Jongmense vra . . .

Wat gebeur met my liggaam?

WONDERLIKE veranderinge het in jou liggaam begin plaasvind.

Op hierdie oomblik beskou jy dit egter as allesbehalwe wonderlik. Jy voel dalk verward, verleë selfs ontsteld oor wat met jou gebeur. “Ek was net nie gereed daarvoor nie”, het een meisie gesê. “Ek het gedink: O nee, ek wil nie hê dat dit nou al met my moet gebeur nie.” Een seun het gesê: “Ek weet nie of ek eienaardig of normaal is nie. Ek’s 13 en veranderinge vind in my liggaam plaas . . . Ek voel soms werklik anders en alleen en ek’s regtig bang dat iemand my sal spot.”

Dit is verstaanbaar dat jy dalk net so voel. Jy is besig om iets deur te maak wat een tienermeisie beskryf het as die tyd toe haar “liggaam deurmekaar geraak het”. Maar wat jy dalk nou as “deurmekaar” beskou, is in werklikheid ’n ordelike proses wat jou van ’n kind in ’n volwassene verander. Dit word puberteit genoem. En ondanks die skrikwekkende naam is puberteit nie die een of ander siekte nie en is jy ook nie die eerste mens wat dit deurmaak nie. Jou moeder en jou vader het dit ervaar. Jou skoolmaats en ander vriende van jou ouderdom maak dit waarskynlik ook deur. En wees gerus, jy sal dit oorlewe.

Maar wat is hierdie vreemde ontwikkeling wat in jou liggaam plaasvind presies?

Die chemiese veranderings tydens puberteit

Die Bybel sê dat Jesus “liggaamlik gegroei” het nadat hy 12 jaar oud geword het (Lukas 2:52, NAV). Ja, selfs Jesus Christus het puberteit deurgemaak. Gedurende puberteit sal jy ’n tydperk van liggaamlike groei en ontwikkeling ondervind. Maar presies wat vir hierdie groei verantwoordelik is, is ’n ware raaisel, ’n wonderwerk! Dit herinner ons aan ’n gelykenis van Jesus waarin hy van ’n man gepraat het wat ’n saad geplant het. Jesus het gesê: “Die saad spruit uit en word groot—hoe, weet hy self nie” (Markus 4:27). Dokters kan eweneens net in breë trekke vir ons verduidelik wat gedurende puberteit gebeur.

Iewers tussen 9 en 16 betree jy puberteit. (Die ouderdom verskil van persoon tot persoon, en meisies het gewoonlik ’n voorsprong van ’n jaar of twee.) Jou brein sit ’n verbysterende kettingreaksie aan die gang deur ’n piepklein kliertjie bokant jou verhemelte, wat die harsingslymklier genoem word, in werking te stel. Die harsingslymklier reageer daarop deur chemiese boodskappers, naamlik hormone, te vervaardig. Hulle vloei deur jou bloedstroom en gee aan jou voortplantingsorgane die boodskap om nog ander hormone te begin produseer. ’n Seun se testikels bring hoofsaaklik manlike hormone, soos testosteroon, voort; ’n meisie se eierstokke, vroulike hormone, soos estrogeen.

Hierdie hormone gee nou weer boodskappe aan ander kliere en organe om jou voorkoms te begin verander.

Die veranderinge wat meisies ondergaan

As jy ’n meisie is, is die geleidelike vergroting van jou borste dalk die eerste ding wat jy oplet. Jou hormone het die ontwikkeling van jou melkkliere aan die gang gesit. (Hierdie melkkliere gee moeders die vermoë om hulle babas te voed.) Jou hormone sit ook die vervaardiging van vet aan die gang, wat jou borste hulle vorm gee. Vet sal ook op jou heupe, dye en sitvlak vorm. Jy sal gewig aansit en dalk skielik opskiet.

Hoewel die meeste meisies hierdie liggaamlike veranderinge verwelkom, is dit nie alle meisies wat alle aspekte daarvan verwelkom nie. Die hare op jou arms, bene en onder jou arms kan byvoorbeeld dikker en donkerder word. In sommige lande word sulke hare op die liggaam dalk as onvroulik of stylloos beskou. Ongeag die mode, dit is ’n gesonde teken dat jy ’n vrou word.

Nog ’n moontlik onwelkome verandering is die vermeerderde aktiwiteit van jou sweetkliere—jy sal meer sweet. Die gepaardgaande reuk stel jou miskien in die verleentheid. Maar as jy gereeld bad en skoon klere dra, is daar selde ernstige reukprobleme. Sommige jongmense verkies ook om deodorante te gebruik as verdere beskerming teen reuk.

Een uiters persoonlike ontwikkeling is die groei van hare rondom jou geslagsdele. Dit word skaamhare genoem. As jy nie vroegtydig hieroor ingelig is nie, kan dit jou ’n bietjie ontstel. Maar dit is doodnormaal en niks om oor verleë te voel nie.

Puberteit kan ook iets aan die gang sit wat The New Teenage Body Book bestempel het as die “vernaamste bekommernis [oor hulle voorkoms] onder tieners”—velprobleme. Die veranderinge in die chemiese aktiwiteit van jou liggaam het dikwels olieriger vel tot gevolg. Puisies en swartkoppies kom uit. (Volgens een opname het byna 90 persent van die tieners wat aan die opname deelgeneem het akneeprobleme ondervind!) Gelukkig kan die probleem gewoonlik met goeie velsorg beheer word.—Sien die artikel “Kan ek iets aan my aknee doen?” wat in Ontwaak! van 22 Februarie 1987 verskyn het.

Die veranderinge wat seuns ondergaan

As jy ’n seun is, sal die aanvanklike uitwerking van puberteit nie so sigbaar wees soos by ’n meisie nie. Wanneer jou voortplantingstelsel begin funksioneer, word jou geslagsorgane geleidelik groter. Hare begin rondom jou geslagsdele groei. Weer eens is dit doodnormaal.

Jy kan terselfdertyd vinnig groei. Vet en spierweefsel word by jou liggaam gevoeg. Jy word groter, sterker en jou skouers word breër. Jou liggaamsbou lyk geleidelik minder soos ’n kind s’n en meer soos ’n man s’n.

’n Ander interessante verandering is hare wat op jou bene, bors, gesig en onder jou arms begin groei. Dit word ook deur die hormoon testosteroon aan die gang gesit. Die boek Changing Bodies, Changing Lives deur Ruth Bell, haal een jeugdige se woorde aan: “Toe ek veertien was, het ek ongeveer twee weke lank met hierdie vuil vlek op my bolip rondgeloop. Ek het dit probeer afwas, maar dit wou net nie afwas nie. Toe het ek werklik daarna gekyk en gesien dat dit ’n snor was.”

Terloops, die hoeveelheid hare wat jy uiteindelik op jou liggaam het, het niks te doen met hoe manlik jy is nie; dit is bloot ’n kwessie van oorerwing. Met ander woorde, as jou pa ’n harige borskas het, is die kanse groot dat jy ook een sal hê. Dieselfde geld vir hare op jou gesig. Dit is egter gewoonlik eers in jou laat tienderjare of vroeë twintigerjare dat jy gereeld moet skeer.

Jy sal gewis jou oomblikke van verleentheid hê. Seuns vind ook dat hulle sweetkliere aktiewer is. Jy sal dalk veral besorg moet wees oor persoonlike higiëne om reukprobleme te vermy. Jy kan ook akneeprobleme ondervind weens olieriger vel.

Gedurende jou middeltienderjare sal jou strottehoof vergroot; jou stembande sal dikker word en rek. Gevolglik sal jou stem dieper word. Sommige seuns ondervind ’n verbasend vinnige verandering van sopraan na bariton. Maar ander se stemme verander geleidelik oor ’n pynlike lang tydperk van weke of maande. Ryk, diep klanke word onderbreek deur ’n vernederende kraak- of piep in jou stem. Maar ontspan. Jou stem sal mettertyd egalig klink. Intussen sal die verleentheid nie so groot wees as jy vir jouself kan lag nie.

Die belangrikste groei

Dit is wonderlik en opwindend om groot te word! Dit kan jou ook in die verleentheid stel en ontstel. Een ding is seker: Jy kan nie die groeiproses verhaas of vertraag nie. Pleks van die veranderinge wat deur puberteit teweeggebring word met vyandigheid en vrees te begroet, moet jy jou eerder daaroor verwonder, hulle goedgunstiglik—en met ’n sin vir humor—aanvaar. Besef dat puberteitsjare nie die eindresultaat is nie, maar bloot ’n fase. Wanneer die storm van puberteit verby is, sal jy ’n volgroeide man of vrou wees!

Jy moet egter nooit vergeet dat jou belangrikste groei nie jou lengte, liggaamsbou of gelaatstrekke is nie, maar jou groei as persoon—verstandelik, emosioneel en geestelik. Die apostel Paulus het gesê: “Toe ek ’n kind was, het ek gepraat soos ’n kind, gedink soos ’n kind, geredeneer soos ’n kind; maar nou dat ek ’n man is, het ek die dinge van ’n kind afgelê” (1 Korinthiërs 13:11). Dit is nie genoeg om soos ’n volwassene te lyk nie. Jy moet geleidelik leer om soos ’n volwassene op te tree, te praat en te dink. Moenie so besorg word oor wat met jou liggaam gebeur dat jy vergeet om na “die innerlike mens” om te sien nie.—2 Korinthiërs 4:16.

Sommige aspekte van puberteit kan nogtans besonder ontstellend wees. Toekomstige artikels sal bespreek hoe ons dit kan verwerk.

[Prent op bladsy 23]

As jy skielik opskiet, raak jou baadjiemoue te kort