Ke Wa Gbo ɔ, Jije Wa Yaa?

1-3. Mɛni sanehi nihi biɔ ngɛ gbenɔ he, nɛ kɛ jami komɛ haa jamɛ a sane bimi ɔmɛ a heto ha kɛɛ?

BAIBLO Ɔ wo wɔ si kaa ligbi ko maa ba nɛ “nɔ ko be gboe hu.” (Kpojemi 21:4) Ngɛ Yi 5 ɔ mi ɔ, wa kase kaa kpɔmi nɔ́ ɔ bli blɔ ha wɔ konɛ wa nyɛ nɛ wa ná neneene wami. Se loloolo ɔ, nihi ngɛ gboe. (Fiɛlɔ 9:5) Enɛ ɔ he ɔ, sanehi nɛ a mi wa nɛ wa biɔ ɔ a kpɛti kake ji, Ke wa gbo ɔ, mɛni si himi mi wa ya jeɔ?

² Sane bimi nɛ ɔ heto ɔ he hia wɔ wawɛɛ, titli ɔ, ke wa suɔlɔ ko gbo. Eko ɔ, wa biɔ wa he ke: ‘Jije e ho? Anɛ e ngɛ wɔ hyɛe lo? Anɛ e ma nyɛ maa ye bua wɔ lo? Anɛ wa maa na lɛ ekohu lo?’

³ E slo heto nɛ jami fɛɛ jami haa. Jami komɛ tsɔɔ kaa ke o peeɔ nɔ́ nɛ da nɛ o gbo ɔ, o maa ya hiɔwe, se ke o peeɔ yayami nɛ o gbo ɔ, a maa sã mo ngɛ hɛl aloo Abosiami la mi. Jami komɛ hu tsɔɔ kaa ke o gbo ɔ, o maa pee mumi, nɛ o kɛ o weku li nɛ a gbo momo ɔ ma ya hi si. Jami kpa komɛ hu tsɔɔ kaa ke o gbo nɛ a kojo mo ta a, a maa kpale fɔ mo kɛ nɔmlɔ tso kpa, eko ɔ, o maa kpale kɛ ba wami mi kaa nɔ kpa aloo lohwe po.

4. Mɛni jamihi tsɔɔ ngɛ gbenɔ he?

⁴ E ngɛ kaa nɔ́ nɛ e slo jami ɔmɛ eko tsuaa eko kɛ e tsɔɔmi. Se ke wa ma de ɔ, lɔ ɔ ji kaa nɔ́ kake lɛ mɛ tsuo a tsɔɔ. A tsɔɔ kaa ke nɔmlɔ gbo ɔ, nɔ́ ko jeɔ e mi nɛ lɔ ɔ lɛɛ e gbo we. Anɛ e ji anɔkuale lo?

KE WA GBO Ɔ, JIJE WA YAA?

5, 6. Ke wa gbo ɔ, mɛni baa wa nɔ?

⁵ Yehowa le nɔ́ nɛ baa wa nɔ ke wa gbo. E de wɔ kaa ke nɔmlɔ gbo ɔ, e wami se po. Ke nɔ ko gbo ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa e be wami mi hu. Enɛ ɔ he ɔ, ke nɔ ko gbo ɔ, e nui nɔ́ he, e kaii we nɔ́ ko, nɛ e hiɛ blɔ kɛ ya hí he ko hulɔ.a Ke wa gbo ɔ, wa be nyɛe maa hyɛ nɔ́, wa be nyɛe maa nu nɔ́, nɛ wa be nyɛe ma susu níhi a he hulɔ.

⁶ Matsɛ Salomo ngma ke, ‘ni gbogboe ɔmɛ li nɔ́ ko nɔ́ ko.’ Ke nɔ ko gbo ɔ, e be nyɛe ma je suɔmi kpo kɛ ha nihi, nɛ e be nyɛe ma ná nɔ ko he ninyɛ hulɔ. ‘Ní tsumi, loo yi mi susumi, loo nile, loo ga ko be gbeje.’ (Kane Fiɛlɔ 9:5, 6, 10.) Nɛ ngɛ La 146:4 ɔ, Baiblo ɔ tsɔɔ kaa ke nɔ ko gbo ɔ, “e yi mi tomi ɔmɛ tsuo a se poɔ.”

NƆ́ NƐ YESU DE NGƐ GBENƆ HE

7. Mɛni Yesu de ngɛ gbenɔ he?

⁷ Benɛ Yesu huɛ nɛ e fiɛ we e he nɛ ji Lazaro gbo ɔ, Yesu de e kaseli ɔmɛ ke: “Wa huɛ Lazaro hwɔ mahe.” Pi nɛ Yesu ngɛ tsɔɔe kaa Lazaro ngɛ e he jɔɔe. Yesu de hu ke: “Lazaro gbo.” (Yohane 11:11-14) Yesu ngɔ gbenɔ kɛ to mahe hwɔmi he. E de we ke Lazaro ho hiɔwe ya, aloo e ya piɛɛ e weku li nɛ a gbo ɔ a he. Nɛ e de we hu ke Lazaro ya ngɛ nɔ́ nae ngɛ hɛl la ko mi, aloo a kpale fɔ lɛ kaa nɔ kpa aloo lohwe ko. Yesu de we jã, mohu ɔ, e tsɔɔ kaa Lazaro hwɔ mahe. E ngɛ kaa nɔ ko nɛ hwɔ mahe vii. Be kpa ko hu ɔ, Yesu ngɔ gbenɔ kɛ to mahe hwɔmi he. Benɛ Yesu ma tle Yairo biyo ɔ si ɔ, e de ke: “Jokuɛ ɔ gbo we, mahe kɛkɛ e ngɛ hwɔe.”​​—Luka 8:52, 53.

8. Kɛ wa plɛ kɛ le kaa Mawu bɔɛ adesahi kaa a gbo kɛɛ?

⁸ Anɛ Mawu bɔ Adam kɛ Hawa kaa a ba hi si be bɔɔ nɛ nyagbe ɔ, a gbo lo? Ohoo! Yehowa bɔ mɛ nɛ e ha mɛ nɔmlɔ tso mi he wami kpakpa konɛ a nyɛ nɛ a hi si kɛ ya neneene. Benɛ Yehowa bɔ adesahi ɔ, e kɛ neneene wami wo a tsui mi. Fɔli sume kaa a bimɛ maa bwɔ nɛ a gbo. Jã pɛpɛɛpɛ nɛ Yehowa hu sume kaa waa bwɔ nɛ wa gbo. Lɛɛ ke Mawu bɔ wɔ kaa waa hi si kɛ ya neneene ɔ, mɛni he je nɛ wa gboɔ mɔ?

MƐNI HE JE NƐ WA GBOƆ?

9. Mɛni he je nɛ sisi numi ngɛ mlaa nɛ Yehowa wo Adam kɛ Hawa a he ɔ?

⁹ Yehowa de Adam ngɛ Eden abɔɔ ɔ mi ke: “Tso ɔmɛ nɛ ngɛ ngmɔ ɔ mi ɔ, o ma nyɛ maa ye eko tsuaa eko yiblii faa, ja tso ɔ nɛ haa nɔ leɔ kpakpa kɛ yayami ɔ pɛ. Koo ye jamɛ a tso ɔ yiblii; ligbi nɛ o maa ye eko ɔ, o ma gbo.” (1 Mose 2:9, 16, 17) Tsa pi mlaa nɛ mi wa ji nɛ ɔ. Jehanɛ se hu ɔ, Yehowa ngɛ he blɔ nɛ e tsɔɔ Adam kɛ Hawa nɔ́ kpakpa kɛ nɔ́ yayami. Kaa a bu Yehowa tue ɔ, jinɛ lɔ ɔ ko tsɔɔ kaa a kplɛɛ kaa e ye a nɔ. Lɔ ɔ hu ko tsɔɔ kaa a bua jɔ níhi tsuo nɛ e ha mɛ ɔ he.

10, 11. (a) Mɛni blɔ nɔ Satan gu kɛ sisi Adam kɛ Hawa? (b) Mɛni he je nɛ Adam kɛ Hawa be nya jemi ko ngɛ nɔ́ nɛ a pee ɔ he ɔ?

¹⁰ Aywilɛho sane ji kaa Adam kɛ Hawa gbo Yehowa tue. Satan bi Hawa ke: “Anɛ Mawu de nyɛ niinɛ ke tso ɔmɛ nɛ ngɛ ngmɔ ɔ mi ɔ, nyɛ ko ye ekoeko nɔ yiblii lo?” Hawa ha lɛ heto ke: “Wa ma nyɛ maa ye tso yiblii tsuaa tso yiblii, ja tso ɔ nɛ ngɛ ngmɔ ɔ kpɛti tutuutu ɔ pɛ. Mawu ke wa ko ye jamɛ a tso ɔ yiblii, nɛ wa ko ta he hulɔ; ke wa pee jã a, wa ma gbo.”​​—1 Mose 3:1-3.

¹¹ Lɔ ɔ se ɔ, Satan de Hawa ke: “Oo, nyɛ be gboe! Mawu de jã, ejakaa e le kaa ke nyɛ ye jamɛ a tso ɔ yiblii ɔ, nyɛ hɛngmɛ ma bli, nɛ nyɛ maa hi kaa lɛ Mawu ɔ nitsɛ; nyɛ maa le kpakpa kɛ yayami.” (1 Mose 3:4-6) Satan suɔ kaa Hawa nɛ ná susumi kaa lɛ Hawa a nitsɛ ma nyɛ maa mwɔ e yi mi kpɔ ngɛ kpakpa kɛ yayami he. Jehanɛ hu ɔ, Satan ye Hawa lakpa ngɛ nɔ́ nɛ maa ba e nɔ ke e gbo Mawu tue ɔ he. Satan tsɔɔ kaa Hawa be gboe, enɛ ɔ he ɔ, Hawa ye tso yiblii ɔ eko, nɛ e ha e huno ɔ hu eko nɛ e ye. Adam kɛ Hawa le kaa Yehowa wo mɛ si kaa e sɛ nɛ a ye tso ɔ yiblii ɔ. Yemi nɛ a ye ɔ tsɔɔ kaa a je blɔ nɛ a yi mlaa nɛ mi tɛ̃ nɛ sisi numi ngɛ he ɔ nɔ. Yemi nɛ a ye ɔ hu tsɔɔ kaa a bui a hiɔwe Tsɛ nɛ ngɛ suɔmi ɔ. A be nya jemi ko ngɛ nɔ́ nɛ a pee ɔ he!

12. Mɛni he je nɛ e maa dɔ Yehowa kaa Adam kɛ Hawa bui lɛ ɔ?

¹² Hyɛ bɔ nɛ e maa dɔ Bɔlɔ ɔ ha kaa Adam kɛ Hawa bui lɛ! Ngɔɔ lɛ kaa o ngɛ binyumu ko kɛ biyo ko. O gbo dengme kɛ tsɔse mɛ, se pee se ɔ, a tsɔ o hɛ mi atua. Nɔ́ nɛ o de mɛ ke a ko pee ɔ, lɔ ɔ mohu nɛ a peeɔ. Kɛ e maa pee mo ha kɛɛ? Anɛ e be mo dɔe lo?

13. Mɛni Yehowa ngɛ tsɔɔe benɛ e de ke “o maa kpale kɛ ya zu mi ekohu” ɔ?

¹³ Benɛ Adam kɛ Hawa gbo Mawu tue ɔ, he blɔ nɛ a ná kaa a maa hi si kɛ ya neneene ɔ je a dɛ. Yehowa de Adam ke: “Zu ji mo, nɛ o maa kpale kɛ ya zu mi ekohu.” (Kane 1 Mose 3:17-19.) Enɛ ɔ tsɔɔ kaa Adam maa kpale pee zu ekohu kaa nɔ ko nɛ a bɔɛ lɛ. (1 Mose 2:7) Benɛ Adam pee yayami se ɔ, e gbo. E be je mi hu.

14. Mɛni he je nɛ wa gboɔ ɔ?

¹⁴ Kaa Adam kɛ Hawa bu Mawu tue ɔ, jinɛ mwɔnɛ ɔ, a ngɛ je mi nɛ́ a gbo we. Se benɛ a gbo Mawu tue ɔ, a pee yayami, nɛ pee se ɔ, a gbo. Yayami ngɛ kaa hiɔ ngua ko nɛ wa ná ngɛ wa fɔli a ngɔ kɛ je fɔmi mi. A fɔ wɔ tsuo kaa yayami peeli, enɛ ɔ he je nɛ wa gboɔ ɔ nɛ. (Roma Bi 5:12) Se tsa pi Mawu yi mi tomi kɛ ha adesahi ji lɔ ɔ. Mawu sume kaa adesahi nɛ a gbo. Baiblo ɔ tsɛɛ gbenɔ ke “he nyɛlɔ.”​​—1 Korinto Bi 15:26.

ANƆKUALE Ɔ HAA WA YEƆ WA HE

15. Mɛni blɔ nɔ nɛ anɔkuale nɛ kɔɔ gbenɔ he nɛ wa maa le ɔ ma ha nɛ waa ye wa he?

¹⁵ Anɔkuale nɛ wa le ngɛ gbenɔ he ɔ haa nɛ wa yeɔ wa he ngɛ susumihi nɛ dɛ a he. Wa kase ngɛ Baiblo ɔ mi kaa nihi nɛ a gbo ɔ nui nɔ́ he. Waa kɛ mɛ be nyɛe maa sɛɛ ní. Ke nɔ ko gbo ɔ, wa be nyɛe maa ye bua lɛ, nɛ nɔ nɛ gbo ɔ hu be nyɛe maa ye bua wɔ. A be nyɛe maa ye wɔ awi, enɛ ɔ he ɔ, e sɛ nɛ waa ye mɛ gbeye. Se jamihi fuu tsɔɔ kaa gbogboe ɔmɛ ngɛ wami mi ngɛ he ko. A tsɔɔ kaa ke wa ngɛ hlae nɛ waa ye bua mɛ ɔ, wa ma nyɛ ma ha osɔfohi aloo nihi nɛ a buu mɛ kaa a ji nimli klɔuklɔuhi sika konɛ a pee jã ha wɔ. Se ke wa le anɔkuale nɛ kɔɔ gbenɔ he ɔ, nɔ ko be nyɛe maa ngɔ jamɛ a lakpa munyu ɔmɛ kɛ sisi wɔ.

16. Mɛni jamihi fuu tsɔɔ ngɛ nihi nɛ a gbo ɔ a he nɛ e pi anɔkuale?

¹⁶ Satan guɔ lakpa jami nɔ kɛ sisiɔ wɔ konɛ wa susu kaa ke nɔ ko gbo ɔ, e gbo we. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, jami komɛ tsɔɔ kaa ke wa gbo ɔ, nɔ́ ko jeɔ wa mi kɛ yaa he ko nɛ lɔ ɔ lɛɛ e gbo we. Anɛ jã nɛ a tsɔɔ mo ngɛ jami nɛ o ngɛ mi ɔ mi lo, aloo a tsɔɔ mo nɔ́ nɛ Baiblo ɔ de ngɛ nihi nɛ a gbo ɔ a he ɔ? Satan guɔ lakpa munyuhi a nɔ kɛ jeɔ nihi ngɛ Yehowa he.

17. Mɛni he je nɛ ke nɔ ko susu kaa Yehowa sãa nihi ngɛ hɛl ɔ, nɔ ɔ ngɛ Yehowa he guɛ gbee ɔ?

¹⁷ Níhi nɛ jamihi fuu tsɔɔ ɔ hí kulaa. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ni komɛ tsɔɔ kaa a maa sã yayami peeli ngɛ hɛl kɛ ya neneene. Jã nɛ a deɔ ɔ tsɔɔ kaa a ngɛ Yehowa he guɛ gbee. Yehowa be hae nɛ nihi nɛ a na nɔ́ jã kɔkɔɔkɔ! (Kane 1 Yohane 4:8.) Ke nɔ ko maa gbla jokuɛ ko tue nɛ e nu jokuɛ ɔ nine kɛ wo la mi nɛ e sã a, kɛ o maa bu jamɛatsɛ ɔ ha kɛɛ? Nɔ́ nɛ o ma de pɛ ji jamɛatsɛ ɔ ji yiwutsotsɛ nitsɛnitsɛ. O be suɔe kaa o maa le jamɛatsɛ ɔ po. Jamɛ a juɛmi ɔ tutuutu nɛ Satan ngɛ hlae nɛ waa hɛɛ ngɛ Yehowa he ɔ nɛ!

18. Mɛni he je nɛ ke nɔ ko gbo ɔ, e sɛ kaa waa ye lɛ gbeye ɔ?

¹⁸ Jami komɛ tsɔɔ kaa ke nihi gbo ɔ, a plɛɔ peeɔ mumi. Jami nɛ ɔmɛ tsɔɔ kaa e sa nɛ wa ná bumi kɛ ha mumi nɛ ɔmɛ nɛ waa ye mɛ gbeye, ejakaa a ji mumihi nɛ a ma nyɛ maa pee wa huɛmɛ kpakpahi, aloo wa he nyɛli nɛ a he ngɛ gbeye wawɛɛ. Nihi fuu he lakpa munyu nɛ ɔ ye. A yeɔ nihi nɛ a gbo ɔ gbeye, enɛ ɔ he ɔ, a ja we Yehowa, mohu ɔ, a jaa nihi nɛ a gbo ɔ. Mo kai kaa ke nɔ ko gbo ɔ, e be he numi ko, nɛ e li nɔ́ ko hulɔ, lɔ ɔ he ɔ, e sɛ nɛ waa ye lɛ gbeye. Yehowa ji wa Bɔlɔ. Lɛ ji anɔkuale Mawu, nɛ e sa kaa wa ja lɛ pɛ.​​—Kpojemi 4:11.

19. Mɛni blɔ nɔ anɔkuale nɛ wa le ngɛ gbenɔ he ɔ yeɔ bua wɔ ngɛ?

¹⁹ Ke wa le anɔkuale nɛ kɔɔ gbenɔ he ɔ, wa yeɔ wa he ngɛ jami mi lakpa tsɔɔmihi a he. Anɔkuale nɛ ɔ ma ha nɛ wa maa nu ní kpakpahi nɛ Yehowa wo si kaa e maa pee ha wɔ hwɔɔ se ɔ a sisi saminya.

20. Mɛni wa maa kase ngɛ yi nɛ nyɛɛ se ɔ mi?

²⁰ Mawu sɔmɔlɔ ko hi si blema nɛ a tsɛɛ lɛ ke Hiob. Hiob bi ke: “Ke nɔmlɔ gbo ɔ, anɛ e maa kpale kɛ ba wami mi ekohu lo?” (Hiob 14:14, NW) Anɛ ke nɔ ko gbo ɔ, e ma nyɛ maa ba wami mi ekohu lo? Heto nɛ Mawu ha wɔ ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ ngɛ bua jɔmi wawɛɛ. Wa maa na heto nɛ ɔ ngɛ yi nɛ nyɛɛ se ɔ mi.