Fugo Yekova Niungaha

Memeapai Rogo agu Awaraga Pauro Akekehe fu Tito, fu Firemona, na fu AEbere

FUO kusa yó Pauro bambukiso yo Roma yo nangia bambata zizi ko rogo 61 F.B.K., ko andu ku Kurete yo. Fuo ko kparia agu apai nadu tipa gu dungurati nadu yo, ko ambu Tito yo tipa ko nyakasi agu awirina nadu yo. Kusa, ko ake waraga fu Tito ka ruga ko naapa gako asunge na ka yugo gupai fuko nga, ko nga Pauro nimokedi, ima fu pagbia fuko tipa ko susi na gako sunge kumbatayo. Si nawira gupai nga Pauro adu Masedonia yo ti gu regbo re.

Ngbutuko mbata fu kusa yó Pauro bambukiso yo rogo 61 F.B.K., ko ake waraga fu Firemona, nangia gu Kristano naaraka Korosai yo. Si angia gu waraga ko akehe ka zungodi bakureako nani.

Bara gu garã nangia 61 F.B.K., Pauro ake waraga a fu agu aidipase nangia aEbere nadu Yuda yo. Gu waraga re ayugu wai pa gu pambori nga ga aKristano anyaki ti gu nga ga aYuda. Agu awaraga re tibaraha dunduko biata duna wene arugute rogoho tipa rani.—Eb. 4:12.

Oni Nye Nyanyakii Rogo Idapase Yo

(Tito 1:1–3:15)

Fuo mbakada Pauro pai tipa Tito ‘naamaa abaakumba rogo akanisa rogo abaakporo yo dũ,’ Pauro aruguko tipa ko ‘naaruga aboro nyanyakii, i du nzunzu rogo idapase yo.’ Ko azungodi agu aboro dunduko nadu rogo gu dungurati nadu Kurete yo i “mbu agu apai zanga sinombori . . . [ono i du] na rurupai.”—Tito 1:5, 10-13; 2:12.

Pauro afu kura arugute si undo agu awirina nadu Kurete yo i nye nyanyakii rogo toro yo. Ko arugu Tito ko “ne mumungo sakaapai . . . na darã kangu tipa rugute.”—Tito 3:9.

Akaragapai sa agu Asanahe Nga ga Ziazia Kekeapai:

1:15—Wai duhe nga “agu . . . [aboro] du ziazia, apai du ni ziazia ha dunduko fu yo, ono agu yo du ni birikobiriko yo ki zanga idapase, a nga he sa ni ziazia ha fu yo te”? Tipa ani ini karagapai sa gi sanahe re, si naida ani ini gupai Pauro aaberãha na gu fugo nga ‘ahe dunduko.’ Ko aafuranga tipa agu apai Mbori asogaha du paha rogo Ziazia Kekeapai te, ono ko aafura tipa agu apai Ziazia Kekeapai ambu gene fu aboro i mangiapai sani nibakiakia nibipa sangbakpotoyo yo. Tipa gu boro du gani berã na ngbanya kuti ga Mbori andiko, ngbatunga agu ahe re nigigirihe funi. Si kia tipa gu boro duna iraira bipai na gani sangbakpotoyo aima ira.a

3:5—Wai i ‘abatasa [mbedimbedi aKristano] nizunda boro’ na mbiko ‘gu mbakadati nga ga ziazia toro’? I ‘nabatasa yó nizunda boro’ ngba gu gene ngawee Mbori ima zunda yó ki girisi yó nikure Yesu nga guhe natumo aboro. Ziazia toro nambakada yó rogo gu gene nga, si nasa yó i du ni agu awiri Mbori i navungu yó be toro.—2 Kor. 5:17.

Agu Apai Rengbe Ani ka Wirikaha:

1:10-13; 2:15. Si naida gupai ngawee agu aKristano nga ababiapai i du na wingbaduse ka ruga agu apai gberẽ rogo dungurati.

2:3-5. A wa si adu rogo bambata sa kama agarã, si naida gupai nga, agu awirinarani nga adee ima nyaka rogo toro yo, “i du na zee, ka i adú nga ni airasoapai ya, ka i fú nga tiyo fu bakere buda ya. I du ni ayugu gu pai ngba angba.” Ka apai atadu were tipa yó, i ki rengbe tie wenengai ka ‘ruga paranga adee’ rogo dungurati.

3:8, 14. Pa maa ani berã rani ‘sa manga agu apai ngba angba’ nigupai ‘ngbaa’ bambiko si naundo rani ani mangi ga Mbori sunge na sangbanaha ti ni na ki kpara tirani ti gi gbegberẽ zegino re.

Oni Zungadihe “Mbiko Nyemuse”

(Frm. 1-25)

I atambua rimo Firemona mbiko ko angia wene kpiapai nga ga gu boro duna ‘nyemuse na idapase.’ Pa ngarasa Firemona akurako aKristano afu “bakere ngbarago . . . na wasa” fu Pauro.—Frm. 4, 5, 7.

Pauro amoi kpiapai fu ababiapai dunduko, wa ko afura fu Firemona tipa gupai nadu tipa Onesimo. Ko aazinanga he azina fu Firemona tipa gupai nadu dagbako na gako kanga te, ono ko azungodi ko “mbiko nyemuse.” Ko aya fu Firemona wee: “Mi nake he foro zaza mbiko ga giasangba, niini he ya mo amanga ha susi gu mi agumba ha.”—Frm. 8, 9, 21.

Akaragapai sa agu Asanahe Nga ga Ziazia Kekeapai:

10, 11, 18—Wai si amangi nga Onesima nadumbata “ni mumungo boro” ko ‘angba’ kusa? Onesima angia ga Firemona kanga Korosai yo naaidanga na sunge kanga ya ko kini mo ka mera behe ku Roma yo. Si nawiraha nga Onesimo adĩ marã adĩ be bairako tipa ka tumo marã nunguro nani ku Roma yo nga gu nunguro nangia amairo 900. Nirengo, kuti Firemona, ko angia iramungo. Ono tie, Pauro aundo Onesima ko sa tiko ni Kristano. Fuo du ko nga wirina rogo toro yo, ko aangianga “mumungo boro” berewe te, ono sinoko aima “ngba.”

15, 16—Tipagine Pauro aasananga Firemona ti ni ko zaki Onesima ti sunge akanga ya? Pauro aaida ka nye kina kuti gako sunge nga ga ‘tungusapa ga Mbori ngbii, niyugupai tipa Gbia Yesu Kristo.’ Sidu, ko aaidanga ka rimiso tiko kurogo agu apai nabipa wai aboro asungo na akurayo wa gu du tipa sunge akanga te.—Amo. 28:31.

Agu Apai Rengbe Ani ka Wirikaha:

2. Firemona afu kpuko tipa i naamanga agu adunguratise nga ga aKristano rogoho. Si nga momu ani fu kpurani tipa i naamanga agu adunguratise du tipa sunge tungusapai rogoho.—Rom. 16:5; Koro. 4:15.

4-7. Si naida ani tambua agu akuarani aidipase nga kpiapai rogo idapase na nyemuse.

15, 16. Ka ani mbunga gu kereapai namanga rogo raka si fu bakere bakabangirise furani ya. Ka ani mangihe wo, sangbanaha rengbe ka kura niwenehe wa gu si adu tipa Onesima.

21. Pauro amoibangiriko nga Firemona nika mbupai ambu fu Onesima. Wakina gure a, si naida ani mbupai fu gu wirina ka mangi rani na gbegberẽpai.—Mt. 6:14.

“Ani Súsi Ku Mbata Yo” Ka Nyaka

(Eb. 1:1–13:25)

Tipa ka yugo gupai ngawee idapase kuti ga Yesu motumo tumorii kiipaha ti agu asunge du paha rogo ga Moize Ndiko, Pauro anyakasipa Yesu nangia gu boro naenge gu pambori nga ga aKristano, pa gako sunge niboromotumo, pa gako motumo, naapa vovo mokido. (Eb. 3:1-3; 7:1-3, 22; 8:6; 9:11-14, 25, 26) Agu apai agu aKristano nangia aEbere ainihe, si anyakasi yó i sovura kuti agu arungosi i agbiaha be aYuda. Pauro angarasi agu akurako aidipase nangia aEbere i “súsi ku mbata yo” ka nyaka.—Eb. 6:1.

Wai nyakipa idapase fu Kristano? Pauro akepai ki yaa: “Zanga idapase ga boro pai arengba nga na ngba bangiri Mbori te.” Ko angarasi aEbere ki yaa: “Ani . . . oro gu oto du fu rani ku mbata yo kindi” niʹidapase.—Eb. 11:6; 12:1.

Akaragapai sa agu Asanahe Nga ga Ziazia Kekeapai:

2:14, 15—Ya mo padu Satana “na tandu kpio” nayugo gupai ngawee ko rengbe arengba ka imo gu boro ko akpinyemu ka imo ní? Oó, anga wo duhe te. Ono tona ti gu regbo Satana atona manga gbegberẽ apai, gako ziree ima ye na kpio mbiko Adamu amangi ingapai ki fuhe gbiati kpio fu aboro. (Rom. 5:12) Kurigure, gu ga Satana aboro du auru kpotosende, i arungosi ga Mbori amoyambu ki imi aguyo a, a wa si adu tipa Yesu. Ono gupai re ayugongo gupai ngawee Satana na bakere ome tiko ka imo agu aboro dunduko nibasasa ko aida ka imoyo te. Si nawira gupai nirengo nga, wa kangia wo si adu, ka ko aima nyasa riipa airisi Yekova bakuru yo. Ono tie, Yekova nabanda gako aboro wa du yó nibadona zanga idaha fu Satana ko nyasi rii payo. Ka Mbori vura idaha fu Satana ko imi bete rani, ani naa kido nga Mbori ambakada agu apai ambakada dunduko ka Satana mangi rani nani.

4:9-11—Wai ani ‘arimo kurogo ga Mbori ongoda’? Ti digido sita uru kusaahe, Mbori aongodi ti kusaahe, ko ki bihe nga gako ringbisapai tipa kpotosende na tipa aboro amanga amanga. (Bam. P. 1:28; 2:2, 3) Ani ‘narimo kurogo gu ongoda’ re nimbu ani gu sunge ani amangaha nitirani tipa ka rugusa gaani apai bangiri Mbori ono ani nadia gu mbakadapai kugume Mbori namangihe tipa batasa aboro. Ho du ani ni na idapase kuti Yekova na kini irisi fugo Wiriko ki mbu pekafuo kina agu apai ngbaa tipa kina tirani, ani nagbia maku na aʹuru dunduko nga gu nafu wasa furani.—Mt. 11:28-30.

9:16—Gini boro namangi vovo “ndika” gumbayo pakpio ní ane? Yekova nga Baenge vovo ndika, ono Yesu “namangi he” rogo gu gene nga, kpioko nasa gupai nga si du nisigirasigiraha ringbisihe kuti ndiko. Yesu nga Azarõ rogo gu ndika re, na kpioko nafu gu motumo si aaidaha tipa i sigiraha nani.—Ruka 22:20; Eb. 9:15.

11:10, 13-16—Gini “bakporo” Abarayama aapidoho? Anga ndikidi bakporo nangiaha te, ono gu bakporo re narukuba kurapai. Abarayama aapido ‘gu Yerusarema nga ga ngbangbaturũ,’ nakoda Kristo Yesu gbiati agu aboro nika zogarago naako du bangeyo nga 144,000. I nafura tipa agi aboro nika zogarago na Yesu re ya i nga “ziazia bakporo, nga vovo Yerusarema.” (Eb. 12:22; Yugo. 14:1; 21:2) Abarayama aduna maabangirise ka raka tiibe ga Mbori Kindo.

12:2—Gine nangia “gu ngbarago nadu fu [Yesu]” ko ‘ahi pa wagiwagi ngua’ mbikoho? Si angia gu ngbarago ko adu nani mbiko inoko gupai kpioko nika mangaha, kodihe naapa ziasi rimo Yekova, na dia gbarasarimo kusayo ti gako bakere pagbia, na tumo rii aboro bekpio. Yesu aamaabangiriko a kumbatayo tipa gu regbo si adu nga ko nika tona zogarago nibakindo ti ni na kini mangisunge nigbiamotumo ka undo ngbatunga aboro dunduko.

13:20—Tipagine fura yó ti ni tipa vovo ndika ya si nga “nyenye ndika”? Anduhe biata: (1) I adianga ha kusayo ki ye na gu kubaha te, (2) gupai si nika mangaha, si anye anye kindi, (3) gu “kura akandoro” nikaa gbia undo agbia ti ni kindi tingbafuo Aramegido.—Yo. 10:16

Agu Apai Rengbe Ani ka Wirikaha:

5:14. Si naida ani naawisigo Ziazia Kekeapai, nga Fugo Mbori zanga nyomoro na kini mangi agu apai ani awirikaha. Anga kura gene ho tipa ani ‘wisigipa wenepai na gbegberẽpai’ ngbaha fuo kina gu nga kaa keda Ziazia Kekeapai te.—1 Kor. 2:10.

6:17-19. Ka ani du na maabangirise tipa agu apai Mbori nakidopaha, gu zungahe ko namangihe furani, si nika undo rani ka ani guaringa ngbagene rengo ya.

12:3, 4. Kuba gupai nga ani ‘du na mbugo ki rungbura rogo gaani aberã’ mbiko gu rukutu fudifudiapai gbiati asogote ka ani gbiatirani nani, si naida ani susi kumbatayo ka da ti nyaka na ki mbakaditirani tipa kaa hi apai. Si naida ani diberã ka sovura “dati kure,” du rogoyo nga dati kpio.—Eb. 10:36-39.

12:13-15. Si aidanga ani mbu “tarã nirãnirã pai” watadu boro rogo dungurati ní za rani ti ‘maa ani ndurani ngba ruru gene’ te, nga gu boro nayawee runga agu apai namanga rogo dungurati te.

12:26-28. Gu “mangimangi ahe” aboro amangihe angianga Mbori ya, nga agu ahe du awere naabaha dunduko rogo gi zegino re, zavura “ngbangbaturũ” du nigbegberẽhe, i nika zigizoho tipa si ti kusayo. Ho gupai re nika manga ni, kina ‘agu ahe i ka zigizongo ho ya’ nika nye, nga ga Mbori Kindo na agu aboro nasongodaha. Nairiwo wai nyakipa gupai tie nga ani naatakapande gu Kindo re na kini raki ringbisihe kuti gaha arugute!

13:7, 17. Pa maa ani gipai du tipa giasangbaa na ka ra fu ababiapai re ku berãrani yo nika undo rani ani du na gu sino tirani nga ga mangapai kinakubani sa.

[Gu rukutu kekeapai du bandu kpewaraga yo]