Fugo Yekova Niungaha

Memeapai Rogo gu Kitabu Nga Yezekere—Gu 2 Paparaha

BAKINDO ABABERO atona runguru niyangaraha pati Yerusarema rogo 609 M.B.K. Kada kuti gu regbo re, Yezekere aafura bakere gbe fu agu aboro nadu bazio yo Babera yo tipa kina pa tigo gayó bakporo nangia Yerusarema naapa gbarasaha. Ono tie, ti gi regbo re, ko aʹaria fugoko ti gure ki tona kaa fura tipa pa gbarasa agu aringara nangia ga apagano nga aguyo si adu nga rago nika ngba tiyó ho gberango nika manga ga Mbori aboro ni. Ho Yerusarema ati ni kusa fuo susa adiwi 18, Yezekere atona ka fura tipa kura vovopai, nangia karaga ndikidi irisombori kubaha.

Yezekere 25:1–48:35 na asangbanebi rogoho tipa agu aringara nake pati ringara aYisaraere naapa batasa ga Mbori aboro.a I ake gu pangbangaa re ti genehe ringbisihe kuti ginigu namangi mbata ginigu ki ngbe tifuoho na ringbisihe kuti rii apai a, kparakusayo ti gu du rogo Yezekere 29:17-20. Ono tie, i ake agu apangbangaa du rogo agi averesi du biama re ringbisihe kuti rii apai. Nidu gu kitabu nga Yezekere nipapara Ziazia Kekeapai ga Mbori toro adu kugiipa kehe, si na gu pangbangaa rogoho du ‘niungaha na kidu na tandu.’—AEbere 4:12.

‘GU RINGARA RE NIKADU WA ATI EDENE’

(Yezekere 25:1–39:29)

Fuo Yekova bi wai kumbatayo rago nika ngba ti aAmono, aMoabo, aEdome, aFereseto, aboro Tura, na aboro Sidona ho Yerusarema nika ti ni, ko asa Yezekere ko gumbapai kumbatayo tipa yó. Si adu nga i duwa ka i gbarasi Ezipeta. I aringbisipa ‘Faro [nangia] bakindo Ezipeta na gako rimbasa’ kuti akedara, “gu basape nga ga bakindo aBabero” nika dewaha kusande.—Yezekere 31:2, 3, 12; 32:11, 12.

Tingbafuo regbo wa adiwi sita fuo gbarasa yó Yerusarema rogo 607 M.B.K., gu kumba namere yo aye na pangbangaa fu Yezekere ki yaa: “Bakporo ti.” Fuo du apai were, ‘gu nebi re aza ngbako’ ka fura fu agu aboro nadu bazio yo. (Yezekere 33:21, 22) Ko aduna pangbangaa ngbako nga ga karaga apai kubaha. Ko ayawee Yekova ‘nika maa babanda akandoro sa [ti sunge] nga gako moyambu nga Dawidi.’ (Yezekere 34:23) Si adu nga i nika gbarasa Edome, ono tipa gu ringara nadu kugiihe yó nangia Yuda tigaha, si adu nga si nika “sa tihe wa ati Edene.” (Yezekere 36:35) Yekova akidohe ka banda gako aboro be “Gogo.”—Yezekere 38:2.

Akaragapai sa agu Asanahe Nga ga Ziazia Kekeapai:

29:8-12—Gini regbo Ezipeta anye nikpata bate tipa agarã 40? Fuo i gbarasi Yerusarema rogo 607 M.B.K., gu yangara aboro nanye aoro ku Ezipeta yo wa gu nebi nangia Yeremaya avura za yo ti ni vurũ. (Yeremaya 24:1, 8-10; 42:7-22) Anga bagbuko nangia gu ba re fuyó te bambiko Nebukadenesara aye na vura kuti Ezipeta na ki zihe. Gu gbarasa Ezipeta si ki nye nikpata bate re avura tona ti gu regbo re. Wa kuru apangbangaa avuranga fura tipa gi gbarasa Ezipeta re ya, ani naa kido ya si aima manga bambiko Yekova nga badigisi gako akidohe.—Yesaya 55:11.

29:18—Wai si amangi nga ‘ri aboro yo dunduko adu na kpatakpa, pagorõ aboro dunduko ki mbumburu zukpa’? Gu nguru agu abanzengere nangia ga Nebukadenesara yó aruhe pati gu bakporo nangia Tura aima egera. Agu akpakpari-marã nadu riyo yo, si namburu riyo na agu ahe i aatindaha tipa sunge dudua angapa na tipa dudua gbangagbanga rii abambu, si namburu pagoro yó.—Yezekere26:7-12.

Agu Apai Rengbe Ani ka Wirikaha:

29:19, 20. Wa duhe nga aboro Tura aima ora na gayó aũkumuko kurogo gu gayó bakporo nadu rii ngbii yo, bakindo Nebukadenesara azi kina bete ahe gbua rogo gu gayó bakporo nadu pangba baime. Wa si avura du nga Nebukadenesara angia pagano nigu bakindo nangia boro rukö nanaaberã kina patiko, Yekova aima tumoko tipa gako sunge wa ko agbarasi Ezipeta nifu Yekova “ringara Ezipeta wa gako mosoro tipa gu sunge ko amangi he.” Ya mo si aidanga ani fu marã-ngbeti fu abazogo tipa agu asunge i amangaha furani tee? Sino abazogo watadu gupai i amanga gu marã re nani nga ndupai furani ani he fuhe te.—ARomo 13:4-7.

33:7-9. Gu vovo riko du areme nga ga aboro-sinziri, nga yangara mbedimbedi aKristano gbiati abadiangbayo, si aidanga i mbu tungusa gu wene pangbangaa nga ga Kindo na ki he za aboro nibipa gu “bakere gberãngbi” naye te.—Matayo 24:21.

33:10-20. Pa batasa yó rani naruriipa ne ani agu apai angbanga ya ono kini mangi agu apai Mbori akpinyemuhe. Ka pe rengo, ‘ru agu apai aru nga ga Gbia.’

36:20, 21. Mbiko wa aYisaraere aarakanga ringbisihe kuti agu arugute si aidi i naaraka kuti ni ‘niga Yekova aboro’ ya, si asa gupai nga i gbarasi rimo Mbori dagba arikaaboro. Si aidanga ani du ni agu airisombori du kina rimo Yekova gbua riyo te.

38:1-23. Nairiwo gu kido du ani nani wa ini ani gupai nga, Yekova nika batasa gako aboro abatasa be Gogo boro gu ringara nga Magogo! Gogo nga gu rimo i afuhe fu “gbia gi zegino re,” nga Satana Bakitingbanga, fuo ba yó ko kusayo ngbangbaturũ yo. Gu ringara nga Magogo, si nayugopa kpotosende, nga gu papara rago i nadingiso Satana gbiati gako adaimona kurogoho.—Yoane 12:31; Yugoti 12:7-12.

MO “MOI BERÃRO TI AGU APAI DUNDUKO NGA GU MI AKAYUGO HO FORO”

(Yezekere 40:1–48:35)

Rogo yuguyugupai, i aye na Yezekere ku ringara aYisaraere yo. Gipai re amangi fuo susa agarã 14 tingbafuo tigo Yerusarema. (Yezekere 40:1) Agarã nga ga zio anye koyo kindi 56. (Yeremaya 29:10) Ti gu regbo re, garã Yezekere aima mbeda kada ti 50. I aya fuko wee: “Wiri boro, mo ngére ni bangiro, ki gi pai ni turo, ki moi berãro ti agu apai dunduko nga gu mi akayugo ho foro.” (Yezekere 40:2-4) Nairiwo wai gupai re avura ngba ti Yezekere nga ko gbia yuguyugupai tipa vovo yekaru!

Gu iiriwo yekaru Yezekere abihe re aduna angbadimoho 6, na avurubambu nga ga ririahe 30, Ziazia Ba, Ziazia Ba Kisusi, bamotumo rogo ngua, na ba zo amotumo. “Ime afu” ku sende ti barima yekaru na ki sa tihe niwiri di. (Yezekere 47:1) I afu yuguyugupai a fu Yezekere tipa gu sende i agbakihe fu angbatunga aYisaraere. Gu rago re atona uroyo ku dioyo na i ki kpara ba dagba gu sende nangia ga Yuda na ga Benyamina tipa agu asunge nga ga aboro bakporo watadu tipa sunge zogarago. “Ga Yekova kparakpara ziazia ba ki du bangbandaha” gbiati “bakporo” du rimoho nga “Yekova du yo.”—Yezekere 48:9, 10, 15, 35.

Akaragapai sa agu Asanahe Nga ga Ziazia Kekeapai:

40:3–47:12—Gine gu yekaru re arukubaha? Gi bakikii yekaru Yezekere abihe rogo yuguyugupai re, i aaduanga ha te. Si aayugo kpiapai tipa gu ga Mbori yekaru nga ga toro, nga gako mbakadapai tipa ziazia irisombori ti gi gaani regbo re. (Yezekere 40:2; Mika 4:1; AEbere 8:2; 9:23, 24) Gu yuguyugupai nga ga gi yekaru re nadigo rogo “kusa rago,” ho i nakpuruwa aboromotumo ni. (2 Timoteo 3:1; Yezekere 44:10-16; Maraki 3:1-3) Ono tie, yangara digisidigisihe nikadu rogo Paradizo. Gu yekaru re afu kidohe fu aYuda ya ziazia irisombori ayeaye berewe kubaha na aYuda ki gbia gayó aũkumbo agbia berewe.

40:3–43:17—Nyakapa ringbisa gu yekaru re nga gine? Ringbisa yekaru nga gupai i aino gupai ti ni nga, ga Yekova ringbisapai tipa ziazia irisombori ahenga digo te.

43:2-4, 7, 9—Gine nga gu “kangba gayo abakindo” si aidi i kusihe kusayo yekaru yo re? Si ziazia nga, gu kangba abakindo re angia kpiaahe. Agu abazogo nadu Yerusarema yo gbiati aboro aima birikosi ga Mbori yekaru na kpiaahe, kini sa gi kpiaahe re nigayo abakindo.

43:13-20—Gine gu bamotumo Yezekere abihe rogo yuguyugupai arukubaha? Gu bamotumo re narukuba gupai Mbori akpinyemuhe kodihe kuti ga Kristo motumo tumorii. Mbiko gi mbakadapai re, si nasa gupai nga i takipande mbedimbedi aKristano niruru aboro na si kini sa “bakere rimbasa aboro” i du gigirii bangiri Mbori. (Yugoti 7:9-14; ARomo 5:1, 2) Si nga ndu gupai gu “bakere bazundati” nadu rogo ga Soromo yekaru adunga ti ni pati yekaru rogo gu yuguyugupai re ya, nga gu bakere kurungbu nadu na ime rogoho tipa aboromotumo naagiriso tiyó nani.—1 Abakindo 7:23-26.

44:10-16—Ada gu riko nga ga aboromotumo arukuba yo? Gu riko nga ga aboromotumo aayugopai tipa gu badona nga ga mbedimbedi aKristano duti gi gaani regbo re. Yekova akpuruwa yó rogo 1918 ho ko ayeni kurogo gako yekaru ka mangasunge yo “wa baukamarã feda ni bagirisi he a.” (Maraki 3:1-5) Agu aboro nadu gigirii watadu nasaberã ti gayó irairaapai arengbe kaa mangasunge kindi. Fuo gu regbo re kaa nandu kumbatayo, si aidi i naamanga asadatise nyanyakii ka ‘banda tiyo be zegino, ka birikoho adunga tiyó ya,’ si ki ta du were, i kingia kpiapai fu “bakere rimbasa aboro.” Agu aboro naangianga aboromotumo ya, i du gi bakere rimbasa aboro re arukubayó.—Yakoba 1:27; Yugoti 7:9, 10.

45:1; 47:13–48:29—Gine “ringara” naapa kparakaha arukubaha? Gu ringara re narukuba gu ngbii ga Mbori aboro amanga gayó apai rogoho. Zanga bipa gu ba gu boro nairiso Yekova araka rogoho, ní rogo gu ringara karaga yó ho kubaha ka si du nga ní nasongoda ndikidi irisombori. Pa kparaka yó gu ringara re fu aboro nika digo rogo ga Mbori vovo zegino ho i ka fuka adagbangua ni fu ruru aboro dunduko.—Yesaya 65:17, 21.

45:7, 16—Gine ga aboro agamahe fu aboromotumo na fu abarii tunga arukubaha? Rogo gu yekaru nga ga toro, si nafura tipa songoda apai rogo toroyo, nga ka fu undo.

47:1-5—Gine gu ime du rogo gu di Yezekere abihe arukubaha? Gu ime re nayugopa agu agamunihe nga ga toro tipa unga naye be Yekova, nga gu nakoda gu motumo tumorii nga ga Kristo Yesu na gu inohe du tipa Mbori du rogo Ziazia Kekeapai. (Yeremaya 2:13; Yoane 4:7-26; AEfeso 5:25-27) Gu di re nadunguro tipa imehe rengbe na gu vovo aboro dunduko nadia ndikidi irisombori kugume. (Yesaya 60:22) Gu di re nikaa fu na gu ime duna ziga nga ga unga ti regbo ga Yesu zogarago tipa Agarã Kutu, na gu ime re nika koda gu kura giarogopaiyo rogo agu “akitabu” i ka zakaha yo.—Yugoti 20:12; 22:1, 2.

47:12—Gine agu angua nazuka re arukubaha? Agu angua re nayugopa ga Mbori mbakadapai nga ga toro tipa sa ngbatunga aboro i da nirengberengbe aboro.

48:15-19, 30-35—Gine gu bakporo du rogo gu yuguyugupai Yezekere abihe arukubaha? Gu bakporo re rogo gu “ringara” (NW) adunga tipa agu apai nga ga pambori ya, si kini yugu gupai nga si nga guhe nga ga kpotosende. Si nawiraha nga gu bakporo re nayugopa ngerakurii pasunge auru kpotosende nga gu nika fu undo fu agu aboro nikadu rogo “vovo kpotosende.” (2 Petero 3:13) Paduhe na angbadimo ti apavuruhe nayugo gupai nga si taata aboro rimihe. Si naida gupai nga, agu ababiapai du dagba ga Mbori aboro mangihe taata fu aboro i naaye fuo yó na gayó apai.

Agu Apai Rengbe Ani ka Wirikaha:

40:14, 16, 22, 26. Gu keke sura angua-mbiro du ti angbadimo yekaru, si nayugo gupai ngawee kina agu aboro du niruruyo sa yó i aidaha fuyó i rimi koyo. (Atambuahe 92:12) Gipai re nayugo gupai nga, Yekova naida na gaani irisombori kinaho du ani ni niruru rani.

44:23. Si naida ani du na tambuahe tipa gu sunge gu riko nga ga aboromotumo amangaha areme. ‘Ruru kangara moyambu’ nangbembatayo rogo mbakada agu ariahe nga ga toro ti regboho nga gu naundo rani ani kparia guhe du nigigirihe na gu du nibibirikoho bangiri Yekova.—Matayo 24:45.

47:9, 11. Inohe nga papara nyanyakipa gu ime narukuba kurapai re. Si aima digo nihusi aboro ngba iiriwo gene. Rogo agu arago dunduko aboro ambira gi ime re rogoho, si naye na unga fuyó rogo toroyo. (Yoane 17:3) Ono tipa agu aboro tigayo ambiranga gu ime nafu unga re ya, i nika fuyó fu ‘tikpo,’ du rogoyo nga ka imo yó nyeanye kindi. Nanyaki gupai tie nga si naida ani ‘naayugo gu fugo nga ga rengo nzunzu.’—2 Timoteo 2:15, NW.

‘Mi Akpara Bakere Rimore Niziaziaha’

Fuo ndikidi Mbori di gu yangara bakindo kusayo ti zogarago nadu ti ga Davide ngbadimokporo, ko ambu gbanga regbo si susi daho “gu ko ka ye ni du . . . [kindo] nigako.” Ono tie, Mbori ambunga gu gako mokido ko amangihe na Davide te. (Yezekere 21:27; 2 Samuere 7:11-16) Ga Yezekere sangbanebi afura tipa “gi moyambu nga Dawidi,” ya ko nika da ni “babanda akandoro” na ni “bakindo” kurii ga Mbori aboro. (Yezekere 34:23, 24; 37:22, 24, 25) Anga kura boro ho fuo kina Yesu gi sangbanebi re aafura tipa ní te. (Yugoti 11:15) Yekova nika mangasunge na gu Kindo nga ga Masiya tipa ka ‘kpara bakere rimoko si du niziaziaha.’—Yezekere 36:23.

Ngbutuko kumbatayo, i nika imo agu aboro dunduko nagbarasa rimo Mbori. Ono tipa agu aboro nasa gu rimo re si du ziazia rogo gu gene i araka ngbaha na kini irisi Yekova ngba ruru gene, kina yó sa nika gbia nyenye unga. Sidu tie, ani gbianga undo agbia ti gu mbakadapai du tipa gu ime nga ga unga nafu kpaima rogo gi gaani uru re na ki sa ndikidi irisimbori si du nibanguapai rogo gaani raka.

[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 22]

Gine gu di nga ga unga du rogo gu yuguyugupai Yezekere abihe arukubaha?

[Credit Line]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 23]

Gu iiriwo yekaru Yezekere abihe rogo yuguyugupai