Iriiri Afugo Naye Na Wene Pagume

“Oni fúra na undahe dedede.”​—KORO. 4:6.

1, 2. Gini wenepai namangi mbikopa gumba wirina wene fugo?

KURA wirina sa ape gupai nga: “Ho mi aatungusapai ni kporo na kporo, mi agbia kumba ko ki zingi nikerehe kutire ngbako na akpotoko dunduko kini kio be zinga. Mi aʹasadi ka sakapai naako rogo Ziazia Kekeapai yo, ono ome zinga aima furiko.” Diako gbiati awiriko akoditiyo naako ka bisirapa re, mi ki bi gupai nga si naida mi guari ho. Mi ape gupai fuyó nga mi niye rogo pazereda mi naida ka ga a rogo pazereda. Mi ayugu AGaratio 5:​22 na 23 yo i nagumbapa nyemuse ni na weneringise, gbanga hipai gbiati zereda. Fuoho, mi kini susi.

² “Kusa, ho mi asusa ni pati gu kporo re ka gu rii gene, mi abi aboro gu kporo re i nasungu ngbadimo gayó bambu. I ayambu re. Mi aya ku kpotoreyo wee, ‘Ginipai i ayamba re awere tipaha?’ Gu kumba re afu zezere ime fere mi mbirihe. Ko ahõmbupai tipa gupai ko amangihe re na ki tambua re tipa gi nyanyaki idapase. Mi ambuyo rogo pazereda na mi aga a na pazereda.”

3. Tipagine si aidanga ti ni ani mbu aboro i sa rani ani zingi ya?

³ Rogo gi zegino dungu apai afuda aboro rogoho re, badungu nizingizingi aboro ani agbia yó, kodihe na ba gaani sunge tungusapai yo. Ho ani agbia yó ni, si naida ani duna “zera na irisa.” (1 Pet. 3:15) Ka gu wirina i nigumbapa ko kuari re azingi ho irakporo aduni rogo zinga, ka berã gu irakporo re aʹarianga tihe te, ono ka ko azingi kina kumbatayo. Ono wa gu wirina re aza tiko, na ki gumba kina iriiri afugo, sangbanaha adu niwenehe.

Ginipai Nasa Fugo Si Du Niiriirihe?

4. Tipagine duhe ti ni ninyanyakipa pai tipa ka gumba iriiri afugo?

⁴ Singia ani namanga pai na agu aboro du zegiyo watadu aguyo du rogo dungurati, zavura gaani aborokporo, si ninyanyakipa pai tipa ani pekefuo gu rugute gu mokedi nangia Pauro afuhe ki yaa: “Oni fúra na undahe dedede, si ki hii na tikpo.” (Koro. 4:6) Ngbatunga gu wene fugo re si aidaha tipa wene fugodagbase, na si naye na pazereda.

5. Ginipai angianga wene fugodagbase ya? Oni funga kpiapai tipa gipai re.

⁵ Wene fugodagbase ayugongo gupai nga si naida boro gumba agu apai dunduko ní aberãha ti aregbo dũ te, gbe ho du ní ni na gberarago. Ziazia Kekeapai nayugo gupai nga zanga zatise ti zinga nayugo pa rungbura, angianga nyaka ya. (Oni gedi Asanza 25:28; 29:11.) Moize “angia bayee boro ni rengo” ki susi agu aboro naaraka ti ragoko, ono ti kura regbo sa, ga awiri aYisaraere samungu asa gupai nga ko zingi ki zanga fu taarimo fu Mbori. Moize aima gumba gupai gbaiga nasako ko zingi, ono rago angbanga ti Mbori nani te. Tifuo agu agarã 40 Moize angbembatayo fu awiri aYisaraere rogoho, ko aadunga berewe na gu momu nga ga ngbembatayo fu awiri aYisaraere ku rogo Ringara Mokido yo te.​—Geda 12:3; 20:10, 12; Tam. 106:32.

6. Padu ani na rugatise rogo gaani afugo yo nayugo ginipai?

⁶ Ziazia Kekeapai nangarasa rani ani duna zatise, rugatinapai, watadu kparakarogopaiyo ho ani afura ni. “Ho du dungu afugo ni, yo du tindika ni a, ono gu ni naruga ngbani namanga pai ni rugatinapai.” (Snz. 10:19; 17:27) Wa vura duhe wo, zatise ayugongo gupai nga ani he pe agu apai dũ ngbaduraniyo te. Ono si nga ka gumba agu afugo duni ‘iriirihe,’ kini mangisunge na mirãse tipa ka husa boro angianga ka so boro nani wa baso ya.​—Oni gedi Asanza 12:18; 18:21.

“Rago Onga Kii, na Rago Fura”

7. Gini ngbatunga apai si aidanga ani mangihe ya, na tipagine?

⁷ A wa ani naaida ka gumba iriiri afugo na kini za tirani ho ani afura ni na gaani abadiasunge watadu aboro gene sunge tungusapai yo, kinawo a si aida ani mangihe rogo dungurati na kpurani yo. Kere zinga zanga berãpa gu sangbanapai si narengbe ka ye nani rengbe arengba ka gbarasa parani na kura aboro rogo toro yo, berãrani yo, gbiati kpotorani a. (Snz. 18:6, 7) Gu gbegberẽ aberã du ani nani mbiko gaani zangarengba, si naida ani za tirani aza ti ni. Gbegberẽ afugo, bisira aboro, umohe, na kere zinga nga gbegberẽ apai. (Koro. 3:8; Yak. 1:20) Si rengbe arengba ka gbarasa pa gaani wene pagume dagbarani na akuarani gbiati Yekova a. Yesu ayaa: “Agu aboro dunduko nikazinga kuti awirinayo i nikadu ngba pai yo be sapangbanga: na gu ni ka ya fu wirinani, ‘Kungba he nga mo!’, ni nikadu ngba pai yo be abororondo, na gu ni ka ya, ‘Irapupo nga mo!’ Ni nikadu ngba pai yo be gu we du Geyena yo.”​—Mt. 5:22.

8. Gini regbo rengbe ani ka gumba agu apai nafuda rani, na rogo gini gene yo?

⁸ Kura apai kinaho rengbe ani ka bi gupai nga si naida aida ani fura tipaha. Si rengbe kadu nga wirina gumba gupai nafuda roni nikerehe, si aidanga oni mbu gupai re ambu ku ngbaduroni yo te. (Snz. 19:11) Ka boro ba gberarago tironi, si naida oni zeresi ngbaduroni ki ndu fuo ní oni mbakadi gupai re. Pauro akepai ki yaa: “Ka uru ti nga gaoni zinga ya.” Wa duhe nga gupai re rengbe arengba kaa fuda roni kindi, si naida oni mbakadihe ambakada ti wene regbo. (Oni gedi AEfeso 4:​26, 27, 31, 32) Oni fura na ní riipa gupai re, na ki gumba kina rengo funi ono si ki du niiriirihe.​—Pa Mot. 19:17; Mt. 18:15.

9. Tipagine si aida ani zeresi ngbadurani mbata ti ni ani ka ndu fuo gu boro imisi rani?

⁹ Nirengo, si naida oni sia wene regbo. “Rago onga kii, na rago fura” kina ti ni. (Batu. 3:1, 7) Kurigure, “berã ruru boro nawisiga pa karagapai.” (Snz. 15:28) Si naida ngbaduroni zere mbata oni kini ru ka mbakada gupai re. Ka oni ndu ka mbakadapai ho ngbaduroni aima ni kindi nikerehe, si rengbe ka gbarasa apai kina kumbatayo; ono si aidanga si di bagbanga regbo adia oni kini ru ka ndu ka mbakadapai te.

Iriiri Mangaapai Naye na Wene Pagume

10. Wai pa manga ani iriiri apai narengbe ka mbakada gaani pagume na akuarani?

¹⁰ Iriiri afugo na wene afugo nasa gupai nga aboro rimi wene pagume na akurayó na kini banda gu pagume re. Ka ani asadi tirani ka mbakada gaani pagume na akuarani, si rengbe ka sa gupai nga gaani afugo du niwenehe. Ka ani agbata amomu tipa ka undo akuarani, ka fu he fuyó na ngbaduraniyo dũ, watadu ka dia yó kugume, si rengbe ka zaka gene tipa wene fugo dagbarani naayó. Si rengbe arengba a ka “ba kingiriwe” kurii boro na ki kusi wene asinoni, ani ki rengbe ka mbakada gupai kadu dagbarani na ní.​—Rom. 12:20, 21, NW.

11. Wai Yakobo amangipai tipa ka mbakada gako pagume na Esau, na sangbanaha angia gine?

¹¹ Gu iriiri kumba nangia Yakobo aima rugatiko na gipai re. Wirina Yakobo nangia Esau aima zinga gbe si ki sa gupai nga Yakobo oro aora beko ko andu ka imoko. Fuo dungu agarã, Yakobo ayego. Esau andu ka gbiako gene, na akumba fuoko nga 400. Yakobo akpari fu Yekova tipa ko undo ko. Fuoho, ko ki kedi badungu anyaa kumbatayo nigamahe fu Esau. Gu gamahe re aima sa kpoto Esau yo. Ho i agbiatiyo ni, ko aoro ki dungo Yakobo.​—Bam. P. 27:41-44; 32:6, 11, 13-15; 33:4, 10.

Oni Ngarasi Aboro na Iriiri Afugo

12. Tipagine si aida ani naagumba iriiri afugo ti ni fu awirinarani?

¹² AKristano namangasunge fu Mbori, angianga fu akurayó ya. Ono wa vura duhe wo, ani naida aida aboro idi na ani. Gaani iriiri afugo rengbe arengba ka akpurasi gu tindiro du rii awirinarani. Ono ka ani abisira apai abisira, si rengbe ka sa gupai nga gayó tindiro rõi arõa berewe gbe, na ki sa aguyo a i berẽhe nga Yekova aidanga naayó berewe te. Si du tie, si naida ani naagumba agu apai rengbe ka ngarasa akuarani, “kina ngbatunga gu pai ngba angba sa nyakasa ho zingoho nidu ni, si fu undahe fu agu yo nagia ha.”​—Ef. 4:29.

13. Ginipai si aida abaakumba tingidihe (a) ho i afu rugute ni? (b) ho i ake waraga ni?

¹³ Si naida abaakumba du “ni bayee” yó na kini mangi akandoro niwesewese nyemuse. (1 Tesa. 2:7, 8) Ho abaakumba aida ka fu rugute ni, si naida i fuhe “ni zera,” zavura ho i afura ni na agu aboro “nati kangu.” (2 Tim. 2:24, 25) Si naida abaakumba gumba iriiri afugo a ho i ake waraga ni fu kura abaakumba du rogo kura dungurati watadu fu be-basunge. Si naida i pe apai niiriirihe, ringbisihe kuti Matayo 7:12.

Gumba Iriiri Afugo Kporo

14. Gini rugute Pauro afuhe fu akumbakuadee, na tipagine?

¹⁴ Gaani afugo na kpakpuraniyo gbiati wai ani asaka kpotorani namangapai amanga na aboro ngba gu gene ani ainongo ho ya. Nikpiapai, kura akumba kinaho arengbanga ka ino wai nzunzu gayó afugo amangapai na adee ya. Wirina sa ayaa: “Mi naagunde agunde ho kumbaami naatakangbako ni kurire nizinga.” Nyanyaki afugo rengbe kadu na bakere ome kurii dee susi gu duhe nani kurii kumba, na si rengbe ka nye na ri tipa gbanga regbo. (Ruka 2:19) Gipai re nidu gbe ho gu nyanyaki afugo re ayeni be gu kumba gu dee re akpinyemuni na kini idi ka irisa ní. Pauro arugu akumbakuadee ki yaa: “Oni nikpí nyemu adiaroni ka ngbaduroni ími nga fu yo ya.”​—Koro. 3:19.

15. Oni funga kpiapai tipa ndu gupai si aida ti ni akumba nimangi adiayo nizera.

¹⁵ Nibi gipai re, wirina sa aringbisipa wai si aida kumba nimangi diani zezeredii, wa “rurungbura akoro.” Ko ayaa: “Ho mo azada nyanyakipa akoro ni bero, si aidanga mo zadihe azada nyanyakii te, si andu ka sara. Ka i vura diko gu sarisarihe re, fuoho nika nyeanye kindi. Ka kumba agumba nyanyaki afugo fu diani, si rengbe ka imisa ri nikerehe. Na gipai re rengbe ka sa gayó pagume si nye nisarisarihe.”​—Oni gedi 1 Petero 3:7.

16. Wai rengbe diakumba ka mbakada gari kporo?

¹⁶ Adee rengbe arengba ka ba gberarago a ti akumbaayo nigayo afugo. ‘Gu diakumba duna rugatinapai,’ nga guri rengbe kumbaari ka ‘kido kuti ri’ nzunzu, ri naberãpa kumbaari aberã, kini neke agu afugo rengbe ka ba gberarago tiko a wa ri aida ko naamangaha. (Snz. 19:14; 31:11) Nirengo, diakumba rengbe arengba ka ye na weneapai ku kporo watadu gbegberẽ apai. “De tatamana nadua gari bambu, ono mumungo de nagbandaka ha ni kina beri.”​—Snz. 14:1.

17. (a) Wai si aida agude naafura fu avunguyo? (b) Wai si aida kuru aboro nifura fu agude, na tipagine?

¹⁷ Si naida avunguagude na agude naafura dagbayó a niʹirisa. (Mt. 15:4) Ho avunguagude afura ni fu awiriyo, si aidanga i gumba agu apai nga ga ‘wingba’ te, watadu agu apai rengbe ka sa awiriyo i “zingi.” (Koro. 3:21; Ef. 6:4) Wa vura duhe nga si naida i rugu agude aruga, si naida avunguyo gbiati abaakumba nifura fuyó niʹirisa. Si nika undo agude i sa sinoyo na ki banda gayó pagume na Mbori. Gure ngba ti gupai nga ka yawee omerani ima bata beyo na i arengbanga ka sa sinoyo te, bambiko si rengbe ka sayo i naabi tiyo a nga i arengbanga ka sa sinoyo te. Fuo sona agude, i arengbanga ka tingida agu arugute dunduko i afuhe fuyó te, ono i nikaa tingida wai atingida aboro anaafura fuyó.

Gumba Wene Afugo Ngbaduseyo

18. Wai rengbe ani ka dia zinga kusayo kpotoraniyo?

¹⁸ Ho du boro ni na zinga, si aidanga gupai gbua nga ní mbakadi kpakpuniyo te. Si aidanga ani nye na zinga ku rogoraniyo te. Ka boro asadi ka sa kpakpuniyo si du na ngbarago ono kpotoniyo kidu na zinga, ní nika nye nikina fudifudi ní. Ka oni nyenga na zinga rogoroniyo si su kusa ya. Oni kpari fu Yekova ko undo roni oni di zinga kusayo kpotoroniyo. Ga Yekova toro aria berãroni na ngbaduroniyo oni mangi gupai ko akpinyemuhe.​—Oni gedi ARomo 12:2; AEfeso 4:​23, 24.

19. Gini apai rengbe ani ka mangaha tipa ka he zinga?

¹⁹ Oni mangi agu apai nika sa roni oni zeresi ngbaduroni. Ka oni bi tironi rogo fudifudipai na oni ki bi zinga si nisono ngbaduroniyo, oni guari rogo gu ba du oni rogoho re. (Snz. 17:14) Ka si du nga gu boro oni afura na ní ima tona ka zinga, oni asaditironi ka fura niʹirisa. Oni tingidi gupai nga: “Zezeredi karagapai nazeresa zinga, ono iimi fugo nazingisa zinga.” (Snz. 15:1) Ka boro fura gbegberẽe, si duwa ka boro adungura nyake kuti we, ka ní vura kaa fura zezeredii. (Snz. 26:21) Sidu, ho bi oni he ni nga oni ima mbeda ka zinga, ‘oni rõasi tironi tipa gumba pai, ki rõasi tironi tipa zinga a.’ Oni kpari fu Yekova ko undo roni oni gumba wenepai, angianga gbegberẽpai ya.​—Yak. 1:19.

Oni Mbupai na Ngbaduroniyo Dũ

20, 21. Gine rengbe ka undo rani ani naambupai fu akuarani, na tipagine si aida ani mangihe ti ni wo?

²⁰ Si nafu kina gberarago nga, boro ho rengbe ka rugusa mirãni nzunzu te. (Yak. 3:2) Gaani aborokporo watadu akuarani aKristano rengbe arengba ka gumba gupai rengbe ka ba gberarago tirani. Kuba gupai nga rago gberẽ tirani nikina ipo, si naida ani wisigi gupai nisayo i gumbapai wa gure. (Oni gedi Batungusipai 7:​8, 9.) Ya mo i nidu nisosodisosodi yó ka gumbaha, kpotoyo naadunga wenengai te, watadu kurapai kinaho nafuda yó?

²¹ Si nirengo nga si aidanga boro zingi mbiko agu apai re te. Ono ka ani wisigi ngbatunga agu apai re, si rengbe ka undo rani ani rugutirani na gupai nasa aboro ti kura aregbo i naagumba gupai si naaidanga i gumbaha ya, na si ki sa rani ani mbupai fuyó. Ani dunduko naima gumba watadu manga gupai naimisi akuarani, na ani naida i mbupai ambu furani. (Batu. 7:21, 22) Yesu ayawee ka ani aida Mbori mbupai furani, ani duwa ka ani ambupai fu akuarani. (Mt. 6:14, 15; 18:21, 22, 35) Sidu tie, si naida ani ipi ka hõmbupai na ka mbupai, si kini banda gaani nyemuse dagbarani na gaani aborokporo gbiati akuarani aKristano, bambiko nyemuse nga “gu ũvodatise nga ga ziaziapai.”​—Koro. 3:14.

22. Tipagine si aida ani mangi asadatise ti ni kaa gumba iriiri afugo?

²² Wa ani ambeda kuti digido gi gbegberẽ sino raka re, dungu apai nikaa fuda rani nga gu rengbe ka dia gaani ngbarago kusayo gbiati gaani kodatise. Pa irisa ani gu bangua arugute nga ga Ziazia Kekeapai rengbe ka undo rani ani rugu mirãrani si nigumba kina wene afugo. Ka ani amangaha wo, ani duadu na wene pagume dagbarani na agu awirinarani du rogo dungurati gbiati gaani aborokporo, na gaani wene kpiapai nikadu niwene dezirepai fu kura aboro tipa gaani “betedi Mbori” nga Yekova.​—1 Tim. 1:11.

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 24]

Oni Rengbe ka Sakarogoyo?

• Tipagine duhe ti ni nipatatamana ka sia wene regbo asia tipa ka fura riipa pai?

• Tipagine si aida aborokporo naafura ti ni dagbayó “na undahe”?

• Wai rengbe ani ka he gumba agu afugo naimisa boro?

• Gine rengbe ka undo rani ani naambupai fu akuarani?