Ani Di Yesu Kugume, Nga Bakere Moize
“Mose aya . . . ‘Gbia Mbori . . . asa nebi fu roni dagba awirinaroni wa mi; oni ki nigi agu apai agia dunduko ko nikaagumba paha fu roni.’”—AMO. 3:22.
1. Wai Yesu Kristo aʹaria apai rogo zegino?
AGARÃ ue kutu kusayo, amaraika ataasirimo Mbori ho i abatika tooni gude ni ababanda akandoro kini gi fugoyo nani. (Ruka 2:8-14) Agarã 30 fuo sona gu gude re, ko atona gu sunge ko amangihe tipa agarã biata na beberehe, nga gu sunge naʹaria ga aboro raka. Gu bakeke kuru apangbanga naraki rogo 19 kama agarã rimoko angia Philip Schaff, ko akepai tipa gu paranga kumba re ki yaa: “Wa ko aavuranga kepai wagu tooni ya, ko asa badungu aboro i kekeapai, i mangi atungusapai, na sakaapai, i keke badungu abuku, badungu kpiaahe, na i ki biki badungu abia-tambuahe, susi gu, gu kikindigipa aboro dunduko naraki mbata kusayo amangihe na aguyo du awere a.” Gu paranga kumba re angia Yesu Kristo.
2. Ginipai Yoane agumbaha tipa Yesu na tipa gako sunge?
2 Gu mokedi nangia Yoane ake pangbanga agu apai Yesu amangihe, na ki ya ti digido gako waraga wee: “Kura dungu agu apai kina ho Yesu anamanga, nga gu ka du ni keke he dunduko, ya mi tigu kina zegino ni tihe ka si rengbe nga na agu akitabu ka du ni keke he te.” (Yo. 21:25) Yoane aini gupai nga, ko arengbe ka ke kina wiri bete apai gbua tipa agu apai Yesu amangihe vuru agarã biata na beberehe. Ono wa si avura duwo, gu wene pangbanga Yoane akehe, paha ima nyaka gbe.
3. Wai rengbe ani ka ino badungu apai tipa ga Yesu sunge rogo ga Mbori ringbisapai?
3 Kupati agu akitabu Wene Pangbanga du biama, gu kura apapara Ziazia Kekeapai kinaho a nagumba badungu apai tipa ga Yesu raka. Nikpiapai, akumba kinaho naraki mbata fu vunga yó Yesu naundo rani ani ini badungu apai tipa ga Yesu sunge rogo ga Mbori ringbisapai. Ani wisigingo pai tipa bete agi akumba re.
Gu ga Mbori Akumba Nayugu Kpiaapai Tipa Kristo
4, 5. Ada nayugu kpiapai tipa Yesu, na rogo gini agene?
4 Yoane na kura abakeke akitabu Wene Pangbanga afura tipa Moize, Davide, na Soromo, wa agu akumba nayugu Yesu nigu boro Mbori nasia ní, ni Bakindo. Rogo gine agene gu ga Mbori amoyambu nadumbata ayugukpiapai tipa Yesu, na ginipai ani awirikaha rogo gu pangbanga re?
5 Ka gumbapai niguruhe, Ziazia Kekeapai nape gupai furani nga, Moize angia nebi, na kidu ni azarõ, na kingia gu boro nabatasi aYisaraere. Sidu, Yesu adu kinawo a. Davide angia babanda akandoro na kingia gu bakindo nadibe avura aYisaraere. Yesu a nga wene babanda akandoro, na kingia gu bakindo du na diabese rogo avura. (Yeze. 37:24, 25) Ho gu bakindo nangia Soromo aduni niruruko, ko anaazogarago na tatamana. Tiibe gako zogarago, aboro anaaraka rogo zereda. (1 Aba. 4:25, 29) Yesu a nga iratatamana kisusi na i nayambako nga “Gbia Zereda.” (Yes. 9:6) Si tie ziazia nga, ga agu aboro zogarago nadumbata kusayo aayugokpiapai tipa ga Kristo Yesu sunge. Ono ga Yesu zogarago nga bawenehe kisusi. Nibambatapai, ani ringbisinga Yesu na Moize ka bingo wai gu ringbisapai re narengbe ka undo rani ani rugutirani naapa ga Yesu sunge wenengai rogo ga Mbori ringbisapai yo.
Moize Angia Kpiapai Tipa Yesu
6. Wai gu mokedi nangia Petero anyakasipa giasangba Yesu?
6 Ngbutuko fuo Pendekote rogo gu garã nangia 33 F.B.K., gu mokedi nangia Petero adi ga Moize sangbanebi ki gumbaha, nga gu sangbanebi nadigi kuti Yesu Kristo. Petero aru barabangiri rimbasa airisimbori yekaru yo. Agu aboro re ‘abaki bangiriyo abaka ni rengo’ ho aPetero na Yoane ahusi gu kumba ni i avunguko nikina gbarĩgbarĩko nga guko nanaahõ ahe. I aoro ka ruga tiyó na gupai namangi. Petero asakirogo gupai yo ngawee, ga Yekova ziazia toro du namangisunge rogo Yesu Kristo yo. Fuo gure ko adipai rogo Kuru Ndika ki gumbaha ki yaa: “Mose aya tigu, ‘Gbia Mbori ko asa nebi fu roni dagba awirinaroni wa mi; oni ki nigi agu apai agia dunduko ko nikaagumba paha fu roni.’”—Amo. 3:11, 22, 23; oni gedi Pa Fu Rugute ni Ue he 18:15, 18, 19.
7. Wai si adu nga agu aboro naadegatuyo kuti Petero aima rugatiyo naapa gu nebi pako akii ti ga Moize?
7 Si nawira gupai gbe nga, agu aboro nadu yekaru yo re aima inopai tipa agu afugo Moize Petero agumbaha re. Wa i angia aYuda, i anaabi Moize na kikiipako gbe. (Pa Rug. 34:10) I anaasungudo gu nebi Moize agumba pako ya ko nika ye kii pako ti ga Moize. Si adu nga gu nebi re nikadu nimasiya, nga ga Mbori mbembedi boro wakinagu Moize adu. Ono ko angia gu “Kristo . . . nga ga Mbori siasia ko.”—Ruka 23:35; Eb. 11:26.
Agu Awiratise Du Dagba Yesu na Moize
8. Gini awiratise nadu dagba ga Moize raka na gu nangia ga Yesu?
8 Rogo kura apai, gu raka nangia ga Yesu nawira kinagu nangia ga Moize. Nikpiapai, i dunduko tibarayo ue, nga Moize na Yesu, abati bekpio be kere sino abakindo ho i aduni nifogoyo. (Gate 1:22–2:10; Mt. 2:7-14) Kurigure, i dunduko Yekova ‘ayambu yo Ezipeta yo.’ Gu nebi nangia Osea apepai ki yaa: “Ho Yisaraere adu ni ni gude, mi akpi nyemu ko, mi ayambu wire Ezipeta yo.” (Osea 11:1) Fugo Osea nayugopa gu regbo awire aYisaraere aduna Moize nigayo bangbembatayo Mbori asiako ko kusi yó Ezipeta yo. (Gate 4:22, 23; 12:29-37) Ono tie, afugo Osea ayugongo kina gupai namangi bakuru kusayo te, si ayugupa gupai a si adu nga si nika manga gizo. Agu afugo Osea re angia sangbanebi naringbisitihe ti gu regbo aYosefa na Maria aguari Ezipeta yo na Yesu tingbafuo kpio gu bakindo nangia Erode ka karaga tiyó ku ringara kpuyo yo.—Mt. 2:15, 19-23.
9. (a) Gini iiriwoapai Moize na Yesu amangihe? (b) Oni gumbanga gu bete awiratise du dagba Yesu na Moize. (Oni bi gu sanduki du riihe nga “Gu Kura Agene Yesu Awiri Moize Ngbaha,” duti kpewaraga 26.)
9 AMoize na Yesu aima manga iiriwoapai, si kini yugu gupai nga Yekova aafu ome afu fuyó. Nirengo, Moize nga gu bambata boro ke yo pani namangi iiriwoapai mbata. (Gate 4:1-9) Nikpiapai, Moize azinahe gu ime nadu rogo gu di nga Nire gbiati agu agbuduru nadu pati ni si ki satihe nikure. Ko asa Zamba Baime a si kparaka kurogo ue, na ki sa ime si kuru ti mbia rogo ugu-ngbii-ngume. (Gate 7:19-21; 14:21; 17:5-7) Yesu a amangi iiriwopai na ime. Gu bambata iiriwopai ko amangihe, si angia ko asa ime niʹimekakue kporo pumbo diadee yo. (Yo. 2:1-11) Kusa, ko arugusi gu Baima nga Gariraya ho si aasungburo ni. Ti kura regbo berewe, ko ki ndu rii baime! (Mt. 8:23-27; 14:23-25) Gu kura awiratise du dagba Moize na Yesu nga Bakere Moize, si rogo gu sanduki duti kpewaraga 26.
Ani Di Yesu Kugume Ninebi
10. Ndikidi nebi nga gini boro, na wai Moize angia ndikidi nebi?
10 Badungu aboro naberã gupai nga, nebi nga gu boro nagumba agu apai nika manga kumbatayo, ono anga gumba kina agu apai nika manga kumbatayo nga gu yangara sunge nebi amangaha te. Ndikidi nebi nga gu boro nafura kuba Yekova, kini gumba “agu apai du na tandu nga ga Mbori.” (Amo. 2:11, 16, 17) Gupai ní agumbaha rengbe kadu nga yugo agu apai nika manga kumbatayo, yugo apapara ga Yekova ringbisapai, watadu takapande ga Yekova sapangbanga. Moize angia ngbatunga gu nebi re. Ko agumbapa agu Ambusa Nadu Bawe nga gu naye kurii Ezipeta. Ko aye na agu aNdiko nga ga mokido fu aYisaraere pati bagangara Sinai. Na ko arugu gu rikaaboro nangia aYisaraere naapa gupai Mbori akpinyemuhe beyo. Ono tie, si adu nga gu nebi nga bahe ti Moize, ní nika yeaye.
11. Gini asunge Yesu amangihe wa ko angia gu nebi nangia bahe ti Moize?
11 Kusa, rogo bambata sa kama agarã Mbata fu Batikayo Kristo, gu nebi nangia Zekaraya amangisunge ninebi ki kusipa ga Mbori ringbisapai tipa Yoane nangia wiriko. (Ruka 1:76) Yoane ada ni Bafu Bapatiza, kini gumba paye gu nebi nangia bahe ti Moize aboro aima digo nisungudiko. (Yo. 1:23-36) Wa Yesu angia nebi, ko agumbapa badungu apai si adu nga si nika manga kumbatayo gizo. Nikpiapai, ko agumbapa wai ko nika kpi, gu ba ko nika kpi rogoho, naapa agu aboro nika imoko. (Mt. 20:17-19) Ko agumbapa gbarasa Yerusarema a na gaha yekaru, na gipai re airiwo airiwo ti agu aboro nagihe. (Mk. 13:1, 2) Gu kura apai kinaho ko agumbaha namanga ti gi gaani regbo re.—Mt. 24:3-41.
12. (a) Wai Yesu amoimburu tungusa wene pangbanga fu apefuoko rogo zegino dunduko? (b) Tipagine si aida ti ni ani peke ga Yesu kpiapai?
12 Yesu aangianga kina nebi sa te, ono ko angia batungusipai a na nibayugupai. Ko atungusi gu wene pangbanga du tipa ga Mbori Kindo, na anga boro ho nafuranga na wingbaduse wa ko te. (Ruka 4:16-21, 43) Anga boro ho narengbe ka yugopai wa ko te. Agu aboro nagi ga Yesu yugopai, i ape gupai nga: “Boro agumba nga pai mbata wo te.” (Yo. 7:46) Yesu anaatungusa wene pangbanga zaaza, na gu sinoko re amere a fuo apefuoko i naatungusapa Kindo zaaza. Si ki tadu were, ko kini moimburu gu tungusapai gbiati gu yugopai awirina amangaha areme rogo zagino dunduko. (Mt. 28:18-20; Amo. 5:42) Rogo gu garã nasusi, apefuo Yesu wa amirioni saba adi bange asaa wa 1,500,000,000 kuti tungusa gu wene pangbanga nga ga Kindo na kini yugo gu rengo du rogo Ziazia Kekeapai fu aboro. Ya mo oni namanga gi sunge re a?
13. Ginipai rengbe ka undo rani ani “nikparia rago”?
13 Kango ho nga Yekova aima digiso sangbako ki ye na gu nebi naduwa Moize te. Wai gu inohe re amanga ariapai rogo gaoni raka? Ya mo si nasa roni oni duna maabangirise nga, agu asangbaanebi atadigongo ya, si nika digo adigo? Nirengo, berãkurii gu kpiapai nga ga bakere Moize nafõngbaduraniyo “ani nikparia rago ki nirugu tirani” naapa gupai Mbori andu ka mangaha.—1 Tesa. 5:2, 6.
Kristo Nga Azarõ
14. Wai Moize angia azarõ dagba awiri aYisaraere na Yekova?
14 Yesu nga azarõ a wa Moize adu. Azarõ nga gu boro nazeresa gupai du dagba boro na kurani. Moize angia azarõ dagba awiri aYisaraere na Yekova rogo gu mbakadapai nangia ga aNdiko nga ga mokido. Wa ka awiri Yakobo agisangba Yekova, ka i anye anye kindi nigako siasia aboro. (Gate 19:3-8) Gu mozunga re aamangasunge kindi tona rogo gu garã nangia 1513 M.B.K. ki dati bambata sa kama agarã F.B.K.
15. Wai du Yesu nigu azarõ kii pani gbe?
15 Rogo gu garã nangia 33 F.B.K., Yekova amangi mozunga na vovo aYisaraere, nga “ga Mbori Yisaraere,” na gu mozunga re nangba ti gu nadumbata. Gu ga Mbori Yisaraere re ada nigu dungurati nga ga mbedimbedi aKristano rogo zegino dunduko. (Gara. 6:16) Moize angia azarõ rogo gu mozunga nga ga andiko Mbori akehe kpakpu seke-seke ambia yo, ono gu mozunga du Yesu ni azarõ rogoho, si kiipaha. Mbori nake gaha andiko ngbadu aboro yo. (Oni gedi 1 Timoteo 2:5; AEbere 8:10.) Sidu, “ga Mbori Yisaraere” nga ga Mbori siasia aboro awere, na i nga ‘gu rikaaboro nazu zuzu’ gu Kindo nga ga Masiya. (Mt. 21:43) Gu rikaaboro re du, duna sunge beyo rogo vovo mozunga. Wa vura duhe wo, anga yó nga gu yangara aboro nika gbia agu aundo gu mozunga re nika ye nani te. Dungu aboro, kodi aguyo du awere nikpikpiyo, i agbia nyenye amaku agbia nga gu gu mozunga re nika ye nani.
Kristo Nga Batasi
16. (a) Rogo gini agene Yekova amangisunge na Moize ko batasi aYisaraere? (b) Ringbisihe kuti Gate 14:13, da du nzunzu nabatasi aboro?
16 Rogo gu yuru nadumbata fu aYisaraere guari Ezipeta yo, gu kura awiri aYisaraere adu ngbapai. Si adu nga ga Mbori maraika nika ye ka ndu rogo ringara Ezipeta ki imi abambata vungu dunduko. Yekova aya fu Moize wee agu abambata vungu nga ga aYisaraere yó, i rengbe ka bata ka i di kure gu wiri kandoro nga ga Pumbo Susiri ru ki migidihe ti gu ngua du barii ngbadimo na ti angua ngbadimo ue. (Gate 12:1-13, 21-23) Si amangi kinawo. Kusa berewe, gu rikaaboro nangia aYisaraere re adu ngba kerepai. Ga Faro aborovura akengedi yó pangba Zamba Baime. Berewe a, Yekova asa Moize ko batasi yó nisako baime si kparaka rogoho ue.—Gate 14:13, 21.
17, 18. Rogo gini agene du Yesu nibakere batasi susi Moize?
17 Wa pa gu batasa aboro re avura kio, gu batasa aboro Yekova amangihe vurube Yesu, si kii kisusi gure. Yesu nazakigene tipa aboro-giasangbaa bati be sunge kanga fu ingapai. (Rom. 5:12, 18) Na gu batasahe re nga “nyenye tumori.” (Eb. 9:11, 12) Gu rimo nga Yesu, rogoyo nga “Yekova Nga Bata.” Yesu nga batasirani na kidu nibatumo rani be ingapai, nga gu nazakigene furani tipa ani du na maabangirise kumbatayo. Yesu abatasi apefuoko be ga Mbori zinga ki sa gupai berewe nga i du na wene bakure na Mbori.—Mt. 1:21.
18 Gu bata Yesu aye nani, si nika kusa goro aboro akusa be akaza na kpio. Tipa ka ino kpia wai gupai re nika manga, oni bingo gupai namangi ho Yesu anduni kua gu kumba yó rimoko angia Yairo, wiriko akpi garãri adu 12. Yesu aya fu Yairo wee: “Ka mo gunde nga ya, mo idi pai, ri abáta abata.” (Ruka 8:41, 42, 49, 50) A wa Yesu agumbaha, gu degude re aima zinga bekpio! Oni berẽnga pa gu ngbarago avunguri adu nani. Ka oni berẽkurii gipai re, oni ini kpia gu bakere ngbarago aino ani kadu nani ‘ho agu aboro ka gia fugo Yesu ni dunduko du rogo amurã yo, ki kuru’ ti regbo zingabekpio. (Yo. 5:28, 29) Nirengo, Yesu nga Batasirani!—Oni gedi Amokedi 5:31; Tito 1:4; Yugo. 7:10.
19, 20. (a) Wai pa berã ani kurii gu sunge Yesu amangaha wangia ko Bakere Moize aundo rani? (b) Ginipai ani ka wisigoho rogo gu papara kekeapai naye fuo gere?
19 Pa ino ani gupai nga ani rengbe arengba ka undo kura aboro i gbia bata mbiko Yesu, si nafõngbaduraniyo ani naamanga sunge tungusapai na sunge yugopai. (Yes. 61:1-3) Kurigure, ho ani aberã ni kurii gu sunge Yesu amangaha wangia ko Bakere Moize, si nasa rani ani duna bakere kido kuti gupai nga, ko nika batasa apefuoko abatasa ho ko nika ye ni ka sapangbanga gbegberẽ aboro.—Mt. 25:31-34, 41, 46; Yugo. 7:9, 14.
20 Nirengo tie, Yesu nga Bakere Moize. Ko amangi badungu iiriwoapai nga gu Moize aarengbanga ka mangaha ya. Agu apai Yesu agumbaha wa ko angia nebi, gbiati gu sunge ko amangaha wangia ko azarõ, si naundo ngbatunga aboro naabayo dunduko. Wangia Yesu Batasi, ko nika batasa agu aboro rẽ i batasi yó nyeanye kindi. Badungu apai kinaho kindi rengbe ani ka wirikaha tipa Yesu be gu ruru akumba naraki mbata kusayo. Rogo gu papara kekeapai naye fuo gere, ani nika wisigopai tipa wai Yesu adu ni Bakere Davide na Bakere Soromo.
Oni Rengbe ka Sakarogoyo?
Wai du Yesu nibahe ti Moize wangia ko
• nebi?
• azarõ?
• batasi?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 26]
Gu Kura Agene Yesu Awiri Moize Ngbaha
◻ I dunduko ue nambu wene aba tipa ka manga ga Yekova sunge.—2 Kor. 8:9; Frp. 2:5-8; Eb. 11:24-26.
◻ I dunduko nangia ga Mbori mbedimbedi aboro, watadu ‘akristo.’—Mk. 14:61, 62; Yo. 4:25, 26; Eb. 11:26.
◻ I dunduko ue naye nirimo Yekova.—Gate 3:13-16; Yo. 5:43; 17:4, 6, 26.
◻ I dunduko nangia bayee aboro.—Geda 12:3; Mt. 11:28-30.
◻ I dunduko ue narigi bakere rimbasa aboro.—Gate 16:12; Yo. 6:48-51.
◻ I dunduko ue namangisunge ni abasapungbanga na ni abafurugute.—Gate 18:13; Mara. 4:4; Yo. 5:22, 23; 15:10.
◻ I dunduko ue Mbori amoi yó i naangera kurii asunge rogo gako kporo.—Geda 12:7; Eb. 3:2-6.
◻ I dunduko ue nga ga Yekova ruru adezire.—Eb. 11:24-29; 12:1; Yugo. 1:5.
◻ Ho Moize akpi ni, Mbori adi kangba ko kusayo ka aboro abingo ho ya, kina gupai re Mbori amangihe na kangba Yesu a.—Pa Rug. 34:5, 6; Ruka 24:1-3; Amo. 2:31; 1 Kor. 15:50; Yuda 9.