Awirani Nga Gaani Kikiipa Aũkumbo
“Oni ngére, awiri boro nga gu ũkumbo naye be Yekova, zuzu rukumbu nga gako gamahe.”—ATAMBUAHE 127:3.
1. Wai i aru ka batika bambata fogogude?
ONI berẽnga pa gu iiriwoapai Yekova arengbe ka mangaha ngba gu gene ko akusi bambata kumba na dee rogoho. Wa i adu tibarayo ue, nga barani nangia Adamu, gbiati narani nangia Eva, wiri rukutu apapara yo akpamia tihe fuo koda yo ba ki sono rogo rukumbu Eva yo ki da nivovo boro naabani, nga gu nangia bambata fogo boro. (Bambata Pai 4:1) Natona ti gu regbo re ka da ku areme, padu dee na mobara na ki vungu gude ni gupai ani aruganga tirani nani ya, na dungu aboro naringbisapaha ya si nga iiriwopai.
2. Tipagine rengbe oni ka ya ti ni wee gupai namanga vuru rukumbu gu dee yo duna mobara si nga iiriwopai?
2 Vuru arame yo wa 270, gu bambata wiri tooni ungahe naenge vuru dee yo nisangbana gari kodaba na kumbaari nasona kurogo dungu amirioni wiri misimisi ungaahe kini satihe ni fogogude. Gu bambata wiri tooni ungahe re na iiriwopa arugute vuruhe yo si aidaha tipa ka kusa angbatunga wiri misimisi kura ungaahe susi 200. Nimangaha sunge na gu iiriwo arugute du rogo gu wiri misimisi apapara boro re, nga agu arugute ka aboro aruganga tiyo nani re ya, gi wiri misimisi apapara boro duna iiriwoapai tipaha wa tarãnvuranvura re, si nasona kina boro ngba gu ringbisiringbisi gene na gu sino daa tipa sonaha kini satihe nivovo unga boro!
3. Tipagine dungu agu aboro duna wene berãyo aida gupai ti ni nga kura boro ho berewe fuo kina Mbori nitiko nasa gupai nga i batika vovo unga boro te?
3 Da rengbe oni ka ya tipa ni wee ni nga ndikidi bakusi gu fogogude re? Nirengo, gu Boro nakusi unga nibambataha, ko du. Bake apapara Atambuahe abibia ki yaa: “Oni ini gupai nga Yekova nga Mbori. Ko namangi rani, anga ani nakusi tirani nisarani te.” (Atambuahe 100:3, NW ) Avunguagudee, oni ima ino gupai wenengai nga, oni avunganga gi kikiipa tooni fogogude re mbiko gaoni bakere ino wene birĩ te. Ono kina gu Mbori sa adunga digido gako tatamana ti ni ya, ko rengbe ka manga gu iiriwopai nga ga kusa vovo unga boro. Tipa dungu agarã awere kusayo, agu aboro duna wene berãyo aima ino gupai nga, pa sona gude rukumbu nani yo naye be Bakerepa Bakusiahe. Oni naberãha tigaoni kinawo a?—Atambuahe 139:13-16.
4. Gini gbegbere sino duti aboro arengbanga i bira Yekova tipaha ya?
4 Ono tie, ya mo Yekova nigu Bakusiahe adunga na nunga ya, nasigira kina gupai gbua nga ga kodaba dagba kumba na dee tipa i nivungu agude? Kura aboro kinaho adunga na nunga ya, ono Yekova wa yo wagusa te. (Atambuahe 78:38-40) Ziazia Kekeapai naya rogo Atambuahe 127:3 wee: “Oni ngére, awiri boro nga gu ũkumbo naye be Yekova, zuzu rukumbu nga gako gamahe.” Awere, ani wisiginga pai tipa guhe nga ũkumbo, na guhe si ayugo gopai tipaha fu rani.
Ũkumbo Gbiati Mosoro
5. Tipagine du agude ti ni nga ũkumbo?
5 Ũkumbo wa kina gamahe fu boro. Dedede, avunguagude namangasunge nyanyakii na tipa gbanga aregbo tipa ka mbu ũkumbo fu awiriyo. Gi ũkumbo re rengbe kadu nga marã, ahe, isoke si rengbe kadu nga gu kura kikiipahe. Ka si vurangia gini ngbatunga he ngaha, si nga gopai tipa gu nyemuse nga ga vunguagude tipa wirini. Ziazia Kekeapai nayawee Mbori nafu agude fu avunguyo ni ũkumbo. Agude nga gamahe nga ga nyemuse beko. Kangia oni nga vunguagude, ya mo oni rengbe ka yawee oni nabi rukutu awironi wa gamahe nga gu Bakusi haurago nafuhe fu roni tipa oni naangerafuoho?
6. Gine nangia ga Mbori ringbisapai tipa fu tandu fu aboro i naabatika agude?
6 Ga Yekova ringbisapai tipa fu gi gamahe re nangia ka hiiso kpotosende na atita Adamu gbiati Eva. (Bambata Pai 1:27, 28; Yesaya 45:18) Yekova akusanga aboro nibasasa nitiko wagu ko akusi amirioni amaraika te. (Atambuahe 104:4; Yugoti 4:11) Kuba gure, Mbori asia gupai nga ka kusa aboro na gu tandu tiyo nga ga i nivungu agude nika wira kina avunguyo. Nga gu iiriwo mamu ngaha tipa nagude gbiati bagude, i vungu ngbatunga vovo boro wa gure na kini ngerafuo ni! Wadu oni ni avunguagude, ya mo oni nafu tambuahe fu Yekova tipa fu gi mamu re fu roni oni gbia ngbarago be gi kikiipa ũkumbo re?
Oni Wirikipai be ga Yesu Kpiapai
7. Ni gupai du nikparakparaha ti gu kura avunguagude amangaha, wai Yesu aduna nyemuse gbiati nunga tipa “awiri aboro”?
7 Si nafu kina rungo nga, anga avunguagude dũ naberãpa agude nimosoro te. Dunguyo na kina tooni nunga gbua tipa awiriyo. Ngbatunga agu avunguagude re na gu sino berã tiyo nga ga Yekova watadu ga Wiriko te. (Atambuahe 27:10; Yesaya 49:15) Ni gupai du kia ti ga agi avunguagude re, oni berẽngapa ga Yesu nyemuse tipa rukutu agude. Zavura ho Yesu aduni nitoro na ome tiko ngbangbaturũ yo mbata fu ye ko niboro ku auru kpotosende no, Ziazia Kekeapai naya tipa ko wee ‘rago angba tiko mbiko awiri aboro.’ (Asanza 8:31) Gako nyemuse tipa aboro adu nibakerehe kisusi si ki sa gupai nga ko nitiko aidi ninyemuse ka fu gako unga nimotumo tumorii tipa ani gbia nyenye unga.—Matayo 20:28; Yoane 10:18.
8. Wai Yesu amoi wene kpiapai fu avunguagude?
8 Ho Yesu aduni auru kpotosende, ko amoi wene kparakpara kpiapai fu avunguagude. Oni wisiginga gupai ko amangihe. Ko anadia regbo na rukutu agude, zavura ho ko aduni na bakere sunge beko na kidu na mbugo vurũ. Ko anakparia yo i ningimbaro babagaahe yo na ko kini mangisunge na bete apapara gayo mangaapai rogo gako yugopai. (Matayo 11:16, 17) Ti regbo ga Yesu yangara nunguro ku Yerusarema yo, ko aima ino gupai nga, i arungosi ko yo na ki imiko. Sidu, ho aboro aye ni na rukutu agude koyo du Yesu ni, gako abawiriki, isoke niasada tiyo ka banda ko be bakere mbugo, i aidi ka karaga agu agude re kusayo. Ono Yesu aza gako abawiriki ya ka i karaganga yo ya. Niyugo Yesu pa gako ‘bakere ngbarago’ tipa agude, ko ayaa: “Oni hé rukutu agude i ye fuo re; ka oni káraga nga yo ya.”—Marako 10:13, 14.
9. Tipagine rengbe gupai ani amangaha kadu ti ni na nyanyakipaha kisusi gupai ani agumbaha?
9 Ani rengbe arengba ka wirikapai be ga Yesu kpiapai. Ho rukutu agude naaye ni fuo rani, wai ani naamanga fuyo, zavura ho du ani ni na sunge? Ani namanga wa kina gu Yesu amangihe? Guhe agude aidaha gbe be avunguyo, si nga guhe Yesu aduna nyemu ka fuhe fuyo nangia gako regbo gbiati ngerafuo yo. Rengo ngaha nga, ngbatunga agu afugo duwa “mi nakpinyemu ro,” si na nyanyakipaha. Ono, mangaapai duna wene sangbanaha kisusi dungu afugo. Anga gaoni nyemuse niyuguyuguhe sa kina rogo agu apai oni agumbaha te, ono si niyuguyuguhe gbe rogo gaoni mangapai. Si niyuguyuguhe rogo gu regbo, gu ngerafuose, gbiati gu bandahe du beroni tipa rukutu awironi. Ono tie, anga manga agu apai dunduko re, rengbe ka manga gu beedi asangbanaha oni akpinyemuhe nibasa wa oni aberãha te. Si naida zeresangbaduse. Ani rengbe ka wirika zeresangbaduse ka ani wiriki mangapai ngba gu gene Yesu araba gako abawiriki rogoho.
Ga Yesu Zerangbaduse Gbiati Nyemuse
10. Wai Yesu ayugupai fu gako abawiriki tipa umbasitise, na ya mo gu yugopai re aduna wene sangbanaha ti bambata regbo?
10 Yesu aima rugatiko naapa agu abaangira naamanga dagba gako abawiriki tipa worimo gbiati pa kiopase. Rogo kura uru sa, fuo da yo Kaparanauma yo na gako abawiriki, ko asana yo ki yaa: “ ‘Gine oni naatikango tipaha gene?’ I ki ongo aonga, bambiko i atikango dagbayo gene tipa da nga bakumbayo.” Kuba gupai nga Yesu bira yo nyanyakii, nizerangbaduse ko ayugu wene kpiapai fuyo niasada tiko ka yugo umbasitise fuyo. (Marako 9:33-37, oni ringbisinga ha na NW.) Ya mo gupai re si amangi gu sangbanaha ko aida si mangihe? Si amanganga ha nibasa te. Fuo adiwi wa sita kusa, aYakoba na Yoane akedi nayo koyo du Yesu ni ri sana ko tipa tumbatumba aba fuyo rogo gako Kindo. Berewe nizerangbaduse, Yesu arugu gayo berãpai.—Matayo 20:20-28.
11. (a) Gini sunge nangia sino aYuda ga Yesu abawiriki akpa ti mangaha fuo da yo na Yesu rogo gu vurubambu nadu kuari? (b) Ginipai Yesu amangihe, na ya mo gako a’asadatise aduna wene sangbanaha ti gu regbo re?
11 Fuö gupai re aturanga te regbo gu Pumbo Susiri nangia ga 33 F.B.K. ki da, na Yesu ki sungu nisako na kina gako amokedi ka mangaha. Ho i adani rogo gu vurubambu nadu kuari, anga boro sa dagba agu amokedi nadu 12 nadiberã tipa ka manga gu sunge nga ga sino aYuda aboro anamangaha nangia ka zunda ndu akurayo ti nvutu te, nga gu sunge naningia ga gu boro pani anidu kusende kporo, nga moyambu watadu dee. (1 Samuere 25:41; 1 Timoteo 5:10) Si aima fu bakere gberarago fu Yesu nirengo ka bi gupai nga, gako abawiriki aayugo gopai kindi ya i aida paworimo na kadu rogo tumbatumba aba! Sidu, Yesu azundu akpenduyo dunduko wa i aduku nibasasa, na fuo gure ko ki zungadi yo nyanyakii i nipefuo gako kpiapai nga kaa mangasunge kura aboro. (Yoane 13:4-17) Ya mo i apefuo ga Yesu kpiapai? Ziazia Kekeapai nayawee kusa nikina gu nyemu re “i ki tona ka ti kangu, ya da dagba yo du ni bakumbayo.”—Ruka 22:24.
12. Wai rengbe avunguagude ka wirika mangapai wa Yesu rogo gayo a’asadatise ka raba awiriyo?
12 Oni avunguagudee, ho awironi aidanga ni ka gia gaoni arugute ya, oni rugu tironi na gupai ka Yesu aberẽhe wa ka ko aduho? Oni kparia gupai nga Yesu ambunga asadatiko ka undo gako amokedi te, zavura gupai nga i adu yee rogo mbakada gayo irairaapai vurũ. Niyangaraha, gako zerangbaduse akusi zuzuhe. (1 Yoane 3:14, 18) Avunguagudee, si naida oni wiriki mangapai ninyemuse wa Yesu gbiati zerangbaduse, zanga mbu gaoni a’asadatise ka raba awironi.
13. Tipagine si aidanga ti ni vunguagude ká ga gude asanahe aká nyakunyaku ya?
13 Rukutu agude naida ka rugatiyo na gupai nga, avunguyo nakpinyemu yo akpi na kini berẽ payo. Yesu anakpinyemu ka ino agu apai gako abawiriki anaberãha, sidu ko anadegatuko kuti gayo asanahe. Ko anasana yo tipa gayo aberã tipa kura apai. (Matayo 17:25-27) Ii, wene yugopai nakoda degatue wenengai gbiati yugo ndikidi nyemupai. Ho gude asanahe ni, si naida vunguni sovura kuti gu sino nga ka za gude nyakunyaku niyaa: “Mo guari kusayo! Mo arengbanga ka bi gupai nga mi na sunge bere tee?” Kangia vunguagude nirengo na sunge beni, si naida ni gumba gupai fu gude nga i asakapai tipa gupai re asaka kusa. Na avunguagude duwa ka i bi gupai nga, i nika saka gupai re asaka nirengo. Rogo gi gene re, gu gude re nika bi gupai nirengo nga, gu vunguni re naberã pani aberã, na si adu funi taata gbe ka kusa gani okõokõapai funi.
14. Ginipai rengbe avunguagude ka wirikaha be Yesu tipa yugo nyemuse fu awiriyo?
14 Ya mo daha ada fu avunguagude i yugu gayo nyemuse tipa awiriyo nibabee tiyo kini dungo yo? Gere nga gu kura kpiapai berewe rengbe avunguagude ka wirikaha be Yesu. Ziazia Kekeapai nayawee Yesu “ki aka yo [agude] beko, ki moi beko auru yo, ki fu maku fu yo.” (Marako 10:16) Gine oni aberãha ya si nangia ga agu agude karagapai re? Zanga kapa, i aduna ngbarago ngbaduyo yo, na si ki sa gupai nga i ndu fuo Yesu! Kangia oni nga avunguagude na ndikidi nyemuse dagbaroni na rukutu awironi, si nikadu fuyo taata tipa i degatuyo niipo kuti gaoni asadatise ka fu rugute fuyo na ka yugopai fuyo.
Sanahe Tipa gu Bagizo Regbo Si Aida Boro Dihe na Agude
15, 16. Gine ningia gu bipai tipa raba agude ngba ti aboro gbe, na gine nawiraha ya si naengehe?
15 Kura aboro nakapa akapa singia si naida avunguagude naadia bakere regbo na awiriyo nirengo na kini berẽ payo ninyemuse ke. Gu bipai du tipa raba agude aboro ambakadihe niwene birĩ, i nayambaha nga wene regbo. Agu aboro nasongoda gipai re nayawee, agude aidanga gbanga regbo na avunguyo te, ka si du nga gu bete regbo i adiaha naayo si nibeedihe, nigu regbo i niima sogimaha, na si kidu niwene mbakadimbakadihe. Ya mo gu bipai nga ga wene-regbo re ngbaha angba, na i ambakadihe niberẽpa gu wasa gbiati ngbarago nga ga agude?
16 Kumba sa nga bakeke abuku nafura na dungu agude, ayawee guhe agude “aidaha gbe be avunguyo si nga, i di bakere regbo naayo,” gbiati “wene ngerafuo yo sirisiri.” Bakere bayugupai sa nga guko nayugopai rogo gu bakere sukuru du tipa amunganga agumba nyanyakipa pai ki yaa: “Gu fugo nga [wene regbo] atona ka maapai nisangbana ga avunguagude rugatise naapa gayo kpa ti berãpa awiriyo. Aboro nakpinyemu ka nyakasapa dia kina wiri tooni regbo gbua na awiriyo.” Gini bagizo regbo si aida avunguagude naadiaha ka sungo na awiriyo?
17. Gine agude aidaha be avunguyo?
17 Wa vura duhe nga Ziazia Kekeapai aringbisanga pa gu bagizo regbo si aida avunguagude naadiaha na awiriyo te, ono i azungadi agu avunguagude nangia aYisaraere i nifura na awiriyo ho i aniduni rogo gayo bambu, ho i anata ni gene, ho i anipi ni sande, na ho i aniguari ni kuari. (Pa Fu Rugute ni Ue he 6:7) Gipai re nayugoho ziazia nga, si naida avunguagude naafura na awiriyo na kini yugupai fuyo na a’uru pitipiti.
18. Wai Yesu amangisunge wenengai na agu amamu dũ nanidu beko ka raba gako abawiriki, na ginipai rengbe avunguagude ka wirikaha be gipai re?
18 Yesu ayugupai fu gako abawiriki nidiabese wa ko anari riahe naayo, wa ko anandu nunguro naayo, na zavura ho ko anaongoda ni naayo a. Sidu, ko anamangasunge wenengai na agu amamu dũ nanidu beko tipa ka yugopai fuyo. (Marako 6:31, 32; Ruka 8:1; 22:14) Rogo kina gu bangisa gene re a teketeke, si naida agu avunguagude nga aKristano du na rubangirise ka mangasunge na agu amamu dũ i agbiaha, tipa ka sigira wene fugodagbase naayo na ki bandaha dagbayo na kini raba yo ngba ga Yekova agene.
Gine Si Aida I Yuguhe fu Agude na Wai ka Yugoho
19. (a) Gine si aida avunguagude kodihe kuti dia regbo na rukutu awiriyo? (b) Gine si aida avunguagude yuguhe nibambatapai fu rukutu agude?
19 Anga kina kungbo sungo gbua na agude na zavura kini yugupai fuyo nga agu apai dunduko si aida tipa raba yo nidiabese te. Nyanyakipa pai a nga, gupai i ayugoho. Oni kparianga wai Ziazia Kekeapai anyakasapa gupai si aida i kodihe kurogo gu yugopai re. Si nayaa: “Agi apai re, nga gu mi aruga roni kuti ni areme, . . . oni . . . niyugu he fu awironi sirisiri.” Gine nga “agi apai re” nga gu si aida i yuguhe fu agude? Wa gopai ayugoho, si nga agu afugo fura yo tipaha bambeda kusayo, nga: “Oni kpí nyemu Yekova nga gaoni Mbori na kpotoroni yo dũ, na mbisimoroni dũ, na omeroni dũ.” (Pa Fu Rugute ni Ue he 6:5-7) Yesu ayawee gere nga gu ga Mbori bangua arugute susi akuraha dunduko. (Marako 12:28-30) Gu bambatapai si aida avunguagude mangihe nga, ka yugopai fu rukutu awiriyo tipa Yekova, kini sakirogo gupai yo fuyo du kina ko ti ni sa nigu boro si aida ani kpinyemu ko na kpotoraniyo dũ na ki ra fuko na gorani dũ.
20. Ginipai Mbori azinahe fu agu avunguagude nadumbata i yuguhe fu awiriyo?
20 Ono tie, “agi apai” i azungodi avunguagude i yuguhe fu awiriyo re, nakoda kura apai susi gu gbua nga ka kpinyemu Mbori na kpotoseyo dũ. Oni nika kparia gupai nga, rogo gu kapita du mbata fu gere nga ga Pa Fu Rugute ni Ue he, Mose agumba agu arugute berewe Mbori akehe rii kpakakpaka seke-seke ambia nangia Arugute Bawe. Agi andiko re nakoda agu arugute nazahe ti gumba ziree, ti dii, ti imo boro, na ti manga bäri. (Pa Fu Rugute ni Ue he 5:11-22) Fuo duhe wa gure, gipai re kini nyakasi gupai fu agu avunguagude nadumbata kusayo nga, si aidi i yugu nyakapa wene mangaapai fu awiriyo. Si naida gupai nga, agu avunguagude nga aKristano areme naafu kina ngbatunga gu yugopai duwa gure fu awiriyo, kangia i naida ka undo yo ba yo ngba na i kidu na ngbarago kumbatayo.
21. Gine nangia rogo agu arugute yo nga ka ‘yugo fugo Mbori sirisiri’ fu rukutu agude?
21 Oni kparia gupai nga, i ayugu wai fu avunguagude si aida i yugu “agi apai re,” watadu agi arugute re fu rukutu awiriyo: “Oni . . . niyugu he fu awironi sirisiri.” Gu fugo Ebere i asaha herẽ nga ‘yugopai sirisiri,’ rogoyo nga “ka yugopai na kini rimisihe kurii yo nidogoda gumbaha dedede watadu kaa fu arugute zanga piriga: ka ngarasa boro watadu ka nyakasapai ku berãni yo.” Sidu, gupai nzunzu Mbori agumbaha fu avunguagude nga, i sigira ringbisapai nga ga wisigo Ziazia Kekeapai niwene sogimapai nga gu duna gu ziazia nduhe nga ka rimiso agu apai nga ga toro kurii awiriyo yo.
22. Gini apai i agumbaha fu agu avunguagude nangia aYisaraere ya i naamangaha ka yugopai nani fu awiriyo, na rogo gupai yo re nangia gene?
22 Ngbatunga gu wene sogimapai na ki ringbisipa wai ka mangaha re, si naida nyanyaki diaberã be avunguagude. Ziazia Kekeapai nayaa: “Oni ki nivodi he [agi afugo re, watadu ga Mbori arugute] ni yuguyuguhe ti beroni, si ki du ni gu he i ka bi he bangbanda kpakpuroni a. Oni ki nike he ti gaoni angua angbadimo, na ti vuro gaoni angbadimo bakporo.” (Pa Fu Rugute ni Ue he 6:8, 9) Anga rogo gipai yo re nga avunguagude duwa ka i ke ga Mbori andiko ti gayo angua ngbadimo, na ki vodihe ti be awiriyo, na ki moi gu ti bangbanda kpakpuyo te. Gupai si aidaha be avunguagude nga, kaa yugo ga Mbori pai fu awiriyo ti wene aregboho na zanga piriga, si kidu wa ga Mbori yugopai barabangiri yo ti aregbo dũ. Si naida i niyugupai fu awiriyo rogo gu gene nga, zanga kpa ti regboho, na zanga piriga ti ni si kidu wa i nawirika ga Mbori pai ti aregbo dunduko.
23. Ginipai ani ka wisigoho rogo gu wirikapai nga ga gu poso naye fuo gere?
23 Gini bete apai nyakipaha gbe si aida avunguagude yuguhe fu awiriyo? Tipagine duhe ti ni areme ni nyanyakipa pai nga avunguagude ta yugopai fu agude kini raba yo a tipa i nibanda tiyo? Gini undo duho awere fu avunguagude tipa i mangisunge nani ka yugopai fu awiriyo wenengai? Agi asasanahe re gbiati agu akuraha nga gu nabi dungu avunguagude, ani awisigopai tipaha rogo gu papara kekepai naye fuo gere.
Gaoni Karagapai Nga Gine?
• Tipagine si aida ti ni avunguagude nibi awiriyo na kikiipayo?
• Ginipai rengbe avunguagude gbiati kura aboro ka wirikaha be Yesu?
• Gini bakio regbo si aidaha avunguagude kparaha tipa ka sungo na awiriyo?
• Agini apai si aida i yuguhe fu agude, na wai si aida i mangi gu yugopai re?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 20]
Ginipai rengbe avunguagude ka wirikaha be gu gene yugopai nga ga Yesu?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 21]
Ti gini regbo na wai si aida agu avunguagude nangia aYisaraere yugupai fu awiriyo?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 22]
Si naida avunguagude banda gu yugopai nga ga Mbori barabangiri awiriyo