Zingabekpio Nga Gu Yugopai Namanga Ariapai Amanga Tipa Roni
“[Mi namaa] bangire koyo du Mbori ni ya ruru aboro azinga [azinga] be kpio na iraira yo a.”—AMOKEDI 24:15.
1. Wai zingabekpio ada nisakapai rogo ga aYuda Barondo?
TI DIGIDO ga Pauro biata nunguro nga ga mokedi rogo 56 F.B.K., ko adu Yerusarema yo. Fuo aRomo zi ko, i aidihe fuko ko rimi gu Barondo nangia ga aYuda ka kura kubarabangiri gayo kikindigipa agbia-ngbangaa. (Amokedi 22:29, 30) Wa Pauro akparia agu agbia-ngbangaa re, ko abi gupai nga, aguyo angia aSadoke na gu kurayo kingia aFarusi. Gi badona aboro ue re aduna kparakapai rogo nyanyakipa pai sa. ASadoke angia agu aboro naaidanga kuti zingabekpio ya; ono aFarusi tigayo naidi kuti ni. Tipa Pauro yugo gupai fuyo ko aidi kuti ni riipa gupai re, ko ayaa: “Awirinami, Farusi nga mi, nga wiri Farusi. I nasapa ngbanga re tipa kina maabangirise ti[pa] zinga aboro be kpio.” Nigumba ko gipai re, ko arimisi gi dunguratise nangia ga abororondo re kurogo vunduvundupai!—Amokedi 23:6-9.
2. Tipagine Pauro adu ti ni nga gu boro naima mbakada tiko ka nyakasapai kubara ko yo tipa gako idapase kuti zingabekpio?
2 Mbata fu bete agarã kusayo, ho Pauro aduni ngbagene ku Damaseke yo, ko abi yuguyugupai nga gu ko agi fugo Yesu rogoho. Pauro asana Yesu a ki yaa: “Mi amánga wãi, Gbia?” Yesu akaragapai fuko ki yaa: “Mo gúari ki ndu ku Damaseke yo; i agúmba pa agu apai dunduko foro yore nga gu i aringbisi mo mangi he.” Fuo da Pauro Damaseke yo, gu wene sino Kristano nangia Anania andu fuo ko, na ki sakirogopai fuko ki yaa: “Ga abarani Mbori aya ti ro, mo ini agu apai ko akpi nyemu he re ki bi Ruru Boro [nga Yesu fuo zingisa yo ko bekpio] ki gi fugo ngbako.” (Amokedi 22:6-16) Sidu, si airiwonga tirani te, gure nangia ndu gupai Pauro adu ti ni nga gu boro naima mbakada tiko ka nyakasapai kubara ko yo tipa gako idapase kuti zingabekpio.—1 Petero 3:15.
Takapande gu Maabangirise Gbaiga Du Tipa Zingabekpio
3, 4. Wai Pauro ada ningangara basongodi gu yugopai du tipa zingabekpio, na gine rengbe ani ka wirikaha be gako kpiapai?
3 Kusa, Pauro akuru kubarabangiri gu bazogo nangia Ferika. Ti gu regbo re, gu “bainigumbapai” gbaiga nangia Teruturo, nangia gu kumba natumba ga aYuda ndu-ngbangaa kuti Pauro, akitingbaanga ko ya Pauro angia baira aboro sangisangi pambori na kini ngarasi aboro tipa samungu kuti irangbii. Pauro akaragapai nibasa ki yaa: “Mi idi gere foro, ya, mi ta manga pa ga abarani Mbori wa du pa gu pai i niya ti ni re si akia.” Fuo gure, ko asusi kumbatayo ka fura tipa gu banguapai nadu rogo gu ngbangaa re, kini yaa: “[Mi namaa] bangire koyo du Mbori ni ya ruru aboro azinga [azinga] be kpio na iraira yo a, a wa agi yo namaa bangiriyo re a tigayo.”—Amokedi 23:23, 24; 24:1-8, 14, 15.
4 Fuo susa agarã wa ue kusa, Porisio Feseto, nga gu kumba nadiba Ferika, ayambu Bakindo Erode Aguripa ko ye i koditiyo naako ka wisigo ga Pauro ngbangaa. Feseto asakirogopaiyo ya agu aboro nakitingbaanga Pauro, i atikango gupai Pauro aatakapandehe ya “kumba sa nga Yesu, naakpi, . . . ko ni ungako [berewe].” Wa Pauro aanyakasapai nigako kango ka songoda wene sako, ko asanahe ki yaa: “Tipagine adu nga gu pai ti ni bangironi ni rengo, ya Mbori nazingisa aboro be kpio ya?” Fuo gure, ko ayaa: “Were mi naru da areme nidu ni dezirehe fu rungorungo aboro na aboro kumuko a, bambiko mi di gu undahe nga ga Mbori, mi agumba nga kungba pai te kina gu anebi aya na Mose si aye: ya, Kristo ahi pai, ya ko azínga be kpio ni bambata yo ki tungusi pa imarago fu aboro na aGendiria.” (Amokedi 24:27; 25:13-22; 26:8, 22, 23) Pauro aima du nirengo nga ngangara basongodi gu yugopai du tipa zingabekpio! Wa kina Pauro, ani rengbe arengba a ka tungusapai naa kido ya zingabekpio amanga amanga. Ono gini karagapai be aboro rengbe ani ka maabangirani tipaha? Si nawira si adu wa kina gu Pauro agbiaha.
5, 6. (a) Ginipai amokedi awo ti ni na gayo yugopai tipa zingabekpio? (b) Wa ani agumbapa gaani maabangirise tipa zingabekpio, gine nyakipaha?
5 Ani wisiginga gupai namangi mbata kusayo ti regbo gu ga Pauro ue nunguro nangia ga mokedi (bara rogo 49-52 F.B.K.) ho ko andu ni ku Atenai yo. Ko asakipai na agu aboro nadu na ida kuti dungu ambori na ki zungadi yo i kparia gu ga Mbori ringbisapai du tipa sapangbangaa agu aboro naraka auru kpotosende nirurupai vurube gu kumba Ko asia ko. Anga kura boro ho fuo kina Yesu nangia gi kumba re te. Pauro asakirogoyo ya Mbori aima fu gopa gipai re nizingisa ko Yesu bekpio. Gine nangia ga aboro karagapai? Ani nagedaha wa gere: “Were ho i agi pa zingabekpio ni, agu yo ki momu; ono agu yo ki ya, ‘Ani agía paro tipa gere berewe giza.’ ”—Amokedi 17:29-32.
6 Pai wa kina gure amangi fu aPetero na Yoane ngbutuko fuo rago Pendekote rogo gu garã nangia 33 F.B.K. Berewe a, aSadoke afura bakere gbe rogo gu kango re. Amokedi 4:1-4 nafura tipa gupai namangi: “I ki ta gumba ha fu aboro, aboromotumo ki ye fuo yo, na baira yekaru na aSadoke, ngbaduyo aima aima bambiko i atungusa pa zinga [aboro] dagba akangba mbiko Yesu.” Ono tie, kura aboro akaragapai sani niwenehe. “Agu aboro nagi he i ki idi pa ha ni dungu yo: akumba ki du tie wa ka i du 5000.” Si ziazia tie nga, ani rengbe ka maabangirani nga aboro nika karagapai fu rani nibakiakia ho ani afura ni fuyo tipa gu maabangirise du tipa zingabekpio. Nibi gupai re, si ninyanyakipa pai ani nyakasi gaani idapase kuti gu yugopai du tipa zingabekpio re.
Idapase Gbiati Zingabekpio
7, 8. (a) A wa duhe rogo gu waraga i akehe fu gu dungurati nadu Korinda yo rogo bambata sa kama agarã, wai rengbe idapase kadu nga kungbopai? (b) Wai ruru giarogopai tipa gu maabangirise du tipa zingabekpio akpara ndikidi aKristano i du kia?
7 Anga agu aboro dunduko nasa tiyo ni aKristano rogo bambata sa kama agarã F.B.K. si adu fuyo taata i idi kuti gu maabangirise du tipa zingabekpio te. Gu kura aboro nabihe nikpakarakpakarapai ka ida kuti ni adu rogo gu dungurati nadu Korinda yo. Pauro akepai fuyo ki yaa: “Mi ayugu agu apai fu roni nga gu mi adi ku gume mbata a, wa Kristo akpi tipa gaani ingaapai, ku sangba Ziazia Kekeapai yo; na wai i akpisidi ko; na wa i azingisi ko ti biata uru ku sangba Ziazia Kekeapai yo.” Fuo gure, Pauro ayugu go gipai re ya si angia kina rengo niya ko wee Kristo ‘ayugu tiko fu agu awirina bangeyo asusi 500 nibasa’ fuo zingisa yo ko bekpio, nga agu aboro Pauro aya tipa yo wee dunguyo adu kindi ti kina unga ti gu regbo ko aafura re. (1 AKorindo 15:3-8) Ko asakipai kurii gure ki yaa: ‘Ka i atungusapa Kristo ya i azingisi ko dagba kangba aboro yo, wãi ya bete aboro dagbaroni yo wee anga zingabekpio dagba kangba aboro ho te? Ono singia zinga kangba aboro bekpio ho te, i azingisanga Kristo tie te; na kangia i azingisanga Kristo te, gaani tungusapai tie gbua, gaani idapase a gbua.’—1 AKorindo 15:12-14.
8 Ii, pa gu yugopai du tipa zingabekpio ima nyaka ki da ti gupai nga, ka Kristano aidanga kuti ni ya si nga ndikidi rengo ya, gani idapase du nikina kungbopai gbua. Nirengo, ruru giarogopai tipa zingabekpio nakpara ndikidi aKristano kusayo ti aguyo du kina rimo aKristano gbua riyo. (Bambata Pai 3:4; Yezekere 18:4) Si ki ta du were, Pauro kini mo ka koda gu yugupai du tipa zingabekpio kuti gu “tonatona [yugo]apai” du rogo gu pambori nga ga aKristano. Ani moinga pa “dati nyaka” rogo toroyo ni gupai di ani berã ka mangaha. Pauro angarasihe ki yaa: “Gere ani ka manga, ka Mbori idi he.”—AEbere 6:1-3.
Gu Maabangirise Du Tipa Zingabekpio
9, 10. Ginipai Ziazia Kekeapai aida ka gumbaha ho si afura ni tipa zingabekpio?
9 Tipa ani rengbe ka nyakasa gu gaani idapase du tipa zingabekpio bakere ti gu du awere, ani wisiginga ngbatunga agu asanahe duwa: Ginipai Ziazia Kekeapai aida ka gumbaha ho si afura ni tipa zingabekpio? Wai gu yugopai du tipa zingabekpio akiiso ga Yekova nyemuse? Akaragapai sa agi asanahe re nika mbedisa rani koyo du Mbori ni na ki undo rani ti kina gu bangisa regbo re ani naayugopai fu kura aboro.—2 Timoteo 2:2; Yakoba 4:8.
10 “Zingabekpio” nga sasa gu pa-Giriki du rogoyo ngburungburu nga “ka ru kuari berewe.” Rogo gu fugoyo re nga gine? Ringbisihe kuti Ziazia Kekeapai, gu maabangirise du tipa zingabekpio, si nga gu idapai zanga kango du boro nani nga, kpikpi boro rengbe arengba ka raka berewe. Ziazia Kekeapai nayugo gu kurapai nga, i azingisa boro singia niboro boro watadu nitoro, si adu wo ringbisihe kuti gu maabangirise ni adu nani singia ka raka auru kpotosende watadu ka raka ngbangbaturũ yo. Ga Yekova nyemuse, tatamana, na ome nairiwo tirani ho ko ayugoho ni rogo gi maabangirise du ani nani re.
11. Gini maabangirise tipa zingabekpio i afuhe fu ga Mbori mbedimbedi amoyambu?
11 I afu gu kpoto nga ga toro fu Yesu ho i azingisi ko ni na kina gu kpoto re a i afuhe fu mbedimbedi awirinako ho i azingisa yo ni tipa i rengbe ka mangasunge ngbangbaturũ yo. (1 AKorindo 15:35-38, 42-53) AYesu na mbedimbedi awirinako azogarago ni agu abazogo du rogo gu Kindo nga ga Masiya, nga gu Kindo nika sa kpotosende ni Paradiso. Tiibe Yesu ni Gbiamotumo, mbedimbedi aKristano ni agu aboromotumo nga abakindo. I nika mangasunge na gu undo du ti ga Kristo motumo tumorii si undo ngbatunga aboro rogo vovo zegino nga ga ruruapai. (AEbere 7:25, 26; 9:24; 1 Petero 2:9; Yugoti 22:1, 2) Wa du rago tie re, gu mbedimbedi aKristano du ti unga kindi auru kpotosende, i na nyemu ka nye kindi niruru yo fu Mbori. Ti regbo kpio yo, i adia gayo “mosoro” fuo zingisayo yo bekpio kurogo gu unga zanga kpio nga ga atoro du ngbangbaturũ yo. (2 AKorindo 5:1-3, 6-8, 10, NW; 1 AKorindo 15:51, 52; Yugoti 14:13) Pauro akepai ki yaa: “Bambiko wa ani adu na ko sa mbiko wira kpioko, kina wo ani ka du a mbiko wira zingako.” (ARomo 6:5) Ono ginipai tipa agu aboro i ka zingisa yo i raki auru kpotosende herẽ berewe ni aboro wa ani? Wai rengbe gu maabangirise du tipa zingabekpio ka mbedisa yo gbe koyo du Mbori ni? Ani rengbe ka wirika dungu apai be gu kpiapai nangia ga Abarayama.
Zingabekpio Gbiati Pabakure na Yekova
12, 13. Gini nyanyaki mburupai tipa maabangirise tipa zingabekpio Abarayama adu nani?
12 Abarayama, nga gu kumba i aringbisi pako ni “badiangba Mbori,” aima susa kura aboro rogo gako idapase. (Yakoba 2:23) Pauro afura tipa ga Abarayama idapase bara biata ho ko aatangara rimo agu aboro idapase ni du payo nikekehe rogo AEbere kapita 11. (AEbere 11:8, 9, 17) Gu biata fugo ko agumbaha tipa ga Abarayama idapase adu tipa gu idapase Abarayama ayuguhe ho ko aima mbakada tiko ni nigiasangbaa ka tumo na wiriko nangia Yisaka. Abarayama aima ida kuti gupai zanga kapa ya gu kidohe Yekova amangihe tipa ka kusa tunga rogo Yisaka yo, Yekova aima zungahe ya ko amangaha amanga. Abarayama ‘aidihe ya Mbori arengbe arengba ka zingisa Yisaka, zavura rogo kpio a,’ ka ko vura kpi nimotumo vurũ.
13 Kuti agu apai namangi, fuo Yekova bi bakio ga Abarayama idapase, ko aye na nyaa ko tumo na u kuba Yisaka. Wa si avura du wo, gipai namangi tipa Yisaka re angia yuguyugu kpiapai tipa zingabekpio, a wa Pauro asakirogoyo kini yaa: “Kina yo ko [Abarayama] adi ko [nga Yisaka] ni berewe ni sanza.” (AEbere 11:19) Na kurii gure, Abarayama aima duna nyanyaki mburupai beko tipa gako idapase kuti zingabekpio. Anga Yekova azambuasi gu ome nga ga batika nangia ga Abarayama na ga diako nangia Sara ngba gbinza yo i ki kodiba ki batika Yisaka tee?—Bambata Pai 18:10-14; 21:1-3; ARomo 4:19-21.
14. (a) Ringbisihe kuti AEbere 11:9, 10, gine Abarayama aapidoho? (b) Tipa Abarayama rengbe ka gbia agu amaku nga ga Kindo rogo vovo zegino, ginipai duho si aida kindi si mangi tipa ko? (d) Wai rengbe ani ka gbia agu amaku nga ga Kindo?
14 Pauro aringbisipa Abarayama ya ko angia kungbo boro rogo kura ringara naaraka tii bamburokoo “[kini ngere] tipa gu bakporo du na nyanyaki mburuhe ti ni, du baduaha nga Mbori ni bamangihe a.” (AEbere 11:9, 10) Anga kina boro ndikidi bakporo wa Yerusarema nangia gu ba ga Mbori yekaru adu rogoho, nga gi bakporo ko aapidoho re te. Kuba gure, si angia gu bakporo narukuba kurapai. Si angia gu ga Mbori Kindo nga ga ngbangbaturũ nakoda Kristo Yesu na gako abadiazogarago du bangeyo nga 144,000. I nafura tipa agi abazogo du bangeyo nga 144,000 re rogo gayo taarimo nga ga ngbangbaturũ ni “ziazia bakporo, nga vovo Yerusarema,” na ni ‘dia’ Kristo. (Yugoti 21:2) Rogo gu garã nangia 1914, Yekova amoi Yesu nigu Bakindo nga Masiya rogo gu Kindo nga ga ngbangbaturũ na ki zinahe fuko ko zogorago dagba avurako. (Atambuahe 110:1, 2; Yugoti 11:15) Tipa gu “badiangba Mbori” nangia Abarayama rengbe ka gbia agu amaku nga ga gu zogarago nga ga gu Kindo re, si aida ko raki araka berewe. Teketeke a wa kina gure, tipa ani rengbe ka gbia agu amaku nga ga gu Kindo re, si naida ani du niunga rani rogo ga Mbori vovo zegino, singia ni agu aboro nikadu dagba gu bakere rimbasa aboro nika bata ti regbo Aramegido watadu ni agu aboro i ka zingisa yo bekpio. (Yugoti 7:9, 14) Ono tie, gine nga mburu gu maabangirise du ani nani tipa zingabekpio?
Ga Mbori Nyemuse Nga Mburu gu Maabangirise Du Ani Nani Tipa Zingabekpio
15, 16. (a) Wai gu bambata sangbaanebi du rogo Ziazia Kekeapai amaa mburupai fu rani tipa gu maabangirise du ani nani tipa zingabekpio? (b) Wai pa ida ani kuti zingabekpio narengbe ka mbedisa rani gbe koyo du Yekova ni?
15 Gaani dawedawe pagume dagbarani na gu Barani nga boro nyemuse du ngbangbaturũ yo, gaani nyanyaki idapase wa gu nangia ga Abarayama, naapa irisa ani ga Mbori azinahe nasa gupai nga Yekova takipande rani niruru aboro na kini bi rani ni abakureako. Agi apai re namaa rani ngba gu gene ani ka gbia agu amaku ngbaha nga ga Kindo. Nirengo, kina boro gu bambata sangbaanebi du nikekehe rogo Fugo Mbori rogo Bambata Pai 3:15, si namaa mburupai fu rani tipa gu maabangirise du tipa zingabekpio na mburu pabakure na Mbori. Anga si nafura kumbatayo tipa kina fitika rii Satana sa te, ono si nafura afura a tipa mbura gido Tunga gu dee nga ga Mbori ri. Pakpio Yesu ti ngbunduru ngua angia gupai narukuba mbura gido tunga gu dee re. Gako zingabekpio rogo gu biata uru ahusi gu oro re na ki mbakadi gene tipa ko guari ka manga nyanyakipa pai kuti gu boro “[du]na tandu kpio, nga bakitingbanga.”—AEbere 2:14.
16 Afugo Pauro natingida rani na gupai nga, “Mbori amoi dezire gako nyemuse fu rani nikpi Kristo tipa rani wa ani adu ni aboro ingaapai.” (ARomo 5:8) Padu ani na tambuahe tipa gi weneringise arẽnga aboro tipaha re ya nambedisa rani ambedisa gbe nirengo koyo du Yesu ni na koyo du gu Barani ni nga boro nyemuse du ngbangbaturũ yo.—2 AKorindo 5:14, 15.
17. (a) Gini maabangirise Eyobo afura tipaha? (b) Gine Eyobo 14:15 ayugoho tipa Yekova, na gine si asa roni oni berẽhe?
17 Eyobo, nangia gu ruru kumba naraki mbata fu rago aKristano, aamaabangiriko a tipa zingabekpio. Satana arungosi ko bakere gbe. Nizanga du ko wa agu akumba namangi tiyo ya i angia abadiangbako, nga agu aboro naafuranga tipa zingabekpio fuko ya, Eyobo tigako agbia wasa be gi maabangirise re na ki sanahe ki yaa: “Ka boro kpi, ni adú ni ungani berewe?” Nikaragapai, kina boro Eyobo nitiko ayaa: “Pa gimi arame mangapai dunduko mi akasunguda, daho pa kusa re ka da ni.” Wa ko aafura fu gako Mbori nga Yekova, ko ayaa: “Ka mo ayamba he, mi akaraga pai foro.” Nibipa agu aberã du Bakusirani nga boro nyemuse nani, Eyobo ayaa: “Mo akpi nyemu gu he bero amangi.” (Eyobo 14:14, 15) Ii, Yekova, napido gu regbo na nyemuhe ho ruru aboro nika karagatiyo ni kurogo unga ti regbo zingabekpio. Nairiwo wai gipai re ambedisa rani gbe koyo du ko ni, wa ani aberã kuriipa gu nyemuse na weneringise arẽnga aboro tipaha ya, ko nayuguhe fu rani wa vura du ani nga kpakpa aboro vurũ!—ARomo 5:21; Yakoba 4:8.
18, 19. (a) Gini maabangirise duho tipa pa raka Daniere berewe kumbatayo? (b) Gine ani ka sakapai tipaha rogo gu papara kekepai naye fuo gere?
18 Ga Mbori maraika aringbisipa gu nebi nangia Daniere “[ni]gu kumba Mbori akpi nyemu ko gbe,” na ko araki gbanga raka rogo mangasunge niruru ko fu Mbori. (Daniere 10:11, 19) Ko aka kindi kuti gako ruru mangaapai ho ko aduni gii ngbii yo rogo 617 M.B.K. dati kpioko nga gu naye fuo fu yo yuguyugupai fuko rogo 536 M.B.K., nangia ga Kurese biata garã zogarago ni Bakindo Persia. (Daniere 1:1; 10:1) Tipa bete regbo vuru gu biata garã zogarago nangia ga Kurese re, i afu yuguyugupai fu Daniere nga gu nadu tipa gu rikaaboro nikaa zoga zegino na si ki digi rogo bakere gberangbii. (Daniere 11:1–12:13) Wa Daniere arengbanga ka giarogo gu yuguyugupai re wenengai ya, ko asana gu maraika naye nani ki yaa: “Ako gi gbia, gini pai nikadu ti digida agi apai re?” Nikaragapai, gu maraika re agbeberã ko kuti ‘digida rago,’ nga gu regbo ‘agu aboro du ni airatatamana nikaruga tiyo naapa apai’ ti ni. Tipa Daniere tigako, gine nangia gako maabangirise? Gu maraika re aya fuko: “Mo aóngoda, ti digida agu arame re mo ki ru rogo kina gu ga ba i aringbisi he foro.” (Daniere 12:8-10, 13) Sidu, Daniere akaraga tiko akaraga berewe “rago zinga ruru aboro bekpio,” ti regbo ga Kristo Zogarago Nikadu Tipa Agarã Kutu.—Ruka 14:14.
19 Ani naraka mbembedii gbe kuti yangara digido arame na kuti tonatona ga Kristo Zogarago Tipa Nikadu Agarã Kutu susi gu regbo ani asa tirani ni aidipase. Sidu, ani duwa ka ani sana tirani ki yaa, ‘Ya mo mi adu yo rogo vovo zegino kaa sungo na Abarayama, Eyobo, Daniere, na gu kura ruru akumba gbiati adee?’ Kinagu ka ani nye kindi mbembedii na Yekova na kini irisi afugo ko si ka ani du ti ni yo. Rogo gu gaani papara kekepai naye fuo gere, ani nika wisigo gu maabangirise du tipa zingabekpio na gu futufutuapai du tipaha tipa ka ino agu aboro i ka zingisa yo bekpio.
Oni Natingidaha?
• Ginipai aboro amangihe nikaragapai kuti ga Pauro tungusapai tipa zingabekpio?
• Tipagine gu maabangirise du tipa zingabekpio akpara ndikidi aKristano ti ni kusayo ti aguyo duna kina kungbo rimo aKristano gbua riyo?
• Wai ani aino gupai nga, Abarayama, Eyobo, na Daniere ayugu gayo idapase kuti zingabekpio?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 15]
Pauro akuru kubarabangiri gu bazogo nangia Ferika, na ni idapase ki takipande gu maabangirise du tipa zingabekpio
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 16]
Tipagine Abarayama adu ti ni na idapase kuti zingabekpio?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 18]
Eyobo agbia wasa be gu maabangirise du tipa zingabekpio
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 18]
Daniere nika karaga tiko akaraga ti regbo zingisa ruru aboro bekpio