“Se Titli Ɔ, Suɔmi Nɛ Nyɛɛ Kɛ Suɔ Nyɛ He Ɔ Mi Nɛ Wa”
“Níhi tsuo a nyagbe ɔ su ta. . . . Se titli ɔ, suɔmi nɛ nyɛɛ kɛ suɔ nyɛ he ɔ mi nɛ wa.”—1 PETRO 4:7, 8, Somi He Ɔ.
YESU le kaa sekpɛ ngmlɛfia bɔɔ nɛ piɛ nɛ e kɛ e kaseli ɔmɛ maa ye ɔ he hia wawɛɛ. E le kahi nɛ ngɛ a hɛ mi nɛ a kɛ maa kpe. A ngɛ ní tsumi agbo ko nɛ a ma tsu, se a maa nyɛ mɛ nɛ a maa wa mɛ yi mi kaa bɔ nɛ a pee lɛ ɔ. (Yohane 15:18-20) Nyagbe nyɔ ɔ mi nɛ e kɛ mɛ hi si ɔ, e kai mɛ si abɔ bɔ nɛ e he hia ha kaa a suɔ a sibi.—Yohane 13:34, 35; 15:12, 13, 17.
2 Bɔfo Petro, nɛ ngɛ lejɛ ɔ jamɛ a be ɔ mi ɔ, nu se nami nɛ ngɛ kaimi ɔ he sisi saminya. Ngɛ jeha komɛ a se ɔ, benɛ e piɛ bɔɔ nɛ a ma kpata Yerusalem hɛ mi ɔ, Petro ngma womi kɛ ma bɔ nɛ suɔmi he hia ha a nɔ mi. E wo Kristofoli ga ke: “Níhi tsuo a nyagbe ɔ su ta. . . . Se titli ɔ, suɔmi nɛ nyɛɛ kɛ suɔ nyɛ he ɔ mi nɛ wa.” (1 Petro 4:7, 8, Somi He Ɔ) Petro munyu ɔmɛ a he hia wawɛɛ kɛ ha nimli nɛ a ngɛ je ɔ nyagbe be nɛ ɔ mi ɔ. (2 Timoteo 3:1) Mɛni ‘suɔmi nɛ mi wa’ tsɔɔ? Mɛni heje nɛ e he hia kaa wa na kikɛmɛ a suɔmi ɔ kɛ ha ni kpahi? Nɛ mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ tsɔɔ kaa wa ngɛ suɔmi nɛ ɔ?
‘Suɔmi nɛ Mi Wa’—Mɛni E Ji?
3 Nihi fuu susuɔ kaa suɔmi ji he numi ko nɛ e sa kaa nɔ fɛɛ nɔ naa ngɛ adebɔ su nya. Se pi suɔmi saisaa kɛkɛ he munyu nɛ Petro ngɛ tue; se mohu suɔmi nɛ ye mluku he munyu e ngɛ tue ɔ nɛ. A je munyungu “suɔmi” nɛ a kɛ tsu ní ngɛ 1 Petro 4:8 sisi kɛ je Hela munyungu a·gaʹpe ɔ mi. E tsɔɔ suɔmi nɛ kpɛle peemi be mi, nɛ sisi tomi mlaa kudɔɔ lɛ. Níhi a mi hlami womi ko de ke: “Agape suɔmi ji su nɛ a ma nyɛ ma na ejakaa e pi su nɛ jee he numi mi kɛkɛ se mohu e ji yimi tomi nɛ a kɛ tsuɔ pɛɛ si fiami ko he ní.” Akɛnɛ wa ná kpɛle peemi su kɛ je fɔmi mi heje ɔ, e he hia nɛ a kai wɔ be fɛɛ be nɛ wa suɔ wa sibi, nɛ wa ha Mawu mlaa nɛ kudɔ wɔ ngɛ enɛ ɔ peemi mi.—1 Mose 8:21; Romabi 5:12.
4 Enɛ ɔ tsɔɔ we kaa e sa nɛ wa suɔ wa sibi akɛnɛ e ji blɔ nya ní tsumi nɛ e fɔɔ si ngɛ wa nɔ ɔ heje. A·gaʹpe ji suɔmi nɛ jeɔ bua jɔmi kɛ he numi kpo. Petro de ke wa na ‘suɔmi nɛ mi wa nɛ tsɔɔ kaa, wa bli suɔmi mi kɛ ha wa sibi.’a (Kingdom Interlinear) Se kɛ̃ ɔ, e biɔ mɔde bɔmi loko nɔ ko ma je suɔmi nɛ ɔ kpo. Womi mi lelɔ ko de ngɛ Hela munyungu nɛ a tsɔɔ sisi ke “mi wa” a he ke: “E hɛɛ juɛmi nɛ tsɔɔ bɔ nɛ fo tulɔ ko wlua e he be nɛ e kɛ e he wami tsuo miɔ nɛ e gbe fo tumi ɔ nya a.”
5 E sɛ nɛ wa jeɔ suɔmi kpo ngɛ níhi nɛ a peemi he wɛ pɛ mi aloo kɛ tsɔɔ nihi bɔɔ ko kɛkɛ. Kristofoli a suɔmi biɔ nɛ wa “bli” wa tsui mi gbajaa, nɛ wa kpã wa suɔmi ɔ mi ha wa sibi keji kaa jã a peemi he wa tete po. (2 Korintobi 6:11-13) E fɔɔ si faii kaa, kikɛmɛ a suɔmi ɔ lɛ e sa nɛ waa kase nɛ waa hɛɛ mi, kaa bɔ nɛ fo tulɔ tsɔseɔ e he nɛ e bɔɔ mɔde kaa e he nɛ su kɛ pi si ɔ. E he hia kaa wa na suɔmi kikɛ nɛ ɔ ha wa sibi. Mɛni heje? Ke e hi kulaa, ngɛ yi mi tomi etɛ komɛ a heje.
Mɛni Heje e Sa nɛ Waa Suɔ Wa Sibi?
6 Kekleekle ɔ, ‘ejakaa suɔmi ɔ, Mawu mi e je.’ (1 Yohane 4:7) Yehowa, nɔ nɛ ngɔ nɛ suɔmi su nɛ ɔ je ɔ, ji nɔ kekle nɛ suɔ wɔ. Bɔfo Yohane de ke: “Blɔ nɔ nɛ Mawu je e suɔmi ɔ kpo kɛ tsɔɔ wɔ ji nɛ ɔ nɛ: E tsɔ e Bi kake too ɔ kɛ ba je ɔ mi, konɛ kɛ gu e Bi ɔ nɔ ɔ, wa na wami.” (1 Yohane 4:9) Mawu “tsɔ” e Bi ɔ nɛ e ba plɛ adesa, nɛ e ba sɔmɔ, nɛ e gbo ngɛ sɛumi tso nɔ—e pee enɛ ɔ tsuo konɛ waa ‘gu nɔ kɛ na neneene wami.’ Kɛ e sa nɛ wa pee wa ní kɛɛ ngɛ suɔmi nɛ mi kuɔ nɛ Mawu je kpo ngɔ ha wɔ nɛ ɔ he? Yohane de ke: “Ke kikɛ nɛ ɔ Mawu suɔ wɔ ɔ, wɔ hu e sa kaa waa suɔ wa sibi.” (1 Yohane 4:11) Mo kadi kaa Yohane ngma ke, “Ke kikɛ nɛ ɔ Mawu suɔ wɔ”—pi mo nɔ kake pɛ se wɔ. Munyu ɔ mi tsɔ heii kaa: Ke Mawu suɔ nihi nɛ waa kɛ mɛ ngɛ jami ɔ mi ɔ, lɛɛ e sa nɛ wɔ hu waa suɔ mɛ.
7 Enyɔne, e he hia titli ngɛ wa be nɛ ɔ mi kaa wa suɔ wa sibi wawɛɛ bɔ nɛ pee ha nɛ waa ye kɛ bua wa nyɛmimɛ nɛ e fĩ mɛ ɔ, ejakaa “níhi tsuo a nyagbe ɔ su ta.” (1 Petro 4:7) Wa ngɛ ‘he hiami be’ mi. (2 Timoteo 3:1) Je ɔ mi si fɔfɔɛ, adebɔ mi oslaahi, kɛ si temi kɛ womi ngɔɔ haomihi kɛ baa wa nɔ. Ngɛ si himihi nɛ a mi wa mi ɔ, e sa nɛ wa hɛ kɛ su wa sibi a he pe daa. Suɔmi nɛ mi wa maa pee wɔ kake nɛ e maa ta wa tsui he konɛ waa ‘baa wa sibi a yi.’—1 Korintobi 12:25, 26.
8 Etɛne, e sa nɛ waa suɔ wa sibi ejakaa wa sume nɛ wa “ha Abosiami ɔ blɔ nɛ e ba sɛ wa kpɛti.” (Efesobi 4:27) Satan pee klalo kaa e ma ngɔ wa nyɛmimɛ ngɛ hemi kɛ yemi ɔ mi a fa tɔmi—nɛ ji a gbɔjɔmihi kɛ tɔ̃mihi nɛ a peeɔ kɛ tsu ní kɛ tɔtɔ wa nane. Anɛ nɔ ko munyu nɛ e susuu we he nɛ e tu aloo nɔ ko yi mi wami ní peepee ko ma ha nɛ waa je asafo ɔ mi lo? (Abɛ 12:18) Wa be ja a pee ke wa ngɛ suɔmi nɛ mi wa ha wa sibi! Kikɛmɛ a suɔmi ɔ yeɔ kɛ buaa wɔ nɛ wa naa tue mi jɔmi nɛ wa ‘peeɔ nya kake kɛ sɔmɔɔ Mawu.’—Zefania 3:9.
Blɔ Nɔ nɛ O maa Gu kɛ Tsɔɔ Kaa O Suɔ Ni Kpahi
9 E sa nɛ suɔmi ɔ kpo jemi nɛ je sisi kɛ je we mi. Yesu de ke nɔ́ nɛ a kɛ ma yɔse e se nyɛɛli anɔkuafo ɔmɛ ji suɔmi nɛ a ma na ha a sibi. (Yohane 13:34, 35) Pi asafo ɔ mi pɛ nɛ e sa nɛ a je suɔmi kpo ngɛ se mohu ngɛ weku ɔ hu mi—nɛ ji gba si himi he piɛɛli a kpɛti kɛ fɔli kɛ a bimɛ a kpɛti. Suɔmi nɛ wa ma na ha wa weku ɔ mi bi kɛkɛ pi; se mohu e sa nɛ wa je suɔmi ɔ kpo ngɛ blɔ nɛ fiaa nɔ kɛ maa si nɔ.
10 Mɛni blɔ nɔ gba si himi he piɛɛli maa gu kɛ je suɔmi kpo ha a sibi? Huno nɛ suɔ e yo ngɛ anɔkuale mi ɔ ngɔɔ e munyu tumi kɛ e ní peepee—ngɛ magbɛ nɔ kɛ kɔkɔɔ mi—kɛ tsɔɔ kaa e he nɔ́ dɔɔ lɛ. E kɛ bumi nɛ sa haa lɛ nɛ e susuɔ e yo ɔ susumihi, e juɛmi tsɔɔmihi kɛ e he numihi a he. (1 Petro 3:7) E susuɔ e yo ɔ himi kɛ hami he pe lɛ nitsɛ e he, nɛ e bɔɔ mɔde wawɛɛ konɛ e tsu e helo nya, mumi mi kɛ he numi mi hiami níhi a he ní ha lɛ. (Efesobi 5:25, 28) Yogbayo nɛ suɔ e huno nitsɛ ɔ kɛ ‘bumi nɛ mi kuɔ’ haa lɛ ke e huno ɔ nyɛ we nɛ e tsu e hiami níhi a he ní po ngɛ be komɛ a mi. (Efesobi 5:22, 33) E yeɔ kɛ buaa e huno ɔ nɛ e baa e he si kɛ haa lɛ, nɛ e bi we e huno ɔ konɛ e pee níhi nɛ pã lɛ, se mohu e kɛ lɛ peeɔ kake konɛ a ya nɔ ngɛ Mawu jami mi.—1 Mose 2:18; Mateo 6:33.
11 Fɔli, mɛni blɔ nɔ nyɛ maa gu kɛ je suɔmi kpo ha nyɛ bimɛ? Mɔde nɛ nyɛ maa bɔ wawɛɛ kaa nyɛ ma ha mɛ a helo nya níhi ji odase kaa nyɛ suɔ mɛ. (1 Timoteo 5:8) Se jokuɛwi hiaa níhi fuu pe niye ní, heha nɔ́, kɛ hwɔ he. Keji kaa a maa wa nɛ a ba suɔ Mawu nɛ a sɔmɔ lɛ ɔ, lɛɛ e he hia nɛ a ngɔ Mawu jami mi tsɔsemi kɛ ha mɛ. (Abɛ 22:6) Enɛ ɔ tsɔɔ kaa e sa nɛ a na be nɛ a kɛ kase Baiblo ɔ, nɛ a kɛ ya fiɛmi, nɛ a kɛ ya Kristofoli a kpe slɔɔtohi kaa weku. (5 Mose 6:4-7) Ke a ma nyɛ ma tsu ní nɛ ɔmɛ daa, titli ngɛ be nɛ mi wa nɛ ɔ mi ɔ, lɛɛ e sa nɛ a ngɔ be kɛ sa afɔle. Jokuɛwi ɔmɛ a he nɛ nyɛ susuɔ kɛ mɔde nɛ nyɛ bɔɔ kaa nyɛɛ kɛ Mawu jami blɔ tsɔɔmi kpakpa ma ha mɛ ɔ tsɔɔ suɔmi nɛ nyɛ ngɛ ha mɛ, nɛ nyɛɛ kɛ enɛ ɔ peemi tsɔɔ kaa nyɛ susuɔ a neneene himi kɛ hami he.—Yohane 17:3.
12 E he hia nɛ fɔli nɛ je suɔmi kpo ha a bimɛ ngɛ a he numi mi hiami níhi hu a he. Jokuɛwi ɔmɛ a he wɛ nɛ a tsui ɔmɛ hu wɛ, lɔɔ heje ɔ e he hia nɛ nyɛɛ ma nyɛ suɔmi ɔ nɔ mi ha mɛ. Nyɛ de mɛ ke nyɛ suɔ mɛ, nɛ nyɛ je suɔmi nɛ mi kuɔ kpo ha mɛ, jã a peemi ma ha mɛ nɔ mi mami kaa nyɛ suɔ a sane nɛ se nami ngɛ a he. Nyɛ na a he bua jɔmi nɛ nyɛ je a yi bɔ nɛ sa, ejakaa enɛ ɔ haa nɛ a leɔ kaa nyɛ le a mɔde bɔmi ɔmɛ nɛ a sa nyɛ hɛ mi hulɔ. Nyɛ tsɔse mɛ ngɛ suɔmi mi, ejakaa tsɔsemi nɛ ɔmɛ haa nɛ a yɔseɔ kaa nyɛ susuɔ a hwɔɔ se he. (Efesobi 6:4) Suɔmi nɛ nyɛ ma je kpo kikɛ ɔ maa ye bua nyɛ konɛ nyɛɛ fia weku nɛ bua jɔmi kɛ kake peemi ngɛ mi kɛ ma si, nɛ enɛ ɔ ma dla weku ɔ kɛ to konɛ e nyɛ nɛ e da nyagbe be nɛ ɔ mi haomi ɔmɛ a nya.
13 Suɔmi haa nɛ wa kuɔ wa hɛ kɛ fɔɔ ni kpahi a tɔ̃mihi a nɔ. Mo kai kaa benɛ Petro ngɛ nihi nɛ kaneɔ e womi ɔ ga woe nɛ́ a na “suɔmi nɛ mi wa ha a sibi” ɔ, e ha mɛ yi mi tomi heje nɛ enɛ ɔ peemi he hia ke: “Ejakaa suɔmi haa yayami babauu nɔ.” (1 Petro 4:8) Yayamihi a nɔ ‘hami’ tsɔɔ we kaa a laa yayamihi nɛ hɛdɔ ngɛ a he nɔ. E sa nɛ wa de nihi nɛ a kɛ asafo ɔ nɔ hyɛmi wo a dɛ sanehi kaa kikɛ ɔmɛ konɛ a tsu a he ní. (3 Mose 5:1; Abɛ 29:24) E ji nɔ́ nɛ suɔmi be mi—nɛ e kɛ ngmami ɔ hu kpa we gbi—kaa a ma ha nihi nɛ peeɔ yayami nɛ hɛdɔ ngɛ he ɔ he blɔ nɛ a hao ni kpahi.—1 Korintobi 5:9-13.
14 Ngɛ behi fuu mi ɔ, tɔmihi nɛ nyɛmimɛ nɛ heɔ yeɔ peeɔ ji níhi nyafinyafi kɛkɛ. Behi komɛ a mi ɔ, wɔ tsuo wa tɔ̃ɔ ngɛ munyu tumi aloo ní peepee mi, nɛ waa kɛ jɔ̃ɔ wa sibi a kɔni mi aloo kɛ peeɔ mɛ nɔ́ dɔdɔɛ po. (Yakobo 3:2) Anɛ e sa nɛ wa he nɛ sɔ kɛ fiɛɛ nihi a he tɔmihi kɛ tsɔɔ ni kpahi lo? Jã a peemi maa ngɔ pɛ kɛ ba asafo ɔ mi. (Efesobi 4:1-3) Ke wa haa nɛ suɔmi kudɔɔ wɔ ɔ, wa be wa nyɛmi sɔmɔlɔ ko ‘biɛ puɛe.’ (La 50:20) Kaa bɔ nɛ gbogbo he sami kɛ e he tsopa kpami haa gbogbo ɔ he sakasaka a nɔ ɔ, ja kɛ̃ wa kɛ suɔmi haa ni kpahi a tɔmihi a nɔ.—Abɛ 17:9.
15 Suɔmi maa ta wa tsui he nɛ waa ye bua nihi nɛ e fi mɛ. Benɛ nyagbe ligbi ɔmɛ a mi si himi ngɛ puɛe nɛ ɔ, be maa su nɛ wa nyɛmimɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ maa hia helo nya yemi kɛ buami. (1 Yohane 3:17, 18) Kaa nɔhyɛ nɔ́ ɔ, anɛ wa asafo ɔ mi nɔ ko he fi lɛ ngɛ sika blɔ fa mi aloo e ní tsumi puɛ lo? Lɛɛ eko ɔ wa ma nyɛ maa ye bua lɛ ngɛ helo nya níhi a blɔ fa mi, bɔ nɛ wa he wami ma nyɛ. (Abɛ 3:27, 28; Yakobo 2:14-17) Anɛ yalɔyo nɛ e jeha ya hɛ mi ko ngɛ nɛ hia kaa a dla e we ha lɛ lo? Lɛɛ, eko ɔ o maa sɛ hlami nɛ o tsu ní tsumi nɛ ɔ eko bɔ nɛ sa.—Yakobo 1:27.
16 Pi wa kpɔ ɔ mi bi pɛ nɛ e sa kaa wa je suɔmi kpo kɛ ha. Be komɛ, wa nuɔ amaniɛ bɔmihi kaa ahumi fiami, zugba mimiɛmi kɛ ta hwumi ha Mawu sɔmɔli ngɛ zugba kpahi a nɔ he fi mɛ. Eko ɔ a maa hia niye ní, heha nɔ́, kɛ ní kpahi wawɛɛ. Mahi a nɔ nɛ a je aloo wɛtsohi a mi nɛ a je kɔ we he eko. Wa ‘ngɛ suɔmi kɛ ha nyɛmimɛ ɔmɛ tsuo.’ (1 Petro 2:17) Lɔɔ heje ɔ, kaa bɔnɛ a pee ngɛ kekle jeha lafa asafo ɔmɛ a mi ɔ, wa suɔ nɛ wa fĩ yemi kɛ buami blɔ nya tomi nɛ a kɛ maa ye bua a se. (Bɔfo 11:27-30; Romabi 15:26) Ke wa je suɔmi kpo ngɛ blɔ nɛ ɔmɛ a nɔ ɔ, wa woɔ tsa kpa nɛ peeɔ wɔ kake ngɛ nyagbe be nɛ ɔ mi ɔ mi he wami.—Kolosebi 3:14.
17 Suɔmi woɔ wɔ ka nɛ wa fiɛɔ Mawu Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa a kɛ tsɔɔ ni kpahi. Mo susu nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ Yesu pee ɔ he nɛ o hyɛ. Mɛni heje nɛ e fiɛɛ munyu ɔ nɛ e tsɔɔ ni kpahi ní ɔ? “E mi mi sã lɛ” ngɛ nimli babauu ɔmɛ a mumi mi si fɔfɔɛ nɛ ngɛ mɔbɔ he. (Marko 6:34) Lakpa jami mi to hyɛli, nɛ mɛ lɛ e sa nɛ a ko tsɔɔ mɛ Mawu jami he anɔkuale ɔ, nɛ a ko ha mɛ hɛ nɔ kami ɔ, a kua mɛ nɛ a ha a tla blɔ. Lɔɔ heje ɔ, suɔmi nɛ mi kuɔ kɛ mi mi sami ha nɛ Yesu ngɔ “Mawu matsɛ yemi ɔ he sane kpakpa a” kɛ wo ni ɔmɛ a bua.—Luka 4:16-21, 43.
18 Mwɔnɛ ɔ hu, nimli babauu lɛ a kua mɛ nɛ a sisi mɛ ngɛ Mawu jami mi nɛ a be hɛ nɔ kami ko. Keji kaa wa susuɔ nimli nɛ a li anɔkuale Mawu ɔ lolo ɔ a mumi mi hiami níhi a he wawɛɛ kaa bɔ nɛ Yesu pee ɔ, lɛɛ suɔmi kɛ mi mi sami maa wo wɔ gɛjɛmi konɛ wa fiɛɛ Mawu Matsɛ Yemi he sane kpakpa a kɛ tsɔɔ mɛ. (Mateo 6:9, 10; 24:14) Akɛnɛ be bɔɔ pɛ lɛ piɛ heje ɔ, yi wami hemi sɛgbi ɔ fiɛɛmi he ba hia wawɛɛ pe be fɛɛ be.—1 Timoteo 4:16.
“Níhi Tsuo A Nyagbe ɔ Su Ta”
19 Mo kai kaa Petro je ga womi nɛ e kɛ ha kaa wa suɔ wa sibi ɔ sisi kɛ munyu nɛ deɔ ke: “Níhi tsuo a nyagbe ɔ su ta.” (1 Petro 4:7) E be kɛe nɛ Mawu ma ha je he nɛ dami ngɛ mi ma ba da je yaya nɛ ɔ nane mi. (2 Petro 3:13) Amlɔ nɛ ɔ, pi be nɛ sa kaa wa peeɔ wa ní kaa nihi nɛ pi a kɔmɔ ji nɔ́ ko ji nɛ ɔ. Yesu Kristo bɔ wɔ kɔkɔ ke: ‘Nyɛ hɛ nɛ hi nyɛ he nɔ konɛ jiklɔɔ yemi kɛ da demi kɛ nya mi ngma he haomi nɛ ko he nyɛ tsui nɛ jamɛ a ligbi ɔ ba ti nyɛ si tlukaa kaa klama.’—Luka 21:34, 35, Somi He Ɔ.
20 Lɛɛ, bɔ fɛɛ bɔ nɛ e ji ɔ, nyɛ ha nɛ waa ‘ya nɔ nɛ waa hwɔɔ,’ nɛ́ wa hɛ nɛ hi wa he nɔ ngɛ be nɛ wa ngɛ mi ɔ he. (Mateo 24:42) Nyɛ ha nɛ wa hyɛ wa he nɛ hi ngɛ Satan kahi nɛ gblaa nɔ juɛmi ɔ he. Nɛ nyɛ ko ha nɛ waa ngmɛ blɔ kɔkɔɔkɔ nɛ je nɛ he numi kɛ suɔmi be mi nɛ ɔ nɛ tsi suɔmi nɛ wa ma je kpo kɛ ha ni kpahi ɔ nya. Nɛ titli ɔ, nyɛ ha nɛ waa hɛ kɛ su Yehowa, anɔkuale Mawu ɔ he. E be kɛe nɛ e ma ha nɛ e yi mi tomi nɛ ngɛ nyami kɛ ha zugba nɛ ɔ maa ba mi kɛ gu Mesia Matsɛ Yemi ɔ nɔ.—Kpojemi 21:4, 5.
[Sisi ningma]
a Ngɛ 1 Petro 4:8, Baiblo sisi tsɔɔmi kpahi tsɔɔ kaa waa suɔ wa sibi “ngɛ anɔkuale mi,” “wawɛɛ,” aloo waa suɔ wa sibi kɛ “je wa tsui mi tsuo.”
NÍ KASEMI Ɔ HE SANE BIMIHI
• Be nɛ Yesu kɛ e kaseli ɔmɛ ngɛ sɛ yee ɔ, mɛni ga womi e kɛ ha mɛ, nɛ mɛni tsɔɔ kaa Petro nu munyu nɛ e tu ɔ sisi? (Kuku 1-2)
• Mɛni ji “suɔmi nɛ mi wa”? (Kuku 3-5)
• Mɛni heje nɛ e sa nɛ wa suɔ wa sibi ɔ? (Kuku 6-8)
• Mɛni blɔ nɔ o maa gu kɛ tsɔɔ kaa o suɔ ni kpahi? (Kuku 9-18)
• Mɛni heje nɛ pi be nɛ sa kaa wa peeɔ wa ní kaa nihi nɛ pi nɔ́ ko ji a kɔmɔ ɔ, nɛ mɛni e sa kaa waa fia wa pɛɛ si kaa wa maa pee? (Kuku 19-20)
[Foni ngɛ ba fa 29]
Weku nɛ nya kake peemi ngɛ mi ɔ ji weku nɛ ma nyɛ maa da si ngɛ kahi a nya ngɛ nyagbe be nɛ ɔ mi
[Foni ngɛ ba fa 30]
Suɔmi woɔ wɔ gɛjɛmi nɛ wa yeɔ kɛ buaa nihi nɛ e fi mɛ
[Foni ngɛ ba fa 31]
Mawu Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa a nɛ wa fiɛɔ kɛ haa ni kpahi tsɔɔ suɔmi nɛ wa ngɛ