‘Gbia Gu Mbia Fongo Duna Bakere Genoho’

“Aboro amoi gu kindo nga ga ngbangbaturũ nigu sásá i aora fuoho, na agu aboro naora fuoho nagbiaha agbia.”—MATAYO 11:12, NW.

1, 2. (a) Gini sino angenga ti aboro ya Yesu aringbisipaha rogo sanza sa dagba gako asanza tipa gako Kindo? (b) Ginipai Yesu agumbaha rogo gako sanza tipa gu mbia fongo duna bakere genoho?

YA MO he ho kiipaha bangironi gbe si ki da ti gupai nga, oni mbupa agu ahe dunduko du beroni tipa ka gbia guhe re? Wa vura duhe nga aboro nafura tipa fu tiyo tipa ka manga kura apai wa gu nga ka orafuo marã, pa worimo yo, ka gbia gu ome nga ga pagbia, watadu gu ba nga ga kiopase, si amanganga dedede nga boro kurubara guhe ngbaa gbe nika sa ni ni du na nyemu ka mbu kura apai dunduko tipa ka gbia guhe re te. Yesu Kristo afura tipa gi bawene sino angenga ti aboro re ya rogo kura gako sanza sa ko agumbaha tipa Kindo, nga gu sanza nasa aboro i berẽ.

² Rogo kura uru sa, Yesu agumba sanza fu gako abawiriki nisayo, nga gu sanza i naaya tipaha dedede wee si nga sanza gu mbia fongo duna bakere genoho. Gere nga gu fugo Yesu agumbaha: “Gu ngbi nga ga ngbangbaturũ . . . wa kina babagiahe, nagbata wene ambia fongo. Ho ni abi gu sa ni na bakere genoho, ni ki ndu ka baga gani ahe dunduko, ki ningbe gu mbia fongo re.” (Matayo 13:36, 45, 46) Gine Yesu aida apefuo ko wirikihe be gi yugopai na kpiapai re? Na wai rengbe ani ka gbia undo be afugo Yesu?

Ambia Fongo na Bakere Genoho

3. Tipagine geno wene ambia fongo akii ti ni ti agu aregbo nadu bakuru kusayo?

³ Rogo ga Yesu yugopai na kpiapai, ko afura tipa kparakpara mbia fongo adunga wa dahabu, feda, na kura dungu kikiipa ambia nga agu ahe i agetekaha sendeyo ya. Gi mbia ko afura tipaha re, unga ahe nakusaha tigaha. Nikpiapai, si ni gupai aboro nainihe wenengai nga, kura ngbatunga angbandi kina ti ni na’aria mbusuduru mbia kurogo gu kikiipa geno zezerenge kpoto ambia naki kurekure. Agu angbandi re namanga gipai re ni dada ami kpoto gu mbusuduru mbia narimo kurogo ra yo na gu ime du kpotora yo. Natona bakuru kusayo, aboro aima digo nibi agi ambia re ni aũfongo. Gu kura aboro nayawee kuti gu ga aRomo wene bawirikipai nangia Pliny the Elder, ko ayawee agi ambia fongo re aduni agu “ahe genoho akii kisusi geno kura ahe dunduko.” Bakuru kusayo, aboro anadungura gu bawene ambia fongo nangba kisusi, gbe pangba Zamba Baime, pangba gu Durugaduruga Baime nga ga Persia, na pangba gu bariwara Baime nga ga India, nga agu aba nadu tutuurũ ti ringara aYisaraere. Si du nga ndu gupai Yesu afura ti ni ya ‘babagiahe andu nunguro ka gbata wene ambia fongo.’ Sidu, tipa boro rengbe nirengo ka gbia gu mbia fongo duna bakere genoho, si naida bakere asadatise.

4. Gine nga gu mangupai du rogo ga Yesu sanza tipa gu babagiahe nandu nunguro?

⁴ Wa vura duhe nga wene ambia fongo niima duna bakere genoho tipa gbanga regbo natona bakuru kusayo ka da ku awere, si ziazia nga, anga pa genoho rogo marã nga gu mangupai nadu rogo ga Yesu sanza te. Rogo gi sanza re, anga Yesu aringbisi gu Kindo nga ga Mbori gbua kina kuti gu mbia fongo duna bakere genoho sa te; ono ko agbeberã aboro kuti ‘gu babagiahe nandu nunguro ka gbata wene ambia fongo’ na kuti gako mangapai fuo gbia ko gi mbia re. Gu babagiahe nandu nunguro tipa ka ngbeka ambia fongo re, ko adu kia ti gu kura kungbo ababagiahe. Ani rengbe ka ringbisa pako kuti bangbasia babagiahe, nga gu boro duna rubangirise ka kparia agu asino du ti bawene mbia fongo adunga gbaiga ya nga gu nasaha si du kia ti agu akuraha. Ko nga gu boro naino ndikidi mbia fongo ho ko abihe ni na ka boro arengbanga ka nanga ko na gu nga gbegberehe watadu kungbo kpiaha ya.

5, 6. (a) Gine nga gupai nagbeberã rani tipa gu babagiahe du pako rogo ga Yesu sanza? (b) Gine gu sanza du tipa okõokõ ũkumuko ayugoho tipa gu babagiahe nandu nunguro re?

⁵ Gu kurapai gu duho tipa gi babagiahe re naida ani makiaha watadu nga gu nagbeberã rani kutiko. Kungbo babagiahe rengbe ka rugatiko na geno mbia fongo babagaahe yo mbata tipa ka ruho ka ino gu marã rengbe ko ka ngbehe nani tipa ka bagaha ki gbia mokiisa. Ko rengbe a ka bihe singia aboro ho naida ambia fongo tipa ko ki rengbe ka bagaha fuyo vuru guru regbo. Ka pehe rogo kura afugo, ko aduna nyemu ka gbia mokiisa niipiipihe kurii gu gako marã ko angbehe nani re kuba duna nyemu ka banda gu mbia re na ko. Anga gupai re tie nadu tipa gu babagiahe du pako rogo ga Yesu sanza te. Anga gupai ko aduna nyemuhe nga ka gbia marã watadu aũzegino te. Nirengo, ko aduna nyemu ka mbupa ‘gako ahe dunduko,’ nga agu aũzegino dunduko du beko tipa ka gbia guhe ko aima digo nigbataha.

⁶ Bangiri dungu ababagiahe, si nawira gupai gu kumba amangihe du pako rogo ga Yesu sanza re angianga patatamana te. Gu babagiahe nga iratatamana arengbanga ka rimiso tini kurogo ngbatunga gu sunge bagaahe rengbe boro rogoho ka ingisa gani mosoro taata re te. Ono tie, gu babagiahe du pako rogo ga Yesu sanza aduna gu sino mangaapai watadu bipai nadu kia ti ga aboro. Gu mosoro ko aidaha nga gu ngbarago ko ka gbiaha be gbia guhe kii genoho gbe kisusi gu nga ka gbia gu mosoro nga marã. Gipai re ziazia rogo gu kura yugopai na kpiapai Yesu amangihe duwa kina gure. Ko ayaa: “Gu ngbi nga ga ngbangbaturũ du wa kina bakere mosoro i aoko ho ku rogo ati yo; nga gu gu ni abi he, ki nioko ho; mbiko ngbarago ni ki ta ndu nibagi gani ahe dunduko, ki ningbe gu ati re.” (Matayo 13:44) Ii, gu ngbarago nga ga gbia kumuko watadu ka kurabara kumuko na ki dihe nigako aima rengba ka sa ko ko mbupa agu ahe dunduko nadu beko. Ya mo aboro ho areme duwa ko? Ya mo kumuko ho rẽ wa ngbatunga gure rengbe boro ka mbu gani ahe tipaha?

Agu Aboro Nabi ga Mbori Kindo na Kikiipaha

7. Wai Yesu ayugu gupai nga ko abi ga Mbori Kindo na bakikiipaha?

⁷ Ho Yesu agumba gako sanza ni, ko aafura tipa ‘gu kindo nga ga ngbangbaturũ.’ Ko nitiko angia gu boro naima bi ga Mbori Kindo na kikiipaha. Gu pangbangaa du rogo buku Wene Pangbangaa, si nga banyanyaki dezirepai tipa gu rengo re. Fuo zio Yesu bapatiza rogo gu garã nangia 29 F.B.K., ko “atona tungusa pai, . . . [niyaa], ‘Oni sá gaoni berã; bambiko gu ngbi nga ga ngbangbaturũ si nambeda.’ ” Tipa agarã biata na beberehe, ko anayugopai fu ndurumo aboro tipa ga Mbori Kindo. Ko ata rogo ringara aYisaraere naabaha kini rimi kurogo “abaakporo na akporo dunduko nitungusi pai ki niyugu gu wene pangbanga nga ga ga Mbori ngbi.”—Matayo 4:17; Ruka 8:1.

8. Ginipai Yesu amangihe ka yugopa gupai ga Mbori Kindo nika mangaha?

⁸ Wa Yesu aamanga dungu iiriwoapai rogo gu ringara re, nga gu nakodi husa aborokaza, riga aboro gomoro, za bavugumo, na zingisa kpikpi aboro a, ko ayugu gupai nani ga Mbori Kindo nika mangaha gizo. (Matayo 14:14-21; Marako 4:37-39; Ruka 7:11-17) Niyangaraha, ko anye niruru ko fu Mbori na gako Kindo na ki kpidipa gako idapase nikpiko ti ngbunduru ngua rungosi. A wa gu babagiahe nandu nunguro re ambupa agu ahe dunduko nadu beko tipa ka gbia ‘gu mbia fongo duna bakere genoho,’ Yesu afu gako raka tipa ga Mbori Kindo na ki kpi tipaha.—Yoane 18:37.

9. Gini sino angenga ti aboro ya nadu ti ga Yesu bambata abawiriki?

⁹ Anga Yesu afu gako raka tipa kina ga Mbori Kindo sa te, ono ko adungura bete bange aboro ki sa yo ni apefuo ko. Agi aboro re a nangia agu aboro nainipai bakere tipa kiopa ga Mbori Kindo. Andarea angia boro sa dagba agi aboro re, nadumbata niga Yoane Bafu Bapatiza bawiriki. Fuo gia ko gu dezirepai Yoane agumbaha tipa Yesu ya ko nangia “ga Mbori Wiri kandoro,” Andarea gbiati gu kura ga Yoane bawiriki, si awira gbe ko angia guni sa dagba awiri Zebedayo, rimoko adu a nga Yoane, aye nibasa fuo Yesu na i ki sa tiyo ni aidipase. Ono anga gure nga gu yangarapai i amangihe te. Andarea aguari nibasasa ki oro fuo Simona nangia wirinako ki ya fuko: “Ani [ima] bi Masiya.” Ngbutuko fuo gure, Simona (nga guko i aini ko kusa ti gu rimoko nga Kefa, watadu Petero) gbiati Firipo na bakureako nangia Natanaere aye a ki ini Yesu ni Masiya. Nirengo, pai afõngbadu Natanaere yo ko ki ya fu Yesu: “Wiri Mbori nga mo! Mo nga Bakindo aYisaraere.”—Yoane 1:35-49.

I Akaragapai Kuti ga Yesu Yambahe

10. Wai ga Yesu abawiriki akaragapai ho ko aye ni ki yambu yo kusa fuo gu bambata regbo ko agbia yo?

¹⁰ Ani rengbe ka ringbisapa gu ngbarago nazi Andarea, Petero, Yoane, gbiati kura abawiriki kuti gu ngbarago nadu ti gu babagiahe nandu nunguro ho ko agbia gu mbia fongo ni nadu na bakere genoho. Ginipai si aida i mangihe ti gu regbo re? Abuku Wene Pangbangaa agumbanga gupai fu rani i amangihe nibasa fuo gbia yo Yesu ti bambata regbo te. Ono si nawiraha ziazia nga, dunguyo akaragatiyo sa gu gayo asunge i aamangaha. Ono tie, tipa adiwi mbembedii wa sita watadu garã sa kusa, Yesu agbia Andarea, Petero, Yoane, na wirina Yoane nangia Yakoba berewe pangba gu Baime nga Gariraya wa i aamanga gayo sunge zio atĩo.a Fuo bi Yesu yo, ko aya fuyo: “Oni ye fuo re, mi ki sa roni ni abaziaboro.” Gine nangia gayo karagapai? Gu pangbangaa Matayo akehe naya tipa Petero na Andarea wee: “I ki guari pati gayo apio ni ngara ki nipeke ko.” Na tipa Yakoba na Yoane, ani nageda gupai tipa yo nga: “I ki guari ni ngara pati bayo kurungba yo ki nipeke ko.” Gu pangbangaa Ruka akehe tigako nagbia kurapai kuti gure nga “i ki mbu ahe dunduko ki nipeke ko.”—Matayo 4:18-22; Ruka 5:1-11.

11. Gine nawira ya si nangia gupai nafõngbadu ga Yesu abawiriki yo i guari nibasa kaa pefuo ko?

¹¹ Ya mo gu karagapai sa ga Yesu yambahe abawiriki amangihe re angia gupai i amangihe zanga berã mbata tipaha? Wagusa te! Wa si avura du nga i akaragatiyo fuo gayo sunge zio atĩo na gayo aborokporo tingbafuo gu bambata regbo Yesu agbia yo, zanga kapa, agu apai i abihe na ki gihe ti gu regbo re aima fõngbaduyo yo. Pa susa regbo nambedi kuti garã sa aima fu bakere regbo fuyo i sakipai tipa ngbatunga agu apai re berãyo yo. Awere tie angia regbo tipa i mangi diaberã. Ya mo si aidi i du wa gu babagiahe nandu nunguro, fuo gbia ko gu mbia fongo nadu na bakere genoho, ko “ki ndu” nibasa ki mangi agu apai dunduko ko arengbe ka mangaha ka ngbe gu mbia re, a wa Yesu aringbisi pako? Ii. Gupai i abihe na ki gihe afõngbaduyo yo. I abi gupai nga, regbo ima da fuyo tipa i mangipai. A wa duhe rogo gu pangbangaa re, zanga keesa, i aguari nibasa ki mbu ahe dunduko ki sa tiyo ni apefuo Yesu.

12, 13. (a) Rogo gini gene gu dungu aboro nagi apai ngba Yesu amangipai? (b) Ginipai Yesu agumbaha tipa gako ruru abawiriki, na gine tiiworo fugo ko ayugoho?

¹² Nairiwo wai gi ruru aboro re adu kia ti bete aguyo i afura tipa yo kusa rogo agu abuku Wene Pangbangaa re! Dungu aboro Yesu arigi yo na ki husi yo ono i akaragatiyo sa kina gayo kungba asunge kaa mangaha. (Ruka 17:17, 18; Yoane 6:26) Bete aguyo asana Yesu tipa ko idihe fuyo i ndu ka manga gayo apai kuba peka fuo ko. (Ruka 9:59-62) Ni gupai du kia ti gure, tipa ruru aboro tigayo, Yesu aya tipa yo kusa wee: “Natona ti rago Yoane Bafu Bapatiza ka da ku awere, aboro amoi gu kindo nga ga ngbangbaturũ nigu sásá i aora fuoho, na agu aboro naora fuoho nagbiaha agbia.”—Matayo 11:12, NW.

¹³ Agu afugo nga “aora fuoho” na “naora fuoho,” rogoyo nga gine? Tipa gu fugo Giriki i asa agi afugo re ti vuroho, gu buku nga Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words nayaa: “Gu fugo re nayugopa nyanyaki sota ka gbia he.” Na nibipa gi veresi re, gu kumba duna bakere inohe rogo Ziazia Kekeapai nga Heinrich Meyer nayaa: “Si naringbisapa gu asadatise boro amangaha kakaka tipa ka gbia gu kindo nga ga Masiya nambeda . . . Kidu na kakaka nyemu kindo (angianga ka sungo asungo ka pidoho ya).” Wa kina gu babagiahe nandu nunguro, gi bete aboro re akparia guhe nadu nzunzu na bakere genoho, na i ki idi ka mbupa agu ahe dunduko nadu beyo tipa ka gbia ga Mbori Kindo.—Matayo 19:27, 28; AFiripoio 3:8.

Kura Aboro Akoditiyo Kuti Abawiriki ka Gbata ga Mbori Kindo

14. Wai Yesu araba amokedi tipa sunge tungusapa Kindo, na gine nangia sangbanaha?

¹⁴ Wa Yesu aandu kumbatayo kindi na gako sunge tungusapai, ko ayugupai fu kura aboro na ki undo yo i gbata Kindo. Gu bambatapai ko amangihe nga ka siaka aboro 12 dagba gako abawiriki ki sa yo ni amokedi, watadu ni agu aboro ko kaa kekeda yo. Ko afu arugute na agu afutufutuhe fu agi amokedi re tipa wai si aidi i naamanga gayo sunge tungusapai na ki rugu yo a tipa gu kpakarakpakarapai gbiati arungo nika gbia yo kumbatayo. (Matayo 10:1-42; Ruka 6:12-16) Tipa agu agarã ue watadu susi gure naye kumbatayo fuo gu regbo re, i anagasa Yesu ku gene gako sunge tungusapai yo rogo gu ringara re, na kini gbia dawedawe pagume dagbayo na ko vuru gu regbo re. I agi agu apai ko anagumbaha, ki bi gu mangaapai nga ga tandu ko anamanga, na ki bi gu kpiapai kina boro ko amoihe. (Matayo 13:16, 17) Zanga kapa, agi apai dunduko re aima fõngbaduyo yo nirengo bakere gbe, si ki da ti gupai nga, wa kina gu babagiahe nandu nunguro, i adu zaaza rogo gayo sunge gbata Kindo na ngbaduyo yo dunduko.

15. Ginipai Yesu agumbaha ya si nga ndikidi ndupai tipa ga apefuo ko ngbarago?

¹⁵ Kupati agu amokedi nanidu 12, Yesu “[a]sia akura yo 70, ki kedi yo ni ba ue ue ku mbata yo fu ko ku rogo agu akporo na agu arago dunduko ko nikandu ku rogo a tigako.” Ko agumbapa gu kpakarakpakaraapai gbiati arungo nadu fuyo kumbatayo a na ki fu arugute fuyo ya i ta tungusapai fu aboro niyaa: “Ga Mbori ngbi [“kindo,” NW ] mbedi kono du oni ni.” (Ruka 10:1-12) Ho gu 70 abawiriki re akaragatiyo ni, i aduna bakere ngbarago tiyo gbe na ki tingidi Yesu na gipai re: “Gbia, adaimona [a]du ni zogozogo ra fu rani mbiko rimoro!” Ono tie, si avura iriwo tiyo ho Yesu ayani fuyo wee mbiko gayo ngara rogo sunge Kindo, gu kurapai kinaho naapido yo nika fu bakere ngbarago fuyo susi gure. Ko aya fuyo: “Ka oni ngí nga mbiko gere nga atoro [a]du ni zogozogo ra fu roni ya; ono oni ngí angi bambiko rimoroni . . . ni keke he ngbangbaturũ yo.”—Ruka 10:17.

16, 17. (a) Ginipai Yesu agumbaha fu gako amokedi rogo gu yangara yuru ko adihe na yo? (b) Gini ngbarago gbiati kidohe afugo Yesu aye nani fu gako amokedi?

¹⁶ Niyangaraha, rogo gu yangara yuru Yesu adihe na gako amokedi rogo Nisana ti rameru 14, rogo gu garã nangia 33 F.B.K., ko asigira gupai i aye ka inoho kusa nga Ga Gbia Riahe Nga ga Nyemu na ki zinahe fuyo i naatingidapa gi regbo re na agarã dũ. Ti regbo gi mangaapai nadu vuru-nyemu re, Yesu aya fu gu gako abawiriki nanye 11 wee: “Oni nga agu yo naadu na mi ho i a’asadi re ni. Mi nafu ngbi fu roni a wa Buba afu he fere, oni arí riahe ki mbiri he pati gi mbisa rogo gi ngbi; oni asùnga auru ambataabakindo nisapu ngbanga fu rika aYisaraere bawe na ue.”—Ruka 22:19, 20, 28-30.

¹⁷ Zanga kapa, amokedi aima duna bakere ngbarago ngbaduyo yo ho i agi agu afugo ni re ngba Yesu! Gipai Yesu amangihe re angia bakere irisa kisusi ko afuhe fuyo gbiati amamu nga gu rengbe boro kadu nani beni. (Matayo 7:13, 14; 1 Petero 2:9) Wa kina gu babagiahe nandu nunguro re, i aima mbupa dungu apai tipa ka pefuo Yesu rogo gbata ga Mbori Kindo. Awere tie, Yesu arugusi gupai bangiriyo nga agu apai i ambupaha ka da kuti gu regbo re, si adunga gbua te.

18. Gini kura aboro niyangaraha si adu nga i nika gbia undo be ga Mbori Kindo?

¹⁸ Anga kina agu amokedi nadu na Yesu rogo gu yuru re sa nangia gu yangara aboro si adu nga i nika gbia undo be ga Mbori Kindo te. Gupai Yekova akpinyemuhe nga ka rogoda kura aboro i ndu ka zogarago na Yesu Kristo ngbangbaturũ yo du bangeyo naabaha nga 144,000. Kurii gure, i afu yuguyugupai fu gu mokedi nangia Yoane ko ki bi “bakere rimbasa aboro, ka boro ageda nga yo wa sa ya, . . . i [n]arundu barangba mbatabakindo, na barangba Wiri Kandoro, . . . I ki poi ni bakere fugo, ki ya, ‘Gaani bata ye be gaani Mbori nasunga auru mbatabakindo, na be Wiri Kandoro a!’ ” Agi aboro re nga agu azogo nikadu kutiibe ga Mbori Kindo.b—Yugoti 7:9, 10; 14:1, 4.

19, 20. (a) Gini mamu ngbadimoho nazaki fu aboro dagba arikaaboro dunduko? (b) Gini sanahe ani ka wisigoho rogo gu papara kekepai naye fuo gere?

¹⁹ Ngbutuko mbata fu Yesu dakpa ku ngbangbaturũ yo, ko azinahe fu ruru apefuo ko ki yaa: “Oni ndú tie, ki sa arikaaboro dunduko ni abawiriki, ki nibapatizi yo ku rogo rimo Mbori nga Ba na [ti rimo] Wiri na [ti rimo] Ziazia Toro; ki nirugu yo a i niká kuti agu apai dunduko mi arugu roni kuti ni. Oni ngere, mi na oni ti arago dũ, ki da ti digida zegino.” (Matayo 28:19, 20) Ngba gi gene re, si adu nga aboro dagba arikaaboro dunduko nika sa tiyo niga Yesu Kristo abawiriki. Si adu nga agi aboro re nika maaberã fuo ga Mbori Kindo, singia tipa mosoro ku ngbangbaturũ yo watadu ku auru kpotosende herẽ, a wa gu babagiahe nandu nunguro re amangihe nibipa gu mbia fongo duna bakere genoho.

²⁰ Afugo Yesu nayugo gupai nga, gu sunge nga ga sa aboro ni abawiriki re nikaa ndu kumbatayo kindi dati “digida zegino.” Sidu, ya mo ti gi gaani regbo re, aboro kinaho kindi duwa gu babagiahe nandu nunguro re, nga agu aboro duna nyemu ka mbupa gayo ahe ka gbata ga Mbori Kindo? Ani nika wisigo gi sanahe re rogo gu papara kekepai naye fuo gere.

[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]

Oni Rengbe ka Sakarogoyo?

• Gine nga gu mangupai rengbe ani ka wirikaha rogo gu sanza du tipa gu babagiahe nandu nunguro?

• Wai Yesu ayugu gupai nga, ko aduna bakere tambuahe tipa kiopa Kindo?

• Gine nasa Andarea, Petero, na Yoane, gbiati kura aboro i karagapai nibasa ki tona peka Yesu ho ko ayambu yo ni?

• Gini iiriwo mamu du barabangiri aboro dagba rikaaboro dunduko?

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 16]

‘I ambu ahe dunduko kini peke fuo Yesu’