‘Mo Gúari, Ki Ndu Rogo Gi Ringara Re’

“Mo gúari, ki ndu rogo bagiza gi ringara re, na rogo bakiaha.” —Bambata Pai 13:17.

1. Gini wene arugute Mbori afuhe fu Abarayama?

ROGO kura aringara, bete aboro nagbia ngbarago rogo nduge ka bi ringara, nidakpa yo atarambiri ka ndu. Gu kura aboro nasia gupai nga ka ndu gu nunguro re na ngbagida tipa si du nimangonvo fuyo na tipa ka biko arago zezeredii wenengai gbe. Berewe a, gu kura aboro naida tigayo ka ndu gu nunguro re na kina nduyo tipa ka kparia arago wenengai. Aboro naadianga gbanga regbo kuti ngbatunga agu anunguro re te. Ono oni berẽnga pa gupai Abarayama aberẽhe ho Mbori ayani fuko: “Mo gúari, ki ndu rogo bagiza gi ringara re, na rogo bakiaha, bambiko mi afú he foro”!—Bambata Pai 13:17.

2. Fuo Abarayama guari Ezipeta yo, wari ko andu kuhoni?

² Oni berẽnga pa agu apai i agumbaha mbata fu agu afugo re na fuoho. Abarayama na diako gbiati kura aboro asungu Ezipeta yo tipa bete regbo. Bambata Pai kapita 13 naya fu rani wee i aguari Ezipeta yo ki di gayo rimbasa anyaa na yo ki ndu ku “Negebe yo.” Fuo gure, Abarayama “ki guari Negebe yo ki nindu gako anduge kindi ki da ku Betere yo.” Ho fudifudiapai atona ni dagba gako ababanda anyaa na ga Roto ababanda anyaa na si ki da ziazia nga wa i adu ue si aida i gbata arago nibakiakia tipa riga anyaa, Abarayama ambu Roto mbata nangia wiri unvurako ko sia gu ba nangba tiko. Roto asia gu “rago du pangba . . . Yaradene,” nangia mbudusende rogo ngboongboorago “wa kina ga Yekova ati,” na kusa, ko ki gbisi ku Sodomo yo ka raka yo. Mbori aya fu Abarayama wee: “Mo tuka nga bangiro rogo gu ba ru mo rogo ho, ki ngere nga ku nodiyo, na ku sudiyo, na ku uroyo, na ku dioyo a.” Si nawira gupai nga Abarayama aru rii tumbatumba ba Betere yo ki rengbe ka ngana kura apapara gu ringara re. Anga gure nangia gu yangarapai si aida ko mangihe te, kurapai adu kinaho berewe Mbori aida ko mangihe fuo gure. Mbori aya fuko “mo gúari, ki ndu rogo . . . gi ringara re” tipa wa ka ko inidi tiko na asino gu ringara re gbiati apaparaha.

3. Tipagine rengbehe kadu ti ni nikpakarakpakarapai boro moi kpia agu aba Abarayama anata rogoho ku berã ni yo?

³ Zanga bipa wai Abarayama ata rogo gu ringara re mbata fu ko da Eburone yo, zanga kapa, ko aima inido tiko na Ringara Mokido wenengai gbe susi gu ini dungu rani he. Oni berẽnga pa agu aba gumba yo paha rogo gi pangbangaa re, nga Negebe, Betere, gu rago nadu pavuru Yaradene, Sodomo na Eburone. Oni nasota asota berã roni yo tipa ka rugatise naa bara agu aba ngbatunga agu arago re adu rogoho? Tipa dungu aboro, si fuyo nikpakarakpakarapai nirengo bambiko dungu ga Yekova aboro anunganga kurogo agu aba i agedapaha rogo Ziazia Kekeapai re te, nga ka ta rogo bagizo gu ringara re na rogo bakioho. Wa vura duhe wo, ani kindi na kakaka nyemu ka ino bara agu aba duku apaha rogo Ziazia Kekeapai. Tipagine?

4, 5. (a) Gini pagume du dagba Asanza 18:15 na gu inohe gbiati giarogopai du tipa agu aba du paha rogo Ziazia Kekeapai? (b) Gine Zefania kapita 2 ayugoho?

⁴ Fugo Mbori nayaa: “Berã ngangara boro nabi inahe; tu iratatamana nagbata inahe a.” (Asanza 18:15) Dungu riiapai duho rengbe boro ka gbia inohe tipaha, ono, wa vura duhe wo, gu ruru inohe du tipa Yekova Mbori na tipa gako mangaapai, nigu inohe nyakipa kisusi. Nirengo, gupai ani agedaha rogo Ziazia Kekeapai, si nga nyanyakipa pai watadu memepai tipa ka gbia ngbatunga gu inohe re. (2 Timoteo 3:16) Oni kparia gupai tie nga, si naida giarogopaiyo. Si nga gu tandu nga ga dudunguro ngera kurogo pai yo, tipa ka kparia agu angbazungaha du dagbaha dunduko na apaparaha. Sidu, kinawo duhe nirengo tipa agu aba gumba yo paha rogo Ziazia Kekeapai. Nikpiapai, dungu rani ima ino bara Ezipeta watadu Masiri, ono wai ani nagirogo gu gumbapai wenengai gbe nga Abarayama aguari Ezipeta yo ka ndu ku “Nebebe yo,” na kusa ki da Betere yo, na fuo gure ko ki ndu ku Eburone yo? Oni ini bara agu aba re watadu gupai nakoda agu aba re?

⁵ Watadu oni avura gedapai rogo gu ringbisapai du tipa geda Ziazia Kekeapai nakodi Zefania kapita 2. Rogo gu ba re, oni agedipai yo tipa abaakporo, aboro, na aringara. Gaza, Asekerona, Asedodo, Ekerone, Sodomo, Nineve kodihe na Kanana, Moaba, Amona, na Asura ni agu aba dunduko gumba yo paha rogo gu bangisa kapita re. Ya mo oni arengbe ka sigira kpia agu aba re kuri roni yo, nga agu aba ndikidi aboro araki araka rogoho ni agu aboro Mbori afura kumbatayo tipa agu apai si adu nga si nika manga yo si ki da mangi yo nirengo?

6. Tipagine bete aKristano naini nyakapa mangasunge ti ni na gbakigbaki kpiaarago? (Oni bi sanduki.)

⁶ Dungu abawisigi Fugo Mbori nagbia undo bakere gbe wa i azazara agu abuku duna gbakigbaki kpiaarago rogoho, nga agu arago du paha rogo Ziazia Kekeapai. Anga i namanga agi apai re mbiko nyemu ngana gbakigbaki kpiaarago du tiyo te, ono i namangaha wo mbiko i ini gupai nga, pa manga yo sunge na gbakigbaki kpiaarago rengbe ka undo yo i kiisi gayo inohe tipa Fugo Mbori. Gbakigbaki kpiaarago rengbe arengba ka undo yo a i kiisi gayo giarogopai, nibipa wai du agu apai i aima inoho mbata na pagume dagbaha na gu vovo akuraha i awirikaha. Wa oni awisigo bete kpiaapai, si nawira oni nika kiiso gaoni tambuahe akiiso a tipa Yekova na ki gbia bakere dudunguro giarogopai tipa agu apangbangaa du rogo Fugo ko.—Oni bi sanduki ti kpewaraga 14.

Ino Baturõrago Ninyanyakipa Pai

7, 8. (a) Gini iiriwopai Samusona amangihe Gaza yo? (b) Gini pangbangaa rengbe ka yugo nyakapa gu iiriwopai Samusona amangihe? (d) Wai rengbe inohe gbiati giarogopai tipa gupai Samusona amangihe re ka undo rani?

⁷ Rogo Abasapungbanga 16:2, oni rengbe ka gedapai yo tipa gu Basapungbangaa nangia Samusona ya ko adu rogo gu bakporo nangia Gaza. Wo aboro naagia gu rimo nga Gaza i niyambuhe rogo agu atingidapai du rogo agu apangbangaa i agumbaha rogo agi a’uru re, sidu, oni vura du na ngbarangbara inohe tipa gu ba Samusona adu rogoho, nga ringara aFereseto yo mbembedii Pangba gu baime nga Mediterena. [11] Awere tie oni kparianga Abasapungbanga 16:3: “Samusona ki pi api dati bebere yuru, ko ki guari bebere yuru, ki zi agu akpuguru naadu ti ngbadimo bakporo na ngua pa ngbadimo ue, ki mofo ho, na gu marã i naakisa ha na ni na baha dunduko. Ko ki moi he pagoko, ki tindi he ku ri gu bagangara naadu barangba Eburone.”

⁸ Zanga kapa, agu akpuguru nadu ti ngbadimo gu nyanyaki bakporo nadu wa Gaza kodihe na anguaha, aima kio na nibarorõihe nirengo. Oni berẽnga pa asada boro tini ka tindaha! Ono Samusona aima tindaha nirengo, ono wari ko atindi he kuhoni, na bagizo gu nunguro re adu wai? Gu bakporo nga Gaza, si pangba baime na basona gu kpakpurago duhe rogoho re niringbisiringbisihe kina sa na kpakpu baime. [15] Ono tie, Eburone ku uroyo rogo tumbatumba ba kuari wa ametere 900, sidu, Samusona adakpa adakpa nirengo koyo! Ani arengbanga ka ino bara “gu bagangara naadu barangba Eburone” re nzunzu te, ono baturõ gu bakporo re nga akirometere 60 ti Gaza, rii gangara yo! Pa ino ani baturõ gu ngbii Samusona abaha na gu kpuguru re pagoroko nasa rani ani rugutirani wenengai gbe na gu iiriwopai ko amangihe re, anga wo tee? Na si naida oni tingidipa gupai nasa Samusona ko rengbe ka manga ngbatunga agu apai re. Ziazia Kekeapai nayawee ‘ga Yekova toro aye na bakere tandu kuriiko.’ (Abasapungbanga 14:6, 19; 15:14) Wa du ani ni aKristano areme, ani amaanga bangirani tipa ga Mbori toro fu kparakpara ome mangaapai nga ga borose fu rani te. Ono, wa vura duhe wo, kina gu bangisa toro duna bakere ome ti ni re, si rengbe arengba ka kiiso gaani giarogopai tipa gu dudunguroapai nga ga toro na ki fu bakere tandu fu rani nibipa gu sino rani du ku kpotoraniyo. (1 AKorindo 2:10-16; 13:8; AEfeso 3:16; AKorosaio 1:9, 10) Ii, pa ruga ani tirani naapa gu pangbangaa nadu tipa Samusona nasa rani ani duna kido kuti gupai nga, ga Mbori toro rengbe arengba ka undo rani.

9, 10. (a) Gine nadu nikodikodihe kuti ga Gidiona diabevura kuti aMidiano? (b) Wai gu gaani inohe du tipa kpotosende na agu ahe du auruhe, du tipa gi vura re, narengbe ka undo rani ani girogo gi pangbangaa re wenengai?

⁹ Gu diabevura nangia ga Gidiona kuti aMidiano nga gu kura pangbangaa nakoda baturõ arago. Dungu abagedi Ziazia Kekeapai ima ino gupai nga, gu Basapungbangaa nangia Gidiona gbiati gako akumba bangeyo angia 300 adibe agu abanzengere nangia ga aMidiano, aMareka, gbiati kura aboro bangeyo angia 135,000 nga agu abanzengere nazi bataya Yizerere yo, mbembedii na gangara More kini mo ka ti na vura kurii aYisaraere. [18] Ga Gidiona akumba avudi anambongo, ki futuka gayo akambu tipa ka mbu anzingaa si naaki, na ki ta ngbayo ki yaa: “Gu basape nga ga Yekova na ga Gidona!” Gipai re avundurii avurayo yo i ki gunde, sidu i ki tona ka imo tiyo nisayo. (Abasapungbanga 6:33; 7:1-22) Ya mo gure nangia gu yangarapai namangi naabaha rogo bitimo yuru niipo wa gure? Oni susinga kumbatayo ka geda kapita 7 na 8 rogo Abasapungbanga. Oni nika bi gupai nga, Gidiona asusi kumbatayo kindi na vura. Dagba gu dungu rimo aba i afura tipaha, ani arengbanga areme ka ino baraha dunduko te, sidu si rengbe kadu nga pa agu aba re rogo gu gbakigbaki kpiaarago nga ga Ziazia Kekeapai te. Wa vura duhe wo, ani rengbe arengba ka ino bara agu akuraha na ki rengbe ka pefuo Gidiona na agu apai ko amangaha.

¹⁰ Gidiona adofuo gu yangara aborovura nakoditiyo ka sovura kuti aYisaraere re ki da kuru na yo kugii Bete-sita yo, na kini ndu na yo sa ku sudiyo ku Abere-mora yo, du mbembedii na Yaradene. (Abasapungbanga 7:22-25) Pangbangaa gupai re nayaa: ‘Gidiona ki ye ku Yaradene yo, ki si ku mbiti yo, ko na agu aboro 300 naadu na ko, wa i avura du rurungbura ono i aado fuo yo kindi.’ Fuo aYisaraere si ku mbiti yo, i aado avurayo kindi ku sudiyo ku Sukota yo na ku Penuere yo, mbembedii na Yaboka, fuo gure, ku Yogeba yo (du mbembedii na gu gbata du areme nga Amman, ringara Yaradene yo). Gupai re angia gu vura i ata soho kini dofuo avurayo tipa akirometere 80. Gidiona azi abakindo aMidiano ue na ki imi yo; fuo gure, ko ki karaga tiko kurogo gako bakporo, nangia Ofura nadu mbembedii na gu ba i atona vura rogoho. (Abasapungbanga 8:4-12, 21-27) Si tie ziazia nga, gu iiriwopai Gidiona amangihe re asusi gu kungbopai gbua nga ga vudo anambongo tipa bete aminiti na kini mikipo anzingaa na kini ta ngbaa. Na oni binga wai si afu kura nyakasapai fu rani kuti gu sakarogopaiyo du tipa agu akumba nadu na idapase: “[Regbo] arengba nga mi gumba pa [Gidiona], [na gu kura aboro], . . . wa i adu ni rurungbura yo i ki sa yo ni nyanyaki yo, i ki du tie nyanyaki rogo so vura [te].” (AEbere 11:32-34) AKristano rengbe arengba a ka mbu ti kpotoyo, ono ya mo anga si ninyanyakipa pai ani nye kuti manga gupai Mbori akpinyemuhe tee?—2 AKorindo 4:1, 16; AGaratio 6:9.

Wai Aboro Aberã na Kini Mangiapai?

11. Gini nunguro aYisaraere amangihe mbata fu da yo Kadesa yo na fuo guari yo ho?

¹¹ Si rengbe kadu nga kura aboro nazara gu gbakigbaki kpiaarago nga ga Ziazia Kekeapai tipa ka ino bara aba, ono ya mo oni aberãnga ha ya gbakigbaki kpiaarago rengbe arengba ka fu dudungurobipai tipa ga aboro aberã? Ani dinga kpiapai tipa aYisaraere ho i aguari ni pati Bagangara Sinai ka ndu ku Ringara Mokido yo. I azi bete abataya bebere gene wa i aandu, ono niyangaraha i ki da Kadesa yo (watadu, Kadesa-baranea yo). [9] Pa Fu Rugute ni Ue he 1:2 nafura tipa gi nunguro re ya si adi arame 11, nga gu nunguro du baturõho nga akirometere 270. Yo Mose aru ni ka keda abamoi 12 kurogo Ringara Mokido. (Pa Geda Aboro 10:12, 33; 11:34, 35; 12:16; 13:1-3, 25, 26) Agu abamoi re andu ku nodiyo ku Negebe yo, si nawira i asusi kugii Bera-saba yo, fuo gure kisusi Eburone, na ki da ti ngbanda Ringara Mokido ku nodiyo. (Pa Geda Aboro 13:21-24) Mbiko wa aYisaraere aidi kuti gu gbegbere pangbangaa abamoi bawe aye nani, si aida i ngbuo ngbakungbo yo tipa agarã 40. (Pa Geda Aboro 14:1-34) Gine gipai re ayugoho tipa gayo idapase naapa zanga du yo na nyemu ka kido kuti Yekova?—Pa Fu Rugute ni Ue he 1:19-33; Atambuahe 78:22, 32-43; Yuda 5.

12. Gine rengbe ani ka digisopai kuti ni tipa gu idapase nangia ga aYisaraere, na tipagine si aida ti ni si du ni gupai si aida ani berẽkuriihe?

¹² Oni berẽnga kurii gipai re wa oni amaa kpia gu rago re ku berã roni yo. Wa ka aYisaraere ayugu gayo idapase na ki irisi agu arugute aYosua na Kareba afuhe, ya mo wo ka si aidi i ndu gbanga nunguro ka rimo Ringara Mokido wa gu i amangihe re? Baturõ Kadesa na Bera-rai-roi adu wa akirometere 16, nga gu ba aYisaka na Rebeka araki rogoho. [7] Tona ho ka ndu ku Bera-saba yo, baturõrago adu kusende ti akirometere 95, nga gu rago i agumbapaha ya si adu ti ngbanda Ringara Mokido ku sudiyo. (Bambata Pai 24:62; 25:11; 2 Samuere 3:10) Fuo guari yo Ezipeta yo ki da pati Bagangara Sinai na ki ndu ku Kadesa yo baturõho adu nga akirometere 270, si adu wa rundu yo ngbadimo Ringara Mokido. Nibi gupai du tipa rani, ani gu rundu ngbadimo gu Paradiso nga ga kpotosende i akidohe tipaha. Ginipai rengbe ani ka wirikaha? Gu mokedi nangia Pauro akodi agu apai nadu tipa aYisaraere re kuti gi rugute re: “Si du ani ka fu tirani ti ni nyanyaki ka rima ku rogo gu ongoda re, ka boro ti nga ku rogo kpia gu basapai re ya.”—AEbere 3:16–4:11.

13, 14. (a) Dagba gini sino apai aboro Gibona amangi nyanyakipa diaberã? (b) Gine nayugopa gu berã nadu ti aboro Gibona, na gine rengbe ani ka wirikaha be gipai re?

¹³ Gu kparakpara bipai nga ga kido kuti Mbori ka manga gupai ko akpinyemuhe niyuguyuguhe gbaiga be gu pangbangaa nga ga Ziazia Kekeapai nakodapa aboro Gibona. Fuo Yosua ngbembatayo fu aYisaraere ki si na yo ku mbiti Yaradene yo kurogo gu ringara Mbori akido paha fu angbatunga Abarayama, si angia regbo tipa ka kusa aboro Kanana kusayo. (Pa Fu Rugute ni Ue he 7:1-3) Gu kusa aboro kusayo re akodi aboro Gibona. AYisaraere aima diabe Yereo na vura gbiati Ai na ki zi bataya mbembedii na Girigara. Aboro Gibona aidanga ka kpi ni agu aKanano i atiwa yo te, si du i akedi aboro ti ni kubayo fuo Yosua ku Girigara yo. I amangi biriki ya i rogo gu ringara nga ga aKanano te tipa wa ka i zi bakure nga ga pazereda na aEbere.

¹⁴ Agu aboro Gibona nandu ka fura kuba akurayo re ayaa: “Gamo amoyambu naye tuturũ gii ngbi yo mbiko rimo Yekova ga Mbori.” (Yosua 9:3-9; gu kekepai duni pigipigihe re, ani du pigihe.) Gayo arokoo gbiati gayo ariahe awiri rugusa gupai bangiri aYisaraere zanga kapa nga, i aye nirengo gii ngbii yo, ono nirengo tie, Gibona adu gbua nga akirometere 30 ti Girigara. [19] Fuo Yosua gbiati agu abarii angbatunga nadu kutii beko idi kuti gupai re ya rengo nangiaha, i amangi pazereda na aboro Gibona gbiati agu abakporo nadu nikodikodihe kuti Gibona. Ya mo gi ga aboro Gibona biriki re adu gbua nga gupai i amangihe tipa ka ne kpio? Wagusa te, si ayugu gu nyemu gbia weneringise be ga aYisaraere Mbori nadu tiyo. Yekova aidi na gupai nga aboro Gibona sa tiyo ni “abakua nyake, na ni abatudi ime tipa rimbasa aboro, na tipa ga Yekova bamotumo,” na kini ye na nyake tipa zo amotumo nani rii bamotumo yo. (Yosua 9:11-27) Aboro Gibona aandu kumbatayo kindi ka yugo nyemu manga agu asunge paha adu kusende dagba ga Yekova asunge. Si nawiraha nga, beteyo adu dagba agu aNetina nakaratiyo Babera yo na ki mangisunge dua yekaru berewe. (Ezara 2:1, 2, 43-54; 8:20) Ani rengbe arengba ka wirika manga gayo sino berã nimanga ani asadatise ka banda pazereda dagbarani na Mbori na kadu na nyemu ka manga agu asunge du paha kusende ko afuhe fu rani.

Ani Nitirani Nafu Tirani Tipa Sunge

15. Tipagine si aida ti ni ani duna nyemu ino agu apai du tipa agu arago du paha rogo gu Ziazia Kekeapai nga ga aKristano i ake bambata fugoho rogo pa-Giriki?

¹⁵ Agu arago du paha nikekehe rogo gu Ziazia Kekeapai nga ga aKristano i ake bambata fugoho rogo pa-Giriki, si nafura tipa agu aba du apangbangaa rogoho, ngbatunga gu du tipa ga Yesu anunguro na gako sunge tungusapai gbiati gu nangia ga gu mokedi nangia Pauro. (Marako 1:38; 7:24, 31; 10:1; Ruka 8:1; 13:22; 2 AKorindo 11:25, 26) Rogo gu pangbangaa naye re, oni asadi tironi ka maakpia agu anunguro gumba yo paha re ku berã roni yo.

16. Wai agu aKristano nadu Beroya yo ayugu gayo tambuahe tipa Pauro?

¹⁶ Rogo gu ga Pauro nunguro nga ga mokedi ko anduhe (gu gene du ningungunguhe rogo gu kpiarago re), ko ada Firipoi yo, du awere nga ringara aGiriki. [33] Ko amangi dezirepai yo, i ki kisi ko ku bambukiso yo, fuo gure i ki kusi ko na ko ki ndu ku Tesaronike yo. (Amokedi 16:6–17:1) Ho aYuda azingisi ngbadu aboro yo ni i mangi baguzoro, agu awirina nangia aTesaroniko angarasi Pauro ko guari ka ndu ku Beroya yo, baturõho adu wa akirometere 65. Ga Pauro sunge tungusapai Beroya yo aduna wene sangbanaha ti ni, ono aYuda aye ki zingisi aboro kutiko. Si ki ta du were, “awirina ki kedi Pauro tie ni ba sa ko ndu da pati baime yo,” na ‘agu aboro naagasa Pauro, i andu na ko ki da Atenai yo.’ (Amokedi 17:5-15) Si nawira gupai nga, agu aboro nasa tiyo ni aKristano bambeda kusayo aduna nyemu ka gasa Pauro tingba gu nunguro nangia akirometere 40 ku pangba gu baime nangia Aegean, ki tumo tipa kurungba yo, na ki ndu bangiri ime tipa akirometere 500. Kereapai arengbe arengba ka manga boro ti regbo ngbatunga agu anunguro re, ono agi awirina re aima idapa ngbatunga gu kereapai re sidu ki idi ka dia bakere regbo ka gasa gi ga Mbori bamangisunge naata ata re.

17. Ginipai rengbe ani ka giarogoyo watadu ka rugatirani nani fuo ino ani baturõ Mireto ti Efesa?

¹⁷ Rogo ga Pauro biata nunguro (gu gene du rangihe wa rangi kpe rogo gu gbakigbaki kpiarago re), ko ada rogo gu barugusa kurungba nga ga Mireto. Ko akedi sunge fuo agu abaakumba nangia ga gu dungurati nadu Efesa yo, baturõho adu wa akirometere 50. Oni berẽnga pa wai agu abaakumba re ambu kura gayo asunge ka ndu fuo Pauro. Zanga kapa, i aafura wesewese tipa gu dunguratise i aandu ka mangaha wa i aandu gi nunguro re. Fuo i mangi dunguratise na Pauro na ki gi ko wa ko afu kpee, ‘i atona ka kpara ni aume gbe, i kini moi goyo auru gorõ Pauro, kini dungo ko.’ Fuo gure, “i ki gasi ko ngba gene ku bakurungba yo” tipa ko susi ku Yerusarema yo. (Amokedi 20:14-38) I aima duna dungu apai ka berãha na ka fura tipaha wa i aaga ku Efesa yo. Ya mo iriwo gu nyemuse i ayuguhe re atinga tironi wa i andu gu gbanga nunguro re tipa ka bi gu bamangisunge pambori naata ata, nga guko narengbe ka tingida yo na apai na ka ngarasa yo tee? Oni nabi gupai herẽ rengbe oni ka mangaha rogo gaoni raka na rogo gaoni berã?

Oni Wirikipai Tipa gu Ringara re Naapa Gupai Du Kumbatayo

18. Gine rengbe ani ka diaberã ka mangaha nibipa agu aba du paha rogo Ziazia Kekeapai?

¹⁸ Gu kpiaapai fura ani tipaha re, si nayugo nyakapa inido ani tirani na gu ringara Mbori afuhe fu aYisaraere na gu ringara re na nyanyakipaha rogo gu dungu apangbangaa nga ga Ziazia Kekeapai. (Na ani rengbe arengba ka kiiso gaani bipai nga ga berã si kodi ino pai tipa agu aringara du pati ni du paha rogo Ziazia Kekeapai.) Wa ani agbia kura inohe na giarogopaiyo gbe tipa Ringara Mokido kuti gu du berani, ani rengbe ka tingida gu banguapai si aida aYisaraere mangihe tipa ka rimo gu ringara re, nangia ringara “mamuanya na nzeme anyege” na ka gbia ngbarago rogoho. Gupai i aidaha beyo nga i gunde ti Yekova na ki banda gako arugute.—Pa Fu Rugute ni Ue he 6:1, 2; 27:3.

19. Gini ngbatunga aparadiso ue si aida ani naagbeberã rani kuti ni kindi?

¹⁹ Teketeke wa kina gure areme a, si naida ani mangi gu paparaha nga gaani, kita gunde ti Yekova kini kakuti gako agene. Nimanga ani he wo, si nika sa rani ani fubee tipa kiiso gu paradiso nga ga toro duho awere rogo agu adungurati nga ga aKristano du rogo zegino dunduko na ka mbakadaha. Ani nikaa sona kina kumbatayo rogo gu inohe du tipa apaparaha na gaha amaku. Na ani ima ino gupai nga, kura apai kina kumbatayo tipaha nika yeaye. Yosua angbembatayo fu aYisaraere i ki si Yaradene ku mbiti yo kurogo gu mbudusende nangba gbe ahe aaida rogoho. Ani awere na wene ndupai berani ka ngera kumbatayo naa kido tipa ndikidi Paradiso, nga gu wene ringara napido rani kumbatayo.

Oni Natingidaha?

• Tipagine si aida ti ni ani du na nyemu ka kiiso gaani inohe gbiati giarogopai tipa agu aringara du paha rogo Ziazia Kekeapai?

• Gini futufutuapai tipa arago wisigi ani he rogo gi papara kekepai re undo roni gbe?

• Ginipai rugusi yo paha wenengai bangironi wa oni awirika kura apai tipa agu arago du paha rogo gu pangbangaa gedi oni he?

[Sanduki/Gu sura du ti kpewaraga 14]

‘Oni Bi gu Wene Ringara Re’

Ti regbo gu kikindigi adunguratise i amangihe rogo 2003 na 2004, aDezire Yekova aduna ngbarago tiyo ka dia gu vovo burosua du rimoho nga, “See the Good Land” (‘Oni Bi gu Wene Ringara Re’). Gi vovo buku re, du rogo afugo 80, si hi be gbakigbaki kpiaarago na keke-keke apai dagba agene nga gu nayugopa arago nibakiakia nga gu du paha rogo gu ngbii i aakeka Ziazia Kekeapai rogoho, gbe, nga Ringara Mokido ti aregbo nibakiakia.

Gu papara kekepai nandu sa na gi sanduki re nayugopa kparakpara kpiaarago keke yo paha na kikindigi bangiri anamba, wa gu nga [15]. Kangia gi vovo burosua re ho beroni, oni di regbo tipa ka inido tironi na agu apaparaha du nibakiakia nga gu rengbe ka undo roni oni kiisi gaoni inohe gbiati giarogopaiyo nga ga Fugo Mbori.

(1) Dungu gbakigbaki kpiaarago duna sanduki pati ni na keke-keke apai rogoho nga gu nayugopa guhe narukuba kuraha rogo gu kpiarago re [18]. (2) Dungu gbakigbaki kpiaarago na keke anamba abagizorago rogoho narukuba amairo watadu akirometere nga gu nika sa roni oni rugutironi na gu bakio rago watadu baturõ arago nzunzu si afura tipaha du auru kpotosende [26]. (3) I naayugo ngba nguanza ti aregbo dunduko kina ku nodiyo tipa oni ini bara apavururago [19]. (4) I naambeda kpakpu gbakigbaki kpiaarago yo dedede na arangi tipa ka yugobara agu arago dunduko du nitumbatumbaha kuari [12]. (5) Pangba gbakigbaki kpiarago kirikiri, oni rengbe ka bi keke bangiriapai yo (wa A, B, na agu akuraha) watadu anamba tipa ka undo roni oni moi kpia ngbarandangbaranda agene nga gu rengbe oni ka mangasunge nani ka ino bara agbata watadu bara arago [23]. (6) Rogo agu akpewaraga ue duna arimo aba rogoho [34-35], oni rengbe arengba ka bi gu namba nga ga kpewaraga i nakehe na kikindigi bangiri kekepai, fuo gure gu ngbarandangbaranda gene nayugo bara rago ki ngbe, nga gu gene rengbe ka undo roni oni ini bara ba ngbatunga gu duwa E2. Fuo oni mangisunge na agi apai re tipa bete regbo, kina ngbaroni nika zera wa oni ka rugatironi na gupai nga si naundo roni oni kiisi gaoni inohe na ki dungurosi gaoni giarogo Ziazia Kekeapai yo.

[Gu sura du ti kpewaraga 16, 17]

CHART OF NATURAL REGIONS

A. Pangba Bakere Baime

B. Kpasakpasarago Mbiti Yaradene ku Dioyo

1. Kpasakpasarago Nga ga Asera

2. Gbanga Umba Kpakpurago Pangba Baime Doro Yo

3. Rago Tipa Rika Anyaa Sarona Yo

4. Kpasakpasarago Nga ga Fereseta

5. Ngboongboorago Bebere Rago Dagba Uroyo na Dioyo

a. Kpasakpasarago Nga ga Magido

b. Tiditidi Kpasakpasarago Nga ga Yizerere

C. Abaagangara Mbiti Yaradene ku Dioyo

1. Agangara Nga ga Gariraya

2. Agangara Nga ga Karumera

3. Agangara Nga ga Somorona

4. Sepera (rukutu agangara)

5. Gu Ringara Agangara Nga ga Yuda

6. Gu Ngbakungbo Nga ga Yuda

7. Negebe

8. Gu Ngbakungbo Nga ga Parana

D. Araba (Ngboongboorago)

1. Gu Tiditidirago Nga ga Hura

2. Gu Ringara Du Pangba gu Baime Nga Gariraya

3. Ngboongboorago Nga ga Yaradene

4. Baime Tikpo (Kpikpi Baime)

5. Araba (ti Baime Tikpo ku sudiyo)

E. Abaagangara/Tumbatumba Arago na Kpasakpasa Riiheyo Mbiti Yaradene ku Uroyo

1. Basana

2. Girada

3. Amona na Moaba

4. Gangara Sende na Kpasakpasa Riiheyo Edome Yo

F. Abaagangara Nga ga Rebanona

[Gu sura du ti kpewaraga 15]

(For fully formatted text, see publication)

KANANA

Magido

GIRADA

Dotana

Sekeme

Betere (Ruza)

Ai

Yerusarema (Sarema)

Betereme (Efurata)

Mamare

Gerara

Bera-saba

Sodomo?

NEGEBE

Robota

[Mountains]

Moriya

[Bodies of water]

Yaradene

[Gu kpiahe du ti kpewaraga 15]

Abarayama ata rogo gu ringara re

[Gu sura du ti kpewaraga 18]

(For fully formatted text, see publication)

Turoa

SAMOTURAKE

Neapori

Firipoi

Ambipori

Tesaronike

Beroya

Atenai

Korinda

Efesa

Mireto

RODE