Ingabe Uyokhetha Ngokuhlakanipha?

“Ave ubangela isithukuthezi umculo olalelwa abazali bami,” kukhononda uJordan oneminyaka engu-17.a

“Umculo olalelwa yindodana yami ugcwele ukwesabisa nentukuthelo,” kukhala unina, uDenise.

KUNGANI abazali nentsha bevame ukuxabana ngenxa yomculo? Enye imbangela ukuthi uhlobo lomculo umuntu aluthandayo lungashintsha njengoba ekhula. Enye ukuthi umculo ngokwawo uyashintsha. Ngakho, umculo othandwayo namuhla ungase ube yisidala kusasa.

Noma ngabe yikuphi, umculo uyasithonya. Uke waqaphela yini ukuthi umculo uyithinta kanjani imizwelo yakho? Lapho inkosi yakwa-Israyeli wasendulo uSawulu ikhathazekile, umculo omnandi wawuyenza izole. (1 Samuweli 16:23) Ngezindlela ezithile, izingoma singazifanisa nabantu esizihlanganisa nabo. Ezinye ziveza imizwelo efanele, njengenjabulo nothando. Kanti ezinye zivusa imizwa engalungile, njengentukuthelo nenzondo.—IzAga 13:20.

Njengoba umculo unethonya elinamandla kangako, abazali nezingane benza kahle ngokungalaleli noma yimuphi nje umculo. Uma ungumzali, ingabe unesithakazelo esiqotho endleleni izingane zakho ezilalela ngayo umculo? Ingabe uyazibeka izimiso?

Lokhu akusho ukumane nje wenqabe izinhlobo ezithile zomculo. Kufanele usize izingane zakho ukuba zikhethe uhlobo lomculo owamukelekayo. Incwadi ethi On Becoming Teenwise, ithi: “Ngeke uvele wephuce umuntu into ayithandayo bese umshiya engenalutho. Kufanele kube nezongena esikhundleni sayo, into entsha umuntu azoyifaka esikhundleni seyokuqala, ngale kwalokho uyobuyela kokudala.”

Enye into edinga ukucatshangelwa yile: Singakanani isikhathi izingane zakho ezisichitha zilalele umculo? Ingabe leso sikhathi sidla nesikhathi okufanele sisetshenziselwe izinto ezibaluleke kakhulu, njengomsebenzi wesikole, izinto ezingokomoya noma imisebenzi yasekhaya? Njengoba iBhayibheli lisho, “kukhona isikhathi esimisiwe sayo yonke into.”—UmShumayeli 3:1.

Ukuzihlukanisa kungaba enye inkinga. Yiqiniso ukuthi sonke siyasidinga isikhathi sokuba sodwa futhi kumelwe sibe naso isikhathi sokuzindla endaweni ethule ukuze sicabange ngezinto ezibalulekile. (IHubo 1:2, 3) Nokho ukweqisa esikhathini esisichitha sisodwa kungenza umuntu azikhathelele yena kuphela futhi abe yigovu. UFelipe, manje oseneminyaka engu-20, wayebheka ukulalela umculo njengesikhathi ‘sokuba yedwa.’ Uthi, “Kodwa kwakumkhathaza umama ukuthi ngiyazehlukanisa.”

Yini engasiza intsha enjengoFelipe nabazali bayo ukugwema ingxabano balondoloze ukuthula? Sonke singawukhetha kanjani umculo ngokuhlakanipha? Abaningi bathole ukuthi izimiso zeBhayibheli ziyasebenza. Kunganjani ucabangele le mibuzo emithathu elandelayo nezingane zakho?

● Yimuphi umyalezo odluliselwa umculo? “Ubufebe nokungcola kwazo zonke izinhlobo noma ukuhaha makungaphathwa nakuphathwa phakathi kwenu.” (Efesu 5:3) Izingoma eziningi zinezosha ezifanele. Kodwa ezinye, zivuna noma zize zikhuthaze ukuziphatha okwephula izimiso ezifanele njengezimiso zeBhayibheli, kungaba ngezindlela ezicashile noma zikwenze ingcaca. Ngempela, ezinye izinhlobo zomculo zaziwa ngokukhohlakala, inzondo noma ubudlova. “Izosha ze-rap ngokuvamile ziyashaqisa, ngezinye izikhathi zikhuthaza ukuba nonya nokuzonda abesifazane,” kusho umlobi uKaren Sternheimer. Izosha zomculo onesigqi esinamandla zivame ukukhuluma ngobudlova noma ukusebenzelana nemimoya. Ngisho nomculo we-pop ojwayelekile nje ungase ukhuthaze ukuziphatha okungabazekayo. Ngakho lapho ukhetha umculo, sebenzisa ‘amandla akho okucabanga’ ukuze ukhethe ngokuhlakanipha. (Roma 12:1) Ungavele nje ulandele lowo othandwa yiningi noma onesigqi esimnandi.

● Lo mculo uyithinta kanjani imizwa yami? “Qapha inhliziyo yakho, ngoba imithombo yokuphila ivela kuyo.” (IzAga 4:23) Umculo owukhethayo awembuli nje kuphela okusengqondweni nokusenhliziyweni yakho okuyizinto ezingaphakathi kuwe. Ungathonya imicabango nenhliziyo yakho. “Ezinye izinhlobo zomculo engangizilalela zazingenza ngithukuthele futhi ngibe nodlame,” kusho uJordan, oke wacashunwa. Zibuze: ‘Umculo engiwulalelayo uyithonya kanjani imicabango yami nendlela engizizwa ngayo? Ingabe ungenza ngizizwe ngizolile futhi ngiqabulekile noma ungenza ngizizwe ngingemnandi futhi ngicasukile? Ingabe uvusa imicabango engahlanzekile?’ (Kolose 3:5) Uma uhlobo oluthile lomculo luvusa imizwa engafanele noma lwakha imicabango engalungile, uyobe wenza ngokuhlakanipha uma uwulahla. (Mathewu 5:28, 29) UHannah oneminyaka engu-17 uthi, “Ngiyawubona umonakalo obangelwa umculo ongalungile futhi angifuni ukuba ngomunye wezisulu.”

● Ingabe lo mculo uzozithonya izimiso engiphila ngazo? “Zondani okubi, nithande okuhle,” kusho u-Amose 5:15. Lokhu kuyinselele kulezi zinsuku zokugcina, ngoba njengoba iBhayibheli labikezela, abantu ngokuvamile ‘bangabazithandayo, abathanda imali, abazazisayo, abazidlayo, abahlambalazi, abangalaleli abazali, abangabongiyo, abangathembeki, abangenalo uthando, abangafuni sivumelwano, abanyundeli, abangenakho ukuzithiba, abanolaka, abangenalo uthando lokuhle, abathandi benjabulo kunokuba abathandi bakaNkulunkulu.’ (2 Thimothewu 3:1-4) Ngakho-ke, ivesi 5 lithi: “Laba ubafulathele.”

Ubafulathela kanjani abantu abanjalo? Ngokusobala kudingeka wenze okungaphezu kokuziqhelelanisa nabo ngokoqobo. Kufanele wenqabe nomculo obonisa izindlela zabo zokungamhloniphi uNkulunkulu. (Efesu 4:25, 29, 31) Kodwa ingabe lokho kuyolunciphisa ngokungadingekile uhlobo lomculo ongakhetha kulo? Lutho neze!

Funda Ukuthanda Umculo Ohlukahlukene

Emikhayeni eminingi, abazali nentsha bajabulela ukulalela umculo othandwa abanye ekhaya. ULena uthi: “Indodakazi yami eneminyaka engu-13 yangizwisa umculo ewuthandayo futhi manje nami sengiyathanda ukuwulalela.” UHeather, oneminyaka engu-16 nabazali bakhe bayawujabulela umculo olalelwa omunye nomunye futhi bahlale beshintshana ngama-CD.

Emhlabeni jikelele, izigidi zoFakazi BakaJehova babo bonke ubudala nezinhlanga bajabulela umculo ohlukahlukene, kuhlanganise nezingoma ezakhayo ngokomoya ezitholakala eculweni elithi Hubelani UJehova.b Nokho, kwezinye izindawo izingoma zoMbuso zihlukile kulezo abantu abazijwayele.

Kungakhathaliseki ukuthi ungumzali noma usemusha, uma ufuna ukuthenga umculo noma ukuwuthatha kuyi-Internet, kungani ungazibuzi le mibuzo: ‘Ubani owangipha isipho sokujabulela umculo? Ingabe akuyena uMdali wami, uJehova uNkulunkulu? Khona-ke, ngingambonisa kanjani ukuthi ngisazisa ngempela isipho sakhe? Ngeke yini kube ngokuphakamisa izindinganiso zakhe zokulungile nokungalungile noma zokuhlakaniphile noma okungahlakaniphile?’ Ukucabanga ngemibuzo enjalo kuzokusiza uwukhethe ngokuhlakanipha umculo, ngaleyo ndlela uthole injabulo enhliziyweni yakho futhi ujabulise nenhliziyo yoMdali wakho.—IzAga 27:11.

[Imibhalo yaphansi]

[Amazwi acashunwe esihlokweni ekhasini 7]

Ezinye izinhlobo zomculo zidume ngokonakala

[Amazwi acashunwe esihlokweni ekhasini 8]

Kunezinhlobo eziningi zomculo ongazijabulela

[Ibhokisi ekhasini 7]

Okwangenza Ngashintsha

“Lapho ngisemusha ngangizitika ngotshwala, ngezidakamizwa nangobudlova,” kusho u-Ashley, oneminyaka engu-24, “futhi umculo owawukukhuthaza lokhu kwakuyi-rock enesigqi esinamandla ne-rap. Inhlamba, izosha ezinenzondo nezithinta imizwelo, nesigqi esishukumisayo kwakungenza ngizizwe nginamandla. Lo mculo wawungihlanganisa nabangane bami abadla izidakamizwa. Ngangifunda lukhulu kubaculi be-rap nasemaqenjini e-rock enesigqi esinamandla futhi babengamaqhawe ethu.

“Kodwa, ngokushesha ukuphila kwami kwaba kubi kakhulu. Lapho ngineminyaka engu-17, ngacishe ngafa ngemva kokudla izidakamizwa ngokweqile. Lapho ngiphaphama, ngathandaza kuNkulunkulu ngacela usizo. Umfana othile wayeke wangitshela ukuthi igama likaNkulunkulu uJehova, futhi ngangilihlobanisa noFakazi BakaJehova. Ngakho ngathatha incwadi yezinombolo zocingo, ngashayela oFakazi ngaqala ukufunda nabo iBhayibheli.

“Ngayiyeka imikhuba emibi yeqembu lami ngalahla nomculo wami. Kodwa lapho sengifaka ama-CD ami emgqonyeni, ngama ngawabuka. Inhliziyo yami yayihlukene phakathi. Ngakho ngazikhumbuza ukuthi lo mculo, kanye neminye imikhuba yami emibi, kwakungilimaza. Ngaphenduka ngahamba.

“Namuhla, nakuba sekudlule iminyaka eminingi, i-rap enesigqi esinamandla isangithatha. Ngakho ngiyazigwema lezi zinhlobo zomculo njengokungathi uyizidakamizwa eziluthayo. Manje ngijabulela ezinye izinhlobo zomculo, izingoma ezimnandi, i-rock ezolile nomculo wezinsimbi. Kodwa into enhle kakhulu, ukuthi nje ngiyakwazi ukuzithiba.”

[Ibhokisi ekhasini 9]

Amacebiso Awusizo Kubazali

Ingabe uyakhathazeka ngohlobo lomculo olalelwa yingane yakho? Ungayisiza kanjani ngaphandle kokususa impi? Cabangela lokhu kusikisela:

Yiba nolwazi olwanele Ngaphambi kokuba ukhulume, thola amaqiniso. Lalela umculo wayo, uphawule izosha zawo futhi uhlole nokuthi uquketheni. Zibuze, ‘Ingabe sikhona isizathu sokukhathazeka noma ngimane ngikhetha ngokweqile?’ IBhayibheli lithi: “Abantu abakhaliphile bayacabanga ngaphambi kokuba bakhulume; bese kuthi abakushoyo kuthonye kakhudlwana.”—IzAga 16:23, Today’s English Version.

Bonisa ukuqonda Umculo ungakusiza uqonde ukuthi yini eyenzekayo ekuphileni nasenhliziyweni yengane yakho. Ngesineke zama ukuthola ukuthi izizwa kanjani. Yibuze: “Yini oyithandayo kulo mculo? Ingabe ukhuluma ngezinto ezithile ezikukhathazayo?” Lalelisisa-ke njengoba iphendula. IzAga 20:5 zithi: “Imicabango yomuntu injengamanzi emthonjeni ojulile, kodwa onokuqonda angakwazi ukuwakha.”—TEV.

Yakha Umgomo wakho awukhona nje ukwenza osemusha alahle i-CD yomculo engamukeleki. Kunalokho, ufuna ukuqeqesha ‘amandla akhe okuqonda ukuze ahlukanise kokubili okulungile nokungalungile.’ (Hebheru 5:14) Ngakho-ke, nika ingane yakho ifa eliyohlala njalo: Yifundise ukucwaninga nokucabangisisa ngezimiso zeBhayibheli. Ngaleyo ndlela, uyoyisiza ihlakulele ikhono lokucabanga nokuhlakanipha kokwesaba uNkulunkulu, okuyizinto zenani elikhulu kunalo lonke igolide elisemhlabeni!—IzAga 2:10-14; 3:13, 14.

Qina, ube nozwela futhi ube nomusa ‘Gqoka uthando lomzwelo, umusa, ukuthobeka, ubumnene, nokubekezela.’ (Kolose 3:12) Lapho ubonisana nengane yakho, ungabi undlov’ kayiphikiswa noma uqophisane nayo. Khumbula ukuthi nawe wake waba musha.

[Isithombe ekhasini 8]

Londoloza izindinganiso eziphakeme lapho ukhetha umculo