Oni Banda Gaoni Raka Si Nye Nigigirihe Nibanda Oni Ngbaduroniyo
“Mo nibánda kpotoro yo ngangarã [“susi agu ahe dunduko si aida oni bandaha,” “NW”]; bambiko yo unga naye ni.”—ASANZA 4:23.
1-3. (a) Wai aboro ayugo gupai dedede nga, i abinga pa gayo gigiri raka na kikiipaha te? Oni yuguhe na kpiapai. (b) Tipagine duhe ti ni ninyanyakipa pai ani wisigipai tipa nyakapa gigiri raka.
KUMBA afu gako kpiahe tipa i bagihe rogo ba baga kuru ahe yo tipa adorari 29 rogo marã Amerikani ki fu gu marã re fu riigbu-fu-undo. Gu kpiahe re avura wira gu mbaku he aboro anamangasunge nani mbata. Isoke si avura du kia ti gu kura kpiaahe naduku kpuko yo. Ka si vurangia ginipai nadu tipa gi kpiahe re, si ziazia nga, sunge adunga ti bairaha nani te. Ono tie, fuo susa bete agarã kusa, aboro abihe ya geno gi kpiahe re ambedi kuti mirioni sa rogo adorari! Ii, si angia gu kikiipa kpiahe naangenga be aboro ya. Oni berẽnga pa gu gberarago nadu ti gu kumba nabagi gi gako kpiahe re na kina tooni genoho gbua!
2 Pai wa kina ngbatunga gure namanga dedede tipa gigiri raka, nga gu ga boro mangapai du nigigirihe, watadu zanga manga meteka. Badungu aboro gbe areme nabipa gayo gigiri raka ni gupai akionga paha bangiriyo ya. Gu kura aboro naberãpaha wa gu kuru sino regboho aima susa, nigu sino ka boro arengbanga ka kodaha na gu vovo sino raka ngba ti aboro rogo agi a’uru re ya. Sidu, i kini mbupa bandaha tipa guhe akionga genoho ya. Gu kura aboro nabaga gayo gigiri raka tipa gu ngbarago nga ga kodaba, nga gu du tipa guru regbo gbua. Gu kurayo nagbarasapaha tipa payo kii bangiri akurayo watadu bangiri adee na bangiri akumba ka singia i nga adee.—Asanza 13:20.
3 Kina fuo susa regbo dungu aboro aye ka bi gupai nzunzu nga, i agbarasipa gayo kikiipahe, nga gigiri raka. Dedede, pa gbarasa yo gi gayo gigiri raka re naaye na kere sangbanaha. A wa Ziazia Kekeapai agumbaha, sangbana wasiro rengbe kadu wa kikpa, “wa hihii ngua.” (Asanza 5:3, 4) Nibi gu kere awasiro aboro amangaha pati roni areme, wai rengbe oni ka banda gaoni raka si nye nigigirihe na ki kakuti ni? Ani nika dungura berã rani kuti agene biata nga gu rengbe ani ka mangaha rogoho.
Oni Banda Ngbaduroniyo
4. Gine nga gu kpotoseyo narukuba kurapai, na tipagine si aida ani bandaha ti ni?
4 Gu banguapai rengbe ka undo boro ni banda gani raka gigirii nga ka banda ngbaduniyo. Ziazia Kekeapai nayaa: “Mo nibanda kpotoro yo ngangarã [“susi agu ahe dunduko si aida oni bandaha,” NW]; bambiko yo unga naye ni.” (Asanza 4:23) Gine nga gu ‘kpotoseyo’ watadu ngbaduseyo i afura tipaha herẽ? I afuranga herẽ tipa bagunda boro te. Gi kpotoseyo watadu ngbaduseyo re, si narukuba kurapai. Si nafura tipa gu boro nga oni kpotoroniyo, nga gu nakoda gaoni aberã na agu apai nafõ roni ngbaduroniyo. Ziazia Kekeapai nayaa: “Oni kpí nyemu Yekova nga gaoni Mbori na kpotoroni yo dũ, na mbisimoroni dũ, na omeroni dũ.” (Pa Fu Rugute ni Ue he 6:5, gu kekepai duni pigipigihe re, ani du pigihe.) Yesu afura tipa gi rugute re ya si nga gu kiipaha kisusi akuraha dunduko. (Marako 12:29, 30) Si tie ziazia nga, pa gi kpotoraniyo re ima kio gbe. Rẽhe arẽ tipa ani bandaha.
5. Wai rengbe ngbaduseyo kadu niwene he na nikere he ti bangisa regbo?
5 Ono tie, Ziazia Kekeapai naya berewe wee “kpotoboro yo nangi ahe ki susi ahe dunduko, si na kere kaza [“nikere he,” NW].” (Yeremaya 17:9) Wai rengbe kpotoraniyo ka nanga rani, kingia kere he kuti rani? Ani yugungaha na kpiapai. Tarambiri nga wene ũsunge, si rengbe ka undo rani ani batasi boro ti regbo gu tunguotunguopai mangi ni si kini idi i fu undo funi. Ono, ka bakama tarambiri akamanga ha wenengai, kini rurugu riihe zanga piriga ya, gu bangisa tarambiri re rengbe ka satihe nikere ũkpio. Teketeke wa kina gure a, ka oni abandanga ngbaduroniyo ya, agu apai dunduko nafõ roni ngbaduroniyo rengbe kaa nungusa roni, na ki rimisi roni kurogo kereapai. Fugo Mbori nayaa: “Gu boro nakida kina kuti gani berã nga mumungo boro; ono gu ni nata ni tatamana i abátasa ni abatasa.” (Asanza 28:26) Ii, oni rengbe arengba kaa ta nitatamana na ki ne gberango ka oni mangisunge na Fugo Mbori si naayugo gene fu roni, a wa rengbe oni ka ngana gbakigbaki kpia gene tipa ka ino gu gene oni ka ndu ngbaha mbata fu tona oni gaoni nunguro.—Atambuahe 119:105.
6, 7. (a) Padu boro ziazia nga gine, na tipagine duhe ti ni na nyanyakipaha tipa ga Yekova amoyambu? (b) Wai ani aino gupai nga, kpakpa aboro rengbe arengba ka yugo kpiapai tipa pa wai du Yekova niziazia ko?
6 Anga gigiri raka dedede ningia gupai ngbaduraniyo naaidaha te. Si naida ani ruguhe aruga ku ngba gu gene re. Gene sa dagba agu akuraha ka mangaha wo nga ka berãkurii gu ndikidipai ngbaa gigiri raka ti ni. Gi sino re na mbembedi pagume dagbaha na gu sino nga ziazia raka, du rogoyo nga giro, du boro ziazia, na kparatise kusayo ti ingapai. Ziazia raka nga kikiipa sino na kingia papara gu sino nga ga Yekova Mbori. Dungu akama averesi rogo Ziazia Kekeapai nakoda gu sino re kuti Yekova. Nirengo, Ziazia Kekeapai nayawee ‘Yekova niziazia Ko.’ (Gate 28:36) Ono tie, gini kodikodipai du dagba gu tumbatumba sino re na ani nga kpakpa aboro?
7 Rogo Fugo ko, Yekova naya fu rani wee: “Oni dú ziazia bambiko mi du ziazia.” (1 Petero 1:16) Ii, ani rengbe arengba ka wirika kadu ziazia wa Yekova; ani rengbe arengba kadu gigirii barabangiriko, kini banda gaani gigiri raka. Sidu, ho ani ane gu mangimangiapai ni du nibibirikoho, gure nga ani nagbata gene ka gbia gu iiriwo mamu du paha kuari gbe, nga ka yugo gu wene sino nga ga gu Mbori nga Bahe Kisusi! (AEfeso 5:1) Ka ani yanga wee si nibagasigasipai fu rani ya, mbiko Yekova nga gu Bairarani nga iratatamana asananga rani ani mangi gupai ka ani arengbanga ka mangaha ya te. (Atambuahe 103:13, 14; Yakoba 3:17) Nirengo, pa nye ani gigirii rogo toroyo na rogo gaani mangaapai yo naida bakere asadatise berani. Ono tie, gu mokedi nangia Pauro ayawee ‘rurupai na ziaziapai tipa Kristo.’ (2 AKorindo 11:3) Anga pa manga ani bakere asadatise ka banda gaani raka si nye nigigirihe wa gu bape si aida ani karagaha fu Kristo na fu Bako tee? Nirengo, i aima yugo nyemuse fu rani nga gu ani arengbanga ka tumo paha fuyo ya. (Yoane 3:16; 15:13) Si fu rani nimamu ani yugu gaani tambuahe niraka ani gigiri wene raka. Niberã ani tipa gaani gigiri raka ngba gi gene re, si nika sa rani ani bihe na nyanyakipaha, na ki sa rani ani banda ngbaduraniyo.
8. (a) Wai rengbe ani ka riga ngbaduraniyo? (b) Gine rengbe gaani fugodagbase ka yugoho tipa rani?
8 Ani nabanda ngbaduraniyo a rogo gu gene ani ariga tirani ngbaha rogo toroyo. Si naida ani naariga berã rani gbiati ngbaduraniyo dedede na gu wene ariahe nga ga toro, kini moiberã rani kuti gu wene pangbangaa du tipa ga Mbori Kindo. (AKorosaio 3:2) Zavura gaani afugo a, si naida si yugupa gupai moi ani berã rani kuti ni. Kangia aboro ini rani tipa fura tipa agu apai nga ga borose na tipa wasiwasi apai, gure nga ani nayugopa gupai du ngbaduraniyo fuyo. (Ruka 6:45) Kuba gure tie, si naida aboro ini rani ni agu aboro nafura dedede tipa agu apai nga ga toro na agu nasonosa aboro. (AEfeso 5:3) Tipa ani rengbe ka banda ngbaduraniyo, gbegberepai nga gu du nikere he gudu kinaho si aida ani nehe. Ani wisiginga agu ue dagba agi apai re.
Oni Oro be Meteka
9-11. (a) Tipagine duhe ti ni nga, agu aboro nabasa agu arugute du rogo 1 AKorindo 6:18 ima mbeda ka rimiso tiyo kurogo kere wasiro? Oni yuguhe na kpiapai. (b) Kangia ani naora be meteka, gine ani anehe? (d) Gini wene kpiapai gu ruru kumba nangia Eyobo amoihe fu rani?
9 Yekova asa gako toro si rugu gu mokedi nangia Pauro ko keke bete arugute nga gu ima undo dungu aboro i banda ngbaduyo yo na ki banda gayo raka si nye nigigirihe. Pauro ayaa: “Oni né pa bari [“oni oro be meteka,” NW].” (1 AKorindo 6:18) Oni kparia gupai nga, ko ayanga gbua we, “Oni ne meteka te.” Si naida aKristano mangi kura apai susi gure. Si naida i oro kusayo be ngbatunga gu wasiwasi mangaapai re, a wa rengbe yo ka ora kusayo be gu kerepai nagundesi yo. Pa basapa ani gu rugute re, nasa rani ani mbedi mbembedii gbe kuti manga kere wasiro si kini sa rani ani zanga ga Mbori weneringise.
10 Ani yugungaha na kpiapai: Ani ya nagude ima zunda tooni wiiri ki wigi ko na rokoo nimbakadatise tipa nyanyakipa dunguratise. Ko nasana nako tipa ka ngimbaro tooni zegiyo mbata fu i guari, na ri naidaha fuko, ono rii mburupai sa, ka ko idi ka mangaha. Ri nayaa: “Ka mo mbedinga na gu dogoro du zegiyo re ya. Ka mo be tiro na dogoro, mi afu mbusa afu foro.” Ono tie, fuo susa bete aminiti, ri nabi gupai nga, ko napita ngba wirinduko yo kini kiõ pangba gu dogoro re, ono ko atabenga tiko na dogoro te. Wa vura duhe wo, ko nabasapa gu rugute nako nifuhe fuko ka zanga ndu mbembedii na gu dogoro re, fudifudiapai ni gupai ima mbeda nirengo ka gbia ko. (Asanza 22:15) Dungu aparanga na sosono aboro nga agu aboro ka ima ino apai wenengai, nainga wa kina gure. Rogo gini gene?
11 Rogo agi aregbo dungu aboro naima fu tiyo rogoho tipa ‘iraira nyemu kodaba’ re, riigbu nga ga mbakadaahe ima kura ki tona ka babaga awaraga pangbangaa nga gu nafura tipa gu sino kodaba adunga kuti ga Mbori andiko ya. (ARomo 1:26, 27) Yugokpia kundiri aboro ima maapai rogo awaraga pangbangaa, abuku, akasete nga ga vidio, na rogo Internet. Agu aboro sia gupai nga ka maa gu kpiaapai re ku berãyo yo, aoranga be meteka te. Mbaro i angihe nani, ru yo ngba wirinduyo yo rogo kere ba, kini basa agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai. Kuba gupai nga i banda ngbaduyo yo, i narimiso kikpa ahe kurogoho, nga gu kpia kundiri aboro ka gumbanga guari kusayo riyo yo ya. (Asanza 6:27) Ani wirikipai be gu ruru kumba nangia Eyobo, nga guko namangi ngbaanga, nangia mokido na bangiriko, ka zanga mbuhe si ngana guhe nika maa ko ti asada ko mangi ingapai. (Eyobo 31:1) Ga Eyobo kpiapai naida ani pefuoho nirengo!
12. Wai rengbe agu aKristano naida ka manga rogatise ka ‘ora be meteka’ ti regbo gayo bakure?
12 Si ninyanyakipa pai gbe kumba na dee ‘oro be meteka’ ti gu regbo zi yo bakure na kini berẽpa rogatise. Si naida gu regbo re ngia regbo ngbarago nga gu hi be maabangirise, ono gu kura paranga aboro nagbarasapaha nimanga yo wasiro. Nimanga yo wasiro, i nabengeta tiyo na gu bawene mburupai du tipa wene rogatise, nga gu pagume du mburuhe rii gu nyemuse angianga ga gbangbati ya, ono du rii zatise na giasangba Yekova Mbori. Gu kura aKristano ue nga kumba gbiati dee amangi wasiro ti regbo gayo zio bakure tipa rogatise. Fuo i mangi gayo rogatise, diako akusi gupai ri anaokaha aoka mbata ya gari sangbakpotoyo aafuda ri afuda, na gipai re ki gbarasipa gu ngbarago beri a nadu rogo uru gayo rogatise. Ri nakusa gari ingapai niyaa: “Mi ima sana Yekova bara dunguhe tipa ko mbupai fere, ono wa agarã navura susa awere saba fuo gupai re, gimi sangbakpotoyo nafuda re kindi.” Si ninyanyakipa pai nga, agu aboro namanga ngbatunga agu aingapai re, si naida i gbata undo be agu aKristano nga abaakumba rogo dungurati. (Yakoba 5:14, 15) Ono tie, dungu agu aKristano naberãpa rogatise dagbayo namangapai nitatamana na ki ne gu kereapai re ti regbo gayo bakure. (Asanza 22:3) I namaa ngbanda ti gu mangaapai nga ga nyemuse du dagbayo. Ti gi gayo aregbo nga ga bakure re, i nadia kura boro na yo i kidu biata na kini neke sungo nisayo ue rogo agu aba adunga kura aboro rogoho ya.
13. Tipagine si aidanga Kristano zi bakure ti ni tipa rogatise na gu boro amanganga sunge fu Yekova ya?
13 Agu aKristano nazio bakure na agu aboro amanganga sunge fu Yekova ya na kini berẽpa rogatise na yo, i nagbia tiyo agbia ti dungu fudifudiapai. Nikpiapai, wai rengbe oni ka kpamia tironi kuti gu boro akpinga nyemu Yekova Mbori ya? Si ninyanyakipa pai aKristano kpamiatiyo kina kuti agu aboro nakpinyemu Yekova na kini irisi gu gako andiko du tipa gigiri raka. Fugo Mbori naya fu rani wee: “Ka i kpamia nga roni na azangaidapase [ya] wa si arengba nga . . . ya, bambiko gini kpamiatise [rengbe] ka du dagba rurupai na irairapai? na gini ngbanya [rengbe] ka du dagba imarago na bitimo?”—2 AKorindo 6:14.
14, 15. (a) Gini iraira bipai du kura aboro nani tipa rogo gu fugo yo nga “meteka”? (b) Gu fugo i asaha rogo Ziazia Kekeapai nga “meteka,” nakoda gini ngbatunga mangimangiapai, na wai rengbe aKristano ka ‘ora be meteka’?
14 Inohe a na nyanyakipaha. Ani arengbanga ka ora be meteka ka ani ainonga gupai nzunzu ngaha ya te. Dungu aboro rogo gi gaani a’uru re na iraira berã tipa rogo gupai yo nga “meteka.” I naberãha ya i rengbe arengba ka mbiisa gayo nyemu kodaba mbata fu rogatise zanga manga yo ndikidi kodaba na ka si angianga meteka ya. Zavura gu iriiri ariigbu nga ga amunganga, nga gu nagbata gene ka umbasi bange agu amobara sosono agude aidanga kadu nani ya, nangarasa aparanga i naakodaba ngba gu gene arunga ya tipa ka zanga du na mobara. Ngbatunga agu arugute re nafu kina gberarago bambiko runga ha te. Anga pa ne dee du na mobara mbata fu rogatise nga bangisapai kina sa wa ka ni banda gani gigiri raka te, na rogo gu fugo yo nzunzu nga “meteka” adiganga kina kuti gu mangapai re sa te.
15 Gu fugo Giriki nga por·neiʹa i asaha nga “meteka,” si na badungu rogoyo ti ni. Si nafura tipa gu kodaba du dagba agu aboro aroganga tiyo ya na kini gbeberã kuti ingamangasunge na agu abarapa kpotose du tipa kodaba. Nikpiapai, kodaba na ngbaa, basungose yo, na zapada boro barangba kurani, ni agu apai dunduko nga por·neiʹa, si nga gu mangaapai nidu dedede rogo agu akporo aboro akodaba rogoho tipa marã. Agu aboro naberã gupai nga, ngbatunga gu mangaapai re nga “meteka” te, i nananga tiyo ananga, i ima ti kurogo kura ga Satana gbina sa. (2 Timoteo 2:26) Kurii gure, pa banda boro gani raka si nye nigigirihe naida kura apai kupati gu nga ga ne gu mangimangiapai nga ga meteka. Tipa ani rengbe ka ‘ora be meteka,’ si naida ani ne ngbatunga awasiro dunduko na gu iraira mangaapai rengbe ka ndu na boro sa gu kere ingapai nga por·neiʹa. (AEfeso 4:19) Ngba gu gene re, ani kini banda gaani gigiri raka.
Oni Ne Ba gu Buga Nga ga Nyemu Kodaba
16. Da si aida boro yugu nyemu kodaba funi, a wa Ziazia Kekeapai ayugoho, na gini kpiapai si ayugoho nani?
16 Ka ani aida ka banda gaani raka si nye nigigirihe, gu kura kerepai si aida ani bandatirani ti ni nga, gu babuga nga ga nyemu kodaba dagba kumba na dee nga gu adanga fuyo i naabaha ya. Gu kura aboro rengbe ka yawee gi ngbatunga buga re amanganga pai te, si gbua nga mbaro dagba kumba na dee. Rengo ngaha nga, regbo kina ti ni tipa boro yugu nyemu kodaba fu gu kurani daha tipa ni yuguhe funi. I abi Yisaka “ko ningi angi” na Rebeka, na si aima du ziazia fu agu aboro naabi yo nga, ri angianga kina dawiriko gbua te. (Bambata Pai 26:7-9) Ono tie, i angia arogotise, nangia kumba na diako. Gi gayo mbaro nangia ga nyemuse dagbayo re aruaru fuyo i ngihe. Ono tie, gu yugo nyemu kodaba dagba kumba na dee, ni agu aboro angianga arogotise ya, ni gupai dukia ti gure.
17. Gine nga gu babuga nga ga nyemu kodaba dagba kumba na dee adanga fuyo i naabaha ya, na wai rengbe aboro ka mbakada gupai re?
17 I rengbe ka ringbisapa gu babuga nga ga nyemu kodaba dagba kumba na dee adanga fuyo i naabaha ya wa gere: yugo kumba nyemu kodaba koyo du dee ni watadu dee nayugoho koyo du kumba ni ho ni aberãnga pa rogatise ni na ni ya. Aboro na asinoyo ti ni nibadunguhe, sidu, dungu agene duho i aba ngbatunga agi abuga re rogoho, bete agu akuraha ziazia te. (Asanza 30:18, 19) Anga nyanyaki arugute tipa mangapai nga ziga tipa gipai re te. Kuba gure, si naida ani mangisunge na gupai kiipaha kisusi arugute, nga wisigotise zanga biriki na kini mangi agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai adunga ngburungburu ya a wa sangbakpotoraniyo aruga rani kuti ni.
18. Gine nasa kura aboro i naaba gu buga nga ga nyemu kodaba dagbayo nga gu adanga fuyo i naabaha ya, na tipagine duhe ti ni ni gupai naimisa kura boro aimisa?
18 Kangia ani nga agu aboro nga aperengo tipa tirani, dungu rani rengbe ka ida gupai nga, ho dee watadu kumba aba gu buga ni na ani nga ga nyemu kodaba, ani naima berã gupai nga nangahe du gbua ni ananga rani nani. Gupai re nga sino aboro. Ono, ya mo ani naaba ngbatunga gu buga re na boro tipa ka zingisa nyemu rani tini, watadu tipa ka kiisopa tirani tooni bangirini? Kangia wo duhe, ya mo ani berẽnga pa gu ima rengbe ani ka manga ni nani? Nikpiapai, Asanza 13:12 nayawee: “Ima na pa maabangirise nafu kaza ngbaduse.” Ka ani taino aino kini ba ngbatunga gu buga re na boro, si nawiraha nga, ani ainonga wai nzunzu sangbanaha amanga gu boro re te. Ni rengbe ka maabangirini tipa pa zio bakure na ani watadu kini berẽpa manga rogatise a na ani niyangaraha. Gu gberarago tie ka ye fuoho, rengbe kadu nikerepai. (Asanza 18:14) Ka boro taino aino kini ngimbaro na ga kurani berã, si nirengo nga kerepai.
19. Wai rengbe gu babuga nga ga nyemu kodaba dagba kumba na dee angianga arogatise ya ka gbarasapa ga aKristano ramukporo?
19 Si ninyanyakipa pai fu arogotise gbe i bandatiyo ti ba ngbatunga gi buga re na agu aboro si aidanga i naabaha na yo ya. Ka woti nyemu kodaba ti gu boro naima manga rogatise, watadu gu boro ima manga rogatise ni nawoti nyemu kodaba ti gu kura boro kia angianga gani badiarogatise ya, si nga irairapai. Si nafu kina gberarago nga, bete aKristano ayawee si daada i ba gu buga nga ga nyemu kodaba na gu kura aboro angianga gayo badiarogatise ya. Gu kurayo nagumba agu apai du ngbaduyo yo fu agi aboro i aya tipa yo re wee “abakureayo” du, na kini vuto gayo arondo fuyo a nga agu afugo i agumbanga ha fu gayo abadiarogatise ya. Nisangbana gipai re, gi babuga nga ga nyemu kodaba re kini mo ka kio ki da ti gupai nga, ka i abinga tiyo ya, rago ngbanga tiyo te, si kini mo ka umbasi gu nyemuse du dagbayo na gayo badiarogatise na ki gbarasipa gayo ramukporo a. Si niwenepai agu aKristano nga arogotise tingidi gu ga Yesu arugute nga ga tatamana du tipa bäri, nga si natona ngbaduseyo. (Matayo 5:28) Sidu tie, ani banda ngbaduraniyo na kini neke agu apai rengbe ka ndu na ani sa gu kere sangbana apai re.
20. Wai si aida ani diberã tipa ka bi gupai nga gaani raka nigigirihe?
20 Rengo ngaha nga, si taata boro banda gani raka si nye nigigirihe rogo gi wasiwasi zegino re te. Ono tie, oni tingidi gupai nga, si taata oni banda gaoni raka si nye nigigirihe tigu nga ka gbiaha berewe fuo gbera paha. Rengo ngaha nga, Yekova rengbe arengba ka ‘vu aboro kpaima’ na ki girisi agu aboro sa gayo berã nirengo ti gayo ingaapai. (Yesaya 55:7) Ono tie, Yekova abandanga agu aboro fu tiyo ka manga wasiro be gu sangbanaha si aye nani te. Sangbanaha rengbe ka sungo na boro tipa dungu agarã, watadu rogo gani raka naabaha. (2 Samuere 12:9-12) Nirengo, oni banda gaoni raka si nye nigigirihe nibanda oni ngbaduroniyo. Oni bi gaoni gigiri raka barabangiri Yekova Mbori nikikiipahe, na ki zanga gbarasapaha!
• Gine nga gigiri raka, na tipagine duhe ti ni na nyanyakipaha?
• Wai rengbe ani ka banda ngbaduraniyo?
• Pa ora boro be meteka nakoda gine?
• Tipagine si aida ti ni ani ne gu babuga nga ga nyemu kodaba dagbarani na adee nga gu adanga fu rani ani naabaha ya?
[Asanahe nga ga wisigopai]
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 11]
Tarambiri rengbe kadu nikere he ka boro akamanga ha wenengai ya
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 12]
Ginipai rengbe ka manga ka ani basa arugute?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 13]
Gu zio bakure dagba kumba na dee i amangaha kini berẽpa rogatise na du nigigirihe, si nafu ngbarago fu airaha na kini fu irisa fu Mbori