NÍ KASEMI 47
LA 38 E Maa Waje Mo
“O He Jua Wa Wawɛɛ”!
“O He Jua Wa Wawɛɛ.”—DAN. 9:23.
OTI NƐ NGƐ NÍ KASEMI Ɔ MI
Ní kasemi nɛ ɔ maa ye bua nihi nɛ a nuɔ he kaa se nami be a he ɔ, konɛ a ná nɔ mi mami kaa a he jua wa kɛ ha Yehowa.
1-2. Mɛni ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ wa ná nɔ mi mami kaa wa he jua wa kɛ ha Yehowa?
YEHOWA sɔmɔli tsuo a he jua wa ha lɛ wawɛɛ. Se a kpɛti ni komɛ nɛ́ a he kaa a he jua wa kɛ ha Yehowa. Eko ɔ, akɛnɛ ni komɛ kɛ mɛ ye ngɛ blɔ yaya nɔ ɔ he je nɛ nuɔ he jã a nɛ. Anɛ o nu he kaa o he be se nami hyɛ lo? Ke jã a, lɛɛ mɛni maa ye bua mo konɛ o ná nɔ mi mami kaa o he jua wa kɛ ha Yehowa?
2 Nɔ́ kake nɛ ma nyɛ maa ye bua mo ji kaa o maa kane Baiblo mi sanehi nɛ tsɔɔ bɔ nɛ Yehowa suɔ nɛ waa kɛ nihi nɛ hi si ha a he ní. E Bi Yesu je bumi kpo kɛ tsɔɔ nihi, nɛ e kɛ mɛ hi si ngɛ mi mi jɔmi mi. Jã nɛ e pee ɔ tsɔɔ kaa e kɛ e Tsɛ ɔ naa nihi nɛ a nuɔ he kaa se nami be a he ɔ kaa a he jua wa wawɛɛ. (Yoh. 5:19; Heb. 1:3) Ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi ɔ, wa ma susu: (1) blɔ nɔ nɛ Yesu gu kɛ ha nɛ nihi na kaa a he jua wa, kɛ (2) nɔ́ nɛ wa ma nyɛ maa pee konɛ wɔ nitsɛmɛ wa ná nɔ mi mami kaa wa he jua wa wawɛɛ kɛ ha Mawu ɔ he.—Hag. 2:7.
YESU YE BUA NIHI NƐ A NA KAA A HE JUA WA
3. Kɛ Yesu kɛ Galileabi nɛ a ba e ngɔ ɔ hi si ha kɛɛ?
3 Benɛ Yesu ngɛ fiɛɛe ngɛ Galilea a, nihi babauu ba e ngɔ konɛ a ba bu lɛ tue, nɛ́ e tsa mɛ. Yesu na mɛ kaa nihi nɛ “a plaa mɛ, nɛ a gbɛ fĩa kaa jijɔhi nɛ a be hyɛlɔ.” (Mat. 9:36; hyɛ study notes.) Mɛ nitsɛmɛ a jami hɛ mi nyɛɛli ɔmɛ na mɛ kaa nihi nɛ a he be se nami, lɔ ɔ he ɔ, a tsɛ mɛ po ke, “nihi nɛ a gbiɛ mɛ.” (Yoh. 7:47-49; study note) Se Yesu kɛ mɛ ye ngɛ mi mi jɔmi mi, nɛ e je bumi kpo ha mɛ kɛ gu deka nɛ e ná kɛ tsɔɔ mɛ ní, nɛ e tsa mɛ ɔ nɔ. (Mat. 9:35) Jehanɛ hu ɔ, bɔ nɛ pee nɛ e ye bua nihi babauu ɔ, e tsɔse e kaseli ɔmɛ konɛ a fiɛɛ kɛ ha nihi, nɛ e ha mɛ he wami konɛ a kɛ tsa hiɔhi.—Mat. 10:5-8.
4. Mɛni wa kaseɔ ngɛ bɔ nɛ Yesu kɛ e tue buli nɛ nihi naa mɛ kaa a he be se nami ɔ hi si ha a mi?
4 Yesu kɛ e tue buli ɔmɛ ye ngɛ mi mi jɔmi mi nɛ e je bumi kpo kɛ tsɔɔ mɛ. E pee jã kɛ tsɔɔ kaa e kɛ e Tsɛ ɔ naa nihi nɛ a buɔ mɛ kaa a he be se nami ɔ kaa a he jua kɛ ha mɛ. Ke o ngɛ Yehowa sɔmɔe se o nuɔ he kaa o he be se nami ɔ, lɛɛ mo susu bɔ nɛ Yesu kɛ nihi nɛ a baa a he si nɛ a suɔ kaa a maa kase ní kɛ je e ngɔ ɔ hi si ha a he. Ke o pee jã a, o ma ba na kaa o he jua wa kɛ ha Yehowa.
5. Moo tsɔɔ si fɔfɔɛ mi nɛ Galilea yo ɔ ngɛ benɛ e na Yesu ɔ.
5 Yesu tsɔɔ asafo kuuhi kɛ ni kakaakahi ní. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ e ngɛ fiɛɛe ngɛ Galilea a, e kɛ yo ko nɛ muɔ ngɛ bee ngɛ e he jeha 12 sɔuu ɔ kpe. (Maak. 5:25) Ngɛ mlaa a nya a, yo ɔ he tsɔ we, nɛ nɔ fɛɛ nɔ nɛ e maa ta e he ɔ hu he be tsɔe. Enɛ ɔ ha nɛ e nyɛ we nɛ e hɛ kɛ su nihi a he. Jehanɛ hu ɔ, e nyɛ we nɛ e kɛ ni kpahi nɛ bla kɛ ja Yehowa aloo a ye gbijlɔhi. (3 Mose 15:19, 25) Atsinyɛ jemi ko be he kaa hiɔ nɛ ngɛ e he ɔ ha nɛ e nu he kaa se nami ko be e he.—Maak. 5:26.
6. Mɛni nɛ yo ɔ nɛ muɔ ngɛ bee ngɛ e he ɔ pee konɛ e ná tsami?
6 Yo nɛ ngɛ nɔ́ nae wawɛɛ nɛ ɔ suɔ kaa Yesu nɛ tsa lɛ. Se e nyɛ we nɛ e hɛ kɛ su e he nɛ e de lɛ. Mɛni he je? Eko ɔ, akɛnɛ hiɔ nɛ nu lɛ ɔ ha nɛ zo peeɔ lɛ ɔ he je. Aloo eko ɔ, e ye gbeye kaa Yesu maa fiee lɛ akɛnɛ e he tsɔ we nɛ e ba sɛ asafo kuu ɔ a kpɛti ɔ he je. Lɔ ɔ he ɔ, nɔ́ pɛ kɛkɛ nɛ e pee ji kaa e ta Yesu tade ɔ nya fiami ɔ he. Ejakaa e ngɛ nɔ mi mami kaa jã nɛ e maa pee ɔ ma ha nɛ e ma ná he wami. (Maak. 5:27, 28) Ngɛ e hemi kɛ yemi ɔ nya a, e ná tsami. Kɛkɛ nɛ Yesu bi si kaa mɛnɔ lɛ ta e he ɔ, nɛ yo ɔ de lɛ nɔ́ nɛ e pee ɔ. Kɛ Yesu kɛ lɛ ye ha kɛɛ?
7. Kɛ Yesu kɛ yo nɛ e hao wawɛɛ ɔ ye ha kɛɛ? (Maako 5:34)
7 Yesu kɛ yo nɛ ɔ ye ngɛ mi mi jɔmi kɛ bumi mi. E na kaa “yo ɔ ye gbeye, nɛ e he ngɛ doe blibliibli.” (Maak. 5:33) Enɛ ɔ he ɔ, e kɛ lɛ tu munyu ngɛ mi mi jɔmi mi nɛ e wo lɛ he wami. E tsɛ lɛ po ke, “biyo.” Yesu tsɛ lɛ jã kɛ tsɔɔ kaa e buɔ lɛ, e mi mi jɔ, nɛ e ngɛ suɔmi kɛ ha lɛ. (Kane Maako 5:34.) Ngmami nɛ ɔ mi pɛ nɛ Yesu tsɛ yo ko ke “biyo” ngɛ. E tsɛ lɛ jã ejakaa eko ɔ, e na kaa yo ɔ ngɛ gbeye yee wawɛɛ nitsɛ. Hyɛ bɔ nɛ e bua maa jɔ nɛ e tsui maa nɔ e mi ha! Nɔ́ nɛ Yesu de lɛ ɔ wo e bua nɛ e he nile bui lɛ fɔ kaa e ya ta e tade ɔ nya fiami ɔ he ngɛ asafo kuu ɔ kpɛti. Yesu suɔ nɛ e pee babauu kɛ ye bua lɛ pe nɛ e ma tsa lɛ pɛ kɛkɛ. Yesu suɔ nɛ e le kaa e ji biyo nɛ e hiɔwe Tsɛ ɔ suɔ e sane saminya.
8. Mɛni nyagbahi nɛ nyɛmiyo ko nɛ e je Brazil ɔ kɛ kpe?
8 Mwɔnɛ ɔ hu ɔ, Mawu sɔmɔli komɛ kɛ hiɔ nɛ nya wa ngɛ kpee nɛ haa nɛ a haoɔ aloo a nuɔ he kaa a he be se nami. Nyɛmiyo Mariaa ji blɔ gbalɔ nɛ e ngɛ Brazil. Benɛ a fɔ lɛ ɔ, e ngɛ nine kake pɛ, nɛ e be nane. E tsɔɔ nya kaa; “Daa nɛ ɔ, ye sukuubi ɔmɛ doɔ ye nya akɛnɛ i je kpa a he je. A wo mi se biɛ komɛ, nɛ ke a kɛ tsɛ mi ɔ, e dɔɔ mi wawɛɛ. Be komɛ ɔ, ye weku ɔ nitsɛ po kɛ mi yi saminya, nɛ enɛ ɔ haa nɛ i nuɔ he kaa se nami ko be ye he.”
9. Mɛni nyɛmimɛ pee kɛ ye bua Maria nɛ ha nɛ e na kaa e he jua wa ha Yehowa?
9 Mɛni yemi kɛ buami nɛ Maria nine su nɔ? Benɛ e ba pee Yehowa Odasefono ɔ, nyɛmimɛ ɔmɛ ngɛ e we asafo ɔ mi ɔ wo e bua nɛ a ha nɛ e le kaa e he jua wa kɛ ha Yehowa. E de ke: “I be nyɛe ma kale bɔ nɛ nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi babauu ye bua mi ha a. I naa Yehowa si kɛ ye tsui tsuo akɛnɛ e ha mi weku nɛ se be ngɛ e we asafo ɔ mi ɔ he je.” Nyɛmimɛ nɛ ɔmɛ ha nɛ Maria na kaa e he jua wa ha Mawu.
10. Mɛni nyagbahi nɛ a mi wa nɛ Maria Magdalena kɛ kpe? (Hyɛ foni ɔmɛ hulɔ.)
10 Mo susu blɔ nɔ nɛ Yesu gu kɛ ye bua yo kpa ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Maria Magdalena a he nɛ o hyɛ. Daimoniohi kakaaka kpaago ngɛ lɛ haoe! (Luka 8:2) Eko ɔ, daimonio ɔmɛ ha nɛ e peeɔ e ní kaa godotsɛ, nɛ lɔ ɔ he ɔ, nihi nyɛ we nɛ a hɛɔ kɛ suu e he. E na nɔ́ wawɛɛ, nɛ e ye gbeye, nɛ e ma nyɛ maa nu he po kaa a kua lɛ, nɛ nɔ ko be nɛ e maa ye bua lɛ. Se Yesu hia daimonio ɔmɛ ngɛ e mi nɛ pee se ɔ, e ba pee e kaselɔ. Mɛni blɔ kpa nɔ nɛ Yesu gu kɛ ye bua Maria Magdalena nɛ e ba na kaa e he jua wa ha Mawu?
Mɛni Yesu pee kɛ ha nɛ Maria Magdalena ná nɔ mi mami kaa e he jua wa kɛ ha Yehowa? (Hyɛ kuku 10-11)
11. Mɛni Yesu pee kɛ ha nɛ Maria Magdalena na kaa e he jua wa kɛ ha Mawu? (Hyɛ foni ɔmɛ hulɔ.)
11 Yesu fɔ̃ Maria Magdalena nine konɛ e ba piɛɛ e he kɛ tsu fiɛɛmi ní tsumi ɔ.b Fiɛɛmi ní tsumi ɔ nɛ e kɛ e he wo mi ɔ ha nɛ ke Yesu ngɛ ni kpahi ní tsɔɔe ɔ, e náa he blɔ kɛ buɔ tue. Jehanɛ hu ɔ, benɛ a tle Yesu si ɔ, e je e he kpo kɛ tsɔɔ Maria Magdalena. E piɛɛ kaseli nɛ Yesu kɛ mɛ tu munyu kekleekle ngɛ jamɛ a ligbi ɔ nɔ ɔ a he. Yesu fã lɛ po kaa e ya de e kaseli ɔmɛ kaa a tle lɛ si. Enɛ ɔmɛ tsuo tsɔɔ heii kaa e he jua wa kɛ ha Yehowa niinɛ!—Yoh. 20:11-18.
12. Mɛni ha nɛ Lidia nu he kaa a sume lɛ ɔ?
12 Kaa bɔ nɛ Maria Magdalena nu he ɔ, jã kɛ̃ nɛ nihi babauu nɛ a ngɛ mwɔnɛ ɔ hu nuɔ he kaa nihi kua mɛ. Nyɛmiyo ko nɛ e je Spain nɛ a tsɛɛ lɛ ke Lidia a de ke, benɛ e yayo hɛɛ e hɔ ɔ, jamɛ a be ɔ mi ɔ, e yayo to kaa e ma je hɔ ɔ. Lidia kai kaa benɛ e wɛ ɔ, e yayo kua lɛ nɛ e tuɔ munyuhi nɛ sɛ kɛ siɔ lɛ. E de ke: “Jinɛ i hyɛɛ blɔ kaa ni kpahi maa suɔ mi nɛ a kɛ mi nɛ pee a huɛ. Se e peeɔ mi kaa nɔ ko be suɔmi kpo jee kɛ tsɔɔ mi ejakaa ye yayo ha nɛ i nu he kaa i ji nɔmlɔ yaya.”
13. Mɛni ye bua Lidia nɛ e ba na kaa e he jua wa kɛ ha Yehowa?
13 Benɛ Lidia bɔni Baiblo ɔ kasemi ɔ, níhi ba tsake. Yehowa nɛ e sɔleɔ kɛ haa, Baiblo ɔ nɛ e kaneɔ, kɛ mi mi jɔmi mi nɛ nyɛmimɛ jeɔ nɛ a kɛ lɛ tuɔ munyu ɔ ye bua lɛ nɛ e ba na kaa e he jua wa kɛ ha Yehowa. E de ke: “Ye huno ɔ pɔɔ mi de mi ke e suɔ mi wawɛɛ. Be fɛɛ be ɔ, e haa nɛ i naa kaa i ngɛ su kpakpahi. Ye huɛmɛ nɛ a suɔ ye sane ɔ hu peeɔ jã nɔuu.” Anɛ o le nɔ ko nɛ e hia yemi kɛ buami nɛ ma ha nɛ e na kaa e he jua wa ha Yehowa lo?
MOO NA O HE KAA BƆ NƐ YEHOWA NAA MO Ɔ
14. Kɛ 1 Samuel 16:7 ɔ ye bua wɔ ha kɛɛ konɛ waa na wa he kaa bɔ nɛ Yehowa naa wɔ ɔ? (Hyɛ daka nɛ ji “Mɛni He Je Nɛ Yehowa We Bi A He Jua Wa Ha Lɛ ɔ?” hulɔ.)
14 Mo kai kaa Yehowa nɛ́ mo kaa bɔ nɛ je ɔ naa mo ɔ. (Kane 1 Samuel 16:7.) Pi wa he fɛu, sukuu nɛ wa ya, bɔ nɛ nihi le wɔ ha a nɔ nɛ Yehowa daa kɛ naa kaa wa he jua wa ha lɛ. (Yes. 55:8, 9) Lɔ ɔ koo ngɔ o juɛmi kɛ ma bɔ nɛ je ɔ naa mo ha a nɔ, mohu ɔ, ngɔɔ o juɛmi kɛ ma bɔ nɛ Yehowa naa mo ha a mohu nɔ. Baiblo ɔ tu ni komɛ nɛ be ko ɔ, a nu he kaa a he hia we ɔ a he munyu. A kpɛti ni komɛ ji Eliya, Naomi kɛ Hana. Ke o ngɛ a he ní kasee ɔ, mo kadi bɔ nɛ Yehowa na mɛ kaa a he jua wa wawɛɛ ha a. O ma nyɛ maa ngma níhi nɛ ya nɔ ngɛ o si himi mi nɛ ha nɛ o ná nɔ mi mami kaa Yehowa suɔ mo wawɛɛ nɛ o he jua wa kɛ ha lɛ ɔ hu kɛ fɔ si. Jehanɛ hu ɔ, o ma nyɛ maa kane munyuhi nɛ kɔɔ nihi nɛ a naa a he kaa se nami be a he nɛ ngɛ wa womi ɔmɛ a mi ɔ.c
15. Mɛni he je nɛ Yehowa na Daniel kaa e “he jua wa wawɛɛ” ɔ? (Daniel 9:23)
15 Mo ná nɔ mi mami kaa o we anɔkuale yemi ɔ haa nɛ Yehowa naa mo kaa o he jua. Eko ɔ, benɛ gbalɔ Daniel ye jeha 90 kɛ se ɔ, e nu he kaa ‘pɔ tɔ e he nɛ e gbɔjɔ’ nɛ lɔ ɔ ha nɛ e kɔni mi jɔ̃. (Dan. 9:20, 21) Mɛni Yehowa pee kɛ wo lɛ he wami? Mawu tsɔ bɔfo Gabriel kɛ ya Daniel ngɔ nɛ e ma nɔ mi ha lɛ kaa e “he jua wa wawɛɛ,” nɛ e ha nɛ Daniel le kaa Yehowa bu e sɔlemi ɔ tue hulɔ. (Kane Daniel 9:23.) Mɛni he je nɛ Mawu na Daniel kaa e he jua wa a? Mawu na Daniel kaa e ji dalɔ nɛ e yeɔ anɔkuale. (Eze. 14:14) Yehowa ha nɛ a ngma Daniel he sane kɛ wo Baiblo ɔ mi konɛ e kɛ wo wa bua. (Rom. 15:4) Akɛnɛ o suɔ nɛ o pee nɔ́ nɛ da nɛ o ye Yehowa anɔkuale he je ɔ, o he jua wa kɛ ha lɛ. Nɛ kaa bɔ nɛ e bu Daniel sɔlemi tue ɔ, e maa bu mo hu o sɔlemi tue.—Mika 6:8, sisi ningmahi; Heb. 6:10.
16. Mɛni maa ye bua mo konɛ o na Yehowa kaa Tsɛ nɛ ngɛ suɔmi?
16 Moo na Yehowa kaa Tsɛ ko nɛ e suɔ mo. Yehowa suɔ nɛ e ye bua mo, se pi kaa e ma hla tɔmi ngɛ o he. (La 130:3; Mat. 7:11; Luka 12:6, 7) Ni komɛ nɛ a naa a he kaa a he be se nami ɔ, pue a yi mi tɛ ngɛ Yehowa suɔmi ɔ he, nɛ lɔ ɔ ye bua mɛ wawɛɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, mo susu nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Eliana nɛ e je Spain ɔ he nɛ o hyɛ. E huno tuɔ munyuhi nɛ sɛ kɛ siɔ lɛ jehahi babauu kɛ se ji nɛ ɔ, nɛ lɔ ɔ haa nɛ e nuɔ he kaa e he be se nami nɛ a kua lɛ. Eliana de ke, “Be fɛɛ be nɛ ma nu he kaa se nami be ye he ɔ, i bɔɔ mɔde kaa ma na Yehowa kaa e hɛɛ mi ngɛ e kɔni bɔkɔ mi, nɛ e ngɛ ye he piɛ poe, nɛ e ngɛ mi dee ke e suɔ mi.” (La 28:9) Nyɛmiyo Lauren nɛ e je South Africa a de ke, “Yehowa je mi mi jɔmi mi nɛ e kɛ suɔmi kpahi gbla mi, nɛ e ha nɛ i hi e kasa mi kɛ ba si amlɔ nɛ ɔ, nɛ e gu ye nɔ kɛ tsɔɔ nihi ní, ejakaa e naa mi kaa ye he ngɛ se nami nɛ ye he jua wa kɛ ha lɛ.”—Hos. 11:4.
17. Mɛni maa ye bua mo konɛ o ná nɔ mi mami kaa Yehowa kplɛɛ o nɔ? (La 5:12) (Hyɛ foni ɔ hulɔ.)
17 Mo ná nɔ mi mami kaa Yehowa kplɛɛ o nɔ. (Kane La 5:12.) David ngɔ nɔ ko nɛ Yehowa kplɛɛ e nɔ ɔ kɛ to “tsɛ̃i ngua” ko nɛ poɔ dali a he piɛ ɔ he. Lemi nɛ o le kaa Yehowa kplɛɛ o nɔ nɛ e yeɔ kɛ buaa mo ɔ ma nyɛ maa po o he piɛ ke o ngɛ he nue kaa se nami be o he. Kɛ o ma plɛ kɛ le kaa Yehowa kplɛɛ o nɔ ha kɛɛ? Kaa bɔ nɛ wa na a, kɛ gu e Munyu ɔ nɔ ɔ, Yehowa haa nɛ wa náa nɔ mi mami kaa wa he jua wa kɛ ha lɛ. Jehanɛ hu ɔ, e guɔ asafo mi nikɔtɔmahi, huɛmɛ kpakpahi kɛ ni kpahi a nɔ kɛ haa nɛ wa náa nɔ mi mami kaa wa he jua wa kɛ ha lɛ. Ke ni kpahi de nɔ́ ko kɛ wo mo he wami ɔ, mɛni e sa nɛ o pee?
Lemi nɛ wa le kaa Yehowa kplɛɛ wa nɔ ɔ maa ye bua wɔ nɛ wa be wa he nae kaa nihi nɛ a he be se nami (Hyɛ kuku 17)
18. Mɛni he je nɛ ke nihi je o yi ɔ, e sa nɛ o kplɛɛ nɔ ɔ?
18 Ke nihi nɛ a suɔ mo ɔ de ní kpakpahi ngɛ o he, nɛ a je o yi ɔ, moo kplɛɛ nɔ. O hɛ ko je nɔ kaa eko ɔ, Yehowa ngɛ a nɔ gue kɛ ngɛ nɔ mi mae ha mo kaa e bua jɔ o he. Eliana nɛ wa tu e he munyu kɛ sɛ hlami ɔ de ke: “Bɔɔbɔɔbɔɔ ɔ, i bɔni níhi nɛ ni kpahi jeɔ mi mi jɔmi mi kɛ deɔ mi ɔ nɔ kplɛɛmi ngɛ ye tsui mi. E he wa ha mi mohu lɛɛ, se i le kaa lɔ ɔ ji nɔ́ nɛ Yehowa ngɛ hlae nɛ ma pee.” Suɔmi mi nɛ asafo mi nikɔtɔma amɛ je kɛ ye bua Eliana ɔ ye bua lɛ wawɛɛ nitsɛ. Amlɔ nɛ ɔ, e ngɛ sɔmɔe kaa blɔ gbalɔ, nɛ e yeɔ buaa Betel kɛ jeɔ we mi.
19. Mɛni he je nɛ o ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa o he hua wa kɛ ha Mawu ɔ?
19 Yesu je mi mi jɔmi mi nɛ e ha nɛ wa le kaa wa he jua wa wawɛɛ kɛ ha wa hiɔwe Tsɛ ɔ. (Luka 12:24) Enɛ ɔ he ɔ, wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa Yehowa susuɔ wa he wawɛɛ. Wa hɛ nɛ ko je enɛ ɔ nɔ kɔkɔɔkɔ! Nyɛ ha nɛ waa bɔ mɔde wawɛɛ nɛ wa ha nɛ ni kpahi nɛ a nu he kaa mɛ hu a he jua wa kɛ ha Mawu!
LA 139 Ngɔɔ Lɛ Kaa O Ngɛ Je Ehe ɔ Mi
a A tsake biɛ ɔmɛ ekomɛ.
b E ma nyɛ maa ba lɛ kaa Maria Magdalena piɛɛ yihi nɛ a kɛ Yesu hia blɔ kɛ ya fiɛɛ ɔ a he. Yi nɛ ɔmɛ ngɔ níhi nɛ a ngɛ ɔ kɛ hyɛ Yesu kɛ e bɔfo ɔmɛ a nɔ.—Mat. 27:55, 56; Luka 8:1-3.
c Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, hyɛ Draw Close to Jehovah womi ɔ yi 24 ɔ nɛ o kane ngmamihi nɛ a tsɛ se ngɛ mi ɔ, kɛ Baiblo mi sanehi nɛ ngɛ munyuyi nɛ ji, “Ke O Yi Mi Ngɛ Mo Pee Enyɔɔnyɔ” nɛ ngɛ Ngmamihi Nɛ Yeɔ Buaa Kristofohi womi ɔ mi ɔ.