Oni Rengbe Arengba Ka Du Gigirii Rogo Gaoni Mangaapai
“Gi nga du na nyemu Mbori re, nga ka ani kuti gako rugute.” —1 YOANE 5:3.
BAKURU kusayo, ga Mbori toro asa gu nebi nangia Maraki ko fura kumbatayo tipa gu regbo si adu nga gu mangapai nga ga ga Mbori aboro aduna bakere kparakparapai dagbaha na ga agu aboro amanganga sunge Mbori ya. Gu nebi re akepai ki ya: “Oni ayéga berewe ka kparaka dagba rurupai na gbegberẽpai, na dagba gu boro namanga pa Mbori na gu boro amanga nga pa ko ya.” (Maraki 3:18) Gu sangbanebi re nadigo areme. Banda ga Mbori andika, kodihe na agu andika naida ani du gigirii rogo mangapai yo nga gu gene raka nga ga tatamana na kingia ruru gene. Avurũ, si naadunga dedede ni taata gene te. Sidu, Yesu aduna wene ndupai beko ka gumba gupai nga aKristano du wa ka i asaditiyo nyanyakii ka gbia bata.—Ruka 13:23, 24.
2 Tipagine duhe tini ni kpakarakpakarapai ka nye gigirii rogo mangapai yo? Ndupai sa nga soapai gu duho naye sayo. Agu aba i ambakada ambaro rogo nayugo iraira kodaba ni bawenepai, ni pa ngbarago, na ni gupai i aino sosono boro tini, ono bangiriyo kini go nabaha ti kere asangbanaha. (AEfeso 4:17-19) Dungu gu dawedawe pa bakure i ayugoho rogo agu ambaro re, si dagba agu aboro aroganga tiyo ya. Dedede, asinima na aterevizioni nayugo kodaba dagba agu aboro naamanganga ngbaanga nga ga rogatise ya. Gipai re i namangaha dedede zanga irisa watadu zanga nunga dagbayo. Dungu aboro naima digo nibi agi apai re mbu yo kindi ni rukutu agude. Kurii gure, nyanyaki soapai gu duho be akuarani ka sa rani ani nimangipai kuti gu gene mangapai du areme rogo gi zegino nambugene fu apai re, na ti kura aregbo, i nasawia agu aboro amanganga gipai re ya watadu kini sengeyo a.—1 Petero 4:4.
3 Gu soapai du kpotoraniyo namangaha a fu rani ni kpakarakpakarapai ka nye gigirii rogo mangapai. Yekova akusi aboro na nyemu kodaba, na gu nyemu kodaba re rengbe ka duni banyanyakihe. Nyemu kodaba na pai dagbaha gbe na gupai ani aberãha, na wasiro nikodikodihe kuti pa berã gupai adunga na ngbanya dagbaha na ga Yekova aberã ya. (Yakoba 1:14, 15) Ni kpiapai, kuti gu wisigopai i akusihe bambeda rogo gu waraga pangbanga nga British Medical Journal, dungu agu aboro namangi kodaba ti bambata regbo adu gbua na nyemu gupai nga ka ino gine nga kodaba. Aguyo aaberã gupai nga dungu agu aboro du garãyo sa na gayo aamanga kodaba amanga, sidu i kini idi a i gbarasi gayo padu ni ngasuyo. Aguyo agumba gupai a nga gayo aberã naingisiyo watadu i aduna “bete maere buda ti gu regbo re.” Ka ani aida ka sa ngbarago ti Mbori, ani du wa ka ani aberã kia. Gini ngbatunga berã nika undo rani ani nye gigirii rogo gaani mangapai yo?
Oni Sonosi Nyanyaki Ida Kuti Pai
4 Tipa ka nye gigirii rogo mangapai, ani du wa ka ani ini gupai nga pefuo ngbatunga gu sino raka re gu rẽarẽ tipa mangaha. Gere na ngbanya dagbaha na gupai gu mokedi nangia Pauro akehe fu agu aKristano nadu Roma yo: “Oni kpária pa gu he nga ga Mbori nyemu he du ni wene he, nzunzu, ni ziazia ha.” (ARomo 12:2) Ino gupai nga rẽhe arẽ tipa boro duna ruru sino mangapai akodanga kina gupai gbua nga boro ini gupai nga Fugo Mbori nasoga wasiro sa te. Si nakoda giarogo ndu agu apai yo si asoga wasiro tini na gu gene ani agbia undo rogo ho ani ambuhe ni. Ani awisigipai tipa bete ndu agi apai re rogo gu paparaha ye mbata fu gere.
5 Ono boro tipa rani nga aKristano, gu banyanyaki nduapai ani ambu wasiwasi kodaba tini naye be gu gaani pagume du dagbarani na Mbori. Ani ima wirika gupai nga ko ini gupai ngbaa tipa rani. Gaani nyemuse tipa ko nika undo rani ani sogo gupai duni gbegberehe. (Atambuahe 97:10) Mbori nga Bagamu “wene gamahe dunduko, na ziazia ũgamahe dunduko.” (Yakoba 1:17) Ko nakpinyemu rani. Ni gia ani sangbako, ani nayugo gupai nga ani nakpinyemuko na ki duna tambuahe tipa agu apai dunduko mangi ko ho tipa rani. (1 Yoane 5:3) Ani aidanga wa gu sa ka sa gberarago ti Yekova watadu ka imisa ko ni kuo ani gako ruru andika te. (Atambuahe 78:41) Ani aidanga ka mangapai rogo gu gene nika sa gako ziazia iriso nga gu duni ruruhe aboro fura baraha gbegberee te. (Tito 2:5; 2 Petero 2:2) Ni nye ani gigirii rogo gaani mangapai, ani nasa gu Bakere Ko ngbadukoyo duna ngbarago.—Asanza 27:11.
6 Fuo dia ani berã kindi ka nye gigirii rogo gaani mangapai yo, gu kurapai berewe rengbe ka bandarani nga ka yugo gupai idi ani he re fu kura aboro. Oni sa aboro i ini gupai nga oni nga ga Yekova Mbori moyambu na i ki ini gupai a nga oni ima diaberã ka kakuti gako tumbatumba andika. Unga roni du, kpotoroni du, gaoni siapai du. Ginihe du ngbapai? Gaoni nyanyaki pagume dagbaroni na gu Baroni nga ga ngbangbaturũ ko. Sidu oni yuguhe ziazia nga i arengbanga ka sakapai tipa gaoni pa kakuti ruru mangapai te. Oni duna bakere ngbarago gbe ka ru ti rimo Mbori ni ka oni kuti gako andika. (Atambuahe 64:10) Ka oni ya dunga na zee ka sakapai na kura aboro tipa gu mangaapai idi oni kuti ni ya. Fura zanga gunde rengbe ka nyakasa roni, ka banda roni, na ki ngarasi gu kura aboro i pefuo gaoni kpiapai.—1 Timoteo 4:12.
7 Fuo gure, ni dia ani berã ka kakuti gaani tumbatumba ndika nga ga ruru mangapai na ki ima yugo gupai du tipa rani, ani du wa ka ani mangi apai ka kakuti gaani diaberã. Gene sa ka manga gere nga ka duna rubangirise ho ani asia abakure ni. Baibiri nayaa: “Gu boro nata na boro tatamana ni adú ni iratatamana a.” Oni kodi tironi na agu aboro du oni na yo ti andika ruru mangapai; i anyakasa roni. Gi veresi re nagumba gupai a nga: “Ono gu badiata nga ga mumungo aboro, ima azía yo wa sa.” (Asanza 13:20) Kuti wai rengbe oni ka mangaha, oni neke agu aboro rengbe ka rungburasi gaoni diaberã.—1 AKorindo 15:33.
8 Kurii gure, si naida ani nirigi berãrani na agu apai nga rengo, duna nyanyakipaha, duni ruruhe, duni gigirihe, duni wenehe, aboro afura baraha wenengai, na i atambuaha. (AFiripoio 4:8) Ani namanga gere ni sia ani agu apai ani abihe na kini gedihe na kini sia gu woro kundi ani adega turani kuti ni. Ka yaa agu abuku nafura tipa wasiwasi apai na gbegbere ome tini kurii boro te wa kina yaa agu buku nafura tipa ruru sino na wene ome tini kurii aboro te. Oni tingidi gupai nga, kpakpa aboro rengbe ka ti niipo kurogo wasiro. Sidu agu abuku, amagazini, asinima, na gu woro kundi nangarasa aboro i duna agu aberã nga ga kodaba rengbe ka ndu na boro sa gbegbere nyemuahe, na gere rengbe ni yangaraha ka ndu na ni sa ingapai. Tipa ka kakuti padu gigirii rogo gaani mangapai, ani du wa ka ani hiisi berãrani na gu tatamana nga ga Mbori.—Yakoba 3:17.
Agu Adiandue Nandu sa Wasiro
9 Dedede, adiandue kinaho rengbe yo arengba ka ino paha nga gu nandu sa wasiro. Diandue sa nasaha ni bakpakarakpakaraha ka karagatise kusayo. Oni kparianga pa wai ringbisi yo pa gere rogo Asanza 7:6-23. Soromo nabi “paranga kumba nadu na zingo wene ngbaduseyo” (NW ), watadu naadunga na wene ndu mangapai ya. Gu paranga kumba re “naasusa ti gene mbembedi pati tukpu gari [ga natakuari] bambu, ko ki ndu gene ku kpuri yo, ngba nzinzii rago, ho uru ati ni, yuru ti rago bitimo.” Gure nga gako bambata ingahe. Ti agu asaa nga nzinziirago, ‘ngbaduko’ aruganga ko ko ndu ngba kura genekporo te, ono si naruga ko ko ndu ngba gu genekporo ko naima ino gupai nga i rengbe ka bi natakuari dedede ngbaha.
10 Fuo gure, ani nageda gupai nga: “Mo ngére, de ki gbia ko, naukadi tiri na roko debari, vuroro ki du ku kpotori yo.” Awere, ko bi ri! Ko rengbe arengba ka ariatiko ki ga ku kporoyo, ono gere nibakpakarakpakaraha susi gu si nidu mbata, gbe mbiko gako mangapai ima rungbura. Ri nazioko na kini mo ka nyora ngbako. Fuo ida ko ho furi ri nyoro ngbako kindi, ko nadegatuko awere kuti gari vuroro nga ga nangahe nga gu nayaa: “Mi afu amotumo zereda, areme mi nifu gi marã zungahe.” Amotumo zereda anakoda pasio, ngungo, nzeme, na imekakue. (Pa Amotumo 19:5, 6; 22:21; Pa Geda Aboro 15:8-10) Ni gumba ri pa amotumo zereda, ri avura ka pe gupai giifugo yo nga ri gu du adu wenengai rogo toroyo a, na ti kina gu bangisa regbo re, ki vura nisa ko ko ini gupai nga dungu wene ahe gu du kpuriyo tipa rihe na tipa mbiraha. Ri nazungadiko niyaa: “Mo yé, ani nyási gaani nyemuse ki da ku wiso; ani fú wasa fu bororani ni nyemuse.”
11 Kpakaranga pa gumba sangbanaha kumbatayo te. “Ri ki nisosodi ko na gari vuroro du ngbari.” Ko napefuo ri ku kpuriyo “wa babagara nandu tipa imo ru” na “wa zire naipisa tiru sa gbina.” Soromo nadigisoho na agu afugo nasarani ani berẽkuriipai niyaa: “Ko ainonga gupai nga si nakoda kina boro pa mbisimoko te.” (NW ) Mbisimoko, nga ungako, nikodikodihe kuti gipai re mbiko “airameteka na airabari Mbori asapa ngbanga yo asapa.” (AEbere 13:4) Nga gu nyanyakipai rengbe akumba na adee ka wirikapai behe! Si naida ani neke gupai rengbe ka du nga bambata diandue ka ndu ngba gu gene rengbe ka sa Mbori ko ka gaani pai.
12 Oni kparia gupai nga gu paranga kumba du rogo gu pangbanga re “[adu]na zingo wene ngbaduseyo.” Gu gumbapai re nayugo gupai fu rani nga gako aberã, agu apai ko aduna nyemuhe, agu apai ngbadukoyo aakpinyemuhe, na gako asasa rogo raka yo aadunga na ngbanya dagbaha na gupai Mbori aida nani te. Pa rungbura ko rogo gako mangapai andu na ko sa kere asangbanaha. Rogo gi kere “yangara arame” re, si naida asadatise ka sonosa ome tipa ruru mangapai. (2 Timoteo 3:1, NW ) Mbori nambakada apai tipa undo rani. Ko mbakadi agu adunguratise nga ga aKristano si ningarasi rani ani nindu ngba ruru gene na ki mbakadipai tipa ani nigbiatirani na agu akuarani duna kina gu bangisa sasa du ani nani. (AEbere 10:24, 25) Abaakumba gu duho nga ga dungurati yo nga aguyo nabanda rani na kini yugu agu agene fu rani nga ga rurupai. (AEfeso 4:11, 12) Ani na Fugo Mbori berani, nga Baibiri, tipa ruga rani na kini ngbe fu rani kumbatayo rogo apai. (2 Timoteo 3:16) Na ti aregbo dunduko, ani na gu mamu berani nga ga kparakpee tipa ga Mbori toro si undo rani.—Matayo 26:41.
Wirikapai ti gu Ingaapai Nangia ga Davide
13 Si ni pa gberarago tie nga, zavura gu ga Mbori amoyambu nangia abangbasia i arimisitiyo kurogo wasiwasi kodaba. Guni sa dagba ngbatunga agu aboro re angia Bakindo Davide, nga guko nandusunge Yekova niruruhe tipa dungu bawe agarã. Wiri kapa ho tipa gupai nga ko azanga kpinyemu Mbori nyanyakii te. Si ki vura du wo, ko ati kurogo gene ingapai. A wa si adu tipa gu paranga kumba Soromo afura tipa ko, adiandue adu kinaho nandu sa ga Davide ingapai na kini mo ka saha berewe si gbere kisusi.
14 Davide adu ti gu regbo re nga nyanyaki kumba, isoke ti tonatona gako 50 agarã. Ko aru rii gako bambu yo ki bi gu bawene dee nangia Bataseba ri nimbidi ime. Ko asanahe tipa ri na ki ini da nangia ri. Ko aini gupai nga kumbaari, nangia Uria, adu dagba agu aborovura naru nguru pati Raba, nangia ga aAmono bagbata. Davide ayaa i ye nari ku ngbanga kpuko yo sidu ko ki kodiba na ri. Kusa, apai ada nikpakarakpakaraha—ri abi gupai nga ri di mobara be Davide. Davide akedisunge tipa Uria yega gene vura yo, kini moibangiriko ya Uria api pati diako yuru. Ngba gu gene re, ka si awiri gupai nga Uria nangia ba gu wiri Bataseba re. Ono Uria aganga ku kpuko yo te. Ni gbata ko gene ka oka gako ingapai, Davide akedi Uria berewe ku Raba yo na waraga beko fu baira abanzengere kini gumba gupai fuko nga ko moi Uria rogo gu ba rengbe yo ka imoko rogo. Si ki ta du were, Uria ki kpi, Davide kini mo ka dia dekurugbo ko mbata fu daha gbayaga nga ri na mobara.—2 Samuere 11:1-27.
15 Si awiri gupai nga ga Davide biriki ka dada gako ingapai ima mangasunge. Adiwi kisusi. I ki batika gu gude re—nangia kumbagude. Kangia Davide aduna gipai re berãko yo ho ko ake Atambuahe 32 ni, si ziazia tie nga sangbakpotokoyo aarungosi ko arungosi. (Atambuahe 32:3-5) Ono tie, gu ingapai re adunga ni õkoõkoho ti Mbori te. Baibiri nayaa: ‘Gu ingapai Davide amangihe si ki gberẽ ti Yekova.’ (2 Samuere 11:27) Yekova akedi gu nebi nangia Natana, nga guko nibirĩ, nakusi gupai Davide amangihe kina boro ku bangiriko. Ni kina ipo, Davide ki kusi gako ingapai na ki zungadi Yekova ko mbupai fuko ti gako ingaapai. Gako ndikidi saberã asa gupai nga ko mbakadipai dagbako na Mbori. (2 Samuere 12:1-13) Davide aakanga gu rugute re te. Kuba gure, ko ayugu gu berã ringbisi yo paha rogo Atambuahe 141:5: “Ruru boro ta re si adú ni wenepai fere, ni rúgu re, ono si adú wa nzeme ku rire yo; ka rire [a]ka nga ha ya.”
16 Soromo, nangia ue wiri Davide na Bataseba, avura niberẽkurii gi gbegbere regbo rogo ga bako raka re. Kusa, ko akepai ki ya: “Gu boro naoka gani tiandika ni aú nga te, ono gu ni nakusa ha ki nimbu he, ni abi inapai.” (Asanza 28:13) Ka ani ti kurogo kere ingapai, si naida ani irisi gi rugute naye be ga Mbori toro re, nga gu rugute nga zahe na nga tori a. Si naida ani kusi gaani ingapai fu Yekova na ki ndu fuo agu abaakumba nga ga dungurati yo tipa undo. Gu nyanyakipa sunge nga ga abaakumba nga ka ruga aguyo ti kurogo ingapai yo.—Yakoba 5:14, 15.
Hi Asangbana Ingapai
17 Yekova ambupai fu Davide ti gako ingapai. Tipagine? Bambiko Davide adu ni gu kumba nanakakuti ruru sino, na bambiko ko aduna inapai fu kura aboro, na mbiko gako saberã angia ndikidi saberã. Si ki vura du wo, Davide adunga nibandabandako be gu kere agberango naye ni asangbana gako mangapai te. (2 Samuere 12:9-14) Kina gu bangisapai re du areme a. Wa vura duhe nga Yekova ayenga na gbegberepai kurii agu aboro saberã te, ko abandanga yo be ndikidi asangbana gayo gbegbere mangaapai te. (AGaratio 6:7) Dagba gu sangbanaapai wasiwasi kodaba narengbe ka ye nani nga mbutise, dia gu mobara iraha aidangaha ya, dia kaza ti kodaba, na zanga i kido kuti boro na zanga i duna irisa tipa ni.
18 Kangia kina boro ani mangi kere ingapai, si taata gbe ngbaduraniyo zere ho ani arungo ni be asangbana agu aingahe ani amangihe re. Si ki vura du wo, si aidanga ani mbugene fu pai si ka na ani ti saberã na ki mbakadipai dagbarani na Mbori te. Rogo bambata kama agarã, Pauro akepai fu aKorindo ya i kusi gu kumba rogo dungurati kusayo nga guko naamanga meteka na diabako. (1 AKorindo 5:1, 13) Fuo gu kumba re mangi ndikidi saberã, Pauro arugu dungurati niyaa: “Oni . . . vu ni ki fu wasa fu ni . . . oni nyákasi gaoni nyemuse koyo du ni ni.” (2 AKorindo 2:5-8) Rogo gi rugute naye be Yekova rogo gako toroyo re, ani nabi gako nyemuse na nunga tipa agu airaingapai saberã yo. Amaraika ngbangbaturũ yo na ngbarago tiyo ho boro ingapai asa gani berã ni.—Ruka 15:10.
19 Ka rago vura gbera tirani mbiko gu irairapai mangi ani he, gu biratise re rengbe ka undo rani ani ‘bánda tirani ti sá tirani sa irairapai.’ (Eyobo 36:21) Nirengo, si naida kere asangbana ingapai nyakasi rani ani ne manga irairapai. Kurii gure, Davide amangisunge na gu gbegberepai ko agbiaha ti gako mangapai nga ga ingapai re ka fu rugute fu kura aboro. Ko ayaa: “Si du mi ka yugo gamo agene ti ni fu atiandika, aboro ingapai ki karaga tiyo koyo du mo ni.”—Atambuahe 51:13.
Ngbarago Naye be Ndusunge Yekova
20 Yesu ayaa: “Aboro maku [ngbarago, NW ] nga agu yo . . . nagia ga Mbori pai, ki nika kuti ni!” (Ruka 11:28) Duna irisa tipa ga Mbori ruru andika naye na ngbarago awere na si aye a na nyenye ngbarago kumbatayo. Kangia ani nye gigirii rogo gaani mangaapai yo, ani nyenga tie kindi kina kuti gu mangapai re ni gbia ani undo be agu ambakadapai dunduko nga gu Yekova namangihe tipa si ni undo rani. Kangia ani ti kurogo wasiro, ani gbia ngara be ino gupai nga Yekova ho bambeda ka mbupai ti ingapai fu aguyo saberã nirengo, na ani diberã ka zanga fugö gu ingapai re berewe.—Yesaya 55:7.
21 Mbembedii, gi iraira zegino re nika susa kusayo, wa sa na gaha wasiwasi aberã na mangaapai dunduko. Ni ka ani kuti padu gigirii rogo mangapai yo, ani agbia undo awere na nyeanye kindi. Gu mokedi nangia Petero akepai ki ya: “Were abadiangba, wa oni nangera tipa agi apai re, oni nifú tironi nyanyaki ya i bi roni zezeredi, . . . wa ini oni pa agi apai re mbata, oni bánda tironi gu ingapai nga ga gbegberẽ aboro, si ka ndu ka ngbe fu roni ku mbata yo, oni ki ti pati gaoni ru nyanyaki.”—2 Petero 3:14, 17.
Oni Rengbe ka Sakarogoyo?
• Tipagine rengbehe ka du tini ni kpakarakpakarapai ka nye gigirii rogo mangapai yo?
• Gini bete agene rengbe ani ka songoda gaani diaberã nani tipa kaa manga tumbatumba andika ruru mangapai?
• Gini apai rengbe ani ka wirikaha ti agu aingapai nga ga gu paranga kumba Soromo afura tipa ko?
• Ga Davide kpiapai nayugo ginipai fu rani tipa pa saberã?
[Asanahe nga ga wisigopai]
1. Gini kparakparapai rogo mangapai ani abihe dagba agu aboro du areme?
2. Gini sosodapai nga gu naye sayo nasaha fu kura aboro ni kpakarakpakarapai i nye gigirii rogo gayo mangapai yo?
3. Bete nduapai nga gine nga gu nasa dungu aboro rogo zegino i nimangi kodaba?
4. Tipa ka nye gigirii rogo mangapai yo, ginipai du ani wa ka ani mangihe?
5. Memepai nga gine nga gu si aida tini aKristano duna nyemu nye gigirii rogo gayo mangapai?
6. Waigu yugo gaani andika ruru mangapai fu kura aboro aundo rani?
7. Waigu rengbe ani ka banda gaani diaberã ka nye gigirii rogo gaani mangapai yo?
8. (a) Tipagine si aida tini ani rigi berãrani na agu apai duni wenehe? (b) Gini apai si aida ani nekehe?
9-11. A wa Soromo akehe, gini adiandue nandu tooni tooni na paranga kumba sa wasiro?
12. (a) Gu gumbapai nga ‘duna zingo wene ngbaduseyo’ rogoyo nga gine? (b) Waigu rengbe ani ka sonosa ome ruru mangapai?
13, 14. Waigu Bakindo Davide arimisi tiko kurogo bakere ingapai?
15. (a) Waigu i akusi ga Davide ingapai ku yangura? (b) Waigu Davide akaragapai sa ga Natana rugute nga ga birĩ?
16. Gini zahe na rugute Soromo afuhe nibipa tiandika?
17. Wa vura duhe nga Yekova nambupai ambu ti ingapai, ginihe ko abandanga rani behe ya?
18. (a) Waigu Pauro aya fu gu dungurati nadu Korinda yo i mangipai tipa gu bakere ingapai nga ga kodaba nadu yo? (b) Waigu Yekova ayugo nyemuse na inapai tipa aboro ingapai?
19. Duna ruru gberarago be gu ingapai mangi boro ho rengbe ka fu gini aundo?
20. Gini aundo naye ni sangbana irisa ga Mbori ruru andika?
21. Manga gini rugute gu mokedi nangia Petero afuhe rengbe ka undo rani ani nye gigirii rogo gaani mangapai yo?
[Gu kpiaahe du ti kpewaraga 25 na 29]
Si nga bandahe ka sa kura aboro i ini gaoni diaberã tipa pa ruru mangapai
Bambiko Davide asaberãko nirengo ti gako ingapai, Yekova ambupai fuko