Irisa Tipa Pagbia Tipagine Daha Ada Tini?

DA ADUNGA na tambuahe tipa gupai nga apurisi na ome beyo ka zio agu akuondiko nadi gaani ahe watadu nagundesi gaani aborokporo ya? Na anga ani na tambuahe tipa gupai nga abapengbanga na ome behe ka fu mbusa fu akuondiko tipa ka banda badona aboro tee?

Daha ada a ani berẽpa gu kura asunge nga gu naundo aboro dunduko—ngbatunga gu du wa mbakada agene, giriso arago, na yugopai nga ga sukuru—nga gu i atumo tipaha dedede na gu kufuta gu pagbia nga ga irangbii naarogadaha. Ndikidi aKristano nga gu bambata aboro idi gupai nga irisa tipa gu pagbia fu yo asiahe fuhe nga gupai daada. Ono gu irisa re nandu ki da wari? Na rogo gini apai rogo raka yo si aida boro duna irisa tipa pagbia?

Pagbia Rogo gu Badona nga ga Aboro

Baibiri nafura fu aboro dunduko, singia i nga aidipase watadu i nga aidipase te, i irisi gu pagbia nga ga irangbii, nga gu namanga wene asunge tipa gu badona nga ga aboro. Gu Kristano ni mokedi nangia Pauro akepai tipa gipai re fu akurako aidipase nga aguyo nadu Roma yo, na si nafu undo ka makia gupai ko apehe, a wa duhe nikekehe rogo ARomo 13:1-7.

Pauro angia boro Roma, na Roma angia gu ome naazoga zegino ti gu regbo re. Ga Pauro waraga, nga gu ko akehe bara ti gu regbo nga 56 ti Gaani Regbo, arugu aKristano i duni agu aboro ringara nga wene kpiapai fu gu kura aboro. Ko ake gupai nga: ‘Aboro rá ara dũ fu abaira pagbia bambiko pagbia gbua te kina be Mbori; agu abaira pagbia du ho kina Mbori namoi yo.’

Pauro nasakarogo gupai yo herẽ nga ka pagbia adunga ho tini nga ga aboro, wa ka Mbori ambunga gene fuhe ya te. Rogo gu gene re, gu kikindigi apagbia duho na ringbisiringbisi aba behe rogo gu mbakadapai du rogo ga Mbori ringbisapai. Sidu tie, gupai duho nga ‘gu ni ka ka fu baira pagbia, si du ka ni ka aka ti ni fu ga Mbori ndika.’

Wa vura duhe nga agu aboro duna apagbia beyo rengbe ka tambua agu aboro ringara namanga wenepai, i aima fu ome a fu agi aboro duna apagbia beyo re tipa i fu mbusa fu amangi irairapai. Agu aboro kpasaka manga gbegbereapai na wene ndupai beyo ka gunde be agu aboro duna rengo beyo nga ga pagbia tipa mangasunge na gu pagbia re ni ‘abairibape’ tipa manga gbegbereapai, mbiko irangbii namanga ha wo ni “ga Mbori moyambu.”

Pauro adigisi gako berãkuriipai na gu fugo nga: “Si du ka oni ra ara ti ni, kina mbiko zinga sa te, mbiko sangba kpoto yo a. Bambiko mbiko gi pai re oni arũ he ti ni a; bambiko i nga amoyambu ga Mbori sunge, i nimangi kina gi pai kindi re.”

Gu tindiro nga ga mangasunge na marã kufuta, si kurii agu aboro duna apagbia beyo, angianga kurii bafu kufuta ya. Ni ruru boro ringara, Kristano nabanda wene sangbakpotoyo. Ni ini gupai nga ho ni ara ni na goni dunduko fu aboro bakere pagbia na kini fu agu akufuta si aida ni fuhe, anga ni nairisa kina gu ndika sa nga ga gu dagbarago ni araka rogo te, ono ni naraka a na ngbanya kuti agu apai Mbori akpinyemuhe.

Aborokporo na Pagbia

Ginipai tigaha tipa gu pagbia du kporo? Ti kina tonatona gu raka nga ga fogo gude, ni nakpara dedede watadu ni nataka ngbani tipa i ngerefuo ni. Ono gu vungugude duna tatamana ini ginihe nzunzu gude aidaha na ka ni amanganga pai kuti gu zinga nga ga gude ya. I nambu kura agude ho i asona ni i nimangipai wa i aidaha na ki mbu yo i moi arugute tipa tiyo. Mbiko wa adunga agude na inohe rogo raka ya, i rengbe ka rimiso tiyo kurogo kuondika watadu kura iraira mangapai, kini gbarasi apai kporo na rogo agu abadona aboro nabaha du yo rogo, a wa agu aboro duna pagbia rogo gu dagbarago re nainihe wenengai.

“Avunguagude naruga awiriyo regbo naima susa,” wogu Rosalind Miles apehe nga gu dee nake gu buku nga Children We Deserve. “Regbo tona fu rugute fu gude nga ho vungu yo ni ni.” Ti kina bambata regbo, ka avunguagude ima tona kaa fura na gu pagbia nga ga weneringise nga gu nayugo gupai fu agude nga i nangera angera fuo yo na i kini mangipai kina kubani sa, awiriyo adia gayo pagbia kugume ni kina ipo na ki di gu rugute nga ga nyemuse nga gu naye be gu pagbia re.

Baibiri na dungu atingidapai rogo tipa gu pagbia du kporo. Rogo gu buku nga Asanza, gu tatamanatatamana kumba nangia Soromo nagbe berãrani kuti gu kpamiatise du dagba agu avunguagude nagunde ti Mbori, ho ko agumba gupai ni nga: “Ako wire, mo gí ga bamo rugapai, ka mo mbú nga ga namo yugopai ya.” (Asanza 1:8) Ho avunguagude abanda ngbatunga gu kpamiatise ni re barabangiri awiriyo, agude naino gu berã nga ga avunguyo na gupai i aidaha beyo. Gude rengbe ka zomia gu kura vunguni sa tipa ni ngbe na ni kuti gu kura vunguni tipa ka gbia gupai ni aidaha, ono tie, gu kodikodi pagbia nga ga avunguagude ni bandahe fu agude.

Baibiri nasakarogo gupai yo nga kumba du duna bakere sunge beko angianga tipa kina padu awiriko wenengai rogo toroyo sa ya, ono tipa diako du wenengai rogo toroyo a. I naringbisapa gere ya si nga padu kurise. Waigu si aida i mangisunge na gi padu kurise re? Pauro nayugo gupai nga a wa du Kristo ni Rii dungurati, kinawo a du kumba ni rii diako. Fuo gure Pauro nagbia gupai kuti ni nga: ‘Akumba, oni kpí nyemu adiaroni, a wa Kristo akpi nyemu dungurati [diako rogo toroyo], ki fu tiko tipa ha.’ (AEfeso 5:25) Ho kumba apefuo gu kpiapai ni nga ga Yesu na kini mangisunge na gani pagbia rogo nyemuse, ni agbia “dudunguro irisa” be diani. (AEfeso 5:33, NW ) Agu agude du rogo ngbatunga kporo wa gure abi wai ngbaa gu pagbia fu Mbori he na ki gbia ngara tipa ka diaha kugume.—AEfeso 6:1-3.

Waigu rengbe agu avunguagude du nisayo, kodiyo na aguyo gayo badia rogatise nakpi, ka manga gipai re wenengai? Singia bagude nga ni watadu nagude, ni rengbe ka zungodi Yekova Mbori na Yesu Kristo tipa undo. Yesu anafura dedede na pagbia—gu nga ga Bako na gu nga ga gu Kekeapai naye be toro.—Matayo 4:1-10; 7:29; Yoane 5:19, 30; 8:28.

Babiri nafu badungu andika mangaapai nga gu du tipa gu fudifudiapai agude agbia tiyo ti ni. Ni kura ni bara agi andika re na kini mangihe, vungugude rengbe ka fu gu rugute nga ga nyemuse fu awirini nga gu rengbe ka undo yo. (Bambata Pai 6:22; Asanza 13:20; Matayo 6:33; 1 AKorindo 15:33; AFiripoio 4:8, 9) Avunguagude rengbe ka ngera a kurogo gu buku du mburuhe rii Baibiri nga gu i ambakadihe gbe tipa si undo yo rogo yugopai fu awiriyo tipa awiriyo duna tambuahe tipa gu undo naye be irisa gu pagbia nga ga Kekeapai.a

Gu Dungurati nga ga AKristano na Pagbia

“Wire du re, nyemuko namanga re, ngba ko ti re gbe; oni gí pa ko.” (Matayo 17:5) Agi afugo re, nga gu kina boro Yekova Mbori nitiko agumbaha, anyakasipa Yesu ni gu boro nafura na gu pagbia nga ga Mbori be ni. I akeke agu apai ko agumbaha rogo abuku Wene pangbanga biama nga gu rengbe ani taata ka zaraha.

Ngbutuko mbata fu gako gate ku ngbangbaturũ yo, Yesu atingidi gako abawiriki na gupai nga: “I asia pa ahe fere dunduko ku ngbangbaturũ yo na ku sende no.” (Matayo 28:18) Ni Rii gako dungurati, Yesu angeranga kina ngera gbua kurii gu mbedimbedi apefuo ko du auru kpotosende te, ono ko amangisunge na yo a ni gu gene nga ga yugo rengo, ni ‘ruru kangara moyambu’ natona ti regbo uka ziazia toro rago Pendekote rogo 33 ti Gaani Regbo. (Matayo 24:45-47; Amokedi 2:1-36) Ginipai ko amangihe tipa ka digiso gipai re dunduko tipa ka nyakasa gu dungurati nga ga aKristano? “Ho ko adakpa ni ku ari yo, . . ; ko afu agamahe rogo aboro yo.” (AEfeso 4:8, NW ) Agi “agamahe rogo aboro yo” re nga abaakumba ni aKristano nga aguyo ziazia toro asia yo na ki fu pagbia fuyo i ningere fuo agu apai nga ga toro nga gu ngbaa tipa akurayo aidipase.—Amokedi 20:28.

Tipa gi ndupai re Pauro nafu gu rugute nga: “Oni tíngidi pa agu yo . . . [du]ni abazogoroni, nagumba pa Mbori fu roni; oni mákia pa zuzu gayo sunge, ki wiriki pa gayo idapase.” Wa duhe nga gi ruru akumba re napeka fuo Yesu mbembedii gbe, si nirengo ni pa tatamana ka wirika gayo idapase. Fuo gure Pauro nagbia gupai kuti ni nga: “Oni gí sangba gaoni abaakumba ki nira fu yo; [“oni ni inipa gayo pagbia kindi kurironi,” The Amplified Bible] bambiko i nangera tipa pa mbisimoroni, wa i ka ringbisa pai tipa roni; ya i ka manga gere ni ngbarago, ni rungo te: bambiko . . . gi ngba nga fu roni te re.”—AEbere 13:7, 17.

Ginipai namanga ho i abasapa ngbatunga gu rugute re ni? Bete aboro rogo ga aKristano bambata dungurati amangi kina gu bangisapai re na i ki da ni abasamungu kuti ndikidi pambori. I nagumbapa Umenaio na Fireto ya i a’aria gu idapase nga ga bete aboro na gayo kungbo afugo ki ‘gbarasipa guhe duni ziaziaha.’ Pai sa dagba agu apai i ananyakasaha angia wee, zingabekpio aima manga, si kini wiri gupai nga i aafura tipa gu zingabekpio nga ga toro watadu gu narukuba kurapai, sidu i kini gumba gupai nga kura zingabekpio ho nika du kumbatayo tii ga Mbori Kindo te.—2 Timoteo 2:16-18.

Agu aboro i a’asia pagbia fuyo aye tipa ka batasa yo. Agu aKristano nangia abaakumba ayugu agu akango re ni ziree mbiko ni du yo ni agu aboro namangasunge kuba Yesu Kristo, i amangisunge na gu pagbia nga ga Kekeapai. (2 Timoteo 3:16, 17) Kina gu bangisapai re du areme rogo gu dungurati nga ga aKristano, nga gu ringbisi yo paha ni “songodi rengo na nduhe.” (1 Timoteo 3:15) I aidanga ha fu zire yugopai si gbarasipa “kpia . . . wene apai” te, nga gu i abandaha fu rani ni wene igiigihe rogo agu akpewaraga nga ga Baibiri.—2 Timoteo 1:13, 14.

Wa vura duhe nga irisa tipa pagbia nago ni kina ipo rogo zegino, ni aKristano, ani ini gupai nga i asigira ruru pagbia rogo badona aboro, kporo, na rogo gu dungurati nga ga aKristano tipa si undo rani. Irisa pagbia gu daada tipa ani du wenengai ti kpotorani, ngbaduraniyo, na rogo toroyo. Ni dia ani gu pagbia kugume fu Mbori he na kini irisihe, agu aboro duna babakere pagbia beyo kisusi—nga Yekova Mbori na Yesu Kristo abanda rani—tipa ani nyeanye kindi na kina weneapai.—Tam. 119:165; Eb. 12:9.

[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]

[Gu tingidapai du ti kpewaraga 5]

Baibiri na dungu atingidapai rogo tipa gu pagbia nga ga kporo.

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 6]

Agu avunguagude du nisayo rengbe ka zungadi Yekova Mbori na Yesu Kristo tipa undo

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 7]

AKristano ini gupai nga i asigira ruru pagbia kporo, rogo gu dungurati nga ga aKristano, na rogo badona aboro tipa si undo yo

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 4 aye be]

Photo by Josh Mathes, Collection of the Supreme Court of the United States