ho.’ (Yugoti 7:9, 13, 14; 20:13) Eyobo adu dagba agu aboro i ka zingisayo auru kpotosende, nga guko narungo be pa kpio awiriko saba nga akumbagude na awiriko biata nga adegude. Oni berẽnga pa gako ngbarago wa ko ka dia yo berewe kugume—na iriwo gu ngbarago i ka du nani ka duna gu kura awirinayo berewe saba nga akumbagude na gu kurayo biata nga bawene adegude!—Eyobo 1:1, 2, 18, 19; 42:12-15.
20 Nga gu maku nikangiaha ho Abarayama, na Sara, Yisaka, na Rebeka—ii, na gu kura badunguyo, kodihe na “anebi dunduko”—ka zinga ni kurogo unga auru kpotosende! (Ruka 13:28) Guni sa dagba agu anebi re angia Daniere, nga guko i akido pa zingabekpio fuko tii gu zogarago nga ga Masiya. Daniere ongodi awere mura yo tipa agarã wa 2,500, ono mbiko gu ome nga ga zingabekpio, ko ‘aru kuari rogo gako ba’ ni guni sa dagba “abazogo auru kpotosende dunduko.” (Daniere 12:13; Atambuahe 45:16) Nga gu ngbarago nikangiaha ka dia gu kura aboro kugume angianga kina gu ruru aboro naima kpiko bakuru yo sa ya, ono kina boro baroni, naroni, wironi nga kumbagude, wironi nga degude, watadu gu kura abadiangbaroni nga aguyo gu vura nga kpio adiyo beroni kusayo!
21. Tipagine si aida tini ani mangi wene apai fu kura aboro zanga keesa?
21 Isoke bete abakurearani na agu aboro ani akpinyemuyo aima mangasunge Mbori tipa dungu bawe agarã na i ki dani sosono aboro. Pa nge garãyo rengbe ka saha fuyo ni kpakarakpakarapai tipa i rẽ na gu fudifudiapai nga ga raka. Nga gu nyemuse kangiaha ka ani fu ngbatunga gu undo fuyo dunduko nga gu rengbe ani ka fuhe kina awere! Sidu ani abiranga tirani tipa zanga undoyo rogo bete apai kangia kpio nika diabeyo te. (Batungusipai 9:11; 12:1-7; 1 Timoteo 5:3, 8) Ani rengbe ka ino gupai nirengo nga bangiri Yekova agonga ti gu wene apai nga gu ani amangaha fu gu kura aboro te, zanga bipa garãyo na agu apai du tipa yo. Pauro akepai ya: “Were, momu nimángi rani tie, ani ki mangi gu pai amanga ngba angba fu aboro dunduko, fu kina agu yo gbe du ku idapase yo.”—AGaratio 6:10; AEbere 6:10.
22. Daho gu maabangirise nga ga zingabekpio nika manga ni, ginipai si aida ani nyakasi tirani kaa mangaha?
22 Yekova nga “Ba inaapai, nga Mbori wasa dunduko.” (2 AKorindo 1:3, 4) Fugo Ko nafu wasa fu rani na kini undo rani tipa ani fu wasa fu gu kura aboro na gu nyanyaki ome nga gu nafu maabangirise nga ga zingabekpio. Da ho ani ka duni ni adezire tipa digo gu maabangirise nga ga zingisa kangba aboro kurogo unga auru kpotosende, ani dunga wa kina Pauro, nga guko nadu na idapase kuti zingabekpio. Ani dunga tie gbe wa Yesu, nga guko gako maabangirise kuti ga Mbori ome ka zingisa ko amangi. Aguyo du rogo amura nga ga tingidapase nika gia fugo Kristo bambeda na ki kuru. Gere funga wasa tie fu rani na ngbarago. Ono kurii gure dunduko, ani dunga tie na tambuahe fu Yekova, nga guko sa diabe kpio ni gupai rengbe arengba ka manga rogo gaani Gbia nga Yesu Kristo!
Gaoni Karagapai Nga Gine?
• Gini gopai Pauro afuhe tipa agu aboro naabi ga Yesu zingabekpio ni bangiriyo?
• “Yangara vura” nga gine, na waigu i ka digisaha?
• Tipa gupai du tipa mbedimbedi aKristano, ginihe i arũhe na ginihe i azingisaha?
• Gini aboro du payo ni kekehe Baibiri yo oni akpinyemu ka gbia yo ho i ka zingisa yo ni kurogo raka auru kpotosende?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 16]
Gu mokedi nangia Pauro asongodipa zingabekpio nyanyakii
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 20]
Gu zingabekpio nikangia ga Eyobo, gako aborokporo, na gu kura badungu aboro aduni mburu gu ngbarago adunga na digidoho tini ya!