Oni Ata Na Mbori?
‘Oni naata niumbasitise na gaoni Mbori.’—MIKA 6:8.
1, 2. Wai rengbe yo ka ringbisapa ga Yekova aberã tipa rani kuti agu aberã nga ga vungugude ni niyugu nduge fu tooni wirini?
WA TOONI gude aru kuari regeteregete, ko natumba beko koyo du vunguko ni nga guni nataa beni a fuo ko, na ko kini tona gako bambata nduge na bete rogoda ndue. Si wiri kadu ni gupai adunga na nyanyakipaha ya, ono tipa na gu gude re na ba gu gude re, si nga nyanyakipa ariapai rogo ga gu gude re sona, nga regbo bakere maabangirise tipa gani raka kumbatayo. Avungugude nidu na bakere maabangirise tipa ka zio be wiriyo kaa ta nani rogo agu adiwi na agarã nikaa ye kumbatayo. Rogo dungu agene, i naamaabangiriyo tipa ka fu arugute na ka songoda wiriyo tipa gbanga regbo kumbatayo.
2 Yekova Mbori naa berã wa kina gure teketeke tipa agu awiriko du auru kpotosende. Ko aya mbata tipa gako aboro nangia aYisaraere watadu aEfuraima wee: ‘Mi nitire ayugupai fu aEfuraima i nita, mi arogo yo ku bere. Mi angbekumbatayo fuyo na giri nunga, na agiri nyemuse.’ (Osea 11:3, 4) Yekova naringbisapa tiko herẽ wa gu vungugude duna nyemuse nga guni nayugo nduge fu wirini watadu nanungusa wirini na zerangbaduse, isoke kini di ni ku beko ho ni ati ni. Yekova, nga bawene Baagude kisusi, ko na ngbarago tiko esuesu ka yugo nduge fu rani. Ko na ngbarago a kadu na ani kindi wa ani agbisa kumbatayo na wirika nduge. A wa gi gaani rii papara kekepai re ayugoho, ani rengbe arengba kaa ta na Mbori! (Mika 6:8) Ono rogo gupai yo nga kaa ta na Mbori nga gine? Tipagine si aida ti ni ani naata na Mbori? Wai rengbehe ka manga? Na gini amaku naye fu rani be ta na Mbori? Ani makianga agi asanahe duku biama re nibasasa.
Rogo Gupai yo Nga Kaa Ta na Mbori Nga Gine?
3, 4. (a) Gine duni iiriwopai tipa gu ringbisapa pai nga kaa ta na Mbori? (b) Rogo gupai yo nga kaa ta na Mbori nga gine?
3 Rengo ngaha nga, borose gbiati kure arengbanga ka ta na Yekova nga toro ngburungburu te. (Gate 33:20; Yoane 4:24) Sidu, ho Ziazia Kekeapai afura ni tipa aboro ya i anaata na Mbori, si namangasunge na gu fugo narukuba kurapai. Si naringbisapa iiriwo kpiapai nifugo, nga gu adunga na ngbanda ti ni nibipa arikaaboro na gayo asino raka ya, na rengbe aboro arengba ka mangaha ti aregbo dũ. Nirengo, rogo gini ba watadu regbo ka aboro arengbanga ka giarogo gupai yo ngawee boro naata na kurani ya? Gi ringbisapa pai re nayugopa wasa gbiati du boro na mbembedii ngbanyaa dagbani na kurani, anga wo duhe tee? Ngbatunga agu aberã re nafu bete giarogopaiyo fu rani tipa ani ini rogo gupai yo nga kaa ta na Mbori. Ono tie, ani furanga tipa apai ngburungburu.
4 Oni tingidinga pa agu kumba ni aboro idapase nangia aEnoka na Noa. Tipagine i atingida payo ti ni ya i anaata na Mbori? (Bambata Pai 5:24; 6:9) Rogo Ziazia Kekeapai yo dedede, gu fugo nga “ka ta,” rogoyo nga ka pefuo kparakpara gene mangapai. AEnoka na Noa asia gene sa rogo raka nga gu nadu na ngbanyaa dagbaha na gupai Yekova Mbori akpinyemuhe. Zanga duwa gu kura aboro nadu rogo zegino pati yo kirikiri, i angere koyo du Yekova ni tipa arugute na kini irisi sangbako. I aduna kido kutiko. Ya mo rogo gipai yo re nga, Yekova nanaamanga gayo adiaberã fuyo? Oó. Yekova aima fu ranirii fu aboro tipa siapai, na ko naida gupai berani nga ani mangisunge na gu gamahe re wa sa na kina boro gaani ‘ome nga ga berãkuriipai.’ (ARomo 12:1, NW ) Ono tie, wa ani amanga adiaberã niumbasitise, ani nambu ga Yekova bawene berã adunga digidoho ti ni ya si yugu gene fu gaani ome nga ga berãkuriipai. (Asanza 3:5, 6; Yesaya 55:8, 9) Nipa rengo, wa ani ata rogo raka, ani namanga gu nunguro re mbembedii sa na kina Yekova.
5. Tipagine Yesu afura ti ni tipa maa bagiza be sa kurii ga boro ba ima raka?
5 Dedede, Ziazia Kekeapai naringbisapa raka kuti nunguro watadu nduge. Rogo kura apai, gu ringbisapahe re si nidu ngburungburu, ono rogo agu akuraha, si nafu kina mboimboipai tipaha. Nikpiapai, Yesu ayaa: “Da dagba roni ka moi bagiza be sa ku ri gani sona ti wisiga pa ha [watadu ti bakabangirise tipa raka]?” (Matayo 6:27) Bete apai rogo agu afugo re rengbe ka vundo berã rani avundo. Tipagine Yesu afura ti ni tipa maa “bagizo be sa” nga ũringbisapa bagizo rago, kurii ga boro “sona [“ba ima raka,” NW ]” nga guhe i aringbisapaha kuti agarã?a Zanga kapa, Yesu aabi raka wa nunguro. Gupai nzunzu ko aayugoho nga, bakabangirise aundonga roni oni moi kandara tooni dagbandue sa kuti gaoni nunguro nga ga raka te. Ono tie, ya mo si naida ani dakuti gu digisopai nga, anga pai ho rengbe ani ka mangaha tipa baturõ gu regbo ani kaa ta rogoho na Mbori tee? Zanga kapa, anga wo duhe te! Gupai re naye na ani kuti gaani ue sanahe nga, Tipagine si aida ti ni ani naata na Mbori?
Tipagine Si Aida ti ni Ani Naata na Mbori?
6, 7. Gini kere zingo du kpakpa aboro nani, na tipagine si aida ti ni ani ngere koyo du Yekova ni tipa ko mbiisi gu zingo re?
6 I ringbisipa ndupai sa dagba akuraha nga gu si aida ti ni ani naata na Yekova Mbori rogo Yeremaya 10:23, si nayaa: “Ako Yekova, mi ini he ya gu pai nga ga boro si rogo ni yo te, gu boro nata, pa ruga gani apai si rogo ni yo te.” Sidu, ani nga aboro na gu birĩ watadu gu rengo berani du tipa ruga ani kina boro gaani gene raka nitirani te. Ani na bakere zingo tirani tipa arugute. Agu aboro kongo kina kuti gupai nga kaa ta kina ngba gu gayo agene ngbatiyo, na kidu na ranirii zanga Mbori, i namanga kina gu ingapai teketeke aAdamu na Eva amangihe. Gu bambata aboro ue re, adi gu rengo kubeyo nangia ga diaberã tipa sia gupai nga wenehe na gbegberehe tipa tiyo. (Bambata Pai 3:1-6) Si ziazia nga, gu rengo nga ga ruga gaani apai re, “si rogo” rani yo te.
7 Ya mo oni ainonga pa gu zingo arugute du oni nani tipa gu nunguro nga ga raka tee? Rogo aʹuru nibasasa, ani nagbia tirani na adiaberã tipa rukutuapai na kikindigi apai. Bete agi adiaberã re nikpakarakpakaraha, na ki rengbe arengba ka manga ariapai tipa gaani raka kumbatayo wa sa na ga abadiangbarani a. Ono tie, ani berẽnga tooni, ngawee kura boro gu duho nisosono boro gbe tirani, na niʹiratatamana gbe kisusi rani, ni na ngbarago tini ka fu arugute fu rani nga ga nyemuse tipa ani mangi agu adiaberã re! Ni gupai nafu kina gberarago, dungu aboro areme nakpinyemu ka kido kina kuti gayo adiaberã nitiyo na kini rugu gayo anduge nitiyo. I nabasa gu rengo abasa gumba yo ho rogo Asanza 28:26 nga: “Gu boro nakida kina kuti gani berã [ni] nga mumungo boro; ono gu ni nata ni tatamana i abátasa ni abatasa.” Yekova naida ani bati be agu agberango naye be kido ani kuti gu kpotoraniyo nangihe kisusi. (Yeremaya 17:9) Ko naida ani naata rogo tatamana, kini kido kutiko nigu Boro tatamana nika ngbembatayo na kini yugupai fu rani. Ho ani ka mangaha ni, ba rani angba ngba rogo gaani nunguro rogo raka, ani kidu na ngbarago, gbiati diabese.
8. Ingapai na zangarengba nandu na aboro zukazuka kuti gini digido nunguro, ono, wa vura duhe wo, gine Yekova akpinyemuhe tipa rani?
8 Gu kura ndupai si aida ani naata ti ni na Mbori, si nakodapa baturõ gu nduge ani aida ka nduhe. Ziazia Kekeapai nagumba gu rengo nafu kina gberarago. Rogo kura agene, kpakpa aboro dunduko nandu kina kurogo bangisa ba. Niringbisapa agu aʹasada naye mbiko gbinza, Batungusipai 12:5 nayaa: “Boro nandu ku rogo gani nyenye kporo, akparikpe ki nindu kirikiri ngba agene bakporo.” Gine nga gi “nyenye kporo” re? Si nga murõ, nga gu ba ingapai gbiati zangarengba andu na ani zukazuka kurogoho. (ARomo 6:23) Ono tie, Yekova naida tuturũ nduge tipa rani susi gu guruhe duna fudifudiapai tona ti batika yo boro dati maa yo ni ku murõ yo. (Eyobo 14:1) Kina gupai sa nga ani naata na Mbori, si ka ani rengbe ti ni kadu na maabangirise tipa kaa ta tipa gbanga regbo kuti gu bagizo regbo ko aberẽpaha tipa rani ani naata kuti ni, nga nyeanye kindi. Anga gure nga gupai oni aidaha tee? Zanga kapa, fuo duhe wo, si naida oni naata na Baroni.
Wai Rengbe Ani Kaa Ta na Mbori?
9. Tipagine Yekova anidu ti ni ti kura aregbo niokõokõ ko be gako aboro, ono, wa vura duhe wo, gini kidohe ko afuhe fu gako aboro rogo Yesaya 30:20?
9 Gu biata sanahe du rogo gaani sakapai, si naida ani kpariaha wenengai. Si nga, Wai rengbe ani kaa ta na Mbori? Ani nabi karagapai sani rogo Yesaya 30:20, 21 nga gu nayaa: “I aóka nga gaoni [Bakerepa, NW ] Bayugupai berewe te, ono bangironi abi gaoni [Bakerepa, NW ] Bayugupai abi. Turoni agía pai agia ku gii roni yo, naya, ‘Gene du re, oni ndú ngba ha,’ ho ka oni sa tironi ni ku kumbabe, watadu ho ka oni sa tironi ni ku garebe.” Rogo gi papara kekepai nga ga ngarasahe re, agu afugo Yekova du nikekehe rogo veresi 20, si awiri tingida gako aboro na gupai nga, ho i anisamungu ni kutiko, gupai nanimangi nzunzu nga, ko anigbu agbu beyo. (Yesaya 1:15; 59:2) Wa vura duhe tie wo, herẽ, i ayugonga pa Yekova nigu boro nagbu agbu te, ono nigu boro ruaru gbaiga barabangiri gako ruru aboro. Ani rengbe ka berãpa bayugupai wa ru ko barabangiri gako abawirikipai, kini yugukpia gupai fuyo ko aida i wirikihe.
10. Rogo gini gene rengbe oni ka ‘gia fugo ku gii roni yo’ ngba gaoni Bakerepa Bayugupai?
10 Rogo veresi 21, i mangisunge na kparakpara ringbisapa pai na fugo. I nayugopa Yekova wa ko nandu gii gako aboro yo, kini fu arugute fuyo tipa gu gene ngbaa si aida i ndu ngbaha. Wene abawisigi Ziazia Kekeapai agumba gupai nga, i avura maa mburu gi fugo re rii gu gene babanda avusende naapefuo gani avusende ngbaha, kini fura kuari kaa yugo gene fura na kaa banda ra ami ka inga. Wai gi ringbisapa pai re abi rani? Rengo ngaha, ho ani niʹaria tirani ni kuti Fugo Mbori tipa arugute, ani naageda agu afugo i akehe mbata fu dungu akutu agarã kusayo. Agu afugo re naaye gii rani yo, du rogoyo nga, i aima kehe bakuru kusayo. Ono, wa vura duhe wo, agu afugo re areme niruruhe wa kina gu si adu rogo gu uru i ake bambata kekehe. Agu arugute nga ga Ziazia Kekeapai rengbe arengba ka yugo gene fu rani tipa gaani adiaberã rogo aʹuru nibasasa, na si rengbe ka undo rani a ani sogima gu gene nga ga gaani raka tipa dungu agarã kumbatayo. (Atambuahe 119:105) Ho ani naagbata ngbatunga gu rugute ni re kakaka na kini mangihe, gure nga Yekova nga gaani Barumbatayo nayugo gene fu rani. Gure nga ani nata na Mbori.
11. Ringbisihe kuti fugo Yeremaya 6:16, gini awasa Yekova aringbisipaha fu gako aboro, ono wai i akaragapai kuti ni?
11 Ya mo ani nambu Fugo Mbori nirengo si nirugu rani sirisiri wa gure? Si gu daada ani naarunga tooni ti kura aregbo ka wisigo tirani zanga gbangbati watadu ka wisigo tirani zukazuka. Ani makianga pa veresi sa nga gu nika undo rani ani mangi wo. Gu veresi re nayaa: “Ya Yekova wẽ: ‘Oni ru pangba abaagene, ka ngera, ka sana he tipa kuru agene, yo du wene gene ni; ki nita ngba ha, ki bi ongoda tipa mbisimoroni.’ ” (Yeremaya 6:16) Agi afugo re rengbe ka tingida rani naapa bandu-nunguro nga guni ru tooni ngbosogene ka sanahe i yugupa agene funi. Rogo gu gene nga ga toro, si aaida gu ga Yekova aboro nasamungu kutiko mangipai teketeke wa kina gure. Si aaida i gbata gayo gene berewe kurogo gu “kuru agene” nadumbata. Gu “wene gene” re nangia gu gene ruru atitayo anaandu ngbaha mbata, nga gu gene gu rikaaboro re aingi ngbaha nimungo. Si nafu kina gberarago nga, aYisaraere akaragapai nikina nyakarii kuti gi tingidapai nangia ga nyemuse be Yekova re. Kina gu ngisa veresi re nafura kindi kumbatayo niyaa: “Ono i ki ya, ‘Ani ata nga ngba ha te.’ ” Ono tie, rogo gi gaani regbo re, ga Mbori aboro karagapai tigayo kia watadu nikparakparaha kuti ngbatunga gu rugute re.
12, 13. (a) Wai mbedimbedi apefuo Kristo nakaragapai kuti gu rugute nga ga Yeremaya 6:16? (b) Wai rengbe ani ka wisigo tirani nibipa gu gene ani ata ngbaha areme?
12 Natona mbembedii kuti digido gu bawe-na-ribua kama agarã, agu apefuo Yesu du nimbedimbediyo aima mangasunge na agu arugute du rogo Yeremaya 6:16 tipa tiyo. Wa du yo nibadona, i aima ngbembatayo rogo karagatise na ngbaduyo yo dunduko kuti gu “kuru agene” nadumbata. Nizanga du yo wa agu abasamungu du rogo agu apambori i aya tipaha wee si nga ga aKristano, niruru mangapai, i aima kakuti “kpia gu wene apai” Yesu Kristo asigiraha na ruru apefuoko ki bandaha bakuru kusayo rogo gu bambata sa kama agarã F.B.K. (2 Timoteo 1:13) Daa ku areme, gu mbedimbedi aKristano re naundo tiyo aundo dagbatiyo na kini undo abadiangbayo a nga “kura avusende,” tipa i pefuo gu wene gene ngbarago nga ga raka nga gu agu apambori i aya tipaha wee si nga ga aKristano aima mbuhe.—Yoane 10:16, NW.
13 Nifu yo gu riahe nga ga toro ti ragoho, gu riko nga ga ruru kangara moyambu aima undo dungu amirioni aboro i gbia gu “kuru agene” nadumbata na i kini ta na Mbori ngbaha. (Matayo 24:45-47) Ya mo oni dagba agu amirioni aboro re? Kangia oni dagbayo, ginipai rengbe oni ka mangaha ka ne gangia kusayo, kini aria tironi berewe ka manga kina agu apai ngba tironi? Si nipatatamana fu roni kaa ru ti ringbisiringbisi aregbo kaa wisigopa gu gene oni naata ngbaha rogo raka. Kangia oni naageda Ziazia Kekeapai kakaka zanga piriga ti ni, gbiati agu abuku i amoi mburuhe rii Ziazia Kekeapai, na kini du pati gu ringbisaapai nga ga wirikapai gu mbedimbedi aKristano du areme nambakadihe, gure nga, oni nawirikapai tipa kaa ta na Mbori. Na ho oni amangasunge ni niumbasitise na agu arugute fuyo ho fu roni, gure nga oni naata nirengo na Mbori, nga kaa pekafuo gu “kuru agene” nadumbata.
Oni Naata Wa Oni “[Nabi] gu Ko ka Bangirise Abi nga Ko Ya”
14. Ka si du nga Yekova nindikidi unga Mbori fu rani, wai gure nikadu niyuguyuguhe wa ngana rogo gaani diaberã nitirani?
14 Tipa ani naata na Yekova, ko duwa ka ko du nindikidi unga Mbori fu rani. Oni tingidi gupai nga, Yekova afu kidohe fu gu ruru aboro nadumbata ringara aYisaraere yo ya, ko adunga niokõokõ ko beyo te. Areme a, ko nayugo tiko teketeke wa kina gure fu gako aboro nigayo Bakerepa Bayugupai. Ya mo Yekova nirengo foro nindikidi unga Mbori wa gure, si ki duwa ko gu ru barabangiro ka yugopai foro? Gure nga ngbatunga gu ida si aida ani du nani ka si du nga ani nikaa ta na Mbori. Mose aduna ngbatunga gu ida re, “bambiko ko aru nyanyaki, nibi gu ko ka bangirise abi nga ko ya.” (AEbere 11:27) Ka si du nga Yekova nindikidi unga Mbori fu rani, sidu ani nikaa makiapa agu apai amakia ko aberãha ho ani amanga adiaberã ni. Nikpiapai, ani arengbanga kandara ka berãpa manga gbegberepai, na fuoho ani kini asadi ka okaha ti agu aKristano nga abaakumba watadu ti gaani aborokporo te. Kuba gure, ani na asada tirani nyanyakii kaa ta na Mbori zavura ho kura boro arengbanga ni ka bi rani ya. Wa kina Bakindo Davide bakuru kusayo, ani ima diaberã ki yaa: “Mi ata vuru gi bambu yo na ziazia pai ku kpotoreyo.”—Atambuahe 101:2.
15. Wai gaani kodatise na awirinarani nga aKristano nika undo rani ani naabi Yekova nindikidi unga Mbori?
15 Yekova ima ino gupai nga, ani nga kpakpa aboro, ni agu aboro ko akusi yo na gu kpoto nga ga borose na ani rengbe arengba ti kura aregbo ka bihe nikpakarapai ka ida kuti guhe ani arengbanga ka bihe ya. (Atambuahe 103:14) Ko namanga bakere ome ka undo rani ani dibe ngbatunga gu rungbura re. Nikpiapai, ko ima dungura “aboro . . . sa rimoko” dagba rikaaboro dunduko auru kpotosende. (Amokedi 15:14) Wa ani akpamia tirani kaa mangasunge wa aboro sa, ani nagbia ome be akuarani. Pa gia ani wai Yekova naundo wirinarani sa nga ga toro ni ni dibe bete rungbura watadu ka susa rogo kura kpakarakpakara asada, si nasa gaani Mbori ko du nindikidi unga Mbori gbe fu rani.—1 Petero 5:9.
16. Wai pa wirika ani pai tipa Yesu nika undo rani ani naata na Mbori?
16 Nibambatapai, Yekova aima fu gu kpiapai fu rani nga ga Wiriko. Yesu ayaa: “Mi nga gene, nga rengo, nga unga a; a nga boro sa ka ye koyo du Buba ni gbua te, kina mbiko re.” (Yoane 14:6) Pa wisigo ani gu gene Yesu araki ngbaha rogo zegino, si nga gu bawene gene sa dagba agu akuraha ka sa Yekova ko du nindikidi unga Mbori bangirani. Agu apai dunduko Yesu agumbaha watadu ko amangihe adu nirengberengbe yugokpiapai wa ngana tipa agu asino na agene nga ga Bako du ngbangbaturũ yo. (Yoane 14:9) Ho ani amanga adiaberã ni, si naida ani berẽpai wenengai nibipa wai ka Yesu amangipai sa agu apai re. Baraho gaani adiaberã ayugo gupai ni nga, ani aima berã tipaha mbata na ki fu kpee tipaha, gure nga ani napekafuo ga Kristo kpiaapai. (1 Petero 2:21) Nisangbana gipai re, gure nga ani nata na Mbori.
Gini Amaku Duho Nisangbana Ta na Mbori?
17. Kangia ani naata ngba ga Yekova gene, gini “ongoda” ani ka bihe tipa mbisimorani?
17 Pa ta boro na Yekova Mbori nga kaa raka wene raka. Oni tingidinga pa gu kidohe Yekova akido gako aboro nani nibipa gbata “wene gene.” Ko ayaa: “[Oni] nita ngba ha, ki bi ongoda tipa mbisimoroni.” (Yeremaya 6:16) Gine nga rogo gu “ongoda” yo re? Ya mo raka rogo ongoda nga gu raka hi be agu apai nafu ngbarago na wene ahe du ko afura herẽ tipaha? Oó. Yekova nafu guhe ngbaa kisusi gbe, nga guhe gu kumukokumuko aboro kisusi du dagba ngbatunga aboro abingoho dedede ya. Ka bi ongoda tipa mbisimoroni nga padu oni na zereda kpotoroniyo, na ngbarago, na mbire, gbiati diabepai nga ga toro. Ngbatunga gu ongoda re rogoyo nga oni rengbe kadu naa kido ya oni ima sia gu gene ngbaa gbe rogo raka. Ngbatunga gu zereda rogo berãyo re, si nga gu maku boro agbianga ha dedede rogo gi totorotototoroto zegino re ya!
18. Gini maku Yekova akpinyemu ka fuhe fu roni, na gaoni diaberã nga gine?
18 Rengo ngaha nga, raka nitihe nga bakere maku. Zavura guru bagizo raka, si ngbaa kisusi zanga raka naabaha. Ono tie, anga gupai Yekova akpinyemuhe tipa gaoni bagizo raka nga, si kodi gu wiri guru nunguro gbua tona ti gu ome nga ga paranga dakuti gu egera nga ga gbinza te. Oó, Yekova nakpinyemu oni duna gu bakere maku beroni susi akuraha dũ. Ko nakpinyemu oni naata naako nyeanye kindi! I gumba gipai re wenengai rogo Mika 4:5 ki yaa: “Aboro dunduko ata ni ba sa sa na rimo gayo mbori, ono ani [tigaani] atá na rimo Yekova gaani Mbori nye anye kindi.” Ya mo oni naida ka bi gu maku re na kikiipaha? Oni naida ka raka gu raka Yekova ayambaha nga “ndikidi unga” nizomiahe? (1 Timoteo 6:19) Sidu, nirengo, si naida si du nigaoni diaberã kaa ta na Yekova areme, na gba, na na aʹuru dunduko, fuo gure zanga digidoho!
[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]
a Kura sasa afugo Ziazia Kekeapai naʹaria gu fugo nga “bagiza be sa” du rogo gi veresi re kuti ũringbisapa regbo, wa rogo “wiri guru regbo” (The Emphatic Diaglott) watadu “bangisa miniti sa” (A Translation in the Language of the People, by Charles B. Williams). Wa vura duhe wo, gu fugo i amangisunge nani nzunzu rogo bambata keke gipai re nga bagiza be sa (a cubit), nga gu bagizoho adu wa bebere metere, (45 cm).
Gaoni Karagapai Nga Gine?
• Rogo gupai yo nga kaa ta na Mbori nga gine?
• Tipagine du oni ti ni na zingo tipa kaa ta na Mbori?
• Gine nika undo roni oni naata na Mbori?
• Gini amaku naye fu agu aboro nata na Mbori?
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 29]
Rogo agu akpewaraga dunduko du rogo Ziazia Kekeapai, ani nagia fugo Yekova gii rani yo si niyaa, “Gene du re”
[Gu kpiahe du ti kpewaraga 31]
Pati adunguratise yo, ani naagbia riahe nga ga toro ti ragoho