Yekova Nafu Tambuahe Afu Fu Aboro
“Mbori ni iraira ko te. Bangiriko ago nga ti gaoni sunge te, na ti gu nyemuse oni ayugu ti rimoko.”—AEBERE 6:10.
1. Wai Yekova ayugu gako tambuahe tipa gu boro Moaba nangia Ruta?
YEKOVA nabi gu asaditise na nyanyakipaha gbe agu aboro amangaha nagbata gene nzunzu ka manga gupai ko akpinyemuhe, na ko nafu mosoro afu fuyó nibakerehe gbe. (AEbere 11:6) Gu ruru kumba nangia Boaza aima rugatiko naapa gi bawene sino Yekova re. Bambiko gu boro Moaba nangia Ruta, nga guri nangere wenengai fuo gu dekurugbo nangia na-kumbaari, ko aya furi wee: “Yekova tumo pa gu sunge mangi mo, Yekova . . . fu mosoro foro rengbe arengba!” (Ruta 2:12) Ya mo Mbori afu maku fu Ruta? Nirengo, ko aima fu maku furi! Si wo mbiko gu pangbangaa du tipa ri, si nikekehe rogo Ziazia Kekeapai! Kurigure, Boaza adi ri nidiako na ri kingia tita Bakindo Davide gbiati Yesu Kristo. (Ruta 4:13, 17; Matayo 1:5, 6, 16) Gi kpiapai re gbua nga gu sa dagba gu badungu apai du rogo Ziazia Kekeapai nayugo gupai nga Yekova nafu mosoro afu fu gako amoyambu tipa gayo sunge.
2, 3. (a) Gine nasa ga Yekova yugo tambuahe si du niʹiiriwoho? (b) Tipagine rengbe Yekova arengba ti ni ka yugo gako tambuahe? Oni yugunga ha na kpiapai.
2 Yekova rengbe ka bihe niʹirairapai ka ko ayugongo gako tambuahe ya. AEbere 6:10 nayaa: “Mbori ni iraira ko te. Bangiriko ago nga ti gaoni sunge te, na ti gu nyemuse oni ayugu ti rimoko, na ti gu pai oni amangi fu gako aboro, a wa oni namanga pa yo awere kindi.” Gupai nasa gi fugo re si du niʹiiriwoho nga Mbori nayugo gako tambuahe fu agu aboro fuu tiyó fuko, wa vura duhe vurũ nga i nga aboro ingapai na i nati ati budungu ti gako taarimo.—ARomo 3:23.
3 Mbiko gu zangarengba du ani nani, ani rengbe ka bihe nga gu gaani asunge nga ga sinombori, kiingo paha te, na Mbori arengbanga ka fu maku furani tipaha te. Ono tie, Yekova ima rugatiko wenengai na ndu gupai ani amangasunge ti ni fuko, na ko ima ino agu apai a du tipa rani. Sidu, gu sunge ani amangaha fuko na kpotoraniyo dũ, ko nabihe abi na kikiipaha. (Matayo 22:37) Ani yugungo ho na kpiapai: Naagude yego atiyo na bakere mbugo ki sungu sande kini kpari gari rungo na kini ako ka boro nidunga ho ka ye na zezere ime furi ri mbirihe. Gu tooni wiiri garãri atadanga ti bisue ya, ri tuka kubaya ki ndu ka ye na zezere ime furi zanga i kedi ri akeda. Ome gu kubaya re na gu ime du rogoho, si ima susa ome gi gude re. Ono wa vura duhe wo, ri asadi tiri ki ndu nani fu nari. Wa duhe nga gi gude re atasonanga ki da ba fu ime fu aboro nzunzu te, rago ima ngba ti nari na gipai mangi ri he re. Sidu, nari nayugo gari ngbarago na tambuahe kini yaa: ‘Tambuahe wiree! Wa ngbaa vungu a gbe. Mbori fu maku foro mo ki batika bambata wiro nga kina degude.’
4, 5. Wai Yesu awiriki Yekova rogo fu tambuahe yo?
4 Wa duhe nga Yekova ima rugatiko na ndu gupai ani amangasunge ti ni fuko gbiati agu apai arengbanga omerani nani ya, ho ani amangasunge ni fuko na ngbaduraniyo dunduko, singia ani mangihe niumbaha watadu nibakerehe, ko nabihe abi na kikiipaha. Rogo gi bangiriba re, Yesu ayugu kina boro kpia bako nzunzu. Oni tingidinga gu pangbangaa du tipa gu dekurugbo nafu wiri tooni gamahe. Gu pangbangaa re nayaa: “Yesu ki ngere, ki bi aboro kumuko i nabafu gayo gamahe ku rogo gu ba i anatumo na marã ku rogo. Ko ki bi rungorungo dekurugbo ri niba rukutu marã sirigi ue koyo. Ko ki ya, ‘Mi nagumba ha fu roni ni rengo, gi rungorungo dekurugbo re ri ba ra kii ti ga agu yo dunduko; bambiko agi yo dunduko nibafu ra ni dungu ra re i nibafu ra ku dagba gamahe yo wa kumuko yo akumuko; ono ri niba ra dunduko a wa ami adu be ri ni gari zingo.’”—Ruka 21:1-4.
5 Ii, wa duhe nga Yesu aima ino gupai nga dekurugbo du nangia gi dee re, na ri adu nirungorungo ri, ko abi gu tooni gamahe ri abaha re na kikiipaha, na ko aduna bakere tambuahe tipaha. Kina gu bangisapai re a du tipa Yekova. (Yoane 14:9) Anga si nipa ngarasaro ka ino gupai nga ka kina gini apai vura du tipa roni vurũ, oni rengbe arengba ka ngba bangiri Mbori na bangiri Wiriko tee?
Yekova Afu Maku fu Boro Etiopia
6, 7. Tipagine Yekova ayugu gako tambuahe ti ni koyo du Ebede-mereke ni, na wai ko amangihe?
6 Agu agopai nayugo gupai nga Yekova nafu tambuahe afu fu agu aboro namanga gako pai, si nibadunguhe rogo Ziazia Kekeapai. Oni bingo wai ko amangipai na gu boro Etiopia nanaagunde tiko rimoko angia Ebede-mereke, nga guko naaraka ti regbo gu nebi nangia Yeremaya, na ko angia moyambu rogo gu kporo nangia ga gu gbegberẽ Bakindo aYuda rimoko angia Zedekiya. Ebede-mereke aini gupai nga agu awiri bakindo nadu Yuda yo asaringbangaa niʹirairaha kuti gu nebi nangia Yeremaya ki ya ko angia basamungu, na i ki ba ko kurogo due ime ko kpi yo be gomoro. (Yeremaya 38:1-7) Fuo ruga Ebede-mereke tiko na gupai nga aboro aasoga Yeremaya asoga nikerehe mbiko gu pangbangaa ko aatungusaha, ko amoi gako raka ngbapai ka ndu ka zungodi tiko fu bakindo tipa Yeremaya. Gu boro Etiopia re afura ningara fu Bakindo ki yaa: “Gi gbia nga bakindo, agi aboro re mangi kina gbigbitapai rogo gu pai mangi yo dunduko ti Yeremaya nga nebi ni ba ko ku due ime yo; ko akpí yo be gomoro.” Bakindo azinahe fu Ebede-mereke ko ki rogodi akumba fuoko 30 ki ndu ki batasi gi ga Mbori nebi re.—Yeremaya 38:8-13.
7 Yekova abi gupai nga Ebede-mereke amangipai niʹidapase, nga gu nasako ka ko gundenga wagu tooni ya. Were, Yekova ayugu gako tambuahe ki ya fu Ebede-mereke kungba Yeremaya wee: “Mo ngére, mi adígisa gimi apai kuti gi bakporo re ni gbigbitapai ono ni wenepai te . . . mi abátasa ro ti gu rago re, . . . ka mi afu nga ro ku be agu aboro mo agunde beyo ya. Bambiko mi abátasa ro ni rengo, . . . mo adú na ungaro wa mosoro nga ga sovura, bambiko mo nakida kuti re.” (Yeremaya 39:16-18) Ii, Yekova abatasi Ebede-mereke na Yeremaya a be gu gbegberẽ awiri bakindo nangia ga Yuda yo na ko ki batasi yó a ti gu regbo aBabero agburuwa Yerusarema. Atambuahe 97:10 nayaa: “[Yekova] nabanda mbisimo gako ziazia aboro; ko ninabatasa yo be gbegberẽ aboro.”
“Gu Bamo Nabi Pai Rogo Gbuko Ko Nikafu Mosoro Foro”
8, 9. A wa Yesu amangihe, gini ngbatunga akpee Mbori abihe na kikiipaha?
8 Gu kura gopai berewe nayugo gupai nga Yekova nabi gu gaani mangaapai nga ga sinombori na kikiipaha, ani nabihe rogo gupai Ziazia Kekeapai agumbaha tipa kparakpee. Tatamanatatamana kumba sa abi gupai nga: “Ga ruru boro kparakpe ngba ti [Mbori].” (Asanza 15:8) Ti rago Yesu, badungu abarumbatayo rogo pambori anaakpara gbaiga, angianga mbiko ndikidi idapase ya, ono tipa aboro biyo nani. Yesu ayaa: “I ima dia gayo mosoro.” Ko arugu apefuoko ki yaa: “Ho mo ka kpara ni, mo rimi ku dimo yo, fuo kisa mo ngbadimo, mo ki kpari fu gu Bamo du rogo gbuko yo, gu Bamo nabi pai rogo gbuko ko nikafu mosoro foro.”—Matayo 6:5, 6.
9 Nirengo, Yesu aabisiranga pa kparakpee dagba aboro te, bambiko kina boro ko nitiko anaakparakpee akpara dagba aboro ti kura aregbo. (Ruka 9:16) Ho ani akpara ni fu Yekova na wene ngbaduraniyo, angianga na gu berã nga ka gbeberã aboro fuo rani ya, Yekova nabihe na kikiipaha gbe. Nirengo, agu akpee ani afuhe nisarani, si nayugopa gaani bakere nyemuse nzunzu tipa Mbori na gaani kido kutiko. Si du si airiwongo ti ni ya nga Yesu anaagbata agu arago aboro anaadunga rogoho ya tipa ka kpara fu Mbori. Ti kura regbo, ko amangihe wo “pamanangba wiso.” Ti kura regbo berewe, ko ‘akpara nisako ka ndu kurii bagangara yo ka kpara yo.’ Na mbata fu ko sia gu gako amokedi naanidu 12, ko akpari nigu yuru re sasasa.—Marako 1:35; Matayo 14:23; Ruka 6:12, 13.
10. Ho gaani akpee ayugo agu apai ni du ngbaduraniyo, gine rengbe ani kadu naa kido tipaha?
10 Oni berẽnga pa wai Yekova avura degatuko wenengai sa agu akpee wiriko afuhe fuko re! Nirengo, ti kura aregbo, Yesu anaakpara “na asarawati na nyanyaki akpe du na aume fu gu ko rengbe na batasa ko be kpio, fuo gia yo pako bambiko gako gunde ti Mbori.” (AEbere 5:7; Ruka 22:41-44) Ho gaani akpee ayugo agu apai ni du ngbaduraniyo wa gure, ani rengbe kadu naa kido nga gu Barani du ngbangbaturũ yo nadegatuko adega wenengai ka giaha na kini bihe na kikiipaha. Ii, “Yekova du mbembedi na agu yo . . . dunduko ninakpara fu ko ni rengo.”—Atambuahe 145:18.
11. Wai Yekova abi gupai ani amangaha ho du ani ni nisarani?
11 Ka si du nga ho ani akpara ni fu Yekova rogo gbuko, ko nabihe na kikiipaha, kinawo a rengbe ko kadu ho ka ani agiasangbako ni rogo gbuko. Nirengo, Yekova ima rugatiko naapa gupai ani amangaha rogo gbuko. (1 Petero 3:12) Padu ani niruru rani ho du ani ni nisarani nayugo gupai nga ‘kpotoraniyo niziaziaha’ koyo du Yekova ni, nga gu ngbatunga kpotoseyo du niziaziaha na kidu nyanyakii tipa manga gupai du niruruhe. (1 Pekapai 28:9) Nairiwo wai ngbatunga gu sino mangaapai re afu ngbarago ku kpoto Yekova yo!—Asanza 27:11; 1 Yoane 3:22.
12, 13. Wai rengbe ani ka banda berã rani na ngbadurani na kidu wakina gu ruru mokedi nangia Natanaere?
12 Si ki ta du were, ruru aKristano nabanda tiyó ti agu aingapai aboro amangaha nigbuko nga gu nagbarasa berã boro na ngbaduniyo, wa ngbatunga agu nga kaa biko kpia kundiri aboro gbiati gbegberẽ mangimangiapai rogo awaraga, rogo vidio watadu rogo terevizioni. Wa vura duhe nga boro rengbe arengba ka oka kura aingapai ti aboro, si naida ani tingidi gupai nga “apai dunduko du ni kundirihe ni zaza ha bangiri gu ko ani ka mbakada gaani apai fu ko.” (AEbere 4:13; Ruka 8:17) Niʹasada ani tirani ka mbu manga agu apai naba gberarago ti Yekova, ani nasa sangbakpotoraniyo si nye nigigirihe na ani kini gbia ngbarago mbiko ino ani gupai nga Mbori naida aida na ani. Ii, zanga kapa, Yekova nabi gu boro abi na kikii pani “nata nzunzu, ki nimangi rurupai, ki nigumba rengo kpotoni yo.”—Atambuahe 15:1, 2.
13 Ono wai tie rengbe ani ka banda berã rani na ngbadurani rogo gi zegino ome gbegberẽ apai naima kio rogoho re? (Asanza 4:23; AEfeso 2:2) Kurii gupai nga ani naagbia undo be gu gaani agamunihe dunduko nga ga toro, si naida ani asadi tirani ti aregbo dunduko ka ká gupai du nigbegberẽhe, ono kini mangi gupai du niwenehe, kini mangipai niipo gbegberẽ nyemuahe andu kadu na mobara ki vungu ingapai. (Yakoba 1:14, 15) Oni berẽnga tipa wai rengbe oni kadu ka Yesu fura tipa roni wagu ko afura tipa Natanaere, ki yaa: “Oni ngére . . . [gi kumba re], biriki ti ko te!” (Yoane 1:47) Gi kumba nangia Natanaere re, nga guko kura rimoko angia Barutoromayo, ko agbia gu mamu kusa nga ga du niboro sa dagba gu ga Yesu amokedi nanidu 12.—Marako 3:16-19.
“Gu Gbiamotumo Du na Inapai na Ngarã”
14. Wai Yesu akaragapai kuti gupai Maria amangihe, na gako abawiriki aya wai tigayó?
14 Nidu Yesu nikpia “Mbori nga gu ko ka i abi nga ko [ya],” ko anaawirika Bako nzunzu rogo yugo gako tambuahe tipa agu aboro namangasunge fu Mbori na gigiri ngbaduyó yo. (AKorosaio 1:15) Nikpiapai, arame bisue mbata fu Yesu fu ungako, Simona nadu Betania yo ayambu ko ku kpuko yo na bete gako abawiriki. Bara ku nyemu, Maria nangia dawiri Razaro na kingia tame Marata ‘adi wene nzeme fuõngua wa bebere ritere, genoho akii akio gbe,’ (si aduwa ka i ngbehe na kina gu mosoro boro agbiaha rogo garã sa), ri ki ukaha kurii Yesu yo na kurii kpeke nduko. (Yoane 12:3) Ga Yesu abawiriki ki yaa: “Ndu misika gi he re nga gine?” Ono tie, Yesu abi gipai Maria amangihe re kia. Ko abihe nigu wene sino nga ga gamahe. Na ko abihe ninyanyakipa pai nibipa gu kpioko naambeda. Si angia tonatona mbeda ko na nzeme nimbakada ko tipa ka kpisido ko. Sidu, ko aabisiranga pa Maria te, ono ko afu irisa furi. Ko ayaa: “Rogo agu arago i ka tungusa gi wene pangbanga ni re zegino dũ, gi pai mangi gi de a re, i agúmba ha agumba ka atingida pari ti ni.”—Matayo 26:6-13.
15, 16. Wai ani agbia undo mbiko gupai nga Yesu araki auru kpotosende niboro ki mangisunge fu Mbori?
15 Nairiwo gu mamu ngaha furani ani duna Yesu nigaani Bangbembatayo nga gu boro nafu tambuahe afu fu aboro! Nirengo, ga Yesu raka auru kpotosende niboro ambakadi ko tipa gu sunge Mbori aima asiapaha fuko, nga ka mangasunge ni Gbiamotumo gbiati Bakindo nga ga gu dungurati nga ga mbedimbedi aKristano mbata, fuo gure, ni Gbiamotumo gbiati Bakindo nga ga zegino dunduko.—AKorosaio 1:13; AEbere 7:26; Yugoti 11:15.
16 Mbata fu Yesu ye ku auru kpotosende, ko aima duna bakere nyemuse tipa ngbatunga aboro, na rago aangba tiko ho ko anaabiyo ni. (Asanza 8:31) Niraka ko niboro auru kpotosende, ko aima rugutiko wenengai na agu aʹasada ani agbiatirani nani tingba ga Mbori sunge. Gu mokedi nangia Pauro akepai ki yaa: ‘Si arengbe fu [Yesu] ko du rogo apai dũ wakina awirinako, ya ko rengbe na du nigu gbiamotumo duna inapai na ngarã. Bambiko wa ko adu niʹasadiasadiko tigako ki hi apai behe, ko rengbe naunda aguyo du niʹasadiasadi yo.’ Yesu rengbe arengba ka “rungo na ani tipa gaani rungbura” bambiko “i aima asada ko rogo apai dunduko wa kina rani, ono ko adu nga na ingapai te.”—AEbere 2:17, 18; 4:15, 16.
17, 18. (a) Wai agu awaraga Yesu akehe fu agu adungurati nadu saba Asia Minor yo ayugo pa gako bakere tambuahe? (b) Gine i aaraba mbedimbedi aKristano tipaha?
17 Gu rugatinapai Yesu adu nani tipa agu aʹasada nga ga apefuoko ayugutihe fuo zinga ko bekpio. Oni wisigingo agu awaraga ko akehe fu agu adungurati nadu saba Asia Minor yo, a wa gu mokedi nangia Yoane akehe. Yesu aya fu gu dungurati nadu Semuruna yo wee: “Mi ini pa ga gberãngbi, na ga rungo.” Boro gupai Yesu aagumbaha ane nzunzu nga, ‘Mi ima ruga tire wenengai naapa agu apai nafuda roni.’ Fuo gure, mbiko gupai nga kina boro ko aima rungo ki da ti kpio, ko agbia gupai kuti fugoko na nunga na kini kido gu dungurati re kini yaa: “Mo ngárã angarã ki da ti kpio, mi ki fu kpakpari unga foro.”—Yugoti 2:8-10.
18 Agu awaraga Yesu akehe fu agu adungurati re, si na agu afugo rogoho nayugopa wai Yesu naima rugatiko wenengai naapa agu akpakarapai nafuda gako abawiriki, na kini yugu wai a du ko na ngbarago mbiko ka yó kuti ruru mangaapai. (Yugoti 2:1–3:22) Oni tingidi gupai nga, agu aboro Yesu aafura naayó re, i angia mbedimbedi aKristano, nga aguyó nadu na maabangirise ka zogarago naako ngbangbaturũ yo. I aaraba yó i pefuo gu kpiapai nangia ga gayo Gbia nimbakada yó tipa gayo kikiipa sunge nga ka mangasunge na nunga na gu undo du ti ga Kristo motumo ka undo ngbatunga aboro nani du rogo arungo.—Yugoti 5:9, 10; 22:1-5.
19, 20. Wai agu aboro du rogo gu riko nga ga “bakere rimbasa aboro” ayugo gayo tambuahe tipa Yekova na Wiriko?
19 Rengo ngaha nga, ga Yesu nyemuse tipa mbedimbedi apefuoko nakoda gako ruru “kura akandoro” a, nga gu badungu amirioni aboro du rogo gu riko nga ga “bakere rimbasa aboro . . . dagba rika aboro dunduko,” nga aguyó nika bata ti regbo gu “bakere gberãngbi” naye re. (Yoane 10:16; Yugoti 7:9, 14) Agi aboro re nagbe koyo du Yesu ni mbiko gu tambuahe du yó nani tipa gako motumo tumorii gbiati gu maabangirise du yó nani tipa nyenye unga. Wai i ayugo gayo tambuahe? I namangaha wo ‘nimanga yó pa [Mbori] uru na yuru.’—Yugoti 7:15-17.
20 Gu tingidapa sunge tungusapai rogo zegino dunduko nangia ga gu garã nga ga sunge nga 2006, duti kpewaraga 27 ki dati kpewaraga 30, si nga gu ndikidi gopai nayugo gupai nga, gi ruru abamangisunge re namangasunge fu Yekova “uru na yuru.” Nirengo, vuru gu garã sa re, agi abamangisunge re kodihe na gu umba yangara mbedimbedi aKristano du auru kpotosende, i adi asaa 1,333,966,199 kutingba sunge tungusapai. Gu bange asaa re wa ka i ya agarã 150,000!
Oni Naayugo Tambuahe Kindi!
21, 22. (a) Nibipa yugo tambuahe, gine si aida aKristano bandatiyo ti ni areme? (b) Ginipai ani ka wisigoho rogo gu papara kekeapai naye fuo gere?
21 Yekova na Wiriko ima yugo gayo bakere tambuahe kisusi ngba gu gene i amangasunge ngbaha na kpakpa aboro. Ono si nafu kina gberarago nga, badungu aboro amaanga berãyo tipa Mbori te, ono i namaa berãyo tipa kina gayo apai nitiyo. Gu mokedi nangia Pauro aringbisipa agu aboro nikaa raka ti “yangara arame” ki yaa: “Aboro akpi kina nyemu tiyo, kidu ni airakpinyemumarã, . . . ka i adunga na tambuahe wagu tooni ya.” (2 Timoteo 3:1-5, Phillips) Nairiwo wai du agi aboro re kia ti ndikidi aKristano, nga aguyó nayugo gayo tambuahe rogo kparakpee yo, rogo giasangbaa, na rogo mangasunge na ngbaduyó yo dunduko tipa agu apai dunduko Mbori namangihe fuyó!—Atambuahe 62:8; Marako 12:30; 1 Yoane 5:3.
22 Rogo gu papara kekeapai naye fuo gere, ani nika fugö bete gu badungu agamunihe nga ga toro Yekova nafuhe furani ninyemuse. Gaani tambuahe sononga asona bakere gbe wa ani kaa berãkurii gi ‘wene agamahe re.’—Yakoba 1:17.
Gaoni Karagapai Nga Gine?
• Wai Yekova nayugu tiko nigu Mbori nafu tambuahe afu fu aboro?
• Wai rengbe ani ka fu ngbarago ku kpoto Yekova yo ti gu regbo du ani nisarani?
• Ngba gini agene Yesu ayugu gako tambuahe?
• Wai pa raka Yesu niboro auru kpotosende aundo ko tipa ko du na nunga na kidu nigu bazogo rengbe ka bi ga gani aboro sunge na kikiipaha?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 19]
Wakina gu nagude nagbia ngbarago mbiko gupai tooni wiiri namangihe furi, Yekova nagbia ngbarago ho ani afu gu wene ahe ni du berani fuko