Yi 13
“I Suɔ Tsɛ ɔ”
1, 2. Mɛni ji nɔ́ nɛ bɔfo Yohane de kɛ kɔ nyagbe gbɔkuɛ nɛ bɔfo ɔmɛ kɛ Yesu kpe ɔ he?
NƆMOYO ko kai níhi fuu ngɛ e juɛmi mi, nɛ e ngɔ e ní ngmami tso ɔ kɛ sɔ ní ngmami nyu mi. E biɛ ji Yohane, nɛ lɛ pɛ ji Yesu bɔfo nɛ e piɛ. Amlɔ nɛ ɔ, Yohane ye maa pee jeha 100, e kai níhi nɛ ya nɔ gbɔkuɛ klɛdɛɛ ko maa pee jeha nyingmi kpaago nɛ be ɔ—nyagbe gbɔkuɛ nɛ lɛ, kɛ Yesu, kɛ bɔfo kpa amɛ kpe loko a gbe Yesu ɔ. Mawu mumi klɔuklɔu ɔ kudɔ Yohane nɛ e kai níhi nɛ ya nɔ ɔ tsuo nɛ e ngma kulaa kɛ fɔ si.
2 Jamɛ a gbɔkuɛ ɔ, Yesu de pãa kaa e be kɛe nɛ a maa gbe lɛ. Yohane pɛ ji nɔ nɛ tsɔɔ yi mi tomi heje nɛ Yesu de kaa e ma gbo gbenɔ yeyee nɛ ɔ: “E sa kaa je ɔ tsuo nɛ le kaa i suɔ Tsɛ ɔ, lɔɔ he ɔ, nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ e fa a, i peeɔ. Nyɛɛ te nɛ waa je hiɛmɛ nɛ ɔ!”—Yohane 14:31.
3. Mɛni blɔ nɔ Yesu gu kɛ tsɔɔ kaa e suɔ e Tsɛ ɔ?
3 “I suɔ Tsɛ ɔ.” Nɔ́ ko be nɛ e he hia Yesu pe suɔmi nɛ e ngɛ kɛ ha e Tsɛ ɔ. Yesu wui munyu nɛ ɔ nɔ ta hyɛ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ngɛ Baiblo ɔ mi tsuo ɔ, Yohane 14:31 pɛ ji he nɛ wa na ngɛ kaa Yesu tu suɔmi nɛ e ngɛ kɛ ha e Tsɛ ɔ he munyu tɛ̃ɛ. Se kɛ̃ ɔ, Yesu ngɔ e ní peepee kɛ tsɔɔ kaa nɔ́ nɛ e de ɔ ji anɔkuale. Suɔmi nɛ e ngɛ kɛ ha Yehowa a jeɔ kpo heii ngɛ níhi nɛ e peeɔ daa ligbi ɔ a mi. Kã nɛ Yesu ná, tue bumi nɛ e pee, kɛ e tsui si nɛ e to ɔ ji odase yemi nɛ tsɔɔ kaa e suɔ Mawu. Suɔmi nɛ ɔ ji nɔ́ nɛ wo lɛ he wami ngɛ e sɔmɔmi nítsumi ɔ mi tsuo.
4, 5. Mɛni suɔmi he munyu nɛ Baiblo ɔ tu wawɛɛ, nɛ mɛni wa ma nyɛ ma de ngɛ suɔmi nɛ Yesu ngɛ kɛ ha Yehowa a he?
4 Mwɔnɛ ɔ, ni komɛ ma nyɛ ma susu kaa ke nɔ ko ngɛ suɔmi ɔ, lɔɔ tsɔɔ kaa e gbɔjɔ. Eko ɔ, a maa ngɔ a juɛmi kɛ fɔ suɔmi he munyuhi nɛ a tuɔ ngɛ asilɛhi kɛ lahi a mi ɔ nɔ, a ma nyɛ ma susu fiɛmihi nɛ a fiɛɔ nɛ kɔɔ suɔmi nɛ ngɛ nyumu kɛ yo a kpɛti ɔ he ɔ po he. Baiblo ɔ tuɔ suɔmi nɛ ngɛ nyumu kɛ yo a kpɛti ɔ he munyu mohu lɛɛ, se e peeɔ enɛ ɔ ngɛ blɔ nɛ bumi ngɛ mi nɔ pe bɔnɛ nihi tuɔ he munyu mwɔnɛ ɔ. (Abɛ 5:15-21) Se Mawu Munyu ɔ tuɔ suɔmi kpa ko hu he munyu wawɛɛ. Suɔmi nɛ ɔ pi he numi ko nɛ se kɛ we, loo bɔnɛ a kɛ nihi hii si ha kɛkɛ. E kɔɔ tsui ɔ kɛ juɛmi ɔ tsuo he. Suɔmi nɛ ɔ jeɔ sisi kɛ jeɔ tsui ɔ mi, sisi tomi mlaahi nɛ a nɔ kuɔ nɛ kudɔɔ lɛ, nɛ a kɛ suɔmi nɛ ɔ tsuɔ ní kɛ fiaa nɔ kɛ maa si. E pi su nɛ a kɛ fiɛɔ. Mawu Munyu ɔ de ke: “Suɔmi se pui gblegbleegble.”—1 Korintobi 13:8.
5 Ngɛ nihi tsuo nɛ a hi zugba a nɔ hyɛ ɔ a kpɛti ɔ, Yesu pɛ ji nɔ nɛ suɔ Yehowa pe kulaa. Nɔ ko be nɛ ba e je mi ngɛ munyu nɛ Yesu tsɛ se kaa lɔɔ ji Mawu mlaa amɛ a kpɛti nɔ́ nɛ pe kulaa a nya, pe Yesu nitsɛ. E de ke: “Suɔ [Yehowa, NW] o Mawu ɔ kɛ o tsui, kɛ o klaa, kɛ o juɛmi, kɛ o he wami tsuo.” (Marko 12:30) Mɛni blɔ nɔ Yesu gu kɛ ná suɔmi kaa kikɛ ɔ? Benɛ e ngɛ zugba a nɔ ɔ, mɛni blɔ nɔ e gu nɛ suɔmi nɛ e ngɛ kɛ ha Mawu ɔ mi wa daa? Nɛ kɛ wa ma plɛ kɛ kase lɛ kɛɛ?
Suɔmi Nɛ Se Kɛ Nɛ Mi Wa Pe Kulaa
6, 7. Mɛni blɔ nɔ wa gu kɛ le kaa Mawu Bi ɔ he munyu nɛ Abɛ 8:22-31 ɔ ngɛ tue, se si pi nile nitsɛ?
6 Anɛ o kɛ o huɛ ko bla kɛ tsu ní hyɛ nɛ lɔɔ ha nɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ o kɛ lɛ nyɛ kpɛti ɔ mi wa wawɛɛ lo? Níhi a si kpami kaa kikɛ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ́ o le suɔmi nɛ ngɛ Yehowa kɛ e Bi kake too ɔ a kpɛti ɔ. Wa tu Abɛ 8:30 he munyu si abɔ, se nyɛ ha nɛ wa susu jamɛ a ngmami ɔ kɛ níhi nɛ a de kɛ kɔ he ɔ he fitsofitso nɛ waa hyɛ. Kɛ je kuku 22 kɛ ya si 31 ɔ, wa na bɔnɛ Mawu Munyu ɔ tu nile he munyu kaa nɔmlɔ ha. Kɛ wa plɛ kɛ le kaa munyu nɛ ɔ kɔ Mawu Bi ɔ he kɛɛ?
7 Nile de ngɛ kuku 22 ke: ‘Yehowa bɔ mi kekleekle; e bɔ mi loko e je e nítsumi ɔmɛ a sisi blema lokoo.’ Pi nile nitsɛ he munyu nɛ a ngɛ tue ngɛ hiɛ ɔ, ejakaa a ‘bɔɛ’ nile. Nile be sisije ejakaa Yehowa ngɛ daa nɛ e ji ní lelɔ. (La 90:2) Se Mawu Bi ɔ lɛɛ, lɛ ji “nibɔ níhi tsuo a kpɛti tɛte.” A bɔ lɛ; Yehowa bɔ lɛ kɛ je e nítsumi ɔmɛ tsuo a sisi. (Kolosebi 1:15) Abɛ womi ɔ tsɔɔ kaa Bi ɔ ngɛ si himi mi loko a bɔ zugba a kɛ hiɔwe. Akɛnɛ a tsɛɔ lɛ ke Munyu ɔ, nɛ ji Mawu Munyu Nya Jelɔ heje ɔ, e je Yehowa nile ɔ kpo kɛ pi si.—Yohane 1:1.
8. Mɛni ji nɔ́ nɛ Bi ɔ tsu jeha babauu nɛ e kɛ hi si loko e ba zugba a nɔ, nɛ ke wa bua jɔ adebɔ nɔ́ ko he ɔ, mɛni wa ma nyɛ ma kai?
8 Mɛni ji nɔ́ nɛ Bi ɔ tsu jehahi babauu nɛ e hi si loko e ba zugba a nɔ ɔ? Kuku 30 ɔ deɔ wɔ kaa e ngɛ Mawu kasa nya kaa “ga ní tsulɔ kpanaa.” Mɛni enɛ ɔ tsɔɔ? Kolosebi 1:16 tsɔɔ mi ke: “E nɔ lɛ Mawu gu kɛ bɔ nɔ́ tsuaa nɔ́ ngɛ hiɔwe kɛ zugba, . . . Mawu gu Kristo nɔ kɛ bɔ níhi tsuo, nɛ Kristo nɔuu a bɔ mɛ ha.” Lɔɔ he ɔ, Yehowa nɛ ji Bɔlɔ ɔ, gu e Bi ɔ nɛ ji Ga Ní Tsulɔ Kpanaa a nɔ kɛ bɔ ní kpahi tsuo—kɛ je mumi mi adebɔ níhi nɛ a ngɛ hiɔwe, níhi nɛ ngɛ je mluku ɔ mi nɛ a naa kɛ hɛngmɛ, tso kɛ lohwe slɔɔtoslɔɔtohi nɛ a ngɛ zugba a nɔ ɔ a nɔ kɛ ya si adebɔ nɔ́ nɛ e nɔ kuɔ pe kulaa ngɛ zugba a nɔ, nɛ ji adesa a nɔ. Ngɛ blɔ ko nɔ ɔ, wa ma nyɛ maa ngɔ kake peemi nɛ ngɛ Tsɛ ɔ kɛ Bi ɔ a kpɛti ɔ kɛ to kake peemi nɛ ngɛ tsu mami he foni tɛnilɔ kɛ tsu malɔ nɛ le bɔnɛ a hyɛɛ tsu mami he foni nɔ kɛ maa tsu ha saminya a kpɛti ɔ he. Ke adebɔ nɔ́ ko ha nɛ wa nya kpɛ wa he ɔ, lɔɔ tsɔɔ kaa wa ngɔ yi jemi kɛ ngɛ Ní Bɔlɔ Ngua a hae. (La 19:1) Se wa ma nyɛ ma kai huɛ bɔmi nɛ bua jɔmi ngɛ mi nɛ ngɛ Bɔlɔ ɔ kɛ e “ga ní tsulɔ kpanaa” a kpɛti ɔ hulɔ.
9, 10. (a) Mɛni ha nɛ suɔmi nɛ ngɛ Yehowa kɛ e Bi ɔ a kpɛti ɔ mi wa? (b) Mɛni ma nyɛ ma ha nɛ suɔmi nɛ ngɛ o kɛ o hiɔwe Tsɛ ɔ nyɛ kpɛti ɔ mi maa wa?
9 Be komɛ ngɛ nɛ ke adesahi enyɔ nɛ a yi mluku bla kɛ ngɛ ní tsue ɔ, pɛ sɛɔ a kpɛti. E be jã ngɛ Yehowa kɛ e Bi ɔ a blɔ fa mi! Bi ɔ kɛ e Tsɛ ɔ tsu ní jehahi babauu, nɛ daa nɛ ɔ, e ‘bua jɔɔ e he’ ngɛ e Tsɛ ɔ hɛ mi. (Abɛ 8:30) Niinɛ, e bua jɔɔ kaa e maa hi e Tsɛ ɔ kasa nya, nɛ kake peemi ngɛ a kpɛti nitsɛnitsɛ. Enɛ ɔ ha nɛ Bi ɔ je e Tsɛ ɔ saminya, nɛ e kase Mawu su ɔmɛ. E be nyakpɛ mɔ kaa suɔmi nɛ ngɛ Tsɛ ɔ kɛ Bi ɔ a kpɛti ɔ mi ba wa! A ma nyɛ ma de ngɛ blɔ nɛ da nɔ kaa e ji suɔmi nɛ e se kɛ, nɛ mi wa pe kulaa ngɛ je mluku ɔ mi.
10 Se kɛ enɛ ɔ kɔɔ wa he ha kɛɛ? Eko ɔ, e maa pee mo kaa o be nyɛe ma ha nɛ suɔmi kaa jã maa hi o kɛ Yehowa nyɛ kpɛti gblegbleegble. E ji anɔkuale kaa wa ti nɔ ko nɔ ko be nɛ e nɔ kuɔ kaa bɔnɛ Bi ɔ nɔ kuɔ ɔ. Se kɛ̃ ɔ, wa ngɛ he blɔ nɛ se be. Mo kai kaa akɛnɛ Yesu kɛ e Tsɛ ɔ tsu ní heje nɛ kake peemi ba a kpɛti ɔ nɛ. Yehowa je suɔmi mi nɛ e ha wɔ he blɔ konɛ waa ‘piɛɛ e he kɛ tsu ní.’ (1 Korintobi 3:9) Be mi nɛ wa ngɔɔ nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ Yesu pee ɔ kɛ tsuɔ ní ngɛ wa sɔmɔmi nítsumi ɔ mi ɔ, e sa nɛ e hi wa juɛmi mi be tsuaa be kaa wa piɛɛ Mawu he kɛ ngɛ ní tsue. Enɛ ɔ haa nɛ suɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yehowa wa kpɛti ɔ mi waa wawɛɛ. Anɛ he blɔ kpa ko ngɛ nɛ pe enɛ ɔ lo?
Bɔnɛ Yesu Ha Nɛ Suɔmi Nɛ E Ngɛ Kɛ Ha Yehowa a Mi Wa Ha
11-13. (a) Mɛni heje nɛ e hi kaa waa bu suɔmi kaa e ji nɔ́ ko nɛ wami ngɛ mi, nɛ kɛ jokuɛ Yesu plɛ kɛ ha nɛ suɔmi nɛ e ngɛ ha Yehowa a ya nɔ nɛ e mi wa ha kɛɛ? (b) Benɛ Mawu Bi ɔ bɛ zugba a nɔ lolo, kɛ be mi nɛ e ba zugba a nɔ kaa adesa tsuo ɔ, mɛni blɔ nɔ e gu kɛ tsɔɔ kaa e bua jɔ kaa e maa kase Yehowa he ní?
11 Ngɛ blɔhi fuu a nɔ ɔ, e hi kaa wa maa bu suɔmi nɛ ngɛ wa tsui mi ɔ kaa nɔ́ ko nɛ wami ngɛ mi. Kaa bɔnɛ a hyɛɛ mɔmɔ nɔ loko e waa a, jã kɛ̃ nɛ e hia kaa a hyɛ suɔmi nɔ nɛ e mi nɛ wa. Ke a hyɛ we suɔmi nɔ saminya a, e he maa jɔ nɛ e ma gbo. Yesu ngɔɛ suɔmi nɛ e ngɛ kɛ ha Yehowa a kɛ fiɛ we. Ngɛ e zugba a nɔ si himi mi tsuo ɔ, e ha nɛ suɔmi nɛ ɔ mi wa. Nyɛ ha nɛ waa hyɛ bɔnɛ e plɛ kɛ pee jã ha.
12 Jehanɛ se hu ɔ, mo susu nɔ́ nɛ ya nɔ benɛ jokuɛ Yesu kɛ kã tu munyu ngɛ Yerusalem sɔlemi we ɔ he nɛ o hyɛ. Mo kai nɔ́ nɛ e de e fɔli nɛ a hɛdɔ kɛ ngɛ lɛ hlae ɔ: “Mɛni heje nyɛ ngɛ mi hlae? Anɛ nyɛ li kaa e sa kaa ma hi Tsaatsɛ we ɔ lo?” (Luka 2:49) Kaa jokuɛ nyumuyo ɔ, e ngɛ heii kaa Yesu kaii we níhi nɛ e pee loko e ba zugba a nɔ ɔ lolo. Se kɛ̃ ɔ, suɔmi nɛ e ngɛ kɛ ha e Tsɛ Yehowa a mi wa. E le kaa kɛ gu Yehowa jami nɔ pɛ nɛ e ma nyɛ ma je suɔmi nɛ ɔ kpo. Lɔɔ heje ɔ, zugba a nɔ he ko be nɛ Yesu bua jɔ kaa e maa hi pe e Tsɛ ɔ we ɔ, he nɛ a ngɔɔ jami klɔuu kɛ haa Mawu ngɛ ɔ. E sume nɛ e je e Tsɛ ɔ we ɔ, e suɔ kaa e hi lejɛ ɔ. Jehanɛ se hu ɔ, pi nɛ e ya hi si ngɛ lejɛ ɔ kɛkɛ nɛ e pee we nɔ́ ko. E suɔ kaa e maa kase Yehowa he ní konɛ lɛ hu e tsɔɔ ni ɔmɛ nɔ́ nɛ e le. Pi benɛ e ye jeha 12 ɔ nɛ e bɔni nɔ́ nɛ ɔ peemi, nɛ e kpa we jã a peemi ngɛ jamɛ a be ɔ mi hulɔ.
13 Benɛ Bi ɔ ngɛ hiɔwe nɛ́ e bɛ zugba a nɔ lolo ɔ, e kase ní kɛ je e Tsɛ ɔ ngɔ kɛ bua jɔmi. Gbami nɛ ngɛ Yesaya 50:4-6 tsɔɔ kaa Yehowa tsɔɔ e Bi ɔ ní ngɛ blɔ klɛdɛɛ nɔ kɛ kɔ e nítsumi kaa Mesia a he. E ngɛ mi po kaa haomihi nɛ maa ba Nɔ nɛ Yehowa Pɔ Lɛ Nu ɔ nɔ ɔ hu piɛɛ níhi nɛ Yehowa tsɔɔ lɛ ɔ a he mohu, se Bi ɔ kase kulaa kɛ bua jɔmi. Loloolo ɔ, pee se nɛ Yesu ba zugba a nɔ nɛ e ba wa a, e suɔ nɛ e ya e Tsɛ ɔ we ɔ konɛ e ya piɛɛ nihi nɛ ngɛ lejɛ ɔ a he kɛ ja Yehowa nɛ a kase nɔ́ nɛ Yehowa suɔ kaa a tsɔɔ ngɛ lejɛ ɔ. Enɛ ɔ he ɔ, Baiblo ɔ tsɔɔ kaa Yesu yaa sɔlemi we ɔ kɛ kpe he ɔ daa. (Luka 4:16; 19:47) Ke wa suɔ kaa suɔmi nɛ wa ngɛ ha Yehowa a nɛ hi si daa a, e he hia nɛ waa ya asafo mi kpehi, ejakaa lejɛ ɔ nɛ wa jaa Yehowa ngɛ, nɛ wa náa e he nile kɛ hɛsa babauu.
14, 15. (a) Mɛni heje nɛ Yesu hla kaa lɛ nɔ kake too e maa hi he ko banee ɔ? (b) Mɛni blɔ nɔ sɔlemihi nɛ Yesu sɔle kɛ ha e Tsɛ ɔ tsɔɔ kaa huɛ bɔmi gbagbanii kɛ bumi ngɛ e kɛ e Tsɛ ɔ a kpɛti?
14 Jehanɛ se hu ɔ, Yesu baa suɔmi nɛ e ngɛ kɛ ha Yehowa a yi kɛ gu sɔlemi nɛ e sɔleɔ daa nɔ. E ngɛ mi kaa e suɔ nɔmlɔ, nɛ e kɛ nihi bɔɔ mohu, se nɔ́ nɛ sa kadimi ngɛ e he ji, e suɔ nɛ lɛ nɔ kake too nɛ hi he ko banee. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Luka 5:16 de ke: “E gblaa e he si kɛ yaa nga a nɔ he ko banee, nɛ e ya sɔleɔ.” Jã kɛ̃ nɛ Mateo 14:23 tsɔɔ kaa: “Benɛ e wo ni ɔmɛ blɔ se ɔ, lɛ nɔ kake e kuɔ yoku ɔ, nɛ e ya sɔle. Benɛ je jɔ ɔ, Yesu nɔ kake too nɛ ngɛ lejɛ ɔ.” Yesu ya laa e he ngɛ he ko banee ngɛ be nɛ ɔmɛ kɛ be kpahi a mi, pi kaa e sume nimli a kpɛti himi, mohu ɔ, e suɔ nɛ e kɛ Yehowa nɛ a sɛɛ ní konɛ e je e tsui mi nɛ e kɛ e Tsɛ ɔ nɛ tu munyu ngɛ sɔlemi mi.
15 Be komɛ ɔ, ke Yesu ngɛ sɔlee ɔ, e ngɔɔ munyu nɛ ji “Abba, Tsaatsɛ” kɛ tsuɔ ní. (Marko 14:36, NW) Ngɛ Yesu be ɔ mi ɔ, “Abba” ji biɛ nɛ weku kɔklɔɔ mi bimɛ kɛ tsɛɔ a “tsɛ.” Behi fuu ɔ, biɛ nɛ ɔ piɛɛ kekleekle níhi nɛ jokuɛwi deɔ ke a ngɛ munyu tumi kasee ɔ a he. Se kɛ̃ ɔ, e ji biɛ nɛ bumi ngɛ he. Munyungu nɛ ɔ nɛ Bi ɔ kɛ tsu ní ɔ tsɔɔ kaa huɛ bɔmi gbagbanii ngɛ e kɛ e Tsɛ ɔ nɛ e suɔ lɛ nɛ e kɛ lɛ ngɛ munyu tue ɔ a kpɛti, nɛ e tsɔɔ hu kaa Bi ɔ ngɛ bumi nɛ mi kuɔ kɛ ha he blɔ nɛ Yehowa ngɛ kaa lɛ ji e Tsɛ. Huɛ bɔmi gbagbanii kɛ suɔmi nɛ ɔ nɛ ngɛ Bi ɔ kɛ Tsɛ ɔ a kpɛti ɔ je kpo ngɛ Yesu sɔlemihi tsuo nɛ a ngma a mi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ngɛ Yohane yi 17 ɔ mi ɔ, bɔfo Yohane ngma sɔlemi nɛ nya kɛ nɛ Yesu je e tsui mi nɛ e sɔle ngɛ e nyagbe gbɔkuɛ loko e gbo ɔ kɛ fɔ si. E ji he wami womi kɛ ha wɔ kaa wa maa kase sɔlemi nɛ ɔ konɛ wɔ hu waa sɔle jã—enɛ ɔ tsɔɔ we kaa waa tĩ Yesu munyu ɔmɛ a mi, mohu ɔ, e tsɔɔ kaa waa je wa tsui mi nɛ waa sɔle kɛ ha wa hiɔwe Tsɛ ɔ si abɔ. Ke wa peeɔ jã a, lɔɔ ma ha nɛ suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha lɛ ɔ maa hi si daa nɛ e mi maa wa.
16, 17. (a) Mɛni blɔ nɔ Yesu ha nɛ e je kpo ngɛ e munyu tumi mi kaa e suɔ e Tsɛ ɔ? (b) Kɛ Yesu plɛ kɛ tsɔɔ kaa e Tsɛ ɔ ngɛ mi mi himi ha kɛɛ?
16 Kaa bɔnɛ wa yɔse kɛ sɛ hlami ɔ, Yesu wui munyu nɛ ji, “I suɔ Tsɛ ɔ” nɔ ta hyɛ. Se kɛ̃ ɔ, behi fuu ɔ, e jeɔ kpo ngɛ e munyu tumi mi kaa e suɔ e Tsɛ ɔ. Mɛni blɔ nɔ e gu kɛ pee enɛ ɔ? Yesu nitsɛ de ke: ‘Tsaatsɛ, hiɔwe kɛ zugba Nyɔmtsɛ, i ngɛ o yi jee ngɛ ma hɛ mi.’ (Mateo 11:25) Benɛ wa ngɛ womi nɛ ɔ Fã 2 ɔ mi kasee ɔ, wa na kaa Yesu suɔ kaa e ma je e Tsɛ ɔ yi kɛ gu nihi nɛ e yeɔ bua mɛ konɛ a le e Tsɛ ɔ he ní ɔ nɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e ngɔ Yehowa kɛ to tsɛ ko nɛ suɔ kaa e maa ngɔ e binyumuyo atua tsɔlɔ ko he yayami kɛ pa lɛ ɔ he; tsɛ ɔ ngɛ blɔ hyɛe kaa binyumuyo nɛ pia e he ɔ maa ba, e na lɛ nɛ e ma ngɛ tsitsaa, nɛ e sa fo kɛ ya fua lɛ. (Luka 15:20) Mɛnɔ lɛ ke e kane munyu nɛ ɔ, e be nɔ́ nɛ Yesu tsɔɔ kaa Yehowa ngɛ suɔmi nɛ e kɛ yayami paa a sisi nue?
17 Yesu pɔɔ e Tsɛ ɔ yi jemi ngɛ e mi mi himi ɔ heje. E ngɔɔ fɔli nɛ a ji adesahi nɛ a yi mluku ɔ kɛ peeɔ nɔ hyɛmi nɔ́ kɛ tsɔɔ kaa wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami ngɛ wa Tsɛ ɔ mi kaa e ma ha wɔ tsuo mumi klɔuklɔu ɔ ngɛ bɔnɛ e hia wɔ ha a nya. (Luka 11:13) Jehanɛ hu ɔ, Yesu tu munyu kɛ kɔ hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ́ e Tsɛ ɔ je e tsui mi nɛ e kɛ ha a he. Yesu kɛ bua jɔmi tu hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ lɛ nitsɛ e ngɛ kaa e maa kpale ya je e Tsɛ ɔ kasa nya ngɛ hiɔwe ɔ he munyu. (Yohane 14:28; 17:5) E de e se nyɛɛli ɔmɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ Yehowa kɛ ha Kristo “kuu nyafii” ɔ—a ma ya hi hiɔwe nɛ a maa piɛɛ Mesia Matsɛ ɔ he kɛ ye nɔ. (Luka 12:32; Yohane 14:2) Nɛ e ngɔ Paradeiso si himi kɛ wo yayami peelɔ ko nɛ e ngɛ gboe ɔ bua. (Luka 23:43) Akɛnɛ Yesu tuɔ mi mi himi agbo nɛ e Tsɛ ɔ ngɛ ɔ he munyu be tsuaa be heje ɔ, enɛ ɔ ye bua lɛ nɛ suɔmi nɛ e ngɛ kɛ ha Yehowa a ya nɔ nɛ e mi wa. Kristo se nyɛɛli ɔmɛ fuu yɔse kaa nɔ́ ko be nɛ́ ma nyɛ maa wo suɔmi nɛ a ngɛ kɛ ha Yehowa, loo hemi kɛ yemi nɛ a ngɛ ngɛ e mi ɔ mi he wami pe nɛ́ a kɛ nihi maa sɛɛ Yehowa kɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ e kɛ haa nihi nɛ suɔ lɛ ɔ he ní.
Anɛ O Maa Kase Suɔmi Nɛ Yesu Ngɛ Ha Yehowa a Lo?
18. Mɛni ji blɔ nɛ he hia pe kulaa nɛ sa kaa waa gu nɔ kɛ nyɛɛ Yesu se, nɛ mɛni heje?
18 Ngɛ blɔhi tsuo nɛ a he hia kaa waa gu nɔ kɛ nyɛɛ Yesu se ɔ a kpɛti ɔ, nɔ́ nɛ pe kulaa ji: E sa kaa waa suɔ Yehowa kɛ wa tsui tsuo, wa susuma tsuo, wa juɛmi tsuo, kɛ wa he wami tsuo. (Luka 10:27) Pi nɛ wa maa nu he kaa wa suɔ Yehowa kɛkɛ ji sane ɔ, mohu ɔ, e sa nɛ e je kpo ngɛ wa ní peepeehi hu a mi. Yesu bua jɔɛ he kɛkɛ kaa e maa nu he kaa e suɔ e Tsɛ ɔ loo e de we kɛkɛ kaa “I suɔ Tsɛ ɔ.” E de ke: ‘E sa kaa je ɔ tsuo nɛ le kaa i suɔ Tsɛ ɔ, lɔɔ he ɔ, nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ e fa a, i peeɔ.’ (Yohane 14:31) Satan po adesahi a nya kaa a ti nɔ ko be nɛ e maa je suɔmi nitsɛnitsɛ mi kɛ sɔmɔ Yehowa. (Hiob 2:4, 5) Bɔnɛ pee nɛ Yesu nɛ ha Satan heto nɛ hi pe kulaa a, e pee e ní kɛ kã konɛ je ɔ nɛ na bɔnɛ e suɔ e Tsɛ ɔ ha. E pee tue bumi hluu kɛ ya si benɛ e ngɔ e wami po kɛ ha. Anɛ o maa nyɛɛ Yesu se lo? Anɛ o ma ha nɛ je ɔ nɛ le kaa o suɔ Yehowa Mawu niinɛ lo?
19, 20. (a) Mɛni yi mi tomihi nɛ a he hia heje nɛ wa suɔ kaa wa maa ya Kristofoli a kpehi daa a? (b) Kɛ e sa kaa waa bu dɛhe nikasemi peemi, níhi nɛ wa kaseɔ ɔ a he susumi, kɛ sɔlemi nɛ wa sɔleɔ ɔ ha kɛɛ?
19 Loko wa he maa wa ngɛ Mawu jami mi ɔ, e he hia nɛ wa je suɔmi nɛ ɔ kpo. Enɛ ɔ he ɔ, Yehowa to blɔ nya ha wɔ konɛ wa ja lɛ ngɛ blɔ nɛ ma ha nɛ suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha wa Tsɛ ɔ mi maa wa a nɔ. Ke o ya Kristofoli a kpehi ɔ, moo bɔ mɔde nɛ o kai kaa Mawu jami he nɛ o ya lejɛ ɔ ngɛ. Níhi nɛ piɛɛ jami nɛ ɔ he ji, nɛ́ o kɛ o he maa wo sɔlemi nɛ a jeɔ tsui mi nɛ a sɔleɔ ɔ mi, o ma la yi jemi lahi nɛ a laa a, o maa pee tue bumi saminya, kɛ munyuhi a hetohi hu nɛ o ma ha ke e maa hi. Kpe nɛ ɔmɛ hu haa mo he blɔ konɛ o wo o nyɛmimɛ Kristofoli ɔmɛ he wami. (Hebribi 10:24, 25) Yehowa nɛ o ma ja lɛ ngɛ Kristofoli a kpehi a sisi daa a maa ye bua mo konɛ suɔmi nɛ o ngɛ kɛ ha Mawu ɔ mi nɛ wa.
20 Jã kɛ̃ nɛ ke wa peeɔ dɛhe nikasemi, wa susuu níhi nɛ wa kaseɔ ɔ a he, nɛ wa sɔleɔ ɔ, suɔmi nɛ wa ngɛ ha Yehowa a mi maa wa. Moo na ní nɛ ɔmɛ nɛ o maa pee ɔ kaa a ji níhi nɛ ma ha nɛ o ma sɔmɔ Yehowa kɛ pi si. Be mi nɛ o kaseɔ Mawu Munyu nɛ a ngma a nɛ o susuɔ he ɔ, Yehowa jeɔ bɔnɛ e susuu ngɛ níhi a he ha a kpo kɛ tsɔɔ mo. Ke o sɔleɔ ɔ, lɔɔ tsɔɔ kaa o ngɛ o tsui mi blie kɛ ngɛ lɛ hae. Mo kai kaa sɔlemi biɔ babauu pe nɛ́ o ma bi Mawu nɛ e pee níhi ha mo. Sɔlemi hu haa mo he blɔ konɛ o kɛ na Yehowa si ngɛ jɔɔmihi nɛ o nine su nɔ kɛ je e dɛ ɔ heje, nɛ́ o je e yi ngɛ e nítsumihi nɛ a ngɛ nyakpɛ ɔ a he. (La 146:1) Jehanɛ hu ɔ, bua jɔmi kɛ kã nɛ o kɛ ma je Yehowa yi ngɛ ma hɛ mi ɔ ji blɔ nɛ hi pe kulaa nɛ o ma nyɛ maa gu nɔ kɛ na Yehowa si konɛ o kɛ tsɔɔ kaa o suɔ lɛ.
21. Kɛ suɔmi nɛ wa ma ná kɛ ha Yehowa a he hia ha kɛɛ, nɛ mɛni he wa ma susu ngɛ yihi nɛ nyɛɛ se ɔ a mi?
21 Suɔmi nɛ o ma ná kɛ ha Mawu ɔ ji nɔ́ titli nɛ ma ha nɛ o ma ná bua jɔmi kɛ ya neneene. Jinɛ enɛ ɔ pɛ ji nɔ́ nɛ Adam kɛ Hawa ko pee nɛ a ko ye manye, se a pee we. Enɛ ɔ ji nɔ́ nɛ he hia pe kulaa nɛ ma ha nɛ o nyɛ nɛ o ye hemi kɛ yemi he ka saisaa nɛ o kɛ maa kpe ɔ nɔ, loo nɛ o yu o he ngɛ kahi a he, loo nɛ o to o tsui si ngɛ kahi a mi. Lɔɔ ji nɔ́ titli nɛ sa kaa Yesu se nyɛɛlɔ nɛ e pee. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, tsakpa ngɛ suɔmi nɛ wa ma ná kɛ ha Mawu kɛ suɔmi nɛ wa ma ná kɛ ha wa nyɛmi nɔmlɔ ɔ a kpɛti. (1 Yohane 4:20) Ngɛ yihi nɛ nyɛɛ se ɔ a mi ɔ, wa ma susu bɔnɛ Yesu je suɔmi kpo kɛ ha nihi ha a he. Ngɛ yi nɛ nyɛɛ enɛ ɔ se ɔ mi ɔ, wa ma susu nɔ́ heje nɛ nihi babauu nyɛɔ suu Yesu he ɔ he.
Mɛni Blɔ Nɔ O Maa Gu Kɛ Nyɛɛ Yesu Se?
● Ke wa ngɛ sɔlee ɔ, mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ tsɔɔ kaa wa ngɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi ngɛ Yehowa mi kaa bɔnɛ Yesu pee ɔ?—Yohane 11:41, 42; Hebribi 11:6.
● Mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ tsɔɔ kaa waa kɛ wa tsui tsuo suɔ Yehowa ngɛ bɔnɛ wa ngɔɔ e biɛ ɔ kɛ tsuɔ ní ha a mi?—Yohane 17:6-8, NW.
● Mɛni heje nɛ ke wa suɔ Yehowa a, lɔɔ biɔ nɛ waa kase Yesu nɛ wa je wa he kɛ je je ɔ he?—Yohane 17:14-16; Yakobo 4:8.
● Kɛ wa ma plɛ kɛ ngɔ Yesu ga womi nɛ tsɔɔ kaa waa ya nɔ nɛ wa ná suɔmi nɛ mi wa kɛ ha Yehowa a kɛ tsu ní kɛɛ?—Kpojemi 2:1-5.
[Foni ngɛ bafa 135]
“Lɛ nɔ kake kuɔ yoku ɔ, nɛ e ya sɔle”