Aramegido Nga Ga Mbori Vura Ka Nyasa Riipa Avura Dunduko
Rogo gu garã nangia 1888, baweteke arago niboro Norway rimoko angia Fridtjof Nansen afura tipa agu aboro Greenland nga Inuit ki yaa: “I nabihe nga si nikerepai kisusi tipa boro imi kurani; sidu, vura bangiriyo nigu gbigbita he si aidanga aboro fura kina kandara fura tipaha ya. Gu fugo nga vura, fugo ho beyo tipaha rogo payo te.”
DA DU ho rengbe ka yawee ní akpinga nyemu ka raka rogo gu rago aboro ‘abi vura rogoho nigu gbigbita he si aidanga aboro fura kina kandara fura tipaha ya’ ya? Da du ho akpinga nyemu ka raka rogo gu zegino adunga fugo rogoho ngba aboro tipa vura ya mbiko gupai nga i ainongo guhe nga vura te? Ani rengbe ka bi agi apai re ni agu apai kaa manganga ya, gbe, ka si du nga ani namaabangirani koyo du aboro ni i mangihe.
Ono tie, rogo gu sangbanebi nga ga Yesaya, kina boro Mbori nitiko nayawee ko nika yeaye na ngbatunga gu zegino re. Ko nayaa: “I atá gayo abasape ni marã sopabino, na gayo abaso ni marã kuya ngua; rikaaboro amófa nga basape kuti gu rikaaboro te, i awírika nga pa sovura berewe a te.”—Yesaya 2:4.
Si tie ziazia nga, gu zegino du areme na gaha abanzengere ba vurayo du bangeyo wa amirioni 20, na agu avura 20 aboro asoho awere, si naida agi apai re ariatihe aʹaria nibakerehe tipa gupai Ziazia Kekeapai agumbaha ru ka mangaha. Si airiwongo tie te nga, gu Mbori Duna Tanduapai Dũ, nga Yekova, ko nika rimiso tiko arimiso kurogo agu apai nga ga aboro. Gi rimisotise nga ga Yekova re nika digo na guhe Ziazia Kekeapai ayambaha nga Aramegido.—Yugoti 16:14, 16.
Wa vura duhe nga rogo agu agarã susi kusayo bambeda, aboro ayawee “Aramegido” nga gu kere vura nika zokoda arago dunduko, buku sakarogo afugo yo sa nagumba bangua rogo gu fugo yo nga “Aramegido” kini yaa: “Si nga gu bakere vura nikangia yangada vura dagba ome wenepai na ome gbegberẽpai.” Ya mo wenepai atingidi dibe gbegberẽpai, watadu pai ho ka mangi wa gure te?
Ani rengbe ka gbia wasa wa ani aino gupai nga Ziazia Kekeapai ima gumbapa digido gbegberẽ apai bara dunguhe. Bake apapara Atambuahe ayaa: ‘I abá tunga aboro ingapai zegino, ka gbegberẽ aboro adúnga ho berewe ya!’ (Atambuahe 104:35) Asanza nayaa: “Ruru aboro aráka zegino, airarengo ki nye rogo ho; ono i aróga gbegberẽ aboro ku sa yo zegino, agu yo namanga pai ni biriki i amófa yo amofa zegino.”—Asanza 2:21, 22.
Ziazia Kekeapai nagumba gupai a ziazia nga, gbegberẽ aboro aidanga ka mbu gayó ome watadu pagbia ngba zereda te; si du si aida ti ni Mbori yeaye na yangara vura ka dia gbegberẽ apai kusayo ngbaome, kodihe na gu gbegberẽpai nga vura. (Atambuahe 2:2) Gu rimo Ziazia Kekeapai nayambu gi vura nikadu kia re nani, si na nyanyakipaha. Rimo gu vura re nga Aramegido.
Agu Avura I Asoho Pati Megido
Gu fugo nga “Aramegido,” rogoyo nga “Gu Bagangara Nga ga Megido.” Mbata kusayo, gu bakporo nangia Megido, na gu kpasakpasa rago nadu pati ni kirikiri nangia Yizerere, si angia agu aba i anaaso kere avura rogoho sangbanaha kini du nikerehe. Gu bakeke kuru apangbangaa nangia Eric H. Cline akepai ki yaa: “Rogo gu pangbangaa nga ga aboro dunduko, Megido na Yizerere nga agu aba i anaaso kere avura rogoho si kini mangi ariapai rogo zegino.”—The Battles of Armageddon.
A wa Cline agumbaha, agu avura i anaasoho pati Megido angia kere avura i anaasonga ha si ki gasi ya. Agu ariivura nangia ga aMongora, nazi bakere papara Asia rogo 13 kama agarã, avurayo adibeyó nibambataha rogo gi kpasakpasa rago nadu pati Megido re. Mbembedii na Megido, ga aNgirisi ariivura barutiriihe angia General Edmund Allenby adibe aboro Turkey ti regbo bambata vura nga ga zegino.
Badungu kere avura du paha nikekehe rogo Ziazia Kekeapai i asoho a mbembedii na Megido. Yo du gu Basapungbanga nangia Baraka adi ni be agu ariivura nangia ga aKanano nga gu Sisera angia barutiriihe. (Abasapungbanga 4:14-16; 5:19-21) Gidiona na gu gako akumba nadu 300 adibe ndurumo aMidiano kina rogo gu rago re. (Abasapungbanga 7:19-22) Bakindo Saura na wiriko nangia Yonatana akpi kina mbembedii ho pati Bagangara Giriboa ho aFereseto adi ni be aYisaraere.—1 Samuere 31:1-7.
Wa duhe nga Megido na gu kpasakpasa rago du pati ni angia ba vura, badungu avura aboro asoho yo vuru agu agarã 4,000 susi kusayo. Bakeke kuru apangbangaa sa ayawee bange agu avura re nga 34!
Zanga kapa, agu apai nadu tipa Megido, si nikodikodihe kuti gu fugo nga “Aramegido.” Wa vura duhe nga gu fugo nga Aramegido si rogo Ziazia Kekeapai gbua kina sa, gu ba duhe rogoho nga Yugoti, si nayugo gupai nga Aramegido nika manga ariapai amanga rogo ga aboro raka dunduko.
Guhe Nga Aramegido
Wa si avura du nga agu avura aboro anaasoho mbembedii na Megido angia kere avura aboro anaadiabe akurayó rogoho, anga gu ho nadi gbegberẽ apai kusayo te. Anga vura ho narengbe ka dia gbegberẽ apai kusayo dunduko te. Sidu tie, gu vura nga Aramegido re nika enga kina yo du Mbori ni. A wa Yesu agumbaha ki yaa, “Anga boro sa du ni wene ni te, kina Mbori sa.” (Ruka 18:19) Kurigure, Ziazia Kekeapai nape gupai nzunzu nga, Aramegido nga ga Mbori vura.
Rogo Ziazia Kekeapai, gu kitabu nga Yugoti nayawee “abakindo zegino dunduko” nika dunguratiyo “sa gu vura nga ga gu bakere rago nga ga Mbori, nga gu ko du na tandu apai dũ.” (Yugoti 16:14) Si gbia kurapai berewe kuti ni nga: “I ki dungura yo ku rogo gu ba i niya ti ni rogo pa Ebere yo, Aramegido.” (Yugoti 16:16) Fuo gure, Yugoti nasakarogoyo kini yawee “abakindo zegino, na gayo arikavura” nika ‘dungura tiyo ka sovura kuti guko nasungu auru farasi na gako arikavura.’ (Yugoti 19:19) Gi kumba nasungu auru farasi re nga Yesu Kristo.—1 Timoteo 6:14, 15; Yugoti 19:11, 12, 16.
Gini apai tie rengbe ani ka gumbaha tipa agi averesi re? Agi averesi re yugu gupai furani ziazia nga, Aramegido nga gu vura nikadu dagba Mbori na agu aome nga ga aboro basasangbaa. Tipagine Yekova na Wiriko nga Yesu Kristo nika so gu vura re ti ni? Bambatapai nga, Aramegido nika “gbarasa agu [aboro] . . . nagbarasa kpotosende.” (Yugoti 11:18) Kurigure, si nika ye na zezeredi vovo zegino, nga gu ‘vovo kpotosende ani angera tipaha mbiko ga Mbori kidohe,’ nga gu “ruru apai nikanye rogo ho.”—2 Petero 3:13.
Tipagine Si Aidanga Aramegido Zanga Manga ti ni Ya?
Ya mo si nairiwo airiwo tironi nga, wai rengbe gu “Mbori nga nyemuse” ka ya fu gu wiriko nga “Gbia Zereda” wee ko sovura? (2 AKorindo 13:11; Yesaya 9:6) Ka oni rugutironi naapa gupai nasa yó i mangipai wa gure, si nika rugusa apai bangironi. Gu kitabu nga Atambuahe nafura tipa Yesu ya ko nga basovura. Tipagine ko asovura ti ni? Yesu nasovura “tipa pa rengo na umbasiti na rurupai.” Ko nasovura bambiko ko nakpinyemu rurupai, kini sogo irairapai.—Atambuahe 45:4, 7.
Teketeke a, Ziazia Kekeapai nafura tipa gupai Yekova nika mangaha tipa gu iraira sarangbangaa ko abihe rogo zegino areme. Gu nebi nangia Yesaya akepai ki yaa: “Yekova abi he, si ki gberẽ ti ko ya ruru sarangbanga adu nga yo te. Ko ki ukadi tiko na rurupai wa marã ngbaduse, na kpakpari bata ku riko yo; ko ki ukadi abaukadi nga ga irabape wa roko, ki ukadi tiko na kenapai wa gbanga baukadi.”—Yesaya 59:15, 17.
Tipa gu bagizo regbo dunduko gbegberẽ aboro nikadu na ome beyo, ba ruru aboro angbanga i ki gbia zereda te. (Asanza 29:2; Batungusipai 8:9) Nirengo, ani arengbanga ka kpara gbegberẽ mangaapai kusayo ti agu aboro namangaha te. Sidu, nyenye zereda na rurupai nika ye kinaho Mbori nika dia gbegberẽ apai ni kusayo dunduko. Soromo akepai ki yaa: “Gbegberẽ boro nga ũmotumo fu ruru boro.”—Asanza 21:18.
Wa duhe nga Mbori nga Basapungbanga, ani rengbe kadu naa kido nga, ko nika sapangbangaa dunduko niruruhe. Abarayama asanahe ki yaa: “Ka Basapungbanga zegino dunduko mángi nga gu pai ru aru te?” Gu karagapai Abarayama nitiko ainihe kuti gu sanahe re nga, Yekova naasarangbangaa ti aregbo dunduko nikina ruruhe! (Bambata Pai 18:25) Kurigure, Ziazia Kekeapai nape gupai furani nga, rago angbanga ti Yekova mbiko imo gbegberẽ aboro re; ono ko namangaha wo kinaho adunga kura gene ni berewe beko ka ko mangi gupai ko akpinyemuhe ngbaha ya.—Yeze. 18:32; 2 Pet. 3:9.
Ani Idipa Aramegido
Da ani ka ngbe na ní rogo gi vura re? Badungu rani ima dakuti gupai nga ani nika ngbe na kina Mbori. Ono wai rengbe ani ka ino nga ani nika ngbe na Mbori? Gu nebi nangia Zefania azinahe ki yaa: “Oni gbáta rurupai, oni gbáta umbasitise.” (Zefania 2:3) Gu mokedi nangia Pauro ayawee gupai Mbori akpinyemuhe, si nga “aboro bati dunduko, ki ye sa gu inahe nga ga rengo.”—1 Timoteo 2:4.
Wirika rengo tipa Yekova na tipa gako ringbisapai ka nyasa riipa gbegberẽ apai kusayo auru kpotosende nga gu bambatapai si aida boro mangihe tipa ka gbia bata. Manga ruruapai nga uepai, bambiko si nasa gupai nga Mbori idi na ani na ki banda rani.
Ka ani amanga gi nyanyakipa apai du ue re, ani duadu na maabangirise tipa bata kumbatayo ho Aramegido nika da ni, nga gu vura nika nyasa ga aboro avura naabaha dunduko. Ho gu vura nga Aramegido nika nyasa ni, aboro rogo zegino dunduko nikaa bi vura nigu gbigbita he si aidanga aboro fura kina kandara fura tipaha ya. Aboro “awírika nga pa sovura berewe a te.”—Yesaya 2:4.
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 3]
Gu regbo Mbori nika rimiso tiko kurogo agu apai nga ga aboro, si i ayambaha nga Aramegido
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 4]
Gidiona na gako akumba adibe kere vura pati Megido
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 4]
MEGIDO
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 5]
Ho Aramegido nika nyasa ni, aboro rogo zegino dunduko nikaa bi vura nigu gbigbita he si aidanga aboro fura kina kandara fura tipaha ya
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 6]
Wirika rengo tipa Yekova na tipa gako ringbisapai nga gu bambatapai si aida boro mangihe tipa ka gbia bata