I Ni Gu Girisigirisi Aboro Du Tipa Wene Mangaapai
“Ani gírisi tirani be gu meteka dunduko nga ga borose na [ga] toro, nimbakadi ziaziapai nzunzu rogo gunde ti Mbori.”—2 AKORINDO 7:1.
1. Gine Yekova akpinyemuhe be agu aboro nairiso ko?
“DA KA dakpa ku ri ga Yekova gangara yo? Da ka ru rogo gako kparakpara ziazia ba?” Bakindo Davide nga guko nazogo gu ringara aYisaraere nadu mbata nasana gu sanahe nasa boro ni berẽ re nga gu du tipa gu irisombori Yekova aida paha. Fuo gure, ko akaragapai sani ki ya: “Gu ni du na gigiri beni, na ziazia kpotoni yo, akiisa nga mbisimoni sa sawia ya, azunga nga he ni biriki a ya.” (Atambuahe 24:3, 4) Tipa Yekova idi na ga boro pai, nga guko du niba ziazia ko gbe, si naida boro du gigirii na ni ziazia ni. Mbata fu gu regbo re, Yekova aima tingida gu dungurati nangia ga aYisaraere na gupai nga: “Oni kpára tironi . . . ki du ni kparakpara roni ziazia bambiko mi ni kparakpara re ziazia.”—Pa Amotumo 11:44, 45; 19:2.
2. Wai aPauro na Yakoba anyakasi nyakapa girisotise rogo irisombori?
2 Fuo susa akama agarã kusa, gu mokedi nangia Pauro akepai fu agu akurako aKristano nadu Korinda yo nga gu gbata nahi be gbegbere mangimangiapai ki ya: “Wa du ani na agi akidohe be rani tie re, amangure, ani gírisi tirani be gu meteka dunduko nga ga borose na [ga] toro, nimbakadi ziaziapai nzunzu rogo gunde ti Mbori.” (2 AKorindo 7:1) Gipai re nakusa kura bangiripai berewe ku yangura nga, tipa boro duna ngbanya dagba ni na Mbori na tipa ni gbia gako amaku, si naida ni du gigirii ti kpotoni na rogo toroyo na rogo gani mangimangiapai. Ho gu bawiriki nangia Yakoba aakepai ni tipa gu irisombori Mbori aida paha, kina gu bangisapai re ko anyakasihe ki ya: “Ziazia idapambori barangba gaani Mbori, [nga] Barani, nga gu agberã nga ya nga gere, nga [boro] . . . ndu ka bi awirinyaure na adekurugbo rogo gayo rungo, ki nibanda tini be zegino, ka birikoho adu nga ti ni ya.”—Yakoba 1:27.
3. Tipa Mbori idi na pa gaani irisombori, ginipai si aida ani berẽ paha nyanyakii?
3 Wa duhe nga padu boro ni gigiri ni, ni ziazia ni na ki zanga biriko nga nyanyakipa apai rogo ndikidi irisombori, agu aboro dunduko naida Mbori idi na gayo pai, si naida i berẽ nyanyakii tipa manga gipai re. Mbiko wa du aboro areme na dungu arugute na aberã nibakiakia tipa girisotise, si naida ani girogo agu arugute Yekova abihe ya si daa tipa girisotise na ani ki dihe kugume. Si naida ani ini gupai Mbori akpinyemuhe be airisiko rogo gipai re na ka ino gupai mangi ko ho tipa ka undo yo i duni gigiri yo kindi na ko ki idi na gayo pai.—Atambuahe 119:9; Daniere 12:10.
Du Gigirii Tipa Ndikidi Irisombori
4. Oni sakinga rogo gu bipai nga ga Ziazia Kekeapai tipa du gigirii.
4 Tipa dungu aboro, rogo gupai yo nga ka du gigirii gbua nga ka du zanga biriko. Ono tie, rogo Ziazia Kekeapai, gu berã nga ga du gigirii si niyuguyuguhe rogo dungu afugo Ebere na afugo Giriki nga gu aringbisanga kina pa girisotise sa ya, ono si nayugopa giro a rogo mangaapai yo na rogo toroyo. Sidu, gu kura buku sa nasakarogo gu dungu apai du rogo Ziazia Kekeapai nayaa: “ ‘Du gigirii’ na ‘zanga du gigirii’ nga agu afugo i naagumbaha gbua ti kina kura aregbo tipa banda borose be biriko, ono gbe, si nga agu aberã du tipa agu apai nga ga pambori. Sidu, kuti gi sakarogopai re, agu arugute adunga ngburungburu ya du tipa ‘du boro gigirii’ nakoda apai dunduko rogo ga boro raka.”
5. Gini apai ga Mose Ndiko afu arugute girisotise tipaha rogo gu raka nga ga aYisaraere?
5 Nirengo, ga Mose Ndiko akodi arugute riipa wiri apai dunduko rogo gu raka nangia ga aYisaraere, kini ringbisipa gupai du gigirii idi yo paha na gu adunga gigirii ya. Ni kpiapai, rogo Pa Amotumo kapita 11 da kodi kapita 15, ani nabi futufutu arugute yo i afuhe tipa gupai duni gigirihe na tipa gu adunga ni gigirihe ya. Gu kura anyaa adunga ni gigiri ra te, sidu ka si aidanga aYisaraere ri ra ya. Pa vunga dee gude anasari ri du nibibiriko ri tipa ringbisiringbisi regbo. Gu kura akaza nga gu nagbarasa kpoto boro wa ngbataka, na agu akaza nasa barangba boro naaga na kure watadu na kpanda anasa boro a ni du nibibiriko ni. Gu Ndiko re aringbisipai a tipa gupai si aida boro mangihe ho du ni ni nibibiriko ni. Ni kpiapai, rogo Pa Geda Aboro 5:2, ani nageda gupai yo nga: “Mo rúgu awiri aYisaraere, ya i kusi aboro ngbataka bataya yo dunduko, na agu yo kaza kpanda naaga ti yo, na agu yo biriko be zada kangba aboro.”
6. Tipa gini ndupai i afu agu andiko tini nadu tipa girisatise?
6 Zanga kapa, agi andiko re na agu akuraha naye be Yekova re aafura tipa agu arugute nga ga bandatise be akaza bakuru kusayo mbata fu amonganga kuru baraha, na aboro agbia undo behe wa i airisihe. Wa si avura du wo, i afunga agi andiko re gbua ni agu arugute du tipa banda kpotose be akaza, watadu ni agu arugute nga ga amonganga si aida kina gupai sa nga aboro irisihe te. Si angia papara ndikidi irisombori. Gu rengo nga, agi arugute re adu tipa agu apai aboro anamangaha na a’uru dunduko, wa ri riahe, batika agude, rogo agu apai nabipa rogatise, na agu akuraha, si anyakasi gupai nga, ni du Yekova ni gayo Mbori, ko aduna rengo beko ka diaberã fuyo tipa gupai duni ruhe na gu adunga niruruhe ya rogo agu apai dunduko du rogo gayo raka, nga gu i aima kparaha nabaha dunduko fu Yekova.—Pa Fu Rugute ni Ue he 7:6; Atambuahe 135:4.
7. Ni ka yo kuti manga sangba ga Mbori Ndiko, gini amaku ka gu rikaaboro nangia aYisaraere arengbe ka gbiaha?
7 ANdiko nga ga mokido abanda aYisaraere a be gu bibiriko mangaapai nangia ga gu rikaaboro nake yo kirikiri. Wa ka aYisaraere anye kuti irisa sangba ga Mbori aNdiko, kodihe kuti manga agu apai dunduko Yekova aaidaha tipa i du gigirii bangiriko, ka i arẽ arẽ ka mangasunge fu gayo Mbori na ki gbia amaku beko. Tipa gipai re, Yekova aya fu gu rikaaboro re wee: “Ka oni gí sangbare ni rengo, ki nika kuti gi zungahe, oni adú ni gimi wene ũkumuko dagba kura rika aboro zegino dunduko; bambiko kpotosende dunduko gimi nga ha, oni ki du ni ga bakindo aboromotumo tipa re, ni kparakpara ziazia rikaaboro.”—Gate 19:5, 6; Pa Fu Rugute ni Ue he 26:19.
8. Tipagine si aida gupai tini nga aKristano moi berã yo areme fuo agu apai i agumbaha rogo ga Mbori Ndiko tipa giro?
8 Wa duhe nga Yekova arũ agu aNdiko re na agu afutufutuhe tipa si rugu aYisaraere tipa wai si aida i du gigirii na ni ziazia yo, na ko ki idi na gayo pai, anga ruhe aru fu aKristano areme i wisigi tiyo ka bihe singia i namanga gipai re wenengai tee? Wa vura duhe nga aKristano tii ga Mose Ndiko te, a wa Pauro asakirogoyo, si naida i moi gupai ku berã yo yo nga, agu apai dunduko i agumbaha rogo gu Ndiko re “si nga kpia agu ahe nikaye; ono ga Kristo nga boroho.” (AKorosaio 2:17; AEbere 10:1) Kangia Yekova Mbori, nga guko nayaa wee “mi asa nga pa re wa sa te,” abi padu boro gigirii ki zanga biriko ni nyanyakipa pai rogo ndikidi irisombori ti gu regbo nadu kusayo re, si naida gupai nga, agu rani naraka areme bi pa giro ti kpotose, rogo mangaapai, na rogo toroyo ni nyanyakipa pai ka ani aida ko idi na gaani pai na ki fu maku fu rani.—Maraki 3:6; ARomo 15:4; 1 AKorindo 10:11, 31.
Pa Giriso Ani Tirani ti Kpotorani Nasa Gupai Nga Aboro Tambua Rani
9, 10. (a) Tipagine du pa girisotise tini ti kpotose ni nyanyakipa pai fu Kristano? (b) Ginipai aboro naagumbaha dedede tipa gu kikindigi adunguratise nga ga aDezire Yekova?
9 Ya mo girisotise ti kpotose kindi nga nyanyakipa pai rogo ndikidi irisombori? Wa vura duhe nga girisotise ti kpotose nisaha asanga boro ni ndikidi irisimbori te, ono tie, si ruaru ndikidi irisimbori du gigirii ti kpotoni a wa agu apai du tipa ni ka mbugene funi. Gbe, rogo agi a’uru re nga gu regbo dungu aboro angeranga fuo tiyo ka du gigirii ti kpotoyo, rogo gayo vorokoo, watadu ka giriso pakpuyo ya. Dedede, agu aboro ninaagiriso tiyo, gayo amurakporo naabihe abi. Gere rengbe ka kusa wene sangbanaha, a wa Pauro agumbaha fu agu aKristano nangia aKorindo, ki ya: “Ka ani fú nga ũkota rogo gu pai yo wa sa ya, ya ka i dingisa nga pai ti gaani mangaapai ya; ono rogo apai yo dunduko ani nimbakadi rimorani, wa amangipa Mbori.”—2 AKorindo 6:3, 4.
10 Dedede, agu aboro namangasunge biroo yo naatambua rimo aDezire Yekova tipa gu sino yo nga ga du gigirii, ga mangaapai ti genehe, ga mangaapai rogo irisa, nga gu i abihe gbe ti regbo gayo kikindigi adunguratise. Ni kpiapai, tipa gu bakere dunguratise i amangihe rogo gu papara ringara nga Savona du Italy yo, gu waraga pangbanga du rimoho nga La Stampa afura ki ya: “Gu banguapai mo abihe nibasa nga gu gbaari akuraha wa mo ata rogo agu aba i amanga gayo adunguratise rogoho nga, aboro ni gigiri yo na kini mangi apai ti genehe rogo agi aba re.” Fuo aDezire nyasi na gayo bakere dunguratise rogo gu bangimbaro du São Paulo Brazil yo, bangere kurii gu rago re agumba gupai fu gako bangere kurii abawegerago nga: “Tona awere ka ndu kumbatayo, ani naida i naagiriso gi rago re wa gu aDezire Yekova agirisihe.” Gu kura bamangisunge nga ga kina gu bangisa rago re ayaa: “Ho aDezire Yekova aida ni ka tumo tipa gi ba re tipa ka manga gayo bakere dunguratise rogoho, gupai ani naabakabangirani tipaha nga kina gu regbo i ka manga gayo bakere dunguratise tini. Anga kurapai ho berewe fuo gure ani naabakabangirani tipaha te.”
11, 12. (a) Gini arugute nga ga Ziazia Kekeapai adunga ngburungburu ya si aida ani moihe ku berã rani yo nibipa girisotise? (b) Gini asanahe rengbe ani ka sanaha tipa asino rani na tipa gu gene ani araka rogoho?
11 Kangia padu ani gigirii na pa manga ani apai ti genehe rogo gaani aba irisombori nasa aboro i taasirimo gu Mbori ani airiso ko, nirengo, pa manga ani gi sino re na a’uru dunduko rogo gaani raka na nyanyakipaha wa kina gure. Ono tie, ho du ani ni kpurani yo nisarani, ani rengbe ka berã gupai nga, ani na rengo berani ka mbu manga arugute kini mangi wa ani aidaha. Rengo ngaha, nibipa agu arokoo ani avoda tirani nani na wai ani ambakada rirani, ani ngba rirani ka sia gu ngbaa tirani! Wa vura duhe wo, bakere gbe, gi ranirii ka sia pai re gbua ni kina betehe. Oni tingidi gupai nga, ho Pauro aasakapai ni tipa gu riahe rengbe boro ka siaha tipa ka rihe, ko arugu akurako aKristano ki ya: “Oni bánda tironi gi gaoni raniri [re] ka du ni ũkota . . . fu gu ni rungbura.” Fuo gure, ko afu gu wene rugute adunga ngburungburu ya ki ya: ‘ “Ru apai aru dunduko kuti ndiko;” ono anga apai dunduko ngbaa tipa rani te. “Ru apai aru dunduko kuti ndiko;” ono anga apai dunduko nasonosa boro te.’ (1 AKorindo 8:9; 10:23) Wai rengbe ani ka manga gu ga Pauro rugute re tipa gupai nabipa girisotise?
12 Si ni gupai daada aboro moi bangiriyo tipa bamangisunge nga ga Mbori ni du gigirii na kini mangi gani apai ti genehe rogo gani raka. Sidu tie, si naida ani rugu tirani na gupai nga, kpurani gbiati pakpurani, ka si dunga kia ti ga agu aboro natungusa Fugo Mbori ya. Gini ngbatunga dezirepai kpurani gbiati gaani aida afuhe fu aboro tipa rani? Ya mo kpurani na gaani aida nayugo gupai nga, ani nirengo na nyemu ka raka gigiri raka rogo vovo zegino nga ga ruruapai, nga gu zegino apai nikaa manga yo ti genehe, nga agu apai ani atambua paha nyanyaki fu kura aboro? (2 Petero 3:13) Teketeke a, bangera rani, singia ti agu aregbo adunga ani gene sunge tungusapai ya watadu ani genehe yo, rengbe ka kiiso nyemu gu pangbanga ngbadu aboro yo ani naatungusaha watadu ka gbandakaha kusayo ngbaduyo yo. Ni kpiapai, oni kparianga gupai bagumbapai rogo waraga pangbanga Mexico yo agumbaha: “Nirengo, bakere bange aDezire Yekova nga paranga aboro, na gu banguapai du tipa yo nga gayo wene sino mbakadarii, girisotise, na wene vodatise.” Nga gu ngbarago ngaha mbiko ani na ngbatunga gu paranga aboro re dagba rani!
13. Ginipai rengbe ani ka mangaha tipa ka ruga tirani na gupai nga, ani namanga apai rogo gaani raka na a’uru dunduko nigigirihe na ti genehe?
13 Rengo ngaha, pa gumba ani gupai nga, si naida kpoto rani na kpurani, na gaani ahe du dedede nigigirihe na ni mbakadimbakadihe, ni gupai ipi kina gumbagumbaha angianga mangimangihe ya. Anga agu ahe si aidaha tipa girisotise nga agu aũsunge duna bakere genoho ni kpakarakpakaraha ka mangasunge nani te, ono si naida wene sogimapai na bakere asadatise sani. Si naida ani kpara regbo tipa ka giriso kpotorani, ka giriso gaani arokoo, kpurani, gaani tarambiri, na gu kura ahe. Pa rimisi ani tirani kurogo sunge tungusapai, ndu ku pati adunguratise yo, na wisigopai nisase, kodihe kuti manga agu apai du tipa rani rogo gaani raka, akusanga goro rani kusayo tii gu tindiro nga ga nye gigirii bangiri Mbori na bangiri aboro te. Agu arugute adunga ngburungburu ya nga gu aboro aima ruga tiyo na paha nga, “rago du ho tipa apai ni ba sa sa dunduko,” si a tipa gi papara gaani raka re.—Batungusipai 3:1.
Gu Ngbaduseyo Adunga na Biriko Ya
14. Tipagine rengbe ani tini ka ya giro rogo mangaapai na rogo toroyo nyakipaha kisusi girisotise ti kpotose?
14 Wa duhe ni nyanyakipa pai boro moi berã ni fuo padu ni gigirii ti kpotoni, padu ni nigigiri ni rogo gani mangaapai na rogo toroyo nyakipaha kisusi gu giro nga ga kpotose. Ani da awere tie kuti gu digisopai nga, Yekova agindigonga gu rikaaboro nangia aYisaraere re mbiko i aduni bibiriko yo ti kpotoyo te, ono mbiko i ada ni bibiriko yo rogo gayo mangaapai yo na rogo toroyo. Mbiko wa i angia gu “rikaaboro [nagbere be] ingapai, nga agu aboro [na]du na tindiro irairapai ri yo,” Yekova agumba gupai fuyo rogo gu nebi nangia Yesaya nga, gayo amotumo, gayo apumbo nga ga fogo diwi na ga sabiti, ii, zavura gayo akparakpee angia rorõi atindiro kurii ko. Ginipai ka i amangihe tipa ka gbia gako weneringise berewe? Yekova ayaa: “Oni zúndu tironi; ki girisi tironi; oni mói gu gbigbitapai nga ga gaoni mangapai ku sa yo ti bangire; oni mbú manga gbigbitapai.”—Yesaya 1:4, 11-16.
15, 16. Gine Yesu agumba paha ya si nabirikosi boro, na wai rengbe ani ka gbia undo be afugo Yesu?
15 Tipa ani rugu tirani wenengai na nyakapa giro rogo mangaapai na rogo toroyo, ani wisiginga gupai Yesu agumbaha ho aFarusi na abakeapai anyakasi gupai ni nga gako abawiriki aduni bibiriko yo mbiko i azundanga abeyo mbata fu ri riahe te. Yesu arugusi apai tuyo yo ki ya: “Gu he rimi ku ngba yo ka si birikosi nga boro te; kina gu kuru ngba yo si [na]birikosi boro.” Fuo gure, Yesu ki sakirogoyo ki ya: “Agu ahe nakura ngba yo, si naenga kpoto yo; ki nibirikosi boro. Bambiko kpoto yo gbegberẽ aberã niye ni, nga pa imoboro, na pa bari, na meteka, na dĩ, na gumba zire, na sengahe. Agi ahe re na birikosi boro; ono . . . [zanga] zunda be ka ri riahe si abirikosi nga boro te.”—Matayo 15:11, 18-20.
16 Ginipai rengbe ani ka wirikaha be afugo Yesu? Gupai Yesu aayugoho nga, gu gbegbere mangimangiapai nga ga wasiro, na gu kura bibiriko mangimangiapai natona ti bibiriko aberã ngbaduseyo. A wa gu bawiriki nangia Yakoba agumbaha, “boro [ni]du ni asadiasadi ni, ho gu nyemuhe ata gbe ni ni nga ga borose.” (Yakoba 1:14, 15) Sidu, ka ani aidanga ka ti kurogo gu kere ingapai Yesu aringbisi paha re ya, si nadia ani mo ngbatunga gu nyemu apai re kusayo ngbaduraniyo na taraha na ki banda ngbaduraniyo tipa ka gu kuraha riminga koyo ya. Gure nayugo gupai nga, ani du wa ka ani duna rubangirise tipa agu apai ani agedaha, ani anganaha, na gu ani adegaturani kuti ni. Areme, ya wa duhe nga aboro ngbariyo ka gumba agu apai i aida ka gumbaha na ka manga agu apai i aida ka mangaha, abambakada aũmbaro nakusa dungu woro ahe na dungu kpiaahe angbanga ya ono ngbaa ti kina aboro ingapai. Si naida ani diberã ka zanga mbu ngbatunga agu aberã re si moi taraha ku ngbaduraniyo. Banguapai nga, ka ani aida rago ngba ti Mbori na ani, si naida ani naangera angera dedede tipa ka banda tirani gigirii na ki zanga duna biriko ngbaduraniyo.—Asanza 4:23.
Ni Gu Girisigirisi Aboro Du Tipa Wene Mangaapai
17. Tipagine Yekova nagirisi gako aboro tini?
17 Si nirengo nga bakere maku na ni bandahe, nga, mbiko ga Yekova undo, ani rengbe arengba ka gbia ngbarago be padu ani gigirii barabangiri ko. (2 AKorindo 6:14-18) Ono tie, ani ima ruga tirani a na gupai nga, ye Yekova na gako aboro ki sa yo ni gigiri yo tipa i mangi kparakpara ringbisapai. Pauro agumba gupai fu Tito nga, Kristo Yesu “[afu] tiko tipa rani, ya ko tumo rani be irairaapai dunduko, ki nigirisi gu rika aboro tipa ko i du ni gako yo, nidu ngangarã tipa manga agu apai ngba angba.” (Tito 2:14) Ni agu aboro duni girisigirisi yo, gini sunge si aida ani du zaaza rogoho?
18. Wai rengbe ani ka yugo gupai nga, ani zaaza tipa manga weneapai?
18 Bambatapai nga, si naida ani mangi asadatise ka takapande gu wene pangbanga nga ga ga Mbori Kindo gbaiga fu aboro. (Matayo 24:14) Ni manga ani he were, ani kini fu maabangirise fu aboro rogo arago dunduko, nga gu maabangirise du tipa raka nyeanye kindi auru kpotosende nga gu kpotosende ngbatunga abiriko dunduko nika dunga auruhe ya. (2 Petero 3:13) Gaani wene mangaapai nakoda yugo ani zuzu ga Mbori toro rogo gaani raka na auru, rogo gi gene re, ani kini taasirimo gu Barani nga ga ngbangbaturũ ko. (AGaratio 5:22, 23; 1 Petero 2:12) Na ka bangirani gonga ti agu aboro adunga rogo rengo ya nga aguyo narungo be gu gberango naye be gu mangapai nga ga zegino watadu gu mangaapai nga ga aboro. Ani nabanda gu rugute ku berã rani yo Pauro agumbaha nga gu nayaa: “Were, momu nimángi rani tie, ani ki mangi gu pai amanga ngba angba fu aboro dunduko, fu kina agu yo gbe du ku idapase yo.” (AGaratio 6:10) Ngbatunga agu asunge re dunduko, nga gu ani amangaha na gigiri ngbaduraniyo na wene ndu mangaha, ni agu apai nafu ngbarago afu fu Mbori.—1 Timoteo 1:5.
19. Gini wene ahe napido rani ka ani kakuti manga gu tumbatumba ndiko nga ga giro ti kpotose, rogo mangaapai yo, na rogo toroyo?
19 Ni agu amoyambu nga ga guko nga Bahe Kisusi, ani nairisa gu ga Pauro afugo nga: “Si du mi akpara ti ni fu roni, awirina, mbiko ga Mbori inaapai, oni fú tironi ni unga ũmotumo, ni ziazia ha, si ngba fu Mbori, si nga boro gaoni mangapai.” (ARomo 12:1) Ani susinga kumbatayo kaa bi gu mamu na kikiipaha nga ga giriso Yekova rani, na kini mangi bakere asadatise ka kakuti agu arugute nga ga giro ti kpotose, rogo mangaapai, na rogo toroyo. Anga pa manga ani he wo asa gupai nga ani duni iriiri rani na ki duna ngbarago awere sa te, ono si naye a na gu maabangirise nga ga bi “bambata apai,” nga gu gbegbere zegino du awere si nago kusayo ho Mbori nika ‘mbakadaapai ni dunduko nivovoho.’—Yugoti 21:4, 5.
Oni Natingidaha?
• Tipagine i afu dungu andiko tini fu aYisaraere riipa girisotise?
• Wai padu ani gigirii akiiso nyemu gu pangbanga ngbadu aboro yo ani atungusaha?
• Tipagine rengbe ani tini ka ya giro rogo mangaapai na rogo toroyo nyakipa kisusi girisotise ti kpotose?
• Wai rengbe ani ka yugo gupai nga ani “ngangarã tipa manga agu apai ngba angba”?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 29]
Padu ani gigirii nakiiso nyemu gu pangbanga ngbadu aboro yo ani atungusaha
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 30]
Yesu afu rugute ki ya gbegbere aberã nandu na boro sa gbegbere mangaapai
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 31]
Ni agu aboro duni girisigirisi yo, aDezire Yekova zaaza tipa manga weneapai