‘Ragoko Adanga Kindi Te’

‘Anga boro sa namoi beni ti ko te, bambiko ragoko adanga kindi te.’—Yoane 7:30.

1. Gini apai ue nadu na ome kurii ga Yesu gene mangaapai?

“WIRI boro aye nga i nimangi pa ko te, ko naye ka manga pa aboro, ka tumo dungu yo ni ungako,” wogu Yesu Kristo apehe fu gako amokedi. (Matayo 20:28) Ko agumba gupai fu gu ga aRomo bazogo nangia Pondio Pirato nga: ‘Gipai re i avungu re sani, gipai re mi aye tini ku zegino, nga ka duni dezire rengo.’ (Yoane 18:37) Yesu aima ino ndu gupai nzunzu si aidi tini ko kpi na ki ima inopa gu sunge si aidi ko mangihe mbata fu kpioko. Ko aima ino bakio gu regbo a nadu beko ko nyasi gako sunge rogo. Si adu nga gako sunge auru kpotosende ni Masiya nika ima gbua tipa agarã biata na beberehe. Si atona na gako bapatiza nga ga ime rogo gu Di nga Yaradene (rogo 29 ti Gaani Regbo) ti tonatona gu 70 poso narukuba kurapai nga gu i aima gumbapaha kumbatayo, na si ki digi na kpioko rii ngbunduru ngua bebere gu poso re (rogo 33 ti Gaani Regbo). (Daniere 9:24-27; Matayo 3:16, 17; 20:17-19) Sidu, nyanyakipa apai ue nadu na ome kurii ga Yesu gene mangaapai nabaha auru kpotosende: nga ndu gupai ko aye tini gbiati wene ino sia regbo sunge.

2. Waigu yugu yo pa Yesu Kristo rogo abuku Wene Pangbanga, na waigu ko ayugu gupai nga ko aima inopa gako sunge?

² Gu tangaraapai nga ga Wene Pangbanga nayugo Yesu Kristo ni gu kumba nanata rogo ringara Paresitina dunduko, kini takipande gu wene pangbanga nga ga ga Mbori Kindo na kini mangi gu dungu apai nadu na tandu. Ti tonatona papara gu ga Yesu sunge naandu kina kumbatayo, i naya tipa ko: ‘Ragoko adanga kindi te.’ Yesu nitiko agumba gupai nga: “Ragore ata da nga te.” Mbembedii kuti digida gako sunge, ko ayaa, “ragoho da.” (Yoane 7:8, 30; 12:23) Pa ino Yesu gu rago [saa] watadu gu regbo nadu tipa gu sunge i afuhe fuko, kodihe na pa kpioko ni motumo, avura duna ome kurii agu apai ko anagumbaha na kini mangihe. Ruga ani tirani na gipai re rengbe ka sa rani ani duna dudungurobipai tipa sinoko na tipa gu gene ko anaberã rogo, si kini undo rani ani “peke fuo ko” wenengai.—1 Petero 2:21.

Diaberã ka Manga Gupai Mbori Akpinyemuhe

3, 4. (a) Ginipai mangi ti regbo gu pumbo rogatise du Kana yo? (b) Tipagine Wiri Mbori naka gu berã tini Maria nafuhe fuko tipa ko bipai tipa gu imekakue mbedi ka nyasa, na ginipai rengbe ani ka wirikaha be gipai re?

³ Si amangi rogo gu garã nangia 29 ti Gaani Regbo. Kina bete auru gbua susi fuo gu regbo kina boro Yesu nasia gako bambata abawiriki. I yee dunduko kurogo gu gbaria nga Kana du rogo gu papara ringara nga Gariraya ku pati pumbo rogatise. Navungu Yesu, nga Maria, gudu yo a. Imekakue mbedi ka nyasa. Ni fu ri berã fuko tipa ko mangipai, Maria naya fu wiiri wee: “Imekakue be yo te.” Ono Yesu nakaragapai niyaa: “Ginipai si aida mi mangihe na mo, dee? Ragore atadanga kindi te.”—Yoane 1:35-51; 2:1-4, “oni ringbisingaha na NW.”

⁴ Gu ga Yesu karagapai nga, “Ginipai si aida mi mangihe na mo, dee?” angia ngbatunga gu kuru sanahe nadu mbata nga gu nanayugo gupai nga boro ima ka gu berã fu yo ho funi watadu gu ringbisapai fu yo ho funi. Tipagine Yesu naka fugo Maria tini? Rengo du, garãko ima da awere 30. Kina bete aposo gbua susi kusayo wa i abapatiziko, ki mbediko ni ziazia toro, na Yoane Bapatiza ki yuguko ni “gu Wiri [Vusende] nga ga Mbori ru, nadia gu ingapai nga ga zegino ku sa yo!” (Yoane 1:29-34; Ruka 3:21-23) Awere, si ni dingisoro fuko nga rugute ye mbata fuko kina be gu Boro duna bakere pagbia kisusi beni ko niru ka mangapai, nga gu Boro nakedi ko. (1 AKorindo 11:3) Si aidanga Yesu idihe fu boro ni rimisi tini kurogo pa gu sunge ko aye ku auru kpotosende ka mangaha te, zavura kina gako mbembedi aborokporo vurũ. Nga gu diaberã kaa manga gupai Bako akpinyemuhe Yesu agumbaha ni karagapai fu Maria! Ani dinga berã tie teketeke wa kina gure ka nyasa “gu pai dunduko” si aida ani mangihe fu Mbori.—Batungusipai 12:13.

5. Gini iiriwopai mangi Yesu Kristo ho Kana yo, na sangbanaha nga gine kurii kura aboro?

⁵ Fuo Maria girogo fugo wiiri yo, ri guari nibasa pati ko na ki ya fu amoyambu wee: “Gu pai ko agúmba fu roni oni mángi kina ha.” Sidu Yesu kini mo ka nyasa na gupai re. Ko naya fu agu amoyambu re i hiisi arungee na ime, sidu ko kini sa gu ime re ni bawene imekakue kisusi. Gere nga tonatona ga Yesu iiriwo asunge nga ga tandu, nayugo gupai nga ko na ga Mbori toro kuriiko. Ho gu vovo abawiriki re abi gi iiriwopai ni re, gayo idapase nanyaka.—Yoane 2:5-11.

Du Ngangaraa Tipa ga Yekova Bambu

6. Tipagine ngbadu Yesu aima tini be gupai bi ko ho yekaru yo Yerusarema yo, na gini mangapai guari ko sani?

⁶ Fuoho aturanga te, kito nga ga 30 ti Gaani Regbo tona, sidu Yesu na abadiangbako ngba gayo nunguro ku Yerusarema yo tipa pumbo Susiri. Ho du yo ni yo, i bi Bairayo ko nimangipai rogo gu gene nawira i aabinga ko mbata ko nimangipai wo rogo te. Agu aboro ngbaduse nga agu aYuda nga ababagiahe nabaga anyaa na azire tipa amotumo kina boro tii yekaru yo. Na i natumba geno agi anyaa na azire re kuari fu agu aYuda nga ruru airisimbori. Fuo ima ngbaduko, Yesu guari ka mangapai. Ko nambakada gire wa kpudu na ki tona ka danda agi ababagiahe re kusayo. Ko nata ukaga gu zau marã nga ga ababagiahe kusande, kini vagadi gayo ambisa. Ko nazinahe fu aguyo nabaga ambipo niyaa, “Oni rógo agi ahe re erẽ.” Ho ga Yesu abawiriki abiko ni ko nimangipai nyanyakii wa gure, i natingida gu sangbanebi du tipa Wiri Mbori nga gu nayaa: “Nyemu ga bambu arika re arika.” (Yoane 2:13-17; Atambuahe 69:9) Ani du wa ka ani banda tirani a ngangaraa ti mbu agu asino nga ga zegino si birikosi gaani iriso.

7. (a) Ginipai nafõngbadu Nikodemo yo ko ndu ka bi Masiya? (b) Ginipai ani awirikaha be ga Yesu manga dezirepai fu de boro Somorona?

⁷ Ho du Yesu ni Yerusarema yo, ko namanga iiriwo apai, sidu dungu aboro kini idi pa ko. Ga Yesu pai iriwo ti Nikodemo a, nga guni sa dagba ga aYuda Abororondo, watadu nga gbia-ngbanga rogo gayo bakere ba pengbanga, sidu ko naye koyo du Yesu ni yuru ka wirika kura apai beko. Fuo gure, Yesu na gako abawiriki nasungo “rogo gu ringara nga ga aYudo” tipa adiwi wa muambe, nitungusipai kini sa aboro ni abawiriki. Ono tie, fuo zio yo Yoane Bapatiza ku bambukiso yo, i guari kusayo Yuda yo ka ndu ku Gariraya yo. Wa i andu rogo gu papara ringara nga Samaria, Yesu gbia mamu ka manga dezirepai sirisiri fu de boro Somorona. Gere nambakada gene fu dungu aboro Somorona i da ni aidipase. Ani ningereke a tipa amamu ka fura tipa Kindo fu kura aboro.—Yoane 2:23; 3:1-22; 4:1-42; Marako 1:14.

Bakere Yugopai Gariraya Yo

8. Gini sunge Yesu natona mangaha Gariraya yo?

⁸ Mbata fu “rago” kpio Yesu, ko na bakere sunge beko nga ga gu Bako nga ga ngbangbaturũ ko ka mangaha. Yesu namangasunge Gariraya yo susi gu ko amangihe Yuda yo na Yerusarema yo. Ko nata “rogo Gariraya . . . kirikiri dunduko niyugu pai rogo gayo abambutiria, nitungusi pa gu wene pangbanga nga ga ngbi, nihusi ngbatunga [agu] akaza na awokote dunduko namanga aboro.” (Matayo 4:23) Gu gako nyanyaki afugo nga: “Oni sá gaoni berã; bambiko gu ngbi nga ga ngbangbaturũ si nambeda,” si gbandaka rogo gu ringara re nabaha. (Matayo 4:17) Vuru bete adiwi, ho ga Yoane Bapatiza abawiriki naye ni ka ga na pangbanga Yesu kina boro ngbako, ko naya fuyo: “Oni gá, ki gumba pa agu apai fu Yoane oni abi he ki nigi he; airavurari nangera, airaterenga nata, airangbataka nahu, airangbianga ki nigi pai, kangba aboro ki nizingi, i nitungusi wene pangbanga fu rungorungo aboro. Boro maku nga gu ni abi nga ũkota ti re ya!”—Ruka 7:22, 23.

9. Tipagine rimbasa aboro atiria tini koyo du Kristo Yesu ni, na ginipai rengbe ani ka wirikaha be gipai re?

⁹ ‘Wene pangbanga tipa ko nagbandaka rogo ringara kirikiri dunduko,’ na bakere rimbasa aboro kini tiria koyo du ko ni—naye Gariraya yo, Dekapori yo, Yerusarema yo, Yuda yo, na mbiti gu Di nga Yaradene ku bani. (Ruka 4:14, 15; Matayo 4:24, 25) I ayenga fuoko mbiko kina gako iiriwo husa akaza sa te, ono mbiko gako iiriwo yugoapai a. Gako pangbanga ni wenehe na kini ngarasi aboro. (Matayo 5:1–7:27) Afugo Yesu ni wenehe na ni nzinzirihe. (Ruka 4:22) “Gako yugopai [n]airiwo ti arimbasa,” mbiko ko nayugopai rogo Kekeapai na tandu. (Matayo 7:28, 29; Ruka 4:32) Da kaa ndunga fuo ngbatunga boro wa guni re ya? Ani sonosinga birĩ yugopai tigaani a wa ka ruru ngbadu aboro yo ye kurogo rengo.

10. Tipagine aboro gu gbata nga Nazareta a’asada tini ka imo Yesu, na tipagine i aimonga ko tini ya?

¹⁰ Ono tie, anga agu aboro dunduko nagia fugo Yesu nadia fugoko kugume te. Zavura ti tonatona gako sunge, ho ko ayugopai ni bambutiria yo Nazereta yo, nga gu gbata ko asono rogo, i na’asada ka imo ko. Wa gako ‘wene afugo’ avura niiriwo ti aboro gu gbata re, i naida ka bi iiriwo apai. Ono tie, kuba ko mangi dungu apai yo nga ga tandu, Yesu nayugopa gayo gbangbati na gayo zingo idapase. Fuo ngbaduyo imi, agu aboro du bambutiria yo guari kuari, na kini zi Yesu, kini oro na ko ku pavuru bagangara yo ka zumo ko ti ngbaduhe ni riko ko ti ku sendeyo. Ono ko nazerenga kusayo beyo na ki kuru kusayo zanga i mangi ko na pai. ‘Rago’ kpioko adanga kindi te.—Ruka 4:16-30.

11. (a) Tipagine bete abarumbatayo rogo pambori naye tini ka bi Yesu? (b) Tipagine i akitangbaanga Yesu tini ya ko kuo gu ndika nga ga Sabiti?

¹¹ Abarumbatayo rogo pambori—nga abakeapai, aFarusi, aSadoke na gu kurayo—a kinaho dedede rogo agu arago Yesu atungusapai rogo. Anga dunguyo rogo agu arago re mbiko i naida ka degatuyo na ka wirikapai te, ono i ho ka bi irairapai ti ko na ka asada ka zio ko. (Matayo 12:38; 16:1; Ruka 5:17; 6:1, 2) Ni kpiapai, baraho du ko ni Yerusarema yo tipa gu pumbo Susiri nga ga 31 ti Gaani Regbo, Yesu nahusa kumba naima digo nikaza tipa agarã 38. Ga aYuda abarumbatayo rogo pambori nakitangbaanga Yesu ya ko nakuo gu ndika nga ga Sabiti. Ko nakaragapai niyaa: “Buba namanga sunge amanga kindi a wa du rago re, mi nimangi sunge a.” Awere aYuda nakitangbaanga ko tipa gberangbaayo ya ya ko Wiri Mbori nga ko ni yamba ko Mbori nga Bako. I nagbata gene ka imo Yesu, ono ko na gako abawiriki ima guari kusayo Yerusarema yo ka ndu ku Gariraya yo. Teketeke a, si ni pa tatamana fu rani ani neke agu akango kaa dunga ya na airasogote wa ani aafu omerani tipa tungusapa Kindo na pa sa aboro ni abawiriki.—Yoane 5:1-18; 6:1.

12. Waigu du bakio ga Yesu tungusapai Gariraya yo?

¹² Tipa gu garã sa na beberehe naye tingbafuo gure watadu gizo tooni ti gure, Yesu namanga bakere gako sunge kina Gariraya yo, kini ndu ku Yerusarema yo sa tipa kina agu apumbo nga ga aYuda nga gu i amangaha bara biata rogo garã sa. Wa duhe nabaha dunduko, ko mangi anunguro biata nga ga tungusapai Gariraya yo: gu bambataha na gako vovo abawiriki 4, gu uehe na agu amokedi du 12, na gu bakerehe nga gu ko akeda agu amokedi rogo ko ayugupai fuyo. Nga gu bakere manga dezirepai tipa rengo mangi yo ho Gariraya yo!—Matayo 4:18-25; Ruka 8:1-3; 9:1-6.

Manga Dezirepai Zanga Gunde Yuda yo na Perea Yo

13, 14. (a) Ti regbo gine aYuda agbata gene ka zio Yesu? (b) Tipagine abaziaboro azionga Yesu tini ya?

¹³ Rogo gu digido kito nga ga 32 ti Gaani Regbo, ‘rago’ Yesu kindi kina kumbatayo. Gu Pumbo nga ga Banye nambeda. Awirina Yesu nazungodi ko niyaa: “Mo gúari erẽ ki ndu ku Yuda yo.” I nakpinyemu gupai nga Yesu yugu gako iiriwo aome fu agu aboro dunduko dungura tiyo sa pumbo Yerusarema yo. Ono tie, Yesu ima ino gu kerepai du tini. Sidu ko naya fu awirinako wee: “Mi ata ndu nga sa gi pumbo te re; bambiko ragore ata da nga te.”—Yoane 7:1-8.

¹⁴ Ni keesa ko mbata Gariraya yo tipa bete regbo, Yesu andunga ku Yerusarema yo ‘gbayaga te, ono wa ka boro ndu ni gbuko.’ Nirengo, aYuda nagbata ko kporo pumbo yo niyaa: “Ko wari?” Ho regbo pumbo adani beberehe, Yesu nandu ku yekaru yo kini tona ka yugopai zanga gunde. I nagbata gene ka zioko, isoke ka maa ko ku bambukiso yo watadu ka imoko. Si ki vura du wo, gene beyo te mbiko ‘ragoko adanga kindi te.’ Awere, dungu aboro naida pa Yesu. Zavura agu abaziaboro aFarusi nakedi yo i ndu ka zio ko, i karaga tiyo na kina kubeyo, niyaa: “Boro agumba nga pai mbata wo te.”—Yoane 7:9-14, 30-46.

15. Tipagine rogodi aYuda ambia tini ka zumuda Yesu nani, na gini tua nga ga tungusapai Yesu amangaha fuo gure?

¹⁵ Gu tagbagapai du dagba Yesu na agu asogoko nga aYuda nandu kina kumbatayo wa ko ayugopai tipa Bako yekaru yo ti regbo pumbo. Rogo yangara uru pumbo, aYuda narogoda ambia ka zumuda Yesu nani fuo ima ngbaduyo kuti ko tipa fura ko tipa gako raka mbata fu du ko ni boro. Ono ko naoka tiko na ki mere beyo zanga i imisiko. (Yoane 8:12-59) Ni sungo ko rogo kura ba kia kusayo ti Yerusarema, Yesu namanga nyanyaki tua nga ga manga dezirepai Yuda yo. Ko sia abawiriki 70, na fuo fu ko arugute fuyo, ko nakeda yo niba ue ue tipa i mangi sunge tungusapai rogo arago. I napera mbatayo fuko kurogo agu aba dunduko na gu baagbata nga gu Yesu asogima pa ndu kurogo a, gako amokedi kini gasi ko.—Ruka 10:1-24.

16. Gini kerepai Yesu nabitikpa behe rago Pumbo Kpara yekaru, na gini sunge ko nadingiso tiko nani berewe?

¹⁶ Ti gu regbo garã nga ga 32 ti Gaani Regbo, ‘rago’ Yesu nambeda. Ko naye ku Yerusarema yo tipa gu Pumbo nga ga Kpara yekaru. AYuda nagbata ko kindi ka imoko. Wa Yesu aandu tii gu mbaraza nga ga yekaru, i ke pati ko kirikiri. Ni kita yo ngbaanga ko berewe tipa gberangbaayo, i narogoda ambia ka imo ko. Ono a wa ko anamangaha ti agu aregbo susi kusayo, Yesu bitikpa beyo. Ni kina ipo, ko bangiri gene yo nayugopai, ti gi regbo re, ko nayugopai nitanga ti baagbata na agbaria rogo gu papara ringara nga Perea, nga gu rago du mbiti Yaradene yo, ko naima guari Yuda yo. Na dungu aboro idi pa ko. Ono gu sunge kedi yo ho fuo ko tipa bakureako nga Razaro nasa ko ko karaga tiko berewe ku Yuda yo.—Ruka 13:33; Yoane 10:20-42.

17. (a) Gini ipiipi kedasunge da koyo du Yesu ni ho ko atungusapai ni Perea yo? (b) Gine nayugo gupai nga Yesu ima ino ndu gupai ko ka mangaha na gu ringbisiringbisi regbo du tipaha?

¹⁷ Gi ipiipi kedasunge re naye be Marata na Maria, nga adawiri Razaro, naraka Betania yo du Yuda yo. “Gbia, mo ngére gu ko mo nakpi nyemu ko, ko na kaza,” gere nga gu sunge gu boro i akedi ni agumbaha. Yesu nakaragapai niyaa: “Gi kaza re si andu nga sa kpio te, ono si tipa kina ga Mbori taarimo, i taasi rimo Wiri Mbori mbiko ho.” Tipa ka manga gipai re, Yesu nata ino aino kini nye kina ho du ko ni tipa rame ue. Fuo gure ko naya fu gako abawiriki: “Ani ndú ku Yuda yo berewe.” Ni gupai ka i aidanga kuti ni ya, i nakaragapai niya: “Bayugupai, aYudo naakpi nyemu zumuda ro azumuda ni ambia mbembedi awere; mo nandu koyo berewe?” Ono Yesu ini gupai nga yangara ‘asaa nga ga uru,’ watadu gu regbo Mbori afuhe tipa gako sunge nga ga kpotosende nye ni kina guruhe. Ko ima ino gupai nzunzu si aida ko mangihe na ndu mangaha.—Yoane 11:1-10.

Gu Iiriwopai Ka Boro Abasanga Paha Ya

18. Ho da Yesu ni Betania yo, gini pai namanga yo, na ginipai namanga fuo da ko?

¹⁸ Betania yo, Marata nga bambata boro ka gbia Yesu, kini yaa: “Gbia, ka mo adu erẽ, ka kawire akpi nga te.” Maria na gu kura aboro naye ku kpuyo yo nakaraga kina gu bangisapai re. Aboro dunduko nakpara. Yesu nasanahe niyaa: “Wari moi oni ko ni?” I nakaragapai niyaa: “Gbia, mo yé ka bi ho.” Ho da yo ni pati muro tingidapase—nga sima na mbia ti ngbaha—Yesu nayaa: “Oni dí mbia ku sa yo.” Zanga giarogo gupai yo Yesu aida ka mangaha, Marata naka gupai re niyaa: ‘Gbia, ko nafũ afũ wa du rago re; bambiko arame susi biama.’ Ono Yesu nasanari niyaa: “Mi naya nga foro, ka mo idi pa re, mo bi ga Mbori taarimo, te?”—Yoane 11:17-40.

19. Tipagine Yesu akparakpee tini gbayaga mbata fu zingisa ko Razaro?

¹⁹ Wa i adia gu mbia kusayo kisi ngba muro Razaro, Yesu nakparakpee kuari tipa aboro inihe ya gupai ko ka mangaha re, si nika manga mbiko ome Mbori. Fuo gure ko napaa kuari ni bakere fugo niyaa: “Razaro, mo kúru.” Razaro nakura na anduko na abeko kindi nikaĩkaĩhe na aroko muro na kpakpuko ni dadidadihe na rokoo. Yesu nayaa: “Oni záki ko, ko ndú.”—Yoane 11:41-44.

20. Agu aboro bi Yesu ko nizingisi Razaro nakaragapai wai?

²⁰ Ni bi yo gi iiriwopai re, dungu agu aYuda naye ka ngarasa Marata na Maria idi pa Yesu. Gu kurayo nandu koyo du aFarusi ni ka gumba gupai fuyo mangi. Gayo karagapai sani nga gine? Nibasa, i na agbia motumo namanga tunguotunguo dunguratise na ga aYuda Abororondo. Ni kuo ngbadusee, i nakpara niyaa: “Ani amánga wãi? Bambiko gi kumba [re] namanga dungu agu apai i aina pai ti ni. Ka ani he ko were, aboro aida pa ko aida dunduko; aRomo ki ye ki di ba rani na ngbatungarani a.” Ono Kayafa nga Gbia motumo naya fuyo: “Oni aruga nga tironi na ni ya kpi boro sa tipa aboro ngba ti roni te, ngbatungarani dunduko ka i akpi nga ya.” Sidu, tona ti gu uru re ka ndu kumbatayo, i tona tabura Yesu ka imo ko.—Yoane 11:45-53.

21. Gu iiriwo zingabekpio nga ga Razaro nga tonatonapai sa gini nyanyakipa ariapai?

²¹ Sidu ni keesa Yesu mbata fu da ko Betania yo, si nasa gupai nga ko mangi gu iiriwopai ka boro arengbanga ka basapaha ya. Ni gbia ko ome be Mbori, Yesu nazingisa gu kumba naima kpi tipa arame biama. Zavura ga aYuda iriiripa Abororondo, si nasa yo ngbaome i gbe berãyo sa gipai re kini saringbanga Bamangi Iiriwoapai sa kpio! Gu iiriwopai re nga tonatona nyanyakipa ariapai rogo ga Yesu sunge—nga ariaha ti gupai nga ‘ragoko adanga kindi te’ kuti gu nga ‘ragoho ima da.’

Waigu ka Oni Karagapai?

• Waigu Yesu ayugu gupai nga ko aima inopa gu sunge Mbori afuhe fuko?

• Tipagine Yesu aka gu berã tini nako afuhe fuko tipa imekakue?

• Ginipai rengbe ani ka wirikaha ti gu gene Yesu anamangapai rogo na airasogote?

• Tipagine Yesu akeesa tini ti mangapai sa pa kaza Razaro?

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 10]

Yesu afu omeko nabaha tipa gu gako sunge Mbori afuhe fuko