KAPITA 13
Abatungusipa Kindo Ndu ku Ngbaanga Yo
1, 2. (a) Ginipai agbia-pambori adu na diabese na ni nibipa sunge tungusapai, ono ginipai amokedi amangihe? (b) Tipagine amokedi aka ka gia gu zahe ti ni naadu tipa tungusapai?
GIPAI re amangi ngbutuko fuo rago Pendekote rogo gu garã nangia 33 Fuo Batikayo Kristo. Gu dungurati nga ga aKristano du Yerusarema yo mangi kina bete aposo gbua wa i nasigiraha. Si ziazia nga, Satana bihe nga gere nga regbo tipa ko zuboho. Ko naida ka nyasariipa ha mbata fu si nyaki wenengai. Ni kina boro ipo, Satana mangipai ki sa agbia-pambori i rugusi sunge tungusapa Kindo. Ono tie, mbiko wingbaduse amokedi natungusapai kindi, na dungu akumba na adee da ni “aidipase fu Gbia.”—Amo. 4:18, 33; 5:14.
Amokedi angi ‘mbiko wa ya yo i re are nahi wasiro tipa rimoko’
2 Rago gbere ti avurayo i ki rere berewe kutiyo, bara gere, i ba amokedi dunduko ku bambukiso yo. Ono tie, ga Yekova maraika zaki bambukiso yuru, na fuo girorago, amokedi karagatiyo berewe sa kina tungusipai! I zi yo berewe ki ndu nayo ku barangba abazogo, abazogo kitingbanga yo nga i kuo gu ndiko i afuhe fuyo nga ka i tungusinga pai ya. Amokedi karagapai na wingbaduse nga: “Ani gi nga sangba Mbori agia susi ga aboro.” Ngbadu agu abazogo re ima kuto ni kerehe, i naberã kina “pa imo” amokedi. Ono ti gi kere regbo re, wene bayugupa Rugute nga Gamariere tona ka fura na ki za agu abazogo re nga: “Oni bánda tironi . . . Oni zógo beroni ti agi aboro re, ki he yo.” Kina ngba zere nga agi abazogo re di gako rugute kugume na ki mbu amokedi i ndu. Ginipai gi ruru akumba re nika mangaha? Zanga kapa, “i apiriga nga ti yugo pai na tungusa pa Yesu ya ko nga Kristo” te.—Amo. 5:17-21, 27-42; Snz. 21:1, 30.
3, 4. (a) Gini birĩ Satana namangisunge na ni tipa gbanga regbo kaa zubo ga Mbori aboro? (b) Gini apai ani ka wisigopai tipaha rogo gi kapita re na agu ue ngbefuoho?
3 Gu ngbanga namangi rogo 33 F.B.K. re, si angia bambata regbo abazogo sovura kuti gu dungurati nga ga aKristano, ono anga gure nangia digidoho te. (Amo. 4:5-8; 16:20; 17:6, 7) Ti gi gaani regbo re, Satana nazingisa kpoto asogo ndikidi irisombori yo kindi tipa i fura na abazogo wa ka i rugusi gaani sunge tungusapai. Asogorani ima kitangbanga rani rogo dungu apai yo. I naya ani nafuda aboro, na aboro wingba nga ani. Gu kuraha nga ani nga asamungu kuti ringara; gu te, ani nga ababagiahe, nabaga fugo Mbori. Ho daha ada ni, awirinarani aima ndu ku ngbanga yo ka yugo na ni nga agu akitangbangase re nga ziree naabaha. Sangbana gipai re angia gine? Wai gu du agu angbanga i asarihe dungu agarã kusayo re na maapai kuri ro areme? Ani wisigingo pai tipa bete angbanga ka bingo gini agene si naundo rani ngbaha na pa “banda [songoda] wene pangbanga na [ka] nyakasa ha [watadu ka sigiraha kuti andiko].”—Frp. 1:7.
4 Rogo gi kapita re, ani nika gbe berãrani gbe kuti wai ani nasongodi gu ranirii du ani na ni tipa ka tungusapai. Agu akapita ngbefuo gere ue nika sakapai tipa bete agu angbanga ani nasovura na ni tipa ka zanga du ni papara gi zegino re na ka raka ringbisihe kuti agu arugute nga ga Kindo.
Aboro Wingba Watadu Ruru Atakipande pa ga Mbori Kindo?
5. Ti digido agu agarã nangia 1930, tipagine i azi abatungusipa Kindo ti ni, na ginipai agu awirina naangbembatayo rogo apai asakipai tipaha?
5 Bara ti digido 1930, kikindigi agbata ni bakiakia vuru Amerika dunduko agbatagene tipa ka manga aDezire Yekova ngbaome i kusi waraga tipa tungusapai. Ono awirinarani aandunga tipa ka kusa gu waraga re te. I aka mbiko gupai nga abazogo rengbe ka ya gu waraga re amanganga sunge te, na i aima inoho nga zogarago ho du na pagbia behe tipa ka rimiso tihe ku rogo ga Yesu zinahe du fu aKristano i tungusi gu pangbanga nga ga Kindo te. (Mk. 13:10) Ni sangbana gipai re, i azi akama abatungusipa Kindo. Mbiko gipai re, agu awirina naangbembatayo rogo apai abihe nga si naida i ndu ku ngbanga yo. Gayo maabangirise angia ka yugoho nga abazogo ima maa gu ndiko arunga ya kurii gu ranirii du aDezire Yekova na ni tipa ka irisombori zanga kpakarapai. Na rogo 1938, nyanyakipa ngbanga amangi nga gu naundo na pa agu angbanga naadu kumbayo a. Ginipai nangiaha?
6, 7. Ginipai namangi agu aborokporo nangia ga Cantwell yo?
6 Rago Ue wiso rogo Zerekpe 26, 1938, wirina nga Newton Cantwell, garãko adu nga 60; diako nga Esther; na awiriko nga Henry, Russell, na Jesse, i dunduko bisue angia kparakpara abazakigene na i aguari rogo gu uru re ka ndu ka tungusapai rogo gu bagbata nga New Haven, Connecticut yo. Nirengo, i aima mbakaditiyo nga i naida ka tungusapai ni gbangaha rogo gu uru re. Tipagine? I aima zioyo bara dunguhe tipa tungusapai mbata, sidu, i ki bihe nga i ima rengba ka zioyo berewe a. Wa i avura inoho, si aakanga na yo ti tungusa gu pangbanga nga ga Kindo te. I andu ku rogo gu gbata nga New Haven re na atarambiri ue. Newton aagbe gu tarambiri nga ga aborokporo naadu na awaraga gbiati afonoo rogoho, na Henry garãko adu 22 kini gbe gu naadu na amakorofoni [micro] ti ni tipa tungusapai. Nirengo, a wa i aima inoho, mbata fu saa sa aporisi arugusi yo.
7 Ni bambataha, i azi Russell, garãko angia 18, na fuo gure i ki zi Newton na Esther. Jesse, garãko angia 16, aru tuturũ ki bi avunguko na wirinako wa aporisi aandu nayo. Henry tigako aatungusapai rogo gu kura papara gbata kia, sidu, Jesse ahe nisako. Wa si avura du wo, ko adi fonoo na ki tona ka tungusapai na ni. Akumba ue nga aKatoriko agbia Jesse na ki ya fuko ko moi gu tungusapai nga ga Wiriba Rutherford riihe angia “Avurarani” i gihe. Ono ho agu akumba re agihe ni, i azingi ni kerehe ki idi ka zokoda tu Jesse yo azokoda. Jesse aguari zezeredi patiyo ki tona gako nduge, ono fuo gure ngbutuko, porisi ki rugusi ko. Sidu, Jesse ki bi tiko a kina bambukiso yo. Aporisi asaranga ngbanga Dia Cantwell te, ono i asari kina ngbanga Wiriba Cantwell na awiriko. Ono tie, i atumo na i ki kusiyo rogo kina gu uru re.
8. Tipagine bambu ngbanga aya ti ni wẽ Jesse Cantwell angia boro wingba?
8 Fuo bete adiwi kusa, rogo Mbirinvuo 1938, ga Cantwell aborokporo andu ka pe ngbanga rogo gu bambu ngbanga du rogo gu gbata nga New Haven. I asaringbanga Newton, Russell, na Jesse nga i nadungura marã be aboro zanga waraga du beyo. Wa i avura du nga kango koyo du gu Bakere Bambu Ngbanga ni nga ga Connecticut, agbiangbanga azi Jesse nga ko nawingba aboro. Tipagine? Mbiko agu akumba ue nangia aKatoriko re aya wẽ gu dedede fugo tungusapai i agihe aima senga gayo pambori na ki imisi ngbaduyo. Tipa ka yugo na ni nga iraira sarangbanga du, agu awirina naangbembatayo rogo riigbu angia kango koyo du gu Bakere Bambu Ngbanga ni nga ga Amerika.
9, 10. (a) Wai du gu Bakere Bambu Ngbanga nga ga Amerika asaringbanga fu ga Cantwell aborokporo? (b) Wai du ani agbia undo kindi ti gu sarangbanga re?
9 Naatona rogo Marungu 29, 1940, Baira Abasapungbanga nangia Charles Hughes na gu kura agbiangbanga muambe adegetuyo kuti agu apai Wiriba Hayden Covington agumbaha nangia ga aDezire Yekova bainiparugute.a Ho gu bainiparugute nga ga Connecticut ko ape agu apai ni naadu ngbako tipa ka yugo na ni nga aDezire Yekova nga aboro wingba, gbiangbanga sa asanahe nga: “Anga rengo ngaha nga gu pangbanga Yesu atakipandehe dungu aboro aaidanga na ni ti ragoko te te?” Gu bainiparugute re ki karagaha nga: “Ii, kinawo si adu, na ka mi tingidi gupai gimi Baibiri agumbaha wenengai, si nafura afura tipa gupai namangi Yesu tipa takapande gu pangbanga re.” Nairiwo wai gu ngbanga re ati nayo! Zanga i inihe, bainiparugute aringbisi aDezire Yekova kuti Yesu na ki ringbisi abazogo kuti gu badona aboro narungosi Yesu. Rogo Merekoko 20, 1940, Bambu Ngbanga asaringbanga fu aDezire Yekova.
Hayden Covington (du bebere), Glen How (garebee), na kura aboro wa i akura bambu ngbanga yo fuo du yo na diabese
10 Gini nyanyakipa pai naadu ti gu sarangbanga re? Si azakigene tipa gu rengo nga ga irisombori nga si aidanga ringara, gbata, watadu agu abazogo du rogo agu adagbarago re rũ kura andiko kia tipa ka ká na gu ranirii nga ga irisombori te. Kurigure, agbiangbanga aabingo ga Jesse “mangapai nga si nawingba aboro te.” Sidu, agbiangbanga apehe gbaiga nga pai ho nayugo na ni nga aDezire Yekova nafuda aboro te. Nairiwo gu diabese ga Mbori amoyambu adu na ni rogo gu ngbanga re! Wai du ani agbia undo kindi ti gu diabese re? Dezire Yekova nga bainiparugute aya: “Gu rengo du ani na ni tipa ka irisombori zanga gunde nga i nika rugusa rani ti ni nafu momu furani ani tungusi gu pangbanga nga ga maabangirise fu agu aboro du rogo gaani dagbarago.”
Asamungu Kuti Ringara—Watadu Abatakipande Rengo?
Quebec’s Burning Hate for God and Christ and Freedom Is the Shame of All Canada
11. Gini tua awirinarani amangihe Kanada yo, na tipagine?
11 Vuru agu agarã naatona rogo 1940, aDezire Yekova Kanada yo agbiatiyo na kere sogote. Sidu, rogo 1946, tipa ka yugo na ni nga abazogo ká na gu rengo du tipa irisombori, agu awirinarani du yo amangi tua tipa arame 16 ka kparaka gu trakte naaya Gu Kpihe du Aboro Kebek na ni Kuti Mbori na Kristo Gbiati Ranirii si Nga Pazee fu Kanada Naabaha (rogo pa-Ngirisi). Gi trakte akpehe adu biama re akusi agu apai agbia pambori aamangaha kaa keda aboro i nifudi awirina na wai aporisi gbiati aboro zuu anaarungosi awirinarani rogo gu gbata nga Kebek. Gu trakte re aya: “I nazio aDezire Yekova zanga nduhe ti aregbo dunduko. Angbanga gu duho wa 800 napido i sari he kuti aDezire Yekova rogo gu gbata nga Greater Montreal.”
12. (a) Wai du asogorani amangipai kuti gu tua nangia ga gu trakte re? (b) Gini kuondiko i asaringbanga awirinarani kutini? (Oni bi rukutu kekeapai a.)
12 Gu Bazogo Kebek nangia Maurice Duplessis, naana taburo na gu ga aKatoriko Bakerepa Bavugahe nangia Villeneuve, adu na bakere gberãrago tiko na gu trakte re ko ki takipande pa “vura zanga nunga” kuti aDezire Yekova. Si aimanga te namba angbanga ki tona ka nge kina kumbatayo, si aguari ti 800 ki da ti 1,600. Wirinarani sa ni nazakigene aya: “Aporisi aima zio rani bara dunguhe ka ba gedaha adunga berewe ya.” Agu aDezire Yekova i azio yo i nikparaka gu trakte re, i anaasarangbanga yo nga i nakusa “waraga samungu.”b
13. Ada nangia gu bambata aboro i ape ngbanga yo tipa samungu kuti ringara, na wai du bambu ngbanga asarihe?
13 Rogo 1947, Wiriba Aimé Boucher na awiriko nga Gisèle, garãri adu nga 18, na Lucille, garãri adu nga 11 nangia bambata aboro i asaringbanga yo tipa gupai nga ga samungu re. I aakparaka gu trakte re mbembedi na gayo ati naadu pati gu bagbata nga Kebek, ono si aima kpakara fu aboro i ya aboro wingba nga yo. Wiriba Boucher angia bayee boro ki du na umbasitise kini ngerefuo gako tooni ati, na ko anaandu dedede ku gbata yo rii dongi. Wa si avura du wo, gako aborokporo aima gbiatiyo na gu gbegberẽ apai gu trakte re aafura tipaha. Gu basapungbanga naaidanga na aDezire Yekova ya, aka ka ida gu gopai naayugoho nga i nga aboro wenesa. Kuba gure, ko asongodi gupai i akitingbanga ko na ni nga gu trakte re aye na sogote ku dagba aboro na si naida i bi ga Boucher aborokporo nga i aima inga. Sidu, gu bipai nga ga agbiangbanga angia: Pe rengo nga kuondiko! I asaringbanga Aimé na Gisèle nga asamungu du nga yo, na tooni gude nangia Lucille adi arame ue ku bambukiso yo. Awirina adu nga kango koyo du gu Bakere Bambu Ngbanga ni nga ga Kanada, na agbiangbanga ki idi ka gia gu ngbanga re berewe.
14. Ginipai awirina Kebek yo amangihe vuru agu agarã nangia ga rungosiro?
14 Ti kina gu bangisa regbo re, agu awirinarani naadu Kebek yo aandu kumbatayo kindi kaa tungusa gu pangbanga ga Kindo wa i avura kaa zubo yo na kini taki yo vurũ, dedede sangbana gayo tungusapai adu ni wenehe. Vuru agu agarã biama i atona gu tua nga ga gu trakte re rogo 1946, bange aDezire Yekova Kebek yo aguari ti 300 ki da nga 1,000!c
15, 16. (a) Wai du gu Bakere Bambu Ngbanga nga ga Kanada asaringbanga ga Boucher aborokporo? (b) Sangbana gu diabese re angia gine kurii awirinarani na kura aboro?
15 Rogo Banzinga 1950, agbiangbanga ribua rogo gu Bakere Bambu Ngbanga nga ga Kanada, adegetuyo kuti ga Aimé Boucher ngbanga. Fuo adiwi sita kusa, rogo Banduru 18, 1950, agbiangbanga asari gu ngbanga re furani. Tipagine? Wiriba Glen How, nangia ga aDezire Yekova bainiparugute aya, Bambu Ngbanga aidi kuti gupai gaani abainiparugute agumbaha nga “samungu kuti ringara” nakoda zomia aboro sa zuu watadu ka zomia yo i zingi kuti abazogo. Ono tie, gu trakte re “aadunga na ngbatungapai wa gure rogoho te, agu afugo du rogoho nayugopa gu ranirii nga ga fugo.” Wiriba How aya: “Gere nangia bambata regbo mi bi wai Yekova afu diabese furani.”d
16 Gu diaberã nangia ga gu Bakere Bambu Ngbanga re angia bakere diabese fu ga Mbori Kindo nirengo. Si anyasiriipa agu angbanga naadu 122 kurii aDezire Yekova Kebek yo nga gu naadu tipa samungu kuti ringara. Kurigure, gu sarangbanga re ayugu gupai nga aboro Kanada gbiati agu aringara aNgirisi azogoho, i na ranirii awere beyo ka pepa gu gbegberẽ apai abazogo amanga yo na ni. Kurigure, gi diabese re anyasiriipa gu zubohe gu Kanisa nga ga Kebek azubo aDezire Yekova na ni tipa gayo ranirii.e
Abagi Fugo Mbori—Watadu Zaaza Atakipande pa ga Mbori Kindo?
17. Wai du gu kura abazogo aˈasada ka rũ andiko kurii gaani sunge tungusapai?
17 A wa si adu tipa agu aKristano naadu mbata, ga Yekova amoyambu areme ‘airasinga ga Mbori pai’ na kini bagihe a te. (Oni gedi 2 AKorindo 2:17.) Ono wa vura duhe wo, kura agbia ngbii naida ka rũ andiko kurii gaani sunge tungusapai wakina sunge bagaahe. Ani wisigingo angbanga ue awere nga gu i asarihe ka yugo singia aDezire Yekova nga ababagi fugo Mbori watadu abatungusipai.
18, 19. Wai du agbia-ngbii aaida ka ká na sunge tungusapai Denmark yo?
18 Denmark. Rogo Tanvuo 1, 1932, ndiko akuru nga gu naaya si aidanga boro bagi awaraga zanga ni du na waraga bagaahe te. Ono tie, awirinarani aakusanga gu waraga re te. Fuo girarago, abatungusipai bisue andu ka tungusapai rogo wiri tooni gbata nga Roskilde, akirometere wa 32 ti gu bakere gbata nga Copenhagen. Ho uru ati ni, batungusipai sa nga August Lehmann, ayegongo te. I aima zioko nga ko nabagaahe zanga kusa waraga.
19 Rogo Banduru 19, 1932, i andu na August Lehmann ku ngbanga yo. Ko aya ko andu fuo aboro ka kparaka agu awaraga fuyo du mburuhe rii Baibiri, ono ki ti kango nga ko abaganga ha abaga fuyo te. Agbiangbanga aima ida kuti gako pai. I aya: “Gu boro i nakitingbanga ko re . . . marã kina beko tipa ka ngerafuo tiko, na ko adianga marã ti gu sunge ko amangaha re te na ko aberãnga pa dia marã a te, kuba gure, gu sunge ko amangaha re narita gako marã arita.” Agbiangbanga aru kugii aDezire Yekova na ki pe gupai nga ga Lehmann sunge arengbanga kadu nga “sunge bagaahe te.” Ono tie, avura ga Mbori aboro aima diaberã tipa ka rugusa sunge tungusapai rogo gu ringara re naabaha. (Tam. 94:20) Gu boro nakitingbanga ko adu nga kango koyo du Bakere Bambu Ngbanga ni. Ginipai awirinarani amangihe?
20. Wai du gu Bakere Bambu Ngbanga nga ga Denmark asari gu ngbanga re, na ginipai awirinarani amangihe?
20 Rogo gu poso si adu nga Bakere Bambu Ngbanga nika fura tipaha, aDezire Yekova Denmark yo naabayo afutiyo ka tungusapai ni bakerehe. Rogo gu uru nangia Rago Ue, Tanvuo 3, 1933, Agbiangbanga apepa gayo diaberã. I adakuti gu bambata sarangbanga nangia ga umba bambu ngbanga nga August Lehmann akuonga andiko te. Gu sarangbanga re ayuguhe nga aDezire Yekova na ranirii beyo ka tungusapai zanga boro fudi yo. Tipa awirina yugu gayo tambuahe fu Yekova tipa gu diabese re, i akiisi gayo sunge tungusapai ni bakerehe gbe. Naatona ti gu diaberã Bambu Ngbanga amangihe re, abazogo aafudanga awirina berewe Denmark yo te.
ADezire Yekova Denmark yo rogo 1930
21, 22. Gini diaberã gu Bakere Bambu Ngbanga nga ga Amerika adihe nibipa Wiriba Murdock?
21 Amerika. Rogo gu uru nangia Rago Poso, Wegebe 25, 1940, i azi bazakigene nangia Robert Murdock, na kura aDezire Yekova saba tipa tungusapai rogo gu gbata nga Jeannette du mbembedi na Pittsburgh, Pennsylvania yo. I azi yo mbiko i aakusanga waraga tipa ka kparaka awaraga te. Fuo i du nga kango koyo du gu Bakere Bambu Ngbanga ni nga ga Amerika, agbiangbanga aidi ka gia gupai naadu ngbayo.
22 Rogo Merekoko 3, 1943, Bakere Bambu Ngbanga apepa gaha diaberã, nga gu nasongodi pai kubara aDezire Yekova yo. Bambu Ngbanga aaidanga na gupai nga ga kusa waraga te mbiko si naka “na gu rengo agu aNdiko Nga ga Ringara afuhe fu aboro.” Agbiangbanga aaidanga kuti agu andiko gu gbata nga Jeannette akusihe re te, na i aya “si naka na gu rengo du aboro na ni tipa ka fura gbiati gu rengo du yo na ni tipa irisombori.” Ho gu Basapungbanga nangia William Douglas aapepa gu diaberã ni nga ga Bakere Bambu Ngbanga, ko aya ga aDezire Yekova sunge “nga kungbo tungusapai gbua te; si ima susa kungbo gama awaraga. Si nakoda agi apai re dunduko.” Ko agbia kurapai nga: “Gu ngbatunga irisombori re . . . si kina sa na gu rengo du tipa irisombori kanisa yo gbiati tungusapai rii tambara yo.”
23. Tipagine du du agu adiabese nga ga agu angbanga namangi rogo 1943 na nyanyakipaha ti ni furani areme?
23 Gu sarangbanga nangia ga Bakere Bambu Ngbanga re angia bakere diabese fu ga Mbori aboro. Si ayugu gupai ziazia nga ani nga agu aKristano namanga ga Mbori sunge angianga ababagiahe ya. Rogo gu nyanyakipa uru nangia 1943 re, i asaringbanga fu aDezire Yekova nga 12 dagba agu angbanga 13 i andu na ni ku ngbanga yo kodihe na gu nangia ga Murdock. Agu angbanga bambu ngbanga asarihe re aima undo ni bakerehe tipa agu angbanga mangi bara mbeda nga gu asogorani azakihe kuti rani nibipa gu gaani rengo nga ga tungusa gu pangbanga nga ga Kindo gbaiga kporo na kporo.
‘Ani Ginga Sangba Mbori Agia Susi ga Aboro’
24. Ginipai ani naamangaha ho agbia-ngbii arugusa gaani sunge tungusapai ni?
24 Wangia ani ga Yekova amoyambu, ani nidu na ngbarago ho agbia ngbii afu ranirii ni furani ani tungusi gu pangbanga nga ga Kindo zanga boro fudi rani. Ono tie, ho agbia ngbii arugusa gaani tungusapai ni, ani namanga ariapai rogo gu gene ani atungusapai ngbaha na ki gbata gene tipa kaa tungusapai kindi. A wa si adu tipa amokedi, “ani gi nga sangba Mbori agia susi ga aboro.” (Amo. 5:29; Mt. 28:19, 20) Ti kina gu bangisa regbo re, ani nandu ku ngbanga yo tipa i zaki gene furani ani amangi gaani sunge. Ani bingo akpiapai ue.
25, 26. Gini apai namangi Nikaragua yo naasa awirina i ndu ku rogo Bakere Bambu Ngbanga, na sangbanaha angia gine?
25 Nikaragua. Rogo Ngbangba 19, 1952, wirina sa nga Donovan Munsterman nangia mokedi na ni gu moyambu nga ga be-basunge ko andu ku rogo gu basunge nangerafuo awaraga ta rogo gu bagbata nga Managua. Arnoldo García nangia barii gu basunge re naaya ko ye. Ko aya fu Donovan wẽ agu aDezire Yekova dunduko du Nikaragua ho irangbii “ima zahe nga ka i tungusinga pai na kini mangi gayo pambori ya.” Ho ko asanahe ni nga tipagine, Arnoldo García aya fuko wẽ, aDezire Yekova asananga agbia ngbii tipa ka mangasunge tungusapai te na i nga akomunisti. Ada naakitingbanga rani? Agu apasita nga ga Katoriko yo.
Awirina Nikaragua yo ti gu regbo i arugusi sunge tungusapai
26 Wiriba Donovan ake waraga nibasa fu gu Barii Basunge nga ga Apambori kodihe na Irangbii nangia Anastasio Somoza García, ono ka ko agbianga wene karagapai ya. Sidu, awirina amangi ariapai. I akisi Bambu Kindo, kini dunguratiyo rogo rukutu abadona, na ki mbu tungusapai bangirigene, ono i kini tungusi gu pangbanga nga ga Kindo kindi. Ti kina gu bangisa regbo re, i angia kango koyo du gu Bakere Bambu Ngbanga ni nga ga Nikaragua, ka sanahe tipa i zaki gayo sunge tungusapai. Awaraga pangbanga aafura dedede tipa rugusa gaani sunge tungusapai na gupai awirina asanahe tipaha, Bakere Bambu Ngbanga ki idi ka gia gu ngbanga re. Surungbaha angia gine? Rogo Banzinga 19, 1953, Bakere Bambu Ngbanga apepa gayo diaberã na ki saringbanga fu kina aDezire Yekova. Agbiangbanga abihe nga pa rugusa gaani sunge tungusapai nakuo gu ndiko nga ga ringara du tipa gu ranirii nga ga fugo, sangbakpotoseyo, gbiati irisombori. Si aya si naida gu pagume naadu dagba gu zogarago nga ga Nikaragua na aDezire Yekova karagatihe a wa si adu mbata.
27. Tipagine ngba aboro Nikaragua azere ti ni na ga Bambu Ngbanga diaberã, na awirina abi gu diabese re wai?
27 Kina ngba aboro Nikaragua nazere nga Bakere Bambu Ngbanga songodipai kubara aDezire Yekova yo. Agbia apambori aima du na bakere pagbia beyo ka Bambu Ngbanga aidanga ka sovura nayo ya. Na berewe a, Bambu Ngbanga aarengbanga ka dia agu adiaberã nga ga abazogo kusayo te mbiko i aima du na bakere pagbia beyo. Awirinarani adu na kido nga i agbia gu diabese re mbiko gu bandahe gayo Bakindo nafuhe fuyo na i aandu kindi kumbatayo na tungusapai.—Amo. 1:8.
28, 29. Bara bebere agu agarã nangia 1980, gini tunguotunguo apai namangi Zaire yo?
28 Zaire. Rogo agu agarã nangia 1980, bange aDezire Yekova adu Zaire yo nga 35,000, rimoho awere nga Democratic Republic of Congo. Tipa ka ngerefuo gu sonakumbatayo naamanga rogo sunge Kindo yo, be-basunge atona ka dua vovo abambu. Rogo Banduru 1985, bakere dunguratise nga ga dungu aringara amangi rogo gu bagbata nga Kinshasa, na aboro nga 32,000 aye rogo dungu aringara ki hisi gu bakere vurukporo nga ga ambaro rogo gu gbata re. Fuani, apai atona ka aria tihe fu ga Yekova amoyambu. Ginipai namangi?
29 Wiriba Marcel Filteau, nga gu mokedi naaye Kebek, Kanada yo, na naima gbiatiko na rungosiro wa gure tii gu zogarago nangia ga Duplessis, angia mokedi ti gu regbo re Zaire yo. Ko ape gupai namangi nga: “Rogo Marungu 12, 1986, agu awirina naangerakurii apai agbia waraga nga, agbia ngbii ainongo pai tipa ga aDezire Yekova sunge te.” Kina boro gu bazogo ringara nangia Mobutu Sese Seko namoi fuo beko tipa ka rugusa gaani sunge.
30. Gini nyanyaki diaberã si aaida gu Rondo Nga ga Be-basunge mangihe, na ginipai i adiberã ka mangaha?
30 Fuo girarago gu radio nga ga ringara atakipandepai nga: “Ani agianga pa aDezire Yekova berewe [Zaire] ane te.” Rungosiro atona nibasa. I agburuwa aBambu Kindo, ki gbu ga awirinarani ahe, ki zi aguyo, ki ba aguyo ku bambukiso yo, na kini ta aguyo. Zavura awiri aDezire Yekova i aima maa aguyo ku bambukiso yo a. Rogo Tanvuo 12, 1988, irangbii azi agu ahe nga ga gaani riigbu, aPorisi gbiati asekere ki ga ku rogo gaani be-basunge. Agu awirina naangerakurii apai ake waraga fu Bazogo nangia Mobutu, ono zanga i gbia karagapai. Ti gu regbo re, si aaida gu Rondo nga ga Be-basunge mangi nyanyaki diaberã, “Ya mo ani ke waraga fu Bakere Bambu Ngbanga watadu ani sungudi mbata?” Timothy Holmes, nangia mokedi na ni barii gu Rondo nga ga Be-basunge ti gu regbo re aya: “Ani angere ku bee Yekova tipa tatamana gbiati rugapai.” Fuo i kpari fu Mbori na ki sakipai, i abihe nga anga gere nga wene regbo ka ndu ku ngbanga yo te. Kuba gure, i agbeberã yo ka ngerafuo awirina na ka gbata gene tipa sunge tungusapai nindu kumbatayo kindi.
“Ti regbo pe gu ngbanga re, ani abihe nzunzu nga Yekova rengbe arengba ka ariapai”
31, 32. Gini banaru diaberã gu Bakere Bambu Ngbanga nga ga Zaire amangihe, na sangbanaha angia gine kurii awirinarani?
31 Fuo dungu agarã kusa. I arungosingo aDezire Yekova berewe wa gu naadu mbata te, na ringara atona kaa bi gu rengo nga ga aboro na nyanyakipaha. Gu Rondo Nga ga Be-basunge abihe nga regbo ima da tipa ka ndu ku barabangiri gu Bakere Bambu Ngbanga nga ga Zaire. Gu nairiwo nga, Bakere Bambu Ngbanga aima ida ka gia gayo ngbanga. Fuani, rogo Ngi 8, 1993, agarã wa saba fuo bazogo rugusi gaani sunge tungusapai, Agbiangbanga asaringbanga nga, gupai abazogo amangihe na aDezire Yekova re aadunga kuti ndiko te, na i ki zaki gene furani. Oni berẽnga kurii gupai re! Agbiangbanga amoi gayo raka ngbapai ka dia gu diaberã nga ga bazogo kusayo! Wiriba Holmes aya: “Ti regbo pe gu ngbanga re, ani abihe nzunzu nga Yekova rengbe arengba ka ariapai.” (Dan. 2:21) Gu diabese re aima nyakasa ga awirinarani idapase. I abihe nga Bakindo Yesu aima ruga gako aboro i ini gu regbo si aaida i mangipai ti ni na wai ka mangaha.
ADezire Yekova Democratic Republic of Congo yo na ngbarago tipa gu ranirii du yo na ni tipa ka iriso Yekova
32 Fuo i zaki gene furani, abazogo aidihe fu be-basunge si ye na amokedi, si dua vovo be-basunge, na ki ye na agu awaraga du mburuhe ri Baibiri.f Nairiwo gu ngbarago du ga Mbori amoyambu na ni rogo zegino dunduko ka bi wai Yekova abanda padu gako aboro wenengai rogo toro yo!—Isa. 52:10.
‘Gbia Nga Gimi Mounda’
33. Ginipai ani nawirikihe ti fugö gi bete angbanga re?
33 Agu angbanga ani nafuguhe re nayugo gupai nga Yesu ima ringbisa gu gako kidohe nga: “Mi afú ngba tatamana fu roni, nga gu ka avuraroni akáraga nga pai kuti ni niti kangu he [ya].” (Oni gedi Ruka 21:12-15.) Ti gu kura aregbo, Yekova nasa aboro i mangipai wa Gamariere tipa ka banda gako aboro watadu ko nafõngbadu agu agbiangbanga gbiati agu abainiparugute du na wingbaduse i songodi rurupai. Yekova ima kpurãsi agu aũvura nga ga asogorani. (Oni gedi Yesaya 54:17.) Sogote arengbanga ka rugusa ga Mbori sunge te.
34. Tipagine du du gu gaani adiabese nga ga angbanga ti ni na nyanyakipaha, na gine si ayugoho? (Oni bi gu sanduki a nga “Agu Angbanga Naasa Sunge Tungusapa Kindo si Ndu Kumbatayo.”)
34 Tipagine iriwo gi gaani adiabese nga ga angbanga re ti ni? Oni makianga gipai re: Abaworimo nga aDezire Yekova watadu airaome a te. Ani abanga waraga, ka songoda agu atua nga ga poritiki, watadu ka maapai rii aboro poritiki a te. Kurigure, agurani nandu ku ngbanga yo, aboro nabi rani nga “[tatamana]tatamana aboro [nga ani du] ni airainahe te.” (Amo. 4:13) Sidu, bangiriyo, he ho rengbe ka sa agbiangbanga i songodi rani na ki bihe nga ga avurarani aberãpai arunga te te. Ono wa vura duhe wo, agbiangbanga ima sarangbanga furani bara dunguhe! Gaani diabese rogo angbanga nayugo na ni nga ani “nagumba pai rogo Kristo yo ku bangiri Mbori.” (2 Kor. 2:17) Si du ani nafura wa gu mokedi nangia Pauro ni ya: “Gbia nga gimi mounda; mi agúnde nga wa sa te.”—Eb. 13:6.
a Gu ngbanga naadu dagba Cantwell na gu gbata nga Connecticut, angia bambata ngbanga dagba agu angbanga naadu 43 Wiriba Hayden Covington afura tipaha rogo gu Bakere Bambu Ngbanga nga ga Amerika tipa ka songoda awirina. Ko akpi rogo 1978. Dekurugbo ko nga, Dorothy, airisi Yekova niruru ri daho ri akpi ni rogo 2015 na garãri nga 92.
b I asari gu ngbanga re kuti gu ndiko nakuru rogo 1606. Gu ndiko re aya ka boro pepai gbiangbanga ki bihe nga gupai pe ni he re naye na sogote, i na rengo beyo ka zio ni ka si vura du vurũ nga rengo du pe ni he re.
c Rogo 1950, abamangisunge Kindo ti aregbo dũ Kebek yo adu nga 164 kodihe na agu mokedi namangi gu sukuru nga ga Girada nga 63, i adi gayo sunge na nyemuhe i ki vura inoho nga rungosiro napido yo yo vurũ.
d Wiriba Glen How angia gu bainiparugute naadu na wingbaduse, naatona ti 1943 kuti 2003, ko amangisunge na gu birĩ naadu tiko tipa ka songoda akama angbanga ku bara aDezire Yekova Kanada yo na rogo gu kura aringara.
e Ka oni aida ka ino dungu apai tipa gipai re, oni bi gu kekeapai nga “The Battle Is Not Yours, but God’s” rogo gu Awake! nangia ga Zerekpe 22, 2000, kpewaraga 18-24 watadu Réveillez-Vous! 22, Zerekpe 2000, kpewaraga 18-24.
f Agu Asekere re aguari rogo gu ba nga ga be-basunge; ono i adua vovo be-basunge rogo gu kura ba kia.