‘Mo Ningí Na De Parangaro’

‘Mo ningí na de parangaro. Ako wire, tipagine ka mo akpi nyemu kungba dee ti ni?’​—ASANZA 5:18, 20.

1, 2. Tipagine rengbe ani ka ya ti ni wee gu nyemuse du dagba kumba na diako, si na maku riihe?

ZIAZIA KEKEAPAI nafura tipa kodaba dagba kumba na dee zanga bakpe ti ni. Rogo Asanza 5:18, 19, ani nageda gupai yo nga: ‘Ga gugaabi dú na maku, mo ningí na de parangaro, ri wa gu ngbiimo du niwene ru nibawene nara. Gari nyemuse ki rengbe foro wa rago agira; mo nikpí akpi be gari nyemuse na uru dunduko.’

² Gu fugo keyó ho ane nga “gugaabi,” si nayugopa guhe ninaazeresa nyemu kodaba watadu ninaambiisa nyemu kodaba. Si na maku mbiko gu nyemuse du dagba arogotise, nga gu nasa ngbarago tiyó, ga Mbori gamahe du ngaha. Sidu tie, si naida gi ngbatunga nyemuse re du kina dagba arogotise sa. Sidu, Bakindo Soromo, nga guko nake Asanza, ko asanahe ka sa arogotise i berẽ wenengai. Ko ayaa: “Ako wire, tipagine ka mo akpi nyemu kungba de ti ni, ki nidungo kungba boro kuti ngbaduro?”​—Asanza 5:20.

3. (a) Gini gbegberẽpai duho nirengo namanga dungu arogatise? (b) Mbori nabi bäri wai?

³ Ti regbo pumbo diadee, kumba na dee namanga mozunga kaa kpinyemu tiyó dagbayo na ka guni aguaringa ka ndu ka kodaba na kura boro berewe ya. Wa vura duhe wo, badungu arogatise aima gburuwa mbiko bäri. Nirengo, fuo agu awisigopai i amangihe bara 25, kura nawisigipai sa adigisipai ki yawee “25 rii kama nga ga bange dereakumba naima sungo na kura akumba, na 44 rii kama nga ga bange akumbakuadee naima sungo na kura adee.” Gu mokedi nangia Pauro ayaa: “Ka i nángi nga roni ya; watadu airameteka, na airisikpiahe, na airabari, na azapu tiyo na akumba, . . . i adía nga kumbo ga Mbori ngbi te.” (1 AKorindo 6:9, 10) Kango tipa gipai re wagu tooni te. Bäri nga kere ingaapai bangiri Mbori, na si aidanga ndikidi irisimbori mbu gani badiarogatise kinaho ka ndu ka kodaba na kura boro te. Gine nika sa gupai nga “rogatise du ni irisiirisi pai dagba roni dunduko, na barame ka si du nga na birikobiriko pai ti ni ya”?​—AEbere 13:4.

Oni Duna Rubangirise ti gu Ngbaduseyo Nga Iranangahe

4. Gine nga bete agu agene rengbe gu Kristano naima manga rogatise ka rimiso tini ngbaha kurogo nyemuse na gu boro angianga gani badiarogatise ya zanga ní rugutini nani?

⁴ Rogo gi zegino gbegberẽ mangaapai amaapai rogoho kina kumbatayo re, badungu aboro ‘bangiriyo nahiki na pa bäri, ka i arengbanga ka ongoda be ingaapai ya.’ (2 Petero 2:14) I taino aino kini yugu nyemu kodaba fu gu boro angianga diani watadu kumbaani ya. Rogo kura aringara, badungu adee aima zio sunge-marã rogo gu basunge du akumba rogoho, na gu kodatise na akumba re ki kuru nibawene ba tipa sonosa gu nyemuse arunga ya. Berewe, agu abangiriba nga ga Internet i ambakadihe tipa boro naafura na kura aboro rogoho, zavura aguyó ní ainongo yó ya, si sa gupai nga aboro zi dawedawe ngbanyaa na akurayo, zavura aguyo nga aboro-zee vurũ. Badungu arogotise nati kurogo gu gbina re ka i aruganga tiyó nani ya.

5, 6. Wai kura Kristano sa ambedi ka ti kurogo ingapai, na ginipai ani awirikaha ti gipai namangi ri re?

⁵ Oni bingo wai gu Kristano ani ka yamba ri nga Mary arimisi tiri kurogo gu mangaapai nambedi ka sa ri ri mangi wasiwasi kodaba. Kumbaari naangianga Dezire Yekova ya, ko aadunga na nyemuse koyo du gako aborokporo ni gbe te. Mary natingidapa gu regbo fuo bete agarã kusayo ri agbia gu kumba naamangasunge sa na kumbaari. Gu kumba re angia bawene sino boro, na ti kura regbo kusa, ko ayugu gupai nga ko aduna nyemu gu pambori Mary adu rogoho, nga ga aDezire Yekova. Ri nayaa: “Ko adu nibawene sino boro, kidu kia ti kumbaami.” Fuo regbo ngbutuko, Mary arimi kurogo nyemuse na gu kumba re. Ri aberẽ ki yaa: “Mi amanganga bäri te, na gu kumba re na nyemu Ziazia Kekeapai tiko nikerehe. Si aidanga mi gbarasipa gaani ngbanyaa dagbarani naako te, mo ini wari mi rengbe ka undo ko ko ki ini rengo.”

⁶ Mbata gari nyemuse nika da naari ti manga bäri, ri arugu tiri na gu pa mungo ri aamangaha re. (AGaratio 5:19-21; AEfeso 4:19) Sangbakpotoriyo atona mangasunge berewe, na ri ki tona ka ruga gupai re. Gipai namangi tipa Mary re nayugo gupai furani nga, “kpotoboro yo nangi ahe ki susi ahe dunduko, si na kere kaza.” (Yeremaya 17:9) Ziazia Kekeapai nazungodi rani kini yaa: “Mo nibánda kpotoro yo ngangarã.” (Asanza 4:23) Wai rengbe ani ka mangaha wo?

‘Ngangarã Boro Nagbu be Kerepai’

7. Ho ani aundo gu boro ni duna tagbagapai dagbani na gani badiarogatise, gini arugute du rogo Ziazia Kekeapai si aida ani pekefuo ho?

⁷ Gu mokedi nangia Pauro akepai ki yaa: “Gu ni naberã ha ya ni ru, ni bánda tini, ni ka ti.” (1 AKorindo 10:12) Na Asanza 22:3 nayaa: “Ngangarã boro nabi kere pai, ki gbu.” Kuba gupai nga kaa kido kuti tise, kini bere gupai nga, ‘Pai ho nika manga re te,’ si naida oni makia wai rengbe kura apai ka ndu na oni sa kpakaraapai. Nikpiapai, ka oni dunga nigu bangisa boro kura boro nikaa vovota gu wiri tagbagaapai du dagbani na gani badiarogatise furoni ya, nga guni angianga kumba wa oni ya watadu angianga dee wa oni ya. (Asanza 11:14) Oni gumbaha fu gu boro re ki yawee gupai ngba gbe nga, agu apai du dagba arogotise, si naida i pekehe kina dagbayo, watadu na gu Kristano naima nyaka nga kumba wa ní watadu nga dee wa ní, nga guni rengbe ka mbakada gayó ramukporo, watadu ní rengbe ka gumbaha fu abaakumba. (Tito 2:3, 4) Agu abaakumba du rogo agu adungurati nga ga aDezire Yekova namaa wene kpiapai rogo gi bangiriba re. Ho bakumba aida ni ka fura na gu Kristano nga dee ka kura boro agianga gupai ko agumbaha ya, ko rengbe ka mangaha wo rogo gu rago aboro nikaa biyo abi rogoho, wa gu nga Bambu Kindo yo.

8. Wai si aida boro duna rugatise basunge yo?

⁸ Ho du oni ni basunge yo watadu rogo kura ba, oni duna rugatise ti gupai rengbe ka sa roni oni zi dawedawe bakure na gu boro angianga kumba wa oni watadu dee wa oni ya. Nikpiapai, pa dia oni bete regbo fuo nyasa sunge kaa mangasunge mbembedii na gu boro angianga kumba wa oni ya watadu angianga dee wa oni ya, si rengbe kadu ni asada furoni. Nidu oni nigu kumba naima diadee watadu gu dee naima dia kumba, si naida oni gumbaha ningbaroni na rogo gaoni sino mangaapai ya oni aidanga ka rimo kurogo nyemuse na kura boro te. Nidu oni nigu boro duna sinombori, si aidanga oni zingisi nyemuse ti kura aboro niba oni agu abuga nga ga nyemu kodaba te, watadu nivoda oni agu arokoo nga ga enda, na agu nagbida boro agbida te. (1 Timoteo 4:8; 6:11; 1 Petero 3:3, 4) Pa maa oni sura diaroni watadu kumbaaroni gbiati awironi rii gaoni mbisa basunge yo nikaa tingida roni gbiati aboro naapa gini ngbatunga boro nga oni gbiati gupai nyakipaha bangironi. Ka oni mbunga gene wagu tooni fu gu zorã-ngbaayo nga ga kura boro si rimisi nyemuse kurogo roni yo ya.​—Eyobo 31:1.

“Mo Niráki na Diaro na Ngbarago Mo Akpi Nyemu Ri”

9. Gini apai namanga nizungudizungudihe rengbe ka sa vovo nyemuse si banga dagba kumba na dee?

⁹ Anga pa banda ngbaduseyo nayugopa kina ne agu apai rengbe ka sa boro nimangi ingapai te. Pa yugo kumbakudee watadu diakumba nyemuse fu gu boro angianga gani badiarogatise ya nayugo gupai nga, dia gi kumba mere kusayo re watadu kumbaku gi dee mere kusayo re amaanga berãni tipa agu azingo nga ga gi gani badiarogatise nata kuari re te. Si rengbe kadu nga kumba naamanga berãko tipa gu weneapai diako namangaha fuko te, watadu diakumba naabisirapa kumbaari abisira nitorotiri. Nikina ipo, ní kini koto bara kura boro basunge yo watadu rogo gu dungurati nga ga aKristano, nga guni si awiraha wa ní na kina boro gu wene asino tini adunga ti gani badiarogatise ya. Nikina ipo, i kini zi dawedawe vovo bakure na gu boro re, na si kidu nikpakarapai tipa ka mbu gu bakure re. Agi apai namanga nizungudizungudihe re nayugo padu gu fugo Ziazia Kekeapai niruruhe nayaa: “Boro du ni asadiasadi ni, ho gu nyemuhe ata gbe ni ni nga ga borose ku sa yo, ki ninangi ni.”​—Yakoba 1:14.

10. Wai rengbe kumba na diako ka nyakasa gayó nyemuse?

¹⁰ Kuba gupai nga akumbakuadee na dereakumba kuru ku zagiyo ka mbiisa gu nyemupai du tiyó, singia tipa ka gbia nyemuse, ka sungo na kura kumba watadu dee, watadu tipa ka gbia undo ho du yó ni ngba kpakarapai, si naida i asaditiyo ka nyakasa gu nyemuse du dagbayo na gayó badiarogatise. Fuo gure, ka kina ginipai vura kaa manga amanga vurũ, si naida i naadia regbo ka sungo sa, na guni kidu mbembedii koyo du kurani ni. Oni berẽkurii gupai nasa roni oni kpinyemu tironi ho oni aini tironi aino ni ti tonatonaha. Oni asadi kadu na kina gu bangisa nyemuse oni adu nani tipa gu boro oni arogo tironi nani re. Oni berẽpa gu wene aregbo oni anaadiaha na gu boro re sa, ho nyemuse atona atona ni dagbaroni. Oni kpari fu Mbori tipa gupai re. Gu bake apapara Atambuahe nangia Davide akpari fu Yekova ki yaa: “Ako Mbori, mo fú gigiri kpoto yo ku rogo re yo, ki mbakadi torore berewe ku rogo re yo ni ruru he nyanyaki.” (Atambuahe 51:10) Oni diberã ka ‘raka na diaroni na ngbarago nga guri oni akpi nyemu ri, rogo agu arame dunduko nga ga ga kungba pa ungaroni Mbori afuhe furoni tii uru no.’​—Batungusipai 9:9.

11. Ginipai inohe, tatamana, gbiati rugatinapai amangaha rogo nyakasa gu nyemuse nga ga arogotise?

¹¹ Gupai si aidanga ani bihe na taatapaha rogo nyakasa gu nyemuse nga ga arogotise ya, si nga, wai kiipa inohe, tatamana, gbiati rugatinapai. Asanza 24:3, 4 nayaa: “Boro nidua bambu be tatamana, ni ki nyakasi he be rugatinapai; be inahe ni nihisi avuru bambu yo ti ni, na kikiipa wene ahe dunduko ngba angba nga ga aũkumuko.” Bete gu kikiipa ahe nahiiso gu vurubambu duna ngbarago, si nga agu asino duwa nyemuse, ranigose, gunde ti Mbori, na idapase. Pa gbia boro agi asino re nahõ gupai nga ní duna inohe tipa Mbori. Sidu, si naida arogotise naawisigo Ziazia Kekeapai wenengai. Na wai tigaha nyakipa tatamana na rugatinapai? Tipa ka diabe agu akpakarapai namanga na aʹuru dunduko re, si naida boro duna tatamana, nga ka rengba tipa ka mangasunge na gu inohe nga ga Ziazia Kekeapai. Gu boro duna rugatinapai rengbe ka ino agu aberã nga ga diani watadu kumbaani, gbiati wai du kpotoni. (Asanza 20:5) Yekova aya rogo Soromo yo wee: “Ako wire, mo nidége turo sa gi tatamana, mo niyé turo sa gi rugatinapai.”​—Asanza 5:1.

Ho Du ‘Fudifudipai’ Ni

12. Tipagine si airiwonga ti ni ka ino gupai nga arogotise nagbiatiyo agbia na fudifudiapai ya?

¹² Anga ramukporo ho du niwenehe nyasi koyo dunduko te. Ziazia Kekeapai nape gupai a ngawee akumbakuadee na dereakumba, “pai afúda boroyo afuda.” (1 AKorindo 7:28) Bakabangirise, kaza, rungosiro, na kura apai rengbe arengba ka ye na kpakarapai kurogo gu ramukporo nga ga arogotise. Sidu tie, ho fudifudipai akura ni, si naida oni gbata gene wadu oni ue re tipa ka mbakada gupai re, wadu oni ni agu arogotise naida ka sa ngbarago ti Yekova.

13. Gini bangiriaba rengbe kumbakudee gbiati diakumba ka wisigo tiyó rogoho?

¹³ Na ginipai ka mangi ka si du nga arogotise rogo fudifudiapai mbiko guni sa namanga kurani ngba gu gene asanga ngbarago tiní ya? Si naida asadatise tipa ka mbakada gupai re. Nikpiapai, si rengbe kadu nga gbegberẽ fugo watadu afugo sengahe ima rimo yee kurogo gaoni ramukporo, na si ki sa tihe nisino roni. (Asanza 12:18) A wa ani afura tipaha rogo gu papara kekeapai nadumbata fu gere, gipai re rengbe ka ye na gbegberẽ sangbanaha. Sanza sa rogo Ziazia Kekeapai nayaa: “Gu pai ngba ki susi nga sunga rogo ngbi ngume ti sunga na de sakapai nga gandaragandara de.” (Asanza 21:19) Kangia diakumba du nga oni du rogo ngbatungapai wa gure, oni sananga tironi ki yaa: ‘Ya mo asino re du nasaha nikpakarapai fu kumbaami ka sungo na mi kporo?’ Ziazia Kekeapai naya fu akumbakuadee wee: “Oni nikpí nyemu adiaroni ka ngbaduroni ími nga fu yo ya.” (AKorosaio 3:19) Kangia kumbakudee nga oni, oni sananga tironi ki yaa: ‘Ya mo pa sungo mi na diare ngba gu gene asanga ngbarago tiri ya, si du nasa gupai nga ri ndu ka gbata wasa rogo kura rago?’ Rengo ngaha nga, ka kina ginipai vura kaa manga amanga vurũ, si aidanga kumbakudee ndu ka sungo na kura dee watadu diakumba ndu ka sungo na kura kumba te. Wa vura duhe wo, kangia ngbatungapai wa gure gu duho dagba kumba na diako, si naida i sungu ka fura riipaha zanga oka pai ku ngbaduseyo.

14, 15. Tipagine adunga pa sungo na kura kumba watadu dee ti ni nigupai nambakada gu kpakaraapai du dagba arogotise ya?

¹⁴ Anga pa gbata boro wasa rogo nyemuse yo na gu boro angianga gani badiarogatise ya nga gene tipa ka mbakada gu fudifudiapai du dagba arogotise te. Ngbatunga gu nyemuse re rengbe kada ti ginipai? Ya mo si rengbe ka ye na vovo rogatise nga gu nikadu nibawenehe kisusi bambataha? Kura aboro rengbe ka berãha wo. I rengbe ka nyakasa gupai nga: ‘Gi boro re na kina boro agu sino tiní mi aida gimi badiarogatise du nani.’ Ono ngbatunga gu berãpai re nga kina kungbo ziree gbua, bambiko agu aboro dunduko rengbe ka mbu gayó badiarogatise, watadu rengbe ka ngarasa roni oni mbu diaroni watadu kumbaaroni, ní abingo rogatise niziazia he wagu tooni te. Anga ruru berã ngaha ka maabangirise ya ngbatunga gu rogatise re nika ngba kisusi gu bambataha te.

¹⁵ Mary, ani nifura tipa ri mbata re, ri aberẽ wenengai tipa agu apai rengbe ka manga nisangbana gari mangaapai, kodihe na gupai nga ri zanga ga Mbori weneringise watadu ri sa kura boro ní zangaha. (AGaratio 6:7) Ri nayaa: ‘Wa mi atona ka wisigo agu apai nadu kpotore yo tipa gu kumba naamangasunge na kumbaami re, mi atingidi gupai nga, ka singia mamu ho tipa gi kumba re ini rengo, mi nagbarasapaha agbarasa. Pa manga mi irairapai arengbe kadu na sangbana kurii agu aboro dunduko si akoda yo na si ki sa gupai a nga kura aboro koto.’​—2 AKorindo 6:3.

Bakere Ndupai Tipa Soga Wasiro

16. Gine nga bete agu apai namanga nisangbana wasiwasi kodaba?

¹⁶ Ziazia Kekeapai nazahe kini yaa: “Fugo ku ngba kungba de nayuro wa nzeme anyege, fugori ki zerenge ki susi nzeme; ono ti digida gari pai si du ni nirãnirã ha wa hihii ngua, ki du ni tĩtĩ he wa baso du na rindihe ue.” (Asanza 5:3, 4) Agu apai namanga kusa nisangbana wasiro, si niʹiigirãha, na si rengbe arengba a ka ye na kpio. Si nakoda fudifudi sangbakpotoseyo, agu akaza boro adiaha rogo kodaba, na gu boro mangi gu ngbatungapai re, gani badiarogatise nadu na bakere gberarago ka ní arengbanga ka wasa ya. Nirengo, agi apai re nga wene ndupai tipa boro he gupai nika ndu nani sa iraira kodaba.

17. Gine nga gu bakere ndupai si aidanga ti ni kumbakudee ndu fuo kura dee, watadu diakumba ndu fuo kura kumba ya?

¹⁷ Gu bangua ndupai si aidanga kumbakudee ndu ti ni fuo kura dee ya, watadu diakumba ndu fuo kura kumba ya, si nga, Yekova, nga Baenge pa rogatise, nga guko namoi gupai nga kumba naakodaba na diako, ko aidanga nani te. Rogo gu nebi nangia Maraki, Mbori ayaa: “Mi ambéda . . . koyo du oni ni tipa sarangbanga; mi ki du ni ipiipi dezire kuti . . . airabari.” (Maraki 3:5) Nibi gupai Yekova abihe, Asanza 5:21 nayaa: “Ga boro pai dũ si kina ku bangiri Yekova, ko nakparia pa gani apai dunduko.” Ii, “apai dunduko du ni kundirihe ni zaza ha bangiri gu ko ani ka mbakada gaani apai fu ko.” (AEbere 4:13) Sidu tie, gu bakere ndupai si aida boro sogo bäri ti ni, si nga, pa ruga ní tiní na gupai nga ka pai vura du nigbugbuhe wai vurũ, na ka asangbanaha vura du nitoonihe wai vurũ, angbatunga wasiwasi kodaba ngba arikoho dunduko nagberesa gaani pagume agberesa na Yekova.

18, 19. Ginipai ani awirikaha ti gupai nadu tipa Yosefa na dia Potifaro?

¹⁸ Gu kpiapai nga ga Yosefa, wiri gu nyanyakipa bakumba nangia Yakobo, si nayugo gupai nga nyemu du boro na ngbanyaa dagbani na Mbori nga bakere ndupai. Ho Yosefa angba ni bangiri Potifaro, nga gu banyaki naamangasunge rogo gu biroo nangia ga Faro, ko amoi ko ko niingere kurii gako kporo dunduko. “Yosefa adu adu mbuyumbuyu, ni betedi boro,” na dia Potifaro ki kparia gipai re a. Ri aazomia Yosefa na aʹuru dunduko ko sungu naari, ono ka ko aidanga na gari pai ya. Gine nasa Yosefa ko dibe gu gari sosodahe re? Ziazia Kekeapai nagumba nduhe furani kini yaa: “Ko ki ka aka, ki ya fu dia bairako, ‘Mo ngére, bairare aberã nga pa agu ahe du dimo yo du mi ni te, . . . a nga he sa ko aka na ni be re te ono kina ro, bambiko mo nga diako; waĩ tie ka mi mangi gi bakere gbigbitapai re, ki ingi pai kuti Mbori?’ ”​—Bambata Pai 39:1-12.

¹⁹ Gi bakuparanga nangia Yosefa re abanda tiko ti wasiro niká ko ka sungo na diakumba. Asanza 5:15 nagumbapai fu akumbakuadee kini yaa: “Mo mbíri ime kina rogo ga due ime, na gu ime nafu rogo ga guga.” Oni bandatironi ti rimisotise kurogo nyemuse zanga oni inihe na gu boro angianga gaoni badiarogatise ya. Oni mangi asadatise ka nyakasa gaoni nyemuse nga ga rogatise, na kini asadi ka mbakada gu wiri fudifudiapai dunduko rengbe ka kura. Ka kina ginipai vura manga amanga vurũ, si naida ‘mo ningí na de parangaro.’​—Asanza 5:18.

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 12]

Si nafu kina gberarago nga, basunge rengbe arengba kadu nibawene ba tipa sonosa gu nyemuse arunga ya

Ginipai Wiriki Oni He?

• Wai rengbe Kristano ka rimiso tiní kurogo nyemuse zanga ní rugutini nani?

• Gini arugute rengbe ka undo boro ní ne rimiso tiní kurogo nyemuse na gu boro angianga gani badiarogatise ya?

• Ho fudifudipai nakuru ni dagba arogotise, ginipai si aida i mangihe?

• Gine nga gu bakere ndupai si aidanga kumbakudee ndu ti ni fuo kura dee, watadu diakumba ndu fuo kura kumba ya?