Oni Yugu Nyemuse Gbiati Irisa Niruga Oni Mirãroni

“Gu ni nikpí nyemu diani wa du oni ni ba sa sa, wa kina tini; dia boro nigunde agunde ti kumbani.”​—AEFESO 5:33.

1, 2. Gini nyanyakipa sanahe si aida agu aboro naima manga rogatise sana tiyó nani, na tipagine?

KA BORO fu dugure furoni na kekepai ti vuroho nga: “Oni Ngerefuoho Wenengai,” ginipai ka oni mangi gu dugure re nani? Nirengo, oni ngere angera fuoho wenengai, paha andu ka gberã. Na ginipai tigaha du tipa gu gamahe nga rogatise?

² Gu dekurugbo nangia boro Yisaraere rimori angia Naomi aya fu gu paranga adee nangia Orupa na Ruta wee: “Yekova idi he fu roni [watadu fu gamahe furoni nga ga rogatise] oni bi zereda rogo ga akumbaroni kporo, wa du oni ni ba sa sa!” (Ruta 1:3-9) Ziazia Kekeapai nafura tipa wene dee kini yaa: “Kporo na aũkumuko nga aũkumbo be abagude, ono gu dia kumba du na rugatinapai naye be Yekova.” (Asanza 19:14) Ka si du nga oni ima manga rogatise, si naida oni naabi kumbaaroni watadu diaroni nigu gamahe naye be Mbori. Wai oni amanga gu gamahe Mbori afuhe furoni re?

3. Gini rugute Pauro afuhe fu akumbakuadee na dereakumba nga gu si aida i irisihe?

³ Gu mokedi nangia Pauro akepai fu agu aKristano nadu rogo bambata sa kama agarã ki yaa: “Gu ni nikpí nyemu diani wa du oni ni ba sa sa, wa kina tini; dia boro nigunde agunde ti kumbani.” (AEfeso 5:33) Ani makianga wai rengbe akumbakuadee na dereakumba ka irisa gi rugute re ngba gu gene i afura dagbayó rogoho.

Oni Bandatironi ti “Nvurãnvurã Gbegberẽ He”

4. Wai rengbe mirãse ka kusa wenepai watadu gbegberẽpai?

⁴ Gu bake papara Ziazia Kekeapai nangia Yakoba ape gupai nga, mirãse nga “nvurãnvurã gbegberẽ he,” nga gu ‘hi be gbegberẽ kere ngua.’ (Yakoba 3:8) Yakoba aima rugatiko na gu nyanyakipa rengo nga: nvurãnvurã mirãse watadu keretukeretu mirãse, si nagbarasa boro agbarasa. Zanga kapa, ko aima rugatiko na gu sanza du rogo Ziazia Kekeapai, nga gu naringbisapa gba sa fugo kuti ‘rũ he na baso.’ Ono tie, kina gu bangisa sanza re nape gupai nga “mirã iratatamana . . . [nahusa boro].” (Asanza 12:18) Nirengo, afugo rengbe arengba ka kusa bakere sangbana. Si rengbe ka õga boro watadu ka husa boro. Gini sangbana du afugoroni nani kurii gaoni bairakporo watadu gaoni nairakporo? Ka oni sana gaoni badiarogatise nagi sanahe re, ní rengbe ka karagapai ki ya wai?

5, 6. Ginipai nasaha fu kura aboro nikpakarapai tipa i banda mirãyo ti gumba iigirã afugo?

⁵ Ka si du nga gbegberẽ afugo rimi yee kurogo gaoni ramukporo, oni rengbe arengba ka mbakada gupai re. Ono tie, si naida bakere asadatise. Tipagine? Pai sa si aida ani sovura kuti ni nga, gu kpotorani duna ingapai ti ni. Gu ingaapai ani adihe ti atitarani, si na gbegberẽ sangbana kurii wai ani aberã na wai ani afura fu akuarani. Yakoba akepai ki yaa: “Ka boro akota nga rogo fugoni ya, ni du ni ziazia boro, rengbe na ruga kpotoni dunduko a.”​—Yakoba 3:2.

⁶ Kupati gupai nga ga zangarengba, gu kporo i avungu boro rogoho, si rengbe arengba a ka sa boro mirãni kusi gbegberẽ fugo. Kura aboro kinaho nasono tiibe agu avunguyo nangia “aguaurundika [watadu airatotoroto], . . . airazanga rugatise.” (2 Timoteo 3:1-3) Dedede, agu agude nasono rogo ngbatunga akporo wa gure, i namangapai kina ngba gu gene re a fuo sona yó. Ono tie, anga zangarengba watadu pa sona boro rogo gbegberẽ kporo nga ndupai tipa boro naagumba gbegberẽ afugo te. Pa ruga ani tirani na agi apai re naundo rani ani girogo ndu gupai duhe ti ni nikpakarapai fu kura aboro tipa ka banda mirãyo ti gumba iigirã afugo.

‘Oni Mbu Gbegberẽ Fugo’

7. Ginipai Pauro aberẽ ho ko arugu aKristano ni i ‘moi gbegberẽ afugo dunduko kusayo’?

⁷ Ka kina ginipai vura manga vurũ, pa gumba boro iimi fugo fu gani badiarogatise nayugo gupai nga ní airisango ní te, na ní akpinga nyemuni a te. Si daada tie wa Pauro arugu aKristano i ‘moi gbegberẽ afugo dunduko kusayo.’ (1 Petero 2:1) Gu fugo Giriki i asaha kurogo pa-Zande nga ‘gbegberẽ afugo,’ rogoyo nga “afugo sengahe.” Si naye na gu berã nga ga ‘nofa aboro na fugo.’ Nairiwo wai nzunzu gupai re asakarogo gu gbegberẽpai nvurãnvurã mirãse aye nani!

8, 9. Ginipai gumba gbegberẽ afugo watadu afugo sengahe narengbe ka ye nani, na tipagine si aida arogotise mbuhe ti ni?

⁸ Afugo sengahe rengbe ka wira gupai agberanga gbe ya, ono oni bingo gupai ninaamanga ho kumbakudee watadu diakumba agumba ngbatunga agu afugo re ni. Ho kumbakudee watadu diakumba ayamba ní ni nga ango, kungbohe, watadu ka ya funi berã ri ní yo te, si nayugo gupai nga ní akpinga nyemuni te. Si ayugonga nyemuse wagu tooni te. Na ginipai tigaha tipa agu afugo nga ga abiapai watadu kodooro, kini merẽ naapa gu iraira apai nga ga gani badiarogatise ti akporo watadu kaa takangbaa nani? Ya mo ngbatunga agu afugo nga, “Mo tigamo ka mo manginga kandara wiripai sa niipo te,” watadu “ka mo ginga kandara wiripai ngbare te,” anga abiapai nga agi afugo re tee? Ngbatunga agu afugo re rengbe ka sa gupai nga boro mbakadipai kina kubara ní yo. Si rengbe ka sa gupai nga aboro niba fugo wa abanga.​—Yakoba 3:5.

⁹ Agu afugo hi be sengahe watadu nga gbegberẽ afugo, si nasa gupai nga kpakarapai du rogo ramukporo, na si rengbe a ka kusa gbigbita asangbanaha. Asanza 25:24 nayaa: “Sunga ti durugaduruga ri bambu yo ngba ki susi ti sunga na de sakapai rogo vuru bambu sa.” Kina gu bangisapai re a rengbeyó ka gumbaha tipa gu kumbakudee duna totoroto. Niyangaraha, kumbakudee watadu diakumba rengbe ka zeresa nyemuse na gbegberẽ afugo, isoke, kini sa gupai nga ní naabi tiní nga kumbaani watadu diani akpinga nyemuni te, watadu ní arẽnga i kpinyemuní a te. Si tie ziazia nga, si ninyanyakipa pai boro rugu mirãni. Ono wai rengbe boro ka manga gipai re?

‘Oni Rugu Mirãroni’

10. Tipagine duhe ti ni ninyanyakipa pai tipa boro rugu mirãni?

¹⁰ Yakoba 3:8 nayaa: ‘Ka boro zogonga mirãse te.’ Wa vura duhe wo, wakina gu bandu-rii farasi naazada gu gire i navoho ti ngba farasi tipa kaa nungusa ru ti ni, kinawo a rengbe ani ka ruga mirãrani. “Ka boro yá dagba roni tigani wẽ, boro idapambori nga ni, ono ni aruga nga mirãni te ni ki ingisi ngbaduni, ga gi boro idapambori re, si . . . gbua.” (Yakoba 1:26; 3:2, 3) Agi afugo re nayugo gupai nga, wai oni afura na mirãroni, nyanyakipa pai du ngaha. Anga si na ome sa kina kurii gaoni ngbanyaa na gaoni badiarogatise te; ono duhe adu a na ome kurii gaoni pagume na Yekova Mbori.​—1 Petero 3:7.

11. Wai rengbe boro ka banda zanga giatise ka si ndunga ki zi ngbangbaturũ ya?

¹¹ Si naida oni duna tatamana nibi wai oni afura na gaoni badiarogatise. Ka si du nga gbegberẽpai kuru, oni asadi ka zeresa gupai re. Oni makianga gupai nakuru dagba aYisaka na diako nangia Rebeka, a wa duhe nikekehe rogo Bambata Pai 27:46–28:4. Gi pangbangaa re nayaa: “Rebeka ki ya fu Yisaka, ‘Omere bati . . . [be gupai nga ga] awiri aEto nga ade. Ka Yakoba di de dagba awiri aEto, nga boro gi ringara re, rago wiri pa ngba waĩ ti re?’ ” Kekepai ho nayugo gupai nga Yisaka akaragapai furi gbegberẽe watadu aragbata te. Kuba gure, ko akedi gu wiriyo nangia Yakobo re ko ndu ka dia gu dee naagunde ti Mbori, nga guri naarengbanga ka ye na rungo fu Rebeka ya. Ani ya zanga giatise kuru dagba kumba na diako. Tipa ka zeresa gu wiri tooni pai re ka si ndunga ki zi ngbangbaturũ ya, si aidanga guni nibira kina kurani ki ya ní du ye gupai re beni te. Nikpiapai, kuba gupai nga dee ya fu kumbaari wee, “Mo naamerã kina gene sira rago yo ka mo aidanga ka sungo kporo ya!” ri rengbe ka yaa, “Ka ani sungu tiga kporo sa si du wai kawiree”? Oni moiberã roni gbe tipa kina gupai namanga, angianga kina kuti gu boro mangipai re ya. Oni sovura kuti gupai nga ka wisigo da nga rengo na da nga ingahe. ARomo 14:19 nayaa: ‘Ani peke kina agu apai namanga sa zereda, na agu apai ka ani sonosi akuarani nani.’

Oni Ba ‘Iimi Afugo, na Zinga, na Erã’ Kusayo

12. Tipa ka banda mirãrani ti gumba gbegberẽ afugo, gine rengbe ani ka kpara fu Mbori tipaha, na tipagine?

¹² Anga pa ruga ani mirãrani nayugo kina gupai sa nga ani ne gumba gbegberẽ afugo te. Nirengo, agu apai ani agumbaha dunduko, si naenga ngbaduraniyo, angianga ngbaraniyo ya. Yesu ayaa: “Wene boro nakusa wene apai ti gu wene kumuko du ngbaduni yo; gbegberẽ boro nakusa gbigbita apai ti gu gbigbita kumuko du ngbaduni yo; bambiko ngba boro nagumba pai mbiko gu pai du ngbaduni yo kpaima.” (Ruka 6:45) Sidu, tipa ka banda mirãrani ti gumba gbegberẽ afugo, si naida ani kpari fu Mbori a wa Davide amangihe, ki yaa: “Ako Mbori, mo fú gigiri kpoto yo ku rogo re yo, ki mbakadi torore berewe ku rogo re yo ni ruru he nyanyaki.”​—Atambuahe 51:10.

13. Wai rengbe iimi fugo, zinga, gbiati erã, ka sa boro nigumba gbegberẽ fugo?

¹³ Pauro azungodi AEfeso tipa ka i mbunga kina gumba gbegberẽ afugo sa ya, ono tipa i mbu agu apai a ninaakusa agu afugo re. Ko akepai ki yaa: “Iimi [a]fugo dunduko, na zinga, na erã, na paa, gbegberẽ fugo, oni bá ha ku sa yo ti roni na [a]sogote dunduko.” (AEfeso 4:31) Oni bi gupai nga mbata fu Pauro fura tipa ‘paa, gbiati gbegberẽ fugo,’ ko afura tipa ‘Iimi fugo, zinga, na erã.’ Gu zinga nagbi ngbadu boro yo, si nga guhe nasungudo gu wiripai nika manga tipa si ru ka su rogo paya yo na gbegberẽ afugo. Sidu, oni sananga tironi ki yaa: ‘Ya mo mi naaziopai ku ngbadureyo na kini kpikipai? Ya mo mi “fu tire sa zinga”?’ (Asanza 29:22) Ka singia wo du gipai re tipa roni, oni kpari fu Mbori tipa ko undo roni oni dibe agi arungbura re na oni kidu na rugatise tipa ka gaoni zinga rungudinga wa we ya. Atambuahe 4:4 nayaa: “Oni rú na gunde, ka oni niíngi nga pai ya; oni bérẽ pai kpotoroni yo auru gaoni abarame, ki sungu zaa.” Ka gaoni zinga rungudi na oni ki bihe nga si rengbe arengba ka sa roni oni mangipai zanga rugatise, si naida oni irisi gu rugute du rogo Asanza 17:14, nga gu nayaa: “Mo mbú pa ha mbata [fu] paa nikatona.” Oni oro be gupai re tipa bete regbo daho ngbaduroni nika zera ni.

14. Wai rengbe ziopai ku ngbaduseyo ka gbarasa gu ramukporo nga ga arogotise?

¹⁴ Anga si nitaatapai ka diabe zinga te, gbe, ho engehe ni ti guhe Pauro ayambuhe nga “iimi fugo.” Gu fugo Giriki Pauro amangisunge nani re nayugopa sonosa boro gu “gbegberẽ sino aidanga na rugapai ya,” na gu ‘sogote nasa boro ní naageda gu gbegberẽapai dunduko kurani amangi ni nani.’ Ti kura regbo, sogote rengbe ka ru wa ngbunduru ngua bangbanda kumba na diako, na gupai re ki banga tipa gbanga regbo. Ho boro asonga vura ni kuti gu gberarago du ní nani mbiko kurani ya, si rengbe ka sa gupai nga ní du kpasiaka koyo du gi kurani ni re. Ono gupai nga ga ziopai ku ngbaduseyo re, wiri undo ti ni te. Gupai mangi, si mangi. Ho boro nambupai ni fu kurani, si aidanga ní zihe berewe ku ngbaduniyo te. Nyemuse “aberã nga gbegberẽpai kuti boro te.”​—1 Akorindo 13:4, 5.

15. Gine rengbe ka undo agu aboro ngbayo aima inido gbegberẽ afugo i mbu gu sino re?

¹⁵ Na ka si du nga oni asono rogo gu kporo aboro anaagumba gbegberẽ afugo rogoho na si ki ima inido ngbaroni, ginipai si aida oni mangihe? Oni rengbe arengba ka manga ariapai rogo gi bangiriba re. Oni aima maa ngbanda rogo badungu abangiriba rogo raka yo nga gu arengbanga ka sa roni oni mangipai berewe ngba kura gene ya. Wari oni ka maa ngbanda ni ho daha ni ti fugo? Ya mo oni ambu gumba fugo mbata fu gaoni afugo kuru rogo sengahe yo? Si naida oni inidi tironi na gu bangbanda ringbisiyó paha rogo AEfeso 4:29, nga gu nayaa: “Ka gbegberẽpai kúru nga ngbaroni yo wa sa ya.” Gere naida gupai nga oni “mbu gu kuru boro, na gani mangaapai. Oni . . . [ki ukadi] gu vovo boro, i ambakadi ni ni vovo ni sa inahe wa du kpia gu ko nafu ni.”​—AKorosaio 3:9, 10.

“Rugapai” Nga Nyanyakipa Pai

16. Wai onga kungba badiarogatise agbarasa ramukporo?

¹⁶ Ho diakumba watadu kumbakudee aonga ni kungba ní, si afunga undo te, ono si naimisa boro aimisa. Anga pa onga boro kungba gani badiarogatise nidu ti aregbo dunduko nga mbusa du ní afuhe funi te, si rengbe arengba kadu nisangbana gu bakere gberarago gbiati zerakpotoseyo du ní nani. Sidu, onga kungba boro naziga kina we ti gu kpakarapai duho, na ka si arengbanga ka mbakada gupai re wagu tooni ya. A wa kura diakumba sa agumbaha ki yaa, “ho ani ningba ni kuba rani berewe kini fura dagbarani, ani naambakadanga gu kpakarapai re te.”

17. Ginipai agu aKristano nambu be gu kpakaraapai nga ga arogotise narengbe ka mangaha?

¹⁷ Ho du kpakarapai ni dagba arogotise, gene ho ka mbakadaha niwiriipo te. Asanza 15:22 nayaa: “Yo adu nga rugapai ni ya, apai yo na kina gberarago, ono bambiko rimbasa aboro rondo apai ni nyakasinyakasi he wenengai.” Si naida oni sungu sande na gaoni badiarogatise ka mbakada gupai re. Si naida gupai nirengo nga oni degeturoni na wene ngbaduseyo ka gia gupai ní nika gumbaha. Ka oni arengbanga ka mbakada gupai re ya, si naida oni sana agu abaakumba du rogo gu dungurati nga ga aKristano tipa undo. I na inohe nga ga Ziazia Kekeapai na ki ima ino mangasunge a na gu bangua arugute du rogoho. Ngbatunga agu akumba re “wa kina bagbuko be yuge, ni okooko ba be gugugu yuge.”​—Yesaya 32:2.

Diabe Gumba Gbegberẽ Fugo

18. Gini sota na pai ringbisiyó paha rogo ARomo 7:18-23?

¹⁸ Tipa ka ruga mirãrani, si naida ani sota asota. Kinawo duhe a tipa ruga gaani mangaapai. Gu mokedi nangia Pauro asakipai tipa agu akpakarapai nagbia ko ki yaa: “Mi ini ya rogo re yo nga borose ka wene he nye nga yo te, bambiko kpi nyemu he du na mi sa, ono manga gu pai ngba angba adu nga ya. Bambiko gu wene he mi akpi nyemu he mi amanga nga ha te ono gu gbegberẽpai mi akpi nga nyemu he ya si mi amanga. Ono gu pai mi akpi nga nyemu he ya, ka mi amanga ha, a nga mi ka amanga ha berewe te, kina ingapai nye kpotore yo. Mi bi rugute tie ya wa mi nikpi nyemu manga wenepai, gbegberẽpai nimbedi na mi.” Mbiko “gu rugute nga ga ingapai du rogo [aparani] yo,” ani rengbe arengba ka inga mangasunge na mirãrani gbiati gu kura abarapa rani. (ARomo 7:18-23) Ono tie, si naida ani dibe gupai re, mbiko gu undohe nga ga Mbori.

19, 20. Wai rengbe ga Yesu kpiapai ka undo akumbakuadee na dereakumba i rugu mirãyo?

¹⁹ Ba ho tipa gumba gbegberẽ fugo rogo gu pagume duna nyemuse gbiati irisa rogoho te. Oni berẽnga pa gu kpiapai Yesu amoihe rogo gi bangiriba re. Yesu anaagumbanga afugo sengahe fu gako abawiriki te. Zavura rogo gu yangara yuru ko adu auru kpotosende, ho gako amokedi aatikango ni dagbayo ka ino da nga bakumbayo, gi Wiri Mbori re aazinganga kutiyo te. (Ruka 22:24-27) Ziazia Kekeapai naruga akumbakuadee kini yaa: “Akumba, oni kpí nyemu adiaroni, a wa Kristo akpi nyemu kanisa a, ki fu tiko tipa ha.”​—AEfeso 5:25.

²⁰ Na ginipai tigaha si aida gu dee nga diakumba mangihe? Ziazia Kekeapai nayaa: “Dia boro nigunde agunde ti kumbani.” (AEfeso 5:33) Ya mo gu dee nagunde ti kumbaari, ri rengbe ka sumbo kuriko, na kini gumba afugo sengahe fuko? Pauro akepai ki yaa: “Mi nakpi nyemu oni ini he ya, ri akumba dunduko nga Kristo; ri de ki ngia kumba; ri Kristo ki ngia Mbori.” (1 AKorindo 11:3) Si naida dereakumba ra fu akumbaayo, nga agu aboro du kuriyo, a wa ra Kristo kutiibe Mbori, nga gu boro du kuriko. (AKorosaio 3:18) Wa vura duhe nga kpakpa boro arengbanga ka mangapai wa Yesu teketeke te, pa ‘peka fuoko’ nika undo akumbakuadee na dereakumba i mbu gumba gbegberẽ afugo.​—1 Petero 2:21.

Ginipai Wiriki Oni He?

• Wai rengbe nvurãnvurã mirãse ka gbarasa gu ramukporo nga ga arogotise?

• Tipagine duhe ti ni nikpakarapai ka ruga mirãse?

• Gine naundo rani ani ne gumba gbegberẽ afugo?

• Ginipai si aida oni mangihe ho du kpakarapai ni rogo gaoni ramukporo nga ga rogatise?