Fugo Yekova Niungaha
Memeapai Rogo gu Kitabu Nga Yugoti—Gu Bambata Paparaha
HO GU gbinza mokedi nangia Yoane aduni bambukiso yo rogo gu kisanga nga Patemo, Mbori afu yuguyuguapai fuko 16. Ko abi agu apai si adu nga Yekova Mbori na Yesu Kristo nika mangaha ti rago Gbia, nga gu regbo natona ho i asigira ga Mbori Kindo ni rogo gu garã nangia 1914 ka ndu kumbatayo ki dati digido ga Kristo Zogarago Tipa Agarã Kutu. Yoane nake gu Kitabu nga Yugoti rogo gu garã nangia 96 F.B.K. Si nga gu bawene kitabu nafu ngbarago furani ho ani ageda agu apai ni du rogoho.
Ani wisigingo gu memeapai du rogo gu kitabu nga Yugoti 1:1–12:17, nga gu duna agu ayugoti rogoho saba Yoane abikihe. Agu ayugoti re na nyanyakipa apai rogoho furani mbiko si nafura tipa agu apai namanga rogo zegino areme na kini yugupa gupai Yekova andu ka mangaha barambeda kumbatayo. Agu aboro nageda agi ayugoti re na ki idipaha, i nga agu aboro si angarasa yó na i kini gbia wasa behe.—Eb. 4:12.
“WIRI KANDORO” UKUO DIKODIKO AHE SITA DAGBA AGU DU SABA
(Yugo. 1:1–7:17)
Nibambatapai, Yoane abi Yesu Kristo na ko ki fu apangbanga fu Yoane gu tifuo kuraha, nga agu apangbanga si aidi ko ‘ké paha waraga yo, ki kedihe fu agu akanisa nadu saba.’ (Yugo. 1:10, 11) Fuo gure, ko abi yuguyugupai tipa mbatabakindo ngbangbaturũ yo. Gu boro nasungu auru mbatabakindo, ko aduna kitabu kumbabeko yo i akisi ngbaha na adikodiko ahe saba. Gu boro i abi ní nga ní ‘narẽ ka zara gi kitabu’ re, ní nangia “gu Bahu nga ga ngbatunga aYudo ru,” watadu ‘gu Wiri Kandoro nadu na gbangaru saba, bangiru kidu a saba.’—Yugo. 4:2; 5:1, 2, 5, 6.
Gu biata yugoti nayugo gupai namangi ho gu “Wiri Kandoro” re aukuo gu bambata dikodiko ahe ni nadu sita, gu tifuo kuraha. Ho ko aukuo gu sita dikodiko he ni, bakere bazigizo adu mbiko gu bakere rago nga ga ga Mbori zinga ada. (Yugo. 6:1, 12, 17) Gu kura yugoti nangbe tingbafuoho ayugupa agu ‘amaraika biama narundu ti durugaduruga digida kpotosende biama, i ki zadi agu ayuge biama nga ga kpotosende’ daho i nika dikahe ni ti gu ga Mbori amoyambu du bange yó nga 144,000. Yoane abi gu “bakere rimbasa aboro” i adikongo he tiyó ya i ‘narundu barangba mbatabakindo na barangba Wiri Kandoro.’—Yugo. 7:1, 9.
Akaragapai sa agu Asanahe Nga ga Ziazia Kekeapai:
1:4; 3:1; 4:5; 5:6—Ginihe nga “agu atoro du saba”? Gu namba nga saba, si nayugopa duhe nirengberengbehe bangiri Mbori. Sidu, agu apangbanga Yoane akehe fu “akanisa saba,” si nayugopa gu ga Mbori aboro dunduko dunguratiyo kurogo agu adungurati bangehe nasusi 100,000 rogo zegino dunduko. (Yugo. 1:11, 20) Wa duhe nga Yekova nafu ziazia toro ringbisihe kina kuti gupai boro aida ka mangaha nani, agu “atoro du saba” rengbe ka ru kuba gu rengberengbe giarogopaiyo ko afuhe fu gako aboro na agu amaku agu aboro agbiaha nadegatuyo kuti agu apai du rogo Yugoti re. Si nawira gupai nga, gu kitabu nga Yugoti, si nafura tipa dungu apai nibasaba saba. Nirengo, gu namba nga saba, si narukuba rengberengbehe, na gu kitabu re nafura gbe tipa pa ‘nyasa’ gu ‘gbugbupai nga ga Mbori.’—Yugo. 10:7.
1:8, 17—Da nga gu boro i afura tipa ní nga “Arufa na Omega” na ni “Bambata ko na Yangara ko”? Agu afugo nga “Afura na Omega,” si nayugo gupai nga kina Yekova sa nga gu Mbori Duna Tanduapai Dũ naima duho na nika nyeanye a kindi. Kinako sa nga gu “Bambata ko na Yangara ko.” (Yugo. 21:6; 22:13) Wa vura duhe nga i nafura tipa Yekova rogo Yugoti 22:13 ya ko nga “Bambata ko na Yangara ko,” du rogoyo nga ko naima duho na ko nika nyeanye kindi, rogo bambata kapita nga ga Yugoti, agu afugo re nabipa kura boro kia. Rogo gu bambata kapita re, agu afugo nga “Bambata ko na Yangara ko,” si nafura tipa Yesu Kristo. Gu rogoyo duhe nani nga, kinako nangia gu bambata boro nitoro na niyangara ní Yekova azingisi ní nitiko kurogo gu unga zanga kpio.—Koro. 1:18.
2:7—Gine nga ga “Mbori Paradiso”? Wa duhe nga i agumba agi afugo re fu mbedimbedi aKristano, gu paradizo re rengbe kadu nga gu ngbii nga ngbangbaturũ, yo du Mbori ni. Gu mosoro i nika fuhe fu gu mbedimbedi amoyambu re, si nga i nika ri ‘zuzu gu rindingua nga ga unga.’ I araka gu raka zanga kpio.—1 Kor. 15:53.
3:7—Gini regbo Yesu agbia gu ‘wiri rifungura nga ga Dawidi,’ na wai ko amangasunge nani? Ho i bapatiza Yesu ni rogo gu garã nangia 29 F.B.K., ko ada nigu siasia Bakindo naye rogo ngbatunga Davide. Ono tie, i aafunga gu wiri rifungura nga ga Davide fuko nibasa te, da kinaho ko aga ni ki sungu ku kumbabe Mbori ngbangbaturũ yo rogo gu garã nangia 33 F.B.K. Yo du i afu agu aũkumbo ni nga ga Davide fuko naabaha gbiati gako Bambata Bakindo. Natona ti gu regbo re ka ndu kumbatayo, Yesu namangasunge na gu rifungura re tipa ka zaka agu amomu asunge nga ga Kindo. Rogo gu garã nangia 1919, Yesu afu “gu rifungura nga ga ga Dawidi bambu” fu gu riko nga ga ‘ruru kangara moyambu,’ nga ka asiapa gako “ahe dunduko” fuyó.—Yes. 22:22; Mt. 24:45, 47.
3:12—‘Vovo rimo’ Yesu nga da? Gu rimo re nabipa ga Yesu vovo sunge gbiati gu momu gbiako ho. (Frp. 2:9-11) Wa vura duhe nga boro ho inipai tipa gi rimo re wa Yesu te, ko nake gi rimo re kpakpu gu ruru awirinako yo nikadu naako rogo gu ngbii nga ga ngbangbaturũ, na ko nambedisa yó koyo du ko ni. (Yugo. 19:12) Gu momu Yekova nafuhe fu Yesu kinaha ko nafuhe fuyó a.
Agu Apai Rengbe Ani ka Wirikaha:
1:3. Wa duhe nga ‘rago [ga Mbori sarangbanga kuti ga Satana zegino] nikada,’ si naida ani rugutirani naapa agu apangbanga du rogo gu kitabu nga Yugoti re na kini mangi agu apai si agumbaha.
3:17, 18. Tipa ani rengbe ka kumuko rogo toro yo, si naida ani ngbe ‘dahabu be Yesu, nga gu i agirisihe gbigiwi yo.’ Nga gu fugo du rogoyo ngawee ani mangi asadatise nyanyakii ka kumuko rogo wene mangaapai. (1 Tim. 6:17-19) Si naida gupai a nga ani ukadi “pusi remu,” nga gu nayugo rani ni apefuo Kristo na ki kpe “nzeme” bangirani yo, nga gu fugo nayugopa agu arugute i akusaha rogo Ngbaõbambu Sinziri tipa si hasi gu bangirani nga ga toro.—Yugo. 19:8.
7:13, 14. Agu abaakumba du 24 re, i narukuba agu aboro du bangeyo nga 144,000 nika mangasunge ni abakindo na ni aboromotumo ngbangbaturũ yo. Agu aboromotumo nadu rogo gu ringara aYisaraere nadumbata angia kpiapai tipa yó, nga agu aboro Bakindo Davide akparaka yó kurogo abadona 24. Boro sa dagba agu abaakumba re ayugu ada nangia bakere rimbasa aboro fu Yoane. Sidu, ruhe aru ani yawee Mbori aima tona ka zingisa mbedimbedi aKristano mbata fu gu garã nangia 1935. Tipagine gumba ani he ti ni wo? Mbiko gu garã re du Mbori ayugupa agu aboro nangia bakere rimbasa aboro fu mbedimbedi aKristano.—Ruka 22:28-30; Yugo. 4:4; 7:9.
UKUO GU SABA DIKODIKOHE NA TONATONA VUDO AMBAYA SABA
(Yugo. 8:1–12:17)
Wiri Kandoro aukuo gu saba dikodikohe. I afuku ambanya saba fu amaraika saba. Aguyo sita ki vudi gayó ambanya, na ki takipande ga Mbori sapangbanga kuti “gu biata papara” bange aboro du rogo agu apambori du kina rimo aKristano gbua riihe. (Yugo. 8:1, 2, 7-12; 9:15, 18) Gere nga gupai Yoane abihe rogo gako bisue yuguyugupai. Yoane abi tiko rogo gu kura yuguyugupai ko niri kitabu na kini ringbisi yekaru. Fuo vudayo gu saba mbanya, bakere fogo apoi kuari niyaa: “Gu ngbi nga ga kpotosende . . . [i ima ariaha si du ni]gu ngbi nga ga gaani Gbia, na ga gako Kristo.”—Yugo. 10:10; 11:1, 15.
Gu saba yuguyugupai nagumba kura apai berewe tipa gupai du rogo Yugoti 11:15, 17. Yoane abi bakere yuguyugupai ngbangbaturũ yo. Gu dee Yoane abi ri ngbangbaturũ yo, ri abatika kumbagude. Ko abi Satana a i nabako ngbangbaturũ yo kusende no. Gu bakere zinga ko adu nani kuti gu dee du ngbangbaturũ yo re asako ko “so vura na yangara awiriri.”—Yugo. 12:1, 5, 9, 17.
Akaragapai sa agu Asanahe Nga ga Ziazia Kekeapai:
8:1-5—Tipagine rago aongo kii ti ni ngbangbaturũ yo, na ginihe i abaha ku auru kpotosende no? Gu onga kii namangi ngbangbaturũ yo re, si amangi tipa Mbori gi gu ‘kpe nga ga gako aboro’ du auru kpotosende ane. Gipai re amangi ti digido gu bambata vura nangia ga zegino. Mbedimbedi aKristano aaganga ku ngbangbaturũ yo ti digido ga aGendiria regbo wagu dunguyo aaberãha te. I agbiatiyo na kere fudifudiapai ti regbo gu vura namangi re. I akpari kpee kakaka tipa arugute. Nikaragapai kuti gayó akpee, maraika aba we ku auru kpotosende no nga gu nasa mbedimbedi aKristano i mangi bakere asunge auru kpotosende. Wa i avura du nikina beteyo, i atona gu tua nga ga tungusapai rogo zegino dunduko, nga gu nasa aboro i naati akangu tipa ga Mbori Kindo, na sangbanaha ki tigi we dagba agu aboro du rogo agu pambori du kina rimo aKristano gbua riihe. Gupai du rogo Ziazia Kekeapai i aatungusaha, si adu wakina woro gumba, i ki kusi vovo giarogo apai yo nga ga Ziazia Kekeapai, na si ki zigizo ngbii zire pambori kina wai bagizo nizigizo abambu.
8:6-12; 9:1, 13; 11:15—Gini regbo agu amaraika du saba ambakadi tiyó tipa ka vudo gayó ambanya, na gini regbo i avudihe, na wai si amangi? Pa mbakada amaraika tiyó ka vudo ambanya saba akodipa fu arugute fu gu riko nga ga Yoane auru kpotosende ane, na si atona rogo 1919 ki da kurogo 1922. Gu mbedimbedi aKristano re atona ka mbakada apai tipa kaa tungusapai gbaiga gbiati sunge dudua abambu nga ga abe-basunge. (Yugo. 12:13, 14) Woro mbanya narukuba tungusapa ga Mbori sapangbanga kuti gi ga Satana zegino re zanga gunde, nga gu sunge ga Mbori aboro akodi beyo na amaraika ka mangaha. Si atona nzunzu ti regbo gu bakere dunguratise namangi rogo gu gbata nga Cedar Point, Ohio du Amerika yo, rogo 1922, na si nikaa ndu kindi kumbatayo da ti bakere gberãngbi.
8:13; 9:12; 11:14—Rogo gini agene pa vudoyo gu yangara ambanya du biata aye na “rungo” fu araki auru kpotosende? Gu bambata ambanya biama i avudihe, si atakipandepa agu akanisa i aya tipaha wee si nga ga aKristano, ni agu akanisa naima kpi rogo toro yo. Gu yangara arungo du biata, si nafura tipa kparakparaapai. Gu bisue mbanya nafura tipa pa zaka yó ga Mbori aboro rogo gu “due zanga mburuhe” rogo 1919 ho i aduni nikisikisi yó ku bambukiso yo zanga mangasunge. Fuo i zaki yó, i atona ka tungusapai kakaka. Gi gayó tungusapai re, arungosi agu aboro du rogo agu akanisa i aya tipaha wee si nga ga aKristano. Si arungosi yó wakina riri-kaza. (Yugo. 9:1) Gu sitaha angia gu bakere zubo vura kisusi nga ga abandu rii afarasi, nga gu ngbatungaha aamanganga rogo zegino mbata ya, gbiati gu tua nga ga tungusapai natona rogo 1922. Gu yangara mbanya adu tipa sigirayo gu Kindo nga ga Masiya.
Agu Apai Rengbe Ani ka Wirikaha:
9:10, 19. Agu waraga du mburuhe rii Ziazia Kekeapai nga gu ‘ruru kangara moyambu’ akusaha, si na pagbia behe ka kusa agu apangbanga naso aboro wa angerembia. (Mt. 24:45) Agi apangbanga re wakina sa ayere nga gu “[du]na egeterara a” wa ga angerembia na wakina ga agu afarasi duna ‘asara wakina awo.’ Tipagine duhe ti ni wo? Si wo mbiko agu awaraga re nafura tipa ga Yekova “rago irabape.” (Yes. 61:2) Sidu, si naida ani naakparaka agu awaraga re zaaza zanga gunde.
9:20, 21. Badungu gu bayee aboro naaraka rogo agu aringara i aya tipaha wee si nga ga aKristano te, i aima dia gu pangbanga kugume ani atungusaha. Ono tie, ani amaanga bangirani ngawee agu aboro angianga aKristano ya, i dunduko nika ye kurogo rengo yo te, nga aguyo i afura tipa yó ya i nga “yangara aboro zegino.” Wa vura duhe wo, ani natungusapai atungusa kakaka.
12:15, 16. Gu “kpotosende” gumbayo paha ane re, si narukuba agu aboro du rogo gu zegino nga ga Satana watadu abazogo rogo aringara nga aguyo nafu ranirii fu aboro tipa irisombori. Natona rogo agu agarã naye tingbafuo 1914, agu aboro re ‘ambiri gu ime daragona asukuhe ngbako yo.’ Nirengo, Yekova nasa kpoto abazogo yo asa i mangi gupai ko akpinyemuhe ho ko aidaha ni wo. Gipai re na ngbanya kuti gupai du nikekehe rogo Asanza 21:1 nga gu nayaa: “Ngbadu bakindo yo du wa wiridi ime be Yekova; ko nasa ha kina ku ho ko akpinyemu ni.” Si naida gipai re nyakasi gaani idapase kuti Mbori.