Awere Nga Gu Regbo Du Tipa Manga Nyanyaki Diaberã
“Rago adu waĩ oni nidu na berãpai ue?”—1 ABAKINDO. 18:21.
1. Ginipai nasa gaani regbo si du nikparakparaha gbe ti agu aregbo nasusi kusayo?
ONI idi kuti gupai nga kina Yekova sa nga ndikidi Mbori? Ya mo oni idi kuti gupai a nga agu asangbanebi nga ga Ziazia Kekeapai, si nafura tipa gaani regbo “[ni]kusa rago” nga ga Satana gbegbere zegino? (2 Timoteo 3:1) Kangia oni idi kuti agi apai re, oni aida ida nirengo ya gi regbo du awere re, susi kura aregbo kusayo dũ, nga gu regbo naida boro mangi nyanyaki diaberã. Anga regbo aduho mbata rogo gu raka nga ga aboro ga badungu aboro raka adu rogo kerepai wa gere te.
2. Ginipai namangi rogo gu kindo nangia ga aYisaraere nadu na angbatunga bawe rogoho ti regbo gu zogarago nangia ga Bakindo Aba?
2 Rogo agu agarã nangia ga 900 M.B.K., si aidi gupai nga gu rikaaboro nangia aYisaraere mangi banyanyaki diaberã. Da si aida i diberã ka mangasunge funi? Bakindo Aba asonosi iriso gu mbori nangia Bara rogo gu kindo nangia ga aYisaraere nadu na angbatunga rogoho bawe, be gu ome nangia ga diako nangia pagano rimori angia Izebere. Bara angia mbori ida ahe, si adu nga ko nikaa fu mai gbiati zuzu ahe. Dungu agu aboro nanaairisa Bara awiri kaa woti beyo watadu kaa tumuso fu kpia gayo mbori. Tipa ka zomia Bara ko fu maku kurii gayo aũ-ati gbiati gayo zogozogo anyaa, airisiko anaamanga bäri na agu ade-bäri nangia ga yekaru yo. I anaamanga gu sino a nga kaa dewa akpotoyo na abasape tipa ka kusa kure si uka.—1 Abakindo 18:28.
3. Gini sangbana iriso Bara adu nani kurii ga Mbori aboro?
3 Yangara aYisaraere bangeyo adu wa 7,000, angia agu aboro naká ka rimiso tiyo kurogo gi wasiwasi irisokpiahe nangia ga zuũ re. (1 Abakindo 19:18) I azi tiyo kuti gayo mokido nga ga pagume dagbayo na Yekova Mbori niruru mangapai, na mbiko gipai re i ki rungosi yo. Nikpiapai, Nakindo Izebere aimi dungu ga Yekova anebi. (1 Abakindo 18:4, 13) Mbiko gi kere fudifudiapai re, badungu aYisaraere kisusi anaavundo gayo aida, kini asadi ka fu ngbarago fu Yekova na fu Bara ti bangisa regbo. Ono si adu nisamungu kuti ndikidi pambori ka ariatise kusayo ti Yekova kaa irisa kungba mbori. Yekova akidohe ka fu maku fu aYisaraere ka i akpinyemuko na kini irisi gako andiko. Ono wa si avura du wo, ko afu zahe fuyo nga, ka i akpa ti ‘ra nigose’ fu kina ko sa, ko agbarasa yo agbarasa dunduko kusayo.—Pa Fu Rugute ni Ue he 5:6-10, NW; 28:15, 63.
4. Ginipai Yesu gbiati gako amokedi agumbaha kumbatayo ya si amanga dagba aKristano, na wai gipai re ada nidigisidigisihe?
4 Pai namanga wa kina gure rogo agu apambori i aya tipaha areme wee si nga ga aKristano. Agu aboro nandu ku kanisa yo, i naya tipa tiyo wee i nga aKristano, ono gayo auru-ongoda, gayo mangaapai, na gayo aida, si natagbagatihe atagbaga na agu apai Ziazia Kekeapai ayugoho. Wa kina Izebere, agu abarumbatayo nga ga pambori yo du rogo agu apambori i aya tipaha wee si nga ga aKristano, i nga abarikaka tipa rungosi aDezire Yekova. Agi abarumbatayo re, i na dungu kekeapai a tipa gayo raka nibipa songoda avura, na rogo gi gene re i kini sa gupai nga dungu amirioni gayo aboro kanisa naakpiko. Ngbatunga gi songoda azogarago nga ga zegino apambori amangaha re, i nayambaha rogo Ziazia Kekeapai yo nga meteka watadu bäri nga ga toro. (Yugoti 18:2, 3) Kurii gure, agu apambori i aya tipaha wee si nga ga aKristano aima mbugene tipa ndikidi pameteka rogo akanisa, zavura kina boro dagba gaha abarumbatayo rogo pambori a. Yesu Kristo gbiati gako amokedi aima fura kumbatayo tipa gi bakere samungu kuti ndikidi pambori re. (Matayo 13:36-43; Amokedi 20:29, 30; 2 Petero 2:1, 2) Gine nika manga agu aboro bangeyo nasusi dungu amirioni du rogo agu apambori i aya tipaha wee si nga ga aKristano? Na gini tindiro du kurii ndikidi airisi Yekova nibipa agi aboro re na agu akurayo dunduko i aingisi yo na zire pambori? Ani nagbia ziazia karagapai kuti ngbatunga agi asanahe re niwisigo ani gu iiriwoapai namangi tipa ‘gbarasa ga Bara pai kusayo dagba aYisaraere.’—2 Abakindo 10:28.
Ga Mbori Nyemuse Tipa Gako Aboro Nangia Airakeretu
5. Wai Yekova ayugu gupai nga ko aberãpa gako aboro aberã ninyemuse nangia airakeretu?
5 Yekova Mbori na ngbarago tiko tipa fu mbusa fu agu aboro adunga niruru yo fuko ya te. Nigu Baagude duna nyemuse, ko naida gupai nga gbegbere aboro sa gayo berã ki karagatiyo koyo du ko ni. (Yezekere 18:32; 2 Petero 3:9) Nigopai tipa gipai re, Yekova amangisunge na dungu anebi ti rago Aba na Izebere ka za Gako aboro tipa asangbana irisa Bara. Eriya nangia guni sa dagba ngbatunga agu anebi re. Fuo manga kere ugure, nga gu i aima takapandehe kumbatayo, Eriya aya fu Aba wee ko dungura aYisaraere na ga Bara anebi kurii Bagangara Karumera yo.—1 Abakindo 18:1, 19.
6, 7. (a) Wai Eriya ayugu tarã ga aYisaraere samungu kuti ndikidi pambori? (b) Ginipai ga Bara anebi amangihe? (d) Ginipai Eriya amangihe?
6 I amangi gu dunguratise re rogo gu ba nadumbata nibamotumo fu Yekova nga gu i “aba ha ku sande,” isoke tipa ka fu ngbarago fu Izebere. (1 Abakindo 18:30) Ni gupai nafu kina gberarago, agu aYisaraere nadu pati gu dunguratise re ainongo da dagba Yekova na Bara narengbe nirengo ka kusa gu mai fuyo i aduna bakere zingoho te. Ga Bara anebi adu 450 naru kubako, baraho kina Eriya nisako aaru ni kuba Yekova. Ko atona fugo tipa kina boro tarã gayo pai, Eriya asana aboro ki yaa: “Rago adu waĩ oni nidu na aberãpai ue?” Fuo gure, ko amoi siapai barabangiri yo rogo taata afugo ki yaa: “Kangia Yekova nga [ndikidi] Mbori, oni peke ko; ka si ngia Bara, oni peke kina ko.” Tipa ka sa agu aYisaraere naarengbanga ka diaberã tipa ka iriso kina Yekova sa ya, Eriya afu berã tipa manga asada nga gu nika yugo da nga ndikidi Mbori. Ko aya i imi abaabagara ue nimotumo, guru sa fu Yekova na gu kura ru fu Bara. Si adu nga guni nga ndikidi Mbori dagbayo wa du yo ue re, ni nika zo gani motumo niwe. Sidu, ga Bara anebi ambakadi gayo motumo, fuo gure i ki tona kaa kpara tipa dungu asaa niyaa: “Ako Bara mo karaga pai fu rani!” Baraho Eriya atona ka moma yo ni, i atona kaa dewa tiyo ni asape na abaso daho kure agbadi ni tiyo, na i kini ta ngbayo niwawa. Ono karagapai adunga te.—1 Abakindo 18:21, 26-29.
7 Awere tie, ga Eriya regbo ada. Nibambatapai, ko ambakadi ga Yekova bamotumo na ki moi agu apasio paranga babagara kuriihe ko ambakadihe. Fuo gure, ko azinahe ya i uka ime na arunge biama kurii gu motumo re. I amangi gipai re bara biata daho ime afu ni kirikiri pati bamotumo due ki hi be ime a. Fuo gure Eriya ki fu kpee fu Mbori ki yaa: “Ako Yekova ga Abarayama Mbori, nga ga Yisaka, nga ga Yisaraere a, i ini he ni gi uru re ya kina mo nga [ndikidi] Mbori Yisaraere no, na mi a tigimi nga ga moyambu, na gu pai mangi mi he dunduko si kuti sangbaro. Ako Yekova mo karaga pai fere, mo karaga pai fere, agi aboro ini ti ni re ya mo Yekova nga Mbori, kina mo sa kpotoyo yo berewe.”—1 Abakindo 18:30-37.
8. Wai Mbori akaragapai kuti ga Eriya kpee, na ginipai gu nebi re amangihe?
8 Ndikidi Mbori afu karagapai nizo ko motumo gbiati bamotumo tibaraha ue dũ na we naye ngbangbaturũ yo. Gu we re asiri gu ime a nadu rogo due kirikiri pati gu bamotumo re! Oni berẽnga pa sangbana gupai re kurii aYisaraere. “I ki tiwi [nibasa] ku sande ki vagadi ni kpakpuyo. I ki ya, ‘Yekova, ko nga [ndikidi] Mbori; Yekova, kina ko nga [ndikidi] Mbori.’” Fuo duhe tie were, Eriya kini mo ka manga kura nyanyakipa diaberã. Ko azinahe fu aYisaraere ki yaa: “Oni zi ga Bara anebi; ka gu ni merẽ nga sa ya.” Ti gu regbo re, Eriya aimi gu ga Bara anebi dunduko nadu nga 450 tii mburu Bagangara Karumera yo.—1 Abakindo 18:38-40.
9. Wai ndikidi airisimbori adu kindi niasadiasadi yo?
9 Kina rogo gu bangisa uru ka bangirise agonga ti tingidapaha re ya, Yekova asa mai si ná kurogo gu ringara re nibambataha fuo agarã biata na beberehe! (Yakoba 5:17, 18) Oni rengbe arengba ka berãpa agu afugo dunduko nadu dagba aYisaraere wa i akaragatiyo ku kpuyo yo; Yekova yugupa gako rengo areme nindikidi Mbori. Ono tie wa si avura du wo, agu aboro naairisa Bara aambunga gayo sogote te. Izebere asusi na gari tua kumbatayo kindi nga ga rungosi ga Yekova amoyambu. (1 Abakindo 19:1, 2; 21:11-16) Rogo gi gene re, gu kakuti ruru mangaapai nangia ga ga Mbori aboro adu berewe niasadiasadihe. Ya mo i arengbe kaa iriso kina Yekova sa fuo gure da kuho gako uru sapangbangaa ada ni kuti airisi Bara?
Oni Mangi Nyanyaki Diaberã Awere
10. (a) Rogo gi gaani regbo re, ginipai mbedimbedi aKristano naamangaha? (b) Rogo gupai yo nga gine nga ka irisa gu zinahe du rogo Yugoti 18:4?
10 Rogo gi gaani regbo re, mbedimbedi aKristano ima mangasunge wa kina gu nangia ga Eriya. Nifugo ningbayo na rogo abuku, i aima fu zahe fu aboro dagba rikaaboro dunduko nibipa gu kerepai du tipa zire pambori, fu agu aboro du rogo agu akanisa i aya tipaha wee si nga ga aKristano na aguyo adunga rogoho ya. Nisangbana gipai re, amirioni aboro aima manga nyanyaki diaberã ka kura kusayo rogo zire pambori. I aima kpara gayo raka fu Yekova na i ki da nigu ga Yesu Kristo abawiriki i aima bapatiza yo. Ii, i aima irisa ga Mbori ipiipi zungadihe nibipa zire pambori nga gu nayaa: “Oni kúru yo du ri ni, gimi aboro, ka gaoni ngbanya dú nga na gari ingaapai ya, oni ka dia gari gberãngbi.”—Yugoti 18:4.
11. Ginipai si aida ani mangihe tipa Yekova idi na gaani apai?
11 Wa vura duhe nga, kura dungu aboro nakpinyemu gu pangbangaa akpi du mburuhe ri Ziazia Kekeapai aDezire Yekova agbaragaha, i kindi aruganga tiyo nzunzu na gupai ka i mangihe te. Ti kura aregbo, bete agi aboro re naaye aye kupati agu adunguratise nga ga aKristano, ngbatunga agu duwa tingidapa Ga Gbia Riahe Nga ga Nyemu watadu apapara gu bakere dunguratise nga ga aʹuru biata. Ani nazungodi ngbatunga agi aboro re dunduko i makia afugo Eriya wenengai nga gu nayaa: “Rago adu wai oni nidu na berãpai ue?” (1 Abakindo 18:21) Kuba gupai nga kaa keesa, si naida i mangi nyanyaki diaberã awere na kini mangisunge zaaza na gu sásá berãyo yo nga ka kpara gayo raka fu Mbori, ki zi bapatiza ki sa tiyo niʹairisi Yekova. Gayo amaabangirise kumbatayo tipa nyenye unga, si ngbapai awere!—2 ATesaroniko 1:6-9.
12. Gini kerepai agu aKristano naima zio bapatiza ati kurogoho, na ginipai si aida i mangihe?
12 Si nafu kina gberarago nga, kura agu aKristano naima zio bapatiza andunga tipa irisombori dedede te watadu i aima mbu nduge tipa irisombori. (AEbere 10:23-25; 13:15, 16) Kura aboro aima mbu gu zaaza nyemu sunge i adu nani mbata bambiko gunde be rungosi, bambiko bakabangirise tipa raka, manga aʹasadatise ka gbia kumuko, watadu orafuo weneapai nigbangbati. Yesu aima fu zahe ya kina boro agi apai re si nika sa apefuoko i koto, ki kandasi aguyo rogo toroyo, na kidu nigbina fu gu kurayo. (Matayo 10:28-33; 13:20-22; Ruka 12:22-31; 21:34-36) Kuba gupai nga ‘i duna berãpai ue,’ wa si awiraha, ngbatunga agi aboro re duwa ka i ‘du ngangaraa na ki sa gayo berã’ nimanga yo nyanyaki diaberã ki kpara gayo raka fu Mbori.—Yugoti 3:15-19.
Tunguotunguo Digido Zire Pambori
13. Oni ringbisinga pa gupai nadu ringara aYisaraere yo ho i ambedi Yeu ni ni bakindo.
13 Ndu gupai duhe ti ni niipiipihe tipa aboro mangi nyanyaki diaberã awere, si niyuguyuguhe rogo gupai namangi ringara aYisaraere yo mbembedii wa agarã 18 fuo nyasa gu ngbangaa nadu tipa ino da nangia ndikidi Mbori rii Bagangara Karumera yo. Ga Yekova uru sapangbangaa kuti airisi Bara aye wa za gbina, na zanga aboro ini gupai nga si nika ye. Si aye ti regbo ga Erisa sunge, nga gu nebi nadiba Eriya. Tigu regbo re, wiri Bakindo Aba rimoko angia Yorama naazoga ringara aYisaraere, na Izebere kidu kindi niunga ri niná bakindo. Nigbuko, Erisa akedi gako moyambu ko ndu ka mbeda ga aYisaraere barutiriivura nangia Yeu, na nzeme tipa ko tona sunge nivovo bakindo. Tigu regbo re, Yeu adu mbiti Yaradene ku uroyo Ramota-girada yo nibazinahe tingba vura kuti avura aYisaraere. Bakindo Yorama adu tigako Yizerere yo rogo gu ngboongbo kpazakpazarago du mbembedii na Megido, yo ko aahu ni be gu oro i aogiko nani ba vura yo. —2 Abakindo 8:29–9:4.
14, 15. Gini sunge Yekova afuhe fu Yeu, na wai ko amangipai tipaha?
14 Gere nga gupai Yekova azinahe fu Yeu ko mangihe: “Mo amanga [“aimo,” NW] ngbatunga Aba nga bairaro, ya mi iri bape kure gimi amoyambu nga anebi, na kure agu amoyambu dunduko nga ga Yekova yo, kuti Izebere. Bambiko ngbatunga Aba akpi akpi dũ. . . Aango nikari Izebere Yizerere yo, boro adu nga yo nikakpisida ri te.”—2 Abakindo 9:7-10.
15 Yeu angia gu kumba nadu na nyanyaki diaberã. Zanga keesa fuo mbeda yo Yeu na nzeme, ko adakpa gako ngbagidavura ki oro niipo ku Yizerere yo. Babandarago sa akparia ga Yeu ato na ngbagidavura ki tingidi pako fu Bakindo Yorama, na nibasa Yorama ki dakpa gako ngbagidavura ki ndu ka gbia gako barutiriivura. Ho i agbiatiyo ni, Yorama asanahe ki yaa: “Pa zereda du, Yeu? Yeu ki karagapai ki yaa: “Gini pa zereda ka du wa ga namo pa bari ange ange kindi nga Izebere na gari pa soroka a?” Fuo gure, mbata fu Bakindo Yorama zubo nioto, Yeu adi gako mboto ki no Yorama na guanza ti bagundako ko ki kpi.—2 Abakindo 9:20-24.
16. (a) Ginipai ga Izebere abanyaki agbiatiyo nani nitunguotunguoho? (b) Gini gene fugo Yekova adu nidigisidigisihe ngbaha tipa Izebere?
16 Zanga gbarasa regbo, Yeu aoro ku gbata yo rogo gako ngbagidavura. Wa Izebere aangera kusendeyo rogo gu bangiri-bambu nadu kuari, ri ambeditiri na dungu arangi na ki poikuti Yeu na afugo serekpohe. Zanga karagapai furi, Yeu asanahe tipa undo ki yaa: “Da nga gimi ni? Da?” Awere tie, si aidi gupai nga, agu amoyambu naandusunge fu Izebere mangi nyanyaki diaberã. Abanyaki ue watadu biata dagba aguyo nadu ngbanga yo akusi riyo ti bangiri-bambu. Nibasa, pa gayo du niruruse fu Izebere kidu rogo asada. Yeu azinahe fuyo ki yaa: “Oni ba ri ku sende no.” Agu abanyaki re aba Izebere kusende yo ku bangiri gene, yo ngaha re ga Yeu afarasi na ngbagidavura aoro ni auru ri. Rogo gi gene re, gu dee nanaanyakasapa gu irisombori nangia ga Bara kini dati gu gari digido raka narẽ tipa ri. Mbata fu gbiayo regbo tipa ka kpisido ri, aango aima rita pasio ri dũ ki mbu kina ameme, a wa i aima fura tipaha kumbatayo.—2 Abakindo 9:30-37.
17. Ginipai du kumbatayo si aida ga Mbori sarangbangaa kuti Izebere nyakasi gaani idapase tipaha?
17 Kina gu gbegbere digido raka re nikadu teketeke tipa guhe narukuba debäri duna gu rimo riiri nga “Babera duna bakere ome ti ni.” Gu debäri re narukuba gu zire apambori nga ga ga Satana zegino, nga agu apambori naenge rogo gu bagbata nadumbata nangia Babera. Fuo digo zire apambori, Yekova Mbori nika aria gako berã kuti agu aboro dunduko duni apapara ga Satana zegino. I agbarasa aguyo re agbarasa a, kini mbakadi gene tipa ruru vovo zegino.—Yugoti 17:3-6, NW; 19:19-21; 21:1-4.
18. Fuo kpio Izebere, ginipai namangi tipa airisi Bara rogo ringara aYisaraere?
18 Zanga gbarasa regbo fuo kpio Izebere, Bakindo Yeu aimi ngbatunga Aba dunduko gbiati agu aboro nangbe naako nadu na nyanyaki payo. (2 Abakindo 10:11) Ono dungu agu aYisaraere naamanga gu irisombori nga ga Bara adu kindi rogo gu ringara re. Nibipa agu aboro re, Yeu amangi nyanyaki diaberã ka yugopa gako ‘zanga hipai nani tipa agu aboro naamanga abaangira kuti Yekova.’ (2 Abakindo 10:16, NW) Nimanga Yeu pai nibiriki ya ko nitiko angia boro gu irisombori nangia ga Bara, ko ambakadi bakere pumbo rogo gu yekaru nangia ga Bara Aba aduaha Somorona yo. Agu airisi Bara dunduko nadu ringara aYisaraere yo aye kupati gu pumbo re. Fuo i kingidi yo kutii yekaru yo, ga Yeu akumba aimi yo dunduko. Ziazia Kekeapai nadigiso gu pangbangaa re na agi afugo re: “Wo Yeu agbarasi ga Bara pai dagba aYisaraere.”—2 Abakindo 10:18-28.
19. Gini iiriwo maabangirise napido “bakere rimbasa aboro” nga ga Yekova ruru airisimbori?
19 Gu irisombori nangia ga Bara anyasi kusayo rogo ringara Yisaraere. Na a wa duhe zanga kapa, agu azire pambori nga ga gi zegino re adaada ti tunguotunguo gbegbere digidoho. Da oni ka ngbe nani rogo gu bakere uru nga ga sapangbangaa re? Oni mangi nyanyaki diaberã awere, na oni ki rengbe ka gbia mamu kadu dagba gu “bakere rimbasa aboro” nga agu aboro nika bata rogo “gu bakere gberangbi” re. Fuo gure, oni arengba rengba ka tingidapa agu apai namangi kusayo na ngbarago, na oni asambuo Mbori asambuo tipa sapangbangaa kuti “gu bakere debari, nga gu ri nagbarasi kpotosende na gari pa bari.” Nikpamiakpamia roni na kura ndikidi airisimbori, oni aida ida na gu iiriwo afugo nga gu i abihe nibia ngbangbaturũ yo niyaa: “Areruya! Bambiko Gbia nga gaani Mbori, du na tandu apai dũ, ko nazoga rago.”—Yugoti 7:9, 10, 14; 19:1, 2, 6.
Asanahe Tipa Berãkuriihe
• Wai agu aYisaraere nadumbata amangi ingapai niiriso yo Bara?
• Gini bakere samungu kuti ndikidi pambori Ziazia Kekeapai afura tipaha kumbatayo, na wai si ada nidigisidigisihe?
• Wai Yeu adi irisa Bara kusayo?
• Ginipai si aida ani mangihe tipa ka bata rago ga Mbori uru sapangbangaa?
[Map on page 9]
(For fully formatted text, see publication)
Soko
Afeki
Erekata
Yokanama
Megido
Tanaka
Dotana
SOMORONA
Ene-doro
Sunema
Ofura
Yizerere
Tiruza
Gata-rimona
Bete-semese
Bete-sana
Yabese-girada?
Aberemora
Gu Kporo Nga Arubere
Ramota-girada
Mountain Peaks
Bagangara Karumera
Bagangara Tabora
More
Bagangara Giriboa
[Bodies of water]
Gu Baime nga Mediterena
Gu Baime nga Gariraya
[River]
Gu Di Nga Yaradene
[Spring and well]
Gu Gugaabi Nga Aroda
[Credit Line]
Based on maps copyrighted by Pictorial Archive (Near Eastern History) Est. and Survey of Israel
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 10]
Du tingba sunge tungusapa Kindo dedede gbiati du pati agu adunguratise nga ga aKristano, si nga meme apapara ndikidi irisombori
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 12]
Wa kina Yeu, agu aboro naida ka bata rogo ga Yekova uru duwa ka i mangi nyanyaki diaberã