Watchtower UMTAPO OKUYI-INTHANETHI
Watchtower
UMTAPO OKUYI-INTHANETHI
IsiZulu
  • IBHAYIBHELI
  • IZINCWADI
  • IMIHLANGANO
  • w08 8/1 kk. 18-23
  • Ingabe Igama LikaJehova Kufanele Livele ETestamenteni Elisha?

Ayikho ividiyo kulokhu okukhethile.

Uxolo, kube nenkinga ekufakeni ividiyo oyifunayo.

  • Ingabe Igama LikaJehova Kufanele Livele ETestamenteni Elisha?
  • INqabayokulinda Ememezela UMbuso KaJehova Ka-2008
  • Izihlokwana
  • Indaba Ethi Ayifane
  • Inkinga Yokuhumusha
  • Abahumushi Bayisingathé Kanjani Le Nkinga?
  • Izizathu Ezimbili Ezigculisayo
  • Biza “Igama LikaJehova”
  • A5 Igama LikaNkulunkulu EmiBhalweni YamaKristu YesiGreki
    IBhayibheli ImiBhalo Engcwele
  • Igama LikaNkulunkulu Ne“Testamente Elisha”
    IGama Laphezulu Eliyohlala Phakade (na)
  • Igama LikaNkulunkulu “ETestamenteni Elisha”
    INqabayokulinda Ememezela UMbuso KaJehova Ka-1983
  • Inselele Yokwazi UNkulunkulu Kahle
    INqabayokulinda Ememezela UMbuso KaJehova Ka-2010
Bheka Okunye
INqabayokulinda Ememezela UMbuso KaJehova Ka-2008
w08 8/1 kk. 18-23

Ingabe Igama Elithi Jehova Kufanele Livele ETestamenteni Elisha?

INGABE kunendaba ngempela ukuthi igama likaNkulunkulu liyavela yini eBhayibhelini? Kusobala ukuthi uNkulunkulu wazizwa kanjalo. Igama lakhe, elimelelwa izinhlamvu ezine zeziHebheru ezaziwa ngokuthi i-Tetragrammaton, livela izikhathi ezingaba ngu-7 000 embhalweni wokuqala wesiHebheru ngokuvamile obizwa ngokuthi iTestamente Elidala.a

Izazi zeBhayibheli ziyavuma ukuthi igama likaNkulunkulu likhona eTestamenteni Elidala, noma imiBhalo YesiHebheru. Kodwa eziningi zinomuzwa wokuthi lalingekho emibhalweni yokuqala yesiGreki ebizwa ngokuthi iTestamente Elisha.

Kwenzekani-ke lapho umlobi weTestamente Elisha ecaphuna izindima zeTestamente Elidala okuvela kuzo i-Tetragrammaton? Kulezi zimo, abahumushi abaningi basebenzisa igama elithi “Nkosi” esikhundleni segama likaNkulunkulu. INguqulo Yezwe Elisha YemiBhalo Engcwele ayiwulandeli lo mkhuba ovamile. Isebenzisa igama elithi Jehova izikhathi ezingu-237 emiBhalweni YamaKristu YesiGreki, noma iTestamente Elisha.

Abahumushi beBhayibheli babhekana naziphi izinkinga uma kufanele banqume ukuthi balisebenzise yini igama likaNkulunkulu eTestamenteni Elisha? Kunaziphi izizathu zokusebenzisa igama likaNkulunkulu kule ngxenye yemiBhalo Engcwele? Futhi ukusetshenziswa kwegama likaNkulunkulu eBhayibhelini kukuthinta kanjani?

Igama likaNkulunkulu ngesiHebheru

Inkinga Yokuhumusha

Imibhalo yesandla yeTestamente Elisha esinayo namuhla akuyona eyokuqala. Eyokuqala eyalotshwa uMathewu, uJohane, uPawulu nabanye yayisetshenziswa kakhulu, futhi ngenxa yalokho yaguga ngokushesha. Ngenxa yalokho, kwenziwa amakhophi, futhi lapho nawo eguga, kwenziwa amanye. Phakathi kwezinkulungwane zamakhophi eTestamente Elisha akhona namuhla, amaningi enziwa okungenani ngemva kwamakhulu amabili eminyaka kulotshwe imibhalo yokuqala. Kubonakala sengathi ngaleso sikhathi ababekopisha le mibhalo bakhipha i-Tetragrammaton bafaka igama elithi Kuʹri·os noma Kyʹri·os, igama lesiGreki elisho “iNkosi,” noma bakopisha besebenzisa imibhalo okwakwenziwe kanjalo kuyo.b

Lapho esekwazi lokhu, umhumushi kumelwe anqume ukuthi bukhona yini ubufakazi obunengqondo bokuthi i-Tetragrammaton yayikhona ngempela emibhalweni yokuqala yesiGreki. Ingabe bukhona lobo bufakazi? Cabangela izizathu ezilandelayo:

  • Lapho uJesu ecaphuna iTestamente Elidala noma efunda kulo, walisebenzisa igama likaNkulunkulu. (Duteronomi 6:13, 16; 8:3; IHubo 110:1; Isaya 61:1, 2; Mathewu 4:4, 7, 10; 22:44; Luka 4:16-21) Osukwini lukaJesu nabafundi bakhe, i-Tetragrammaton yayivela emakhophini ombhalo wesiHebheru walokho ngokuvamile okubizwa ngokuthi iTestamente Elidala, njengoba kunjalo nanamuhla. Nokho, kwaphela amakhulu eminyaka izazi zicabanga ukuthi i-Tetragrammaton yayingekho emibhalweni yenguqulo yesiGreki i-Septuagint yeTestamente Elidala, kanye nasemibhalweni yeTestamente Elisha. Kodwa maphakathi nekhulu lama-20, izazi zathola okuthile okuphawulekayo—zazithole izingxenye ezithile ezindala kakhulu zenguqulo ye-Septuagint yesiGreki eyayikhona ngosuku lukaJesu. Lezo zingxenye ziqukethe igama likaNkulunkulu, elibhalwe ngezinhlamvu zesiHebheru.

  • UJesu walisebenzisa igama likaNkulunkulu futhi walazisa abanye. (Johane 17:6, 11, 12, 26) UJesu washo ngokucacile: “Ngizé ngegama likaBaba.” Wagcizelela nokuthi imisebenzi yakhe wayeyenza “egameni [likaYise].” Empeleni, igama likaJesu ngokwalo lisho ukuthi “uJehova UyiNsindiso.”—Johane 5:43; 10:25.

  • Igama likaNkulunkulu livela lifushanisiwe emiBhalweni YesiGreki. KusAmbulo 19:1, 3, 4, 6, igama likaNkulunkulu liyingxenye yenkulumo ethi “Aleluya,” noma “Haleluya.” Le nkulumo ngokwezwi nezwi isho ukuthi “Dumisani uJah, nina bantu!” UJah uyisifushaniso segama elithi Jehova.

  • Imibhalo yokuqala yamaJuda ibonisa ukuthi amaKristu angamaJuda ayelisebenzisa igama likaNkulunkulu emibhalweni yawo. I-Tosefta, iqoqo elilotshiwe lemithetho edluliselwa ngomlomo eyaqedwa cishe ngo-300 C.E., isho lokhu mayelana nemibhalo yamaKristu eyayishiswa ngeSabatha: “Izincwadi zabaVangeli kanye nezincwadi zama-minim [okucatshangwa ukuthi ayengamaKristu angamaJuda] azisindi emlilweni. Kodwa zivunyelwa ukuba zishele lapho, . . . zona kanye nezikhombo ezikuzo ezikhuluma ngeGama LikaNkulunkulu.” Le ncwadi efanayo icaphuna uRabbi Yosé waseGalile, owaphila ekuqaleni kwekhulu lesibili C.E., ethi ngezinye izinsuku zesonto “umuntu udabula ingxenye yezikhombo zeGama LikaNkulunkulu [ezisemibhalweni yamaKristu] azigcine, abese eshisa ingxenye esele yombhalo.” Ngakho, kunobufakazi obunamandla bokuthi amaJuda ayephila ngekhulu lesibili C.E. ayekholelwa ukuthi amaKristu ayelisebenzisa igama likaJehova emibhalweni yawo.

Igama likaNkulunkulu ngesiHebheru

Abahumushi Bayisingathé Kanjani Le Nkinga?

Ingabe INguqulo Yezwe Elisha iwukuphela kweBhayibheli elibuyisela igama likaNkulunkulu lapho lihumusha imiBhalo YesiGreki? Cha. Ngokusekelwe ebufakazini obungenhla, abahumushi abaningi beBhayibheli banomuzwa wokuthi igama likaNkulunkulu kufanele libuyiselwe lapho behumusha iTestamente Elisha.

Ngokwesibonelo, izinguqulo eziningi zeTestamente Elisha zezilimi zase-Afrika, eMelika, e-Asia naseziqhingini zasePacific zilisebenzisa kaningi igama likaNkulunkulu. (Bheka ishadi elisekhasini 21.) Ezinye zalezi zinguqulo ezamuva, njengeBhayibheli lesiRotuma (1999), elisebenzisa igama elithi Jihova izikhathi ezingu-51 emavesini angu-48 eTestamente Elisha, kanye nenguqulo yesiBatak-Toba (1989) yase-Indonesia, esebenzisa igama elithi Jahowa izikhathi ezingu-110 eTestamenteni Elisha. Igama likaNkulunkulu liye latholakala nasezinguqulweni zesiFulentshi, isiJalimane neSpanishi. Ngokwesibonelo, uPablo Besson wahumusha iTestamente Elisha ngeSpanishi ekuqaleni kwekhulu lama-20. Inguqulo yakhe isebenzisa igama elithi Jehová kuJude 14, futhi kunemibhalo yaphansi engaba yikhulu ebonisa ukuthi cishe lena iyona ndlela enembile yokuhumusha igama likaNkulunkulu.

Ngezansi kunezibonelo ezithile zezinguqulo zesiNgisi eziye zasebenzisa igama likaNkulunkulu eTestamenteni Elisha:

  • A Literal Translation of the New Testament . . . From the Text of the Vatican Manuscript, kaHerman Heinfetter (1863)

  • The Emphatic Diaglott, kaBenjamin Wilson (1864)

  • The Epistles of Paul in Modern English, kaGeorge Barker Stevens (1898)

  • St. Paul’s Epistle to the Romans, kaW. G. Rutherford (1900)

  • The Christian’s Bible—New Testament, kaGeorge N. LeFevre (1928)

  • The New Testament Letters, kaJ.W.C. Wand, uMbhishobhi waseLondon (1946)

Muva nje, inguqulo ethandwayo ka-2004 ye-New Living Translation yasho la mazwi esanduleleni sayo ngaphansi kwesihlokwana esithi “Ukuhumusha Amagama KaNkulunkulu”: “Sihumushé i-tetragrammaton (YHWH) ngokungaguquki ngokuthi ‘NKOSI,’ sisebenzisa osonhlamvukazi abancane abavamile ezinguqulweni zesiNgisi. Lokhu kuzohlukanisa leli gama kwelithi ʹadonai, esilihumushe ngokuthi ‘Nkosi.’” Khona-ke lapho ikhuluma ngeTestamente Elisha, ithi: “Igama lesiGreki elithi kurios lihunyushwe ngokungaguquki ngokuthi ‘Nkosi,’ ngaphandle kokuthi lihunyushwe ngokuthi ‘NKOSI’ nomaphi lapho umbhalo weTestamente Elisha ucaphuna ngokuqondile eTestamenteni Elidala, futhi kuleyo ndawo umbhalo ubhalwe ngosonhlamvukazi abancane.” (Omalukeke sizenzele.) Ngakho, abahumushi baleli Bhayibheli bayavuma ukuthi i-Tetragrammaton (YHWH) kufanele ifakwe kulezi zingcaphuno zeTestamente Elisha.

Ngokuthakazelisayo, ngaphansi kwesihlokwana esithi “I-Tetragrammaton ETestamenteni Elisha,” i-Anchor Bible Dictionary ithi: “Kunobufakazi obuthile bokuthi i-Tetragrammaton, iGama LikaNkulunkulu, elithi Yahweh, lalivela kwezinye noma kuzo zonke izingcaphuno zeTestamente Elidala eziseTestamenteni Elisha lapho imibhalo yeTestamente Elisha iqala ukulotshwa.” Isazi uGeorge Howard sithi: “Njengoba i-Tetragram yayisabhalwa emakhophini eBhayibheli lesiGreki [i-Septuagint] ayakha imiBhalo yebandla lokuqala, kunengqondo ukukholelwa ukuthi abalobi beTestamente Elisha, lapho becaphuna emiBhalweni, bayilondoloza i-Tetragram embhalweni weBhayibheli.”

Izizathu Ezimbili Ezigculisayo

Kusobala-ke ukuthi INguqulo Yezwe Elisha yayingelona iBhayibheli lokuqala elaliqukethe igama likaNkulunkulu eTestamenteni Elisha. Njengejaji elicelwa ukuba lahlulele ecaleni lasenkantolo elingenabo ofakazi bokuzibonela abasaphila, iKomiti Yezwe Elisha Yokuhumusha IBhayibheli yabuhlaziya ngokucophelela bonke ubufakazi obuhilelekile. Ngokusekelwe emaqinisweni, yanquma ukufaka igama likaJehova enguqulweni yayo yemiBhalo YamaKristu YesiGreki. Phawula izizathu ezimbili ezigculisayo ezabangela ukuba le komiti yenze lokho.

(1) Abahumushi babekholelwa ukuthi njengoba imiBhalo YamaKristu YesiGreki yaphefumulelwa njengemiBhalo YesiHebheru engcwele, ukunyamalala ngokungazelele kwegama likaJehova kulo mbhalo kwakubonakala kungezwakali.

Kungani leso siphetho sinengqondo? Cishe maphakathi nekhulu lokuqala C.E., umfundi uJakobe watshela abadala baseJerusalema: “USimeyoni useyilandise ngokuphelele indlela uNkulunkulu anaka ngayo izizwe ngokokuqala ukuze athathe kuzo isizwe segama lakhe.” (IzEnzo 15:14) Ingabe kuzwakala kunengqondo kuwe ukuthi uJakobe wayengasho la mazwi kanti kwakungekho muntu ekhulwini lokuqala owayazi noma esebenzisa igama likaNkulunkulu?

(2) Lapho kutholakala amakhophi e-Septuagint ayenegama likaNkulunkulu esikhundleni selithi Kyʹri·os (iNkosi), kwaba sobala kubahumushi ukuthi osukwini lukaJesu amakhophi emiBhalo yesiGreki—kanye neyesiHebheru—ayenalo igama likaNkulunkulu.

Kubonakala sengathi isiko lokungamhloniphi uNkulunkulu lokususa igama lakhe emibhalweni yesiGreki lavela kamuva. Wena ucabangani? Ingabe uJesu nabaphostoli bakhe babengalikhuthaza isiko elinjalo?—Mathewu 15:6-9.

Biza “Igama LikaJehova”

Ngempela, imiBhalo ngokwayo inikeza “ubufakazi” obuqinisekile bokuthi amaKristu okuqala ayelisebenzisa ngempela igama likaJehova emibhalweni yawo, ikakhulukazi lapho ecaphuna izindima zeTestamente Elidala eziqukethe lelo gama. Akungabazeki-ke ukuthi INguqulo Yezwe Elisha inesisekelo esiqinile sokubuyisela igama likaNkulunkulu, elithi Jehova, emiBhalweni YamaKristu YesiGreki.

Lokhu kwaziswa kukuthinta kanjani? Ecaphuna imiBhalo YesiHebheru, umphostoli uPawulu wakhumbuza amaKristu aseRoma: “Wonke umuntu obiza igama likaJehova uyosindiswa.” Khona-ke wabuza: “Bayombiza kanjani lowo abangabanga nokholo kuye? Bayoba kanjani nokholo kulowo abangezwanga ngaye?” (Roma 10:13, 14; Joweli 2:32) Izinguqulo zeBhayibheli ezisebenzisa igama likaNkulunkulu lapho kufaneleka khona zikusiza ukuba usondele kuYe. (Jakobe 4:8) Ngempela, kuyilungelo ukuba sivunyelwe ukwazi nokubiza igama likaNkulunkulu siqu, elithi Jehova.

UMHUMUSHI OWAYEHLONIPHA IGAMA LIKANKULUNKULU

UHiram Bingham II

UHiram Bingham II

Ngo-November 1857, uHiram Bingham II, isithunywa sevangeli esineminyaka engu-26, wafika nomkakhe eGilbert Islands (manje ebizwa ngokuthi iKiribati). Umkhumbi wezithunywa zevangeli ababehamba ngawo wawuxhaswe ngeminikelo emincane yezingane zase-American Sunday School. Abaxhasi bawo babewubiza ngokuthi i-Morning Star ukuze babonise ukuthi babekholelwa ekuBuseni Kweminyaka Eyinkulungwane okusondelayo.

Encwadini yakhe ethi Cinderellas of the Empire, uBarrie Macdonald uthi: “UBingham wayebuthaka ngokomzimba. Wayenenkinga engapheli yesisu nomphimbo, eyayiphazamisa ikhono lakhe lokukhuluma obala; amehlo akhe ayebuthaka kangangokuba wayechitha amahora amabili noma amathathu kuphela ngosuku efunda.”

Kodwa uBingham wayezimisele ukufunda isiGilbert. Lokhu kwakungewona umsebenzi olula. Waqala ngokukhomba izinto abese ebuza amagama azo. Lapho eseneqoqo lamagama angaba yizinkulungwane ezimbili, wayekhokhela omunye wabantu ayebaguqulile i-dollar ngamagama ayikhulu ayengawanezela kulolu hlu.

IBhayibheli LikaBingham LesiGilbert

IBhayibheli LikaBingham LesiGilbert

Ukubekezela kukaBingham kwaba nemiphumela emihle. Lapho sekufanele ahambe eGilbert Islands ngo-1865 ngenxa yempilo yakhe eyayiwohloka, wayengagcinanga nje ngokusungula indlela yokubhala isiGilbert kodwa wayehumushe nencwadi kaMathewu noJohane ngesiGilbert. Lapho ebuyela kulezi ziqhingi ngo-1873, wafika nenguqulo ephelele yeTestamente Elisha ngesiGilbert. Wakhuthazela eminye iminyaka engu-17 futhi ngo-1890 wayeseqedile ukuhumusha lonke iBhayibheli ngesiGilbert.

Inguqulo yeBhayibheli kaBingham isasetshenziswa eKiribati kuze kube namuhla. Abayifundayo bayaqaphela ukuthi wasebenzisa igama likaJehova (elithi Iehova ngesiGilbert) izinkulungwane zezikhathi eTestamenteni Elidala kanye nezikhathi ezingaphezu kwezingu-50 eTestamenteni Elisha. Ngempela, uHiram Bingham wayengumhumushi owayelihlonipha igama likaNkulunkulu!

Top photos from Alfred M. Bingham’s book: “The Tiffany Fortune”

UHLU LWEZILIMI EZINGU-99 EZISEBENZISA I-TETRAGRAMMATON ETESTAMENTENI ELISHA

CHIHOWA: IsiChoctaw

IÁHVE: IsiPutukezi

IEHOUA: IsiMer

IEHOVA: IsiGilbert; isiHawaii; isiHiri Motu; isiKerewo; isiKiwai; isiMarquesa; isiMotu; isiPanaieti (Misima); isiRarotonga; isiTahiti; isiToaripi

IEHOVAN: IsiSaibai

IEOVA: IsiKuanua; isiWedau

IHOVA: Isi-Aneityum

IHVH: IsiFulentshi

IOVA: IsiMalekula (Kuliviu); isiMalekula (Pangkumu); isiMalekula (Uripiv)

JAHOWA: IsiBatak-Toba

JAHUÈ: IsiChacobo

JAKWE: IsiSukuma

JAHVE: IsiHungary

JEHOBA: IsiKipsigis; isiMentawai

JEHOFA: IsiTswana

JEHOVA: IsiCroatia; isiJalimane; isiKélé (Gabon); isiLele (Manus Island); isiNandi; isiNauru; isiNukuoro; isiSuthu

JEHOVÁ: ISpanishi

JEHÔVA: IsiFang; isiTsimihety

JEHOVAH: IsiDashi; isi-Efik; isiKalenjin; isiMalagasy; isiNarrinyeri; isiNgisi; isi-Ojibwa

JEOVA: IsiKusaie (Kosraean)

JIHOVA: IsiNaga (Angami); isiNaga (Konyak); isiNaga (Lotha); isiNaga (Mao); isiNaga (Ntenyi); isiNaga (Sangtam); isiRotuma

JIOUA: IsiMortlock

JIOVA: IsiFiji

JIWHEYẸWHE: IsiGu (Alada)

SIHOVA: IsiTonga

UJEHOVA: IsiZulu

YAHOWA: IsiThai

YAHVE: Isi-Ila

YAVE: IsiKongo

YAWE: IsiBobangi; isiBolia; isiDholuo; isiLingala; isiMongo (Lolo); isiNgandu; isiNtumba; isiSengele

YEHÓA: Isi-Awabakal

YEHOVA: IsiChokwe; isiChuana (Tlapi); isiKalanga; isiLogo; isiLuba; isiLugbara; isiLuimbi; isiLunda (Ndembu); isiLuvale; isiSanto (Hog Harbor); isiTiv; isi-Umbundu; isiXhosa

YEHOVAH: IsiBube; isiMohawk; isiNguna (Efate); isiNguna (Tongoa)

YEHOWA: IsiGa; isiLao; isiSonge; isiTshiluba

YEKOVA: IsiZande

YEOBA: IsiKuba (Inkongo)

YEOHOWA: IsiKorea

YHWH: IsiHebheru

YOWO: IsiLomwe

ZAHOVA: IsiChin (Haka-Lai)

a I-Tetragrammaton iyizinhlamvu ezine, u-YHWH, ezimelela igama likaNkulunkulu ngesiHebheru. Ngokuvamile ihunyushwa ngokuthi Jehova noma Yahweh.

b Ukuze uthole ukwaziswa okwengeziwe ngokuthi lokhu kwenziwa kanjani, bheka incwajana ethi IGama Laphezulu Eliyohlala Phakade, enyatheliswa oFakazi BakaJehova, amakhasi 23-27.

    Zulu Publications (1975-2025)
    Phuma
    Ngena
    • IsiZulu
    • Thumela
    • Okukhethayo
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Imibandela Yokusebenzisa Le Webusayithi
    • Imithetho Yokugcinwa Kwemininingwane Eyimfihlo
    • Amasethingi Okugcinwa Kwemininingwane Eyimfihlo
    • JW.ORG
    • Ngena
    Thumela