Deur ’n kind se oë
DIE meeste ouers sal oor ten minste een punt saamstem: om ’n kind met welslae groot te maak is een van die grootste uitdagings waarvoor hulle nog te staan gekom het. Tallose boeke is al geskryf oor hoe om dit te doen en sukses daarmee te behaal. Daar is egter een metode wat binne die bereik van alle volwassenes is, of hulle nou ouers, grootouers, tantes, ooms of net vriende is. Het jy al probeer om deur ’n kind se oë te kyk wanneer jy kinders probeer verstaan en oplei? Wat gaan nou eintlik in daardie verstandjies aan?
Onthou dat kinders klein mensies is. As ons hierdie beskouing van hulle het, sal dit ons help om te verstaan hoe hulle ons beskou. Hulle is baie klein wanneer hulle gebore word in ’n wêreld vol mense wat groter van gestalte, gesag en mag is. Volwassenes kan vir ’n kind òf beskerming, vertroosting en hulp verteenwoordig, òf ’n baasspelerige bedreiging wees.
Hulle is nie klein volwassenes nie
Nog ’n belangrike manier om insig te toon, is om te sorg dat jy nie die fout maak om hulle soos klein volwassenes te behandel nie. Die kinderjare behoort een van die gelukkigste tydperke van die lewe te wees. Dit is glad nie nodig om hulle dit so gou moontlik te laat afhandel of geheel en al te ontsê nie. Laat hulle dit geniet. As ouer kan jy die geleentheid benut om hulle die morele beginsels in te skerp wat hulle nodig het om later volwassenes te word wat hulle goed by die samelewing aanpas.
Wanneer jy met babas te doen het, is dit steeds nuttig om sake uit die oogpunt van ’n kind te beskou. Wanneer die kind byvoorbeeld huil, moet die gefrustreerde ouers dit nooit beskou as ’n uitnodiging om hom ’n pak slae te gee nie. Om te huil of te kla is die natuurlike manier vir die pasgebore baba om sy behoeftes uit te druk. Nadat die kind uit die veiligheid van sy moeder se baarmoeder gekom het, kan hy sy sienswyse taamlik hoorbaar maak deur lustig te skree!
Moedig hulle aan en lei hulle pleks van eise te stel
Dit is goed om kinders aan te moedig wanneer hulle probeer om hulself uit te druk. Hulle beskouing onthul dalk probleme, en ’n probleem wat duidelik verstaan word, is baie makliker om op te los. Maar hoe ons op hulle uitinge reageer, is net so belangrik soos om hulle te beweeg om hulself uit te druk. Wendy Schuman, mederedaktrise van die tydskrif Parents, gee raad oor hoe ons met kinders moet probeer praat: “Die verwoording van empatie . . . is die vernaamste onderliggende begrip in baie van die onlangse werk oor kommunikasie tussen ouer en kind. Maar empatie op sigself is nie genoeg as dit nie in simpatieke taal omgesit word nie. En sulke woorde kom vir die meeste ouers nie vanself nie.”
Met ander woorde, as ’n kind oneerbiedig is of iets skokkends gedoen het waarvoor hy berispe moet word, moet ons probeer voorkom dat ons gesindheid en stemtoon ons ergernis of frustrasie weergee. Dit is natuurlik makliker gesê as gedoen. Maar onthou dat kwaai of verkleinerende opmerkings, soos: “Onnosel”, of: “Kan jy niks reg doen nie?”, nooit ’n situasie verbeter wat alreeds moeilik is nie.
Talle ouers het gevind dat dit positiewe resultate kan oplewer as hulle empatie betoon deur die kind te prys, veral voordat raad gegee word. Hier is weer ’n geleentheid om deur die oë van ’n kind te kyk. Die meeste kinders weet alte goed wanneer sulke lof met ’n bedekte beweegrede gegee word of wanneer dit nie uit die hart kom nie. Ons moet dus seker maak dat ons ons kinders opreg kan prys en dat hulle dit verdien.
Die bekende kindersielkundige dr. Haim G. Ginott beklemtoon in sy boek Between Parent and Child dat ouers die prestasies eerder as die persoonlikheid moet prys. As jou seun byvoorbeeld ’n boekrak gemaak het en dit ewe trots vir jou wys, sal jou kommentaar: ‘Daardie boekrak is nie net mooi nie, maar ook prakties’, sy selfvertroue opbou. Waarom? Omdat jy sy prestasie prys. Jou kind beskou jou lof gevolglik as realisties. Maar die kommentaar: ‘Jy is ’n goeie timmerman’, is dalk nie vir die kind realisties nie, omdat jy die aandag op hom as persoon vestig.
Dr. Ginott merk op: “Die meeste mense meen dat lof ’n kind se selfvertroue opbou en hom veilig laat voel. Lof kan in werklikheid tot spanning en wangedrag lei . . . Wanneer ouers vir ’n kind sê: ‘Jy is so ’n soet seun’, sal hy dit dalk nie aanvaar nie, omdat sy eie beeld van homself heeltemal anders is . . . Die kind moet nie geprys word vir sy persoonlikheidseienskappe nie, maar wel vir sy pogings en prestasies . . . Lof bestaan uit twee dele: ons woorde en die kind se gevolgtrekkings. Ons woorde moet duidelik toon dat ons die kind se inspanning, werk, prestasies, hulp en bedagsaamheid waardeer.”
Hierdie goeie wenke oor lof strook met die geïnspireerde raad in Spreuke 3:27 om vrygewig te wees: “Hou ’n weldaad nie terug van hom aan wie dit toekom as dit in jou mag is om dit te doen nie.”
In werklikheid kan daar gesê word dat ongeag watter goeie of wyse raad ons lees daar geen kortpad is in wat party die 20 jaar lange program genoem het om ’n seun of ’n dogter groot te maak nie. Dit vereis geduld, liefde, begrip en bedagsaamheid. Maar iets wat jou baie kan help om dit met welslae te doen, is om die gedrag van jou kind “deur ’n kind se oë” te sien en te verstaan.
“’n Wyse seun verbly die vader”, het wyse koning Salomo geskryf (Spreuke 10:1). Mag ’n beter begrip van jou kind se denkwyse en beskouing jou help om hierdie selfde vreugdevolle ondervinding te hê.