Hoofstuk 6

Wat gebeur met my liggaam?

“Ek het baie vinnig lank geword. Dit was pynlik. Al was ek opgewonde omdat ek langer geword het, het ek krampe in my bene en voete gekry. Ek het dit gehaat!”—Paul.

“Jy weet jou liggaam verander en jy hoop niemand kom dit agter nie. Maar dan sê iemand met die beste bedoelings vir jou dat jy begin ‘kurwes kry’—en dan voel jy jy wil in ’n gat inkruip en nooit weer uitkom nie!”—Chanelle.

HET jou gesin al ooit na ’n nuwe buurt getrek? Dit was nogal moeilik om aan die verandering gewoond te raak, nè? Jy het alles agtergelaat wat vir jou bekend was—jou huis, jou skool en jou vriende. Dit het heel moontlik ’n hele ruk geneem voordat jy aan jou nuwe omgewing gewoond geraak het.

Wanneer puberteit begin—die stadium van die lewe waarin jy fisies volwasse word—begin een van die grootste veranderinge in die lewe. In ’n sekere sin trek jy na ’n heel nuwe “buurt”. Is dit opwindend? Natuurlik! Maar die oorgang na volwassenheid kan gemengde gevoelens veroorsaak, en dis dalk vir jou moeilik om aan te pas. Wat gebeur gedurende hierdie opwindende maar stormagtige tyd in jou lewe?

Net vir meisies

Adolessensie is ’n tyd van dramatiese veranderinge. Party van die veranderinge wat jy sal ondergaan, kan maklik gesien word. Byvoorbeeld, hormone laat hare by jou geslagsdele groei. Jy sal ook oplet dat jou borste, heupe, dye en boude groter word. Jou liggaam verloor geleidelik die vorm van ’n kind en kry die kurwes van ’n volwasse vrou. Jy hoef jou glad nie hieroor te bekommer nie—dis doodnormaal. En dit wys dat jou liggaam besig is om hom voor te berei vir die tyd wanneer jy lewe sal kan oordra deur geboorte te gee!

Die een of ander tyd ná die begin van puberteit sal jou menstruele siklus begin. Sonder genoeg voorbereiding kan hierdie mylpaal in jou lewe skrikwekkend wees. “Ek was heeltemal onkant gevang toe ek my maandstonde begin kry het”, vertel Samantha. “Ek het vuil gevoel. Ek het my in die stort van kop tot tone geskrop en gedink: ‘Ek is so vieslik.’ Die gedagte om jare lank elke maand ’n maandstonde te hê, was vir my skrikwekkend!”

Maar onthou dat die menstruele siklus wys dat jou voortplantingsvermoë ontwikkel. Al sal dit nog jare wees voordat jy gereed is om ’n ouer te word, staan jy nou op die drumpel van vrouwees. Maar dit kan ontstellend wees wanneer jy begin menstrueer. “Vir my was die ergste ding die luimveranderinge”, sê Kelli. “Dit was baie frustrerend om nie te kan verstaan hoe ek die hele dag lank dolgelukkig kan wees, maar my dieselfde aand kan doodhuil nie.”

As jy nou so voel, wees geduldig. Jy sal mettertyd daarby aanpas. Die 20-jarige Annette sê: “Ek onthou nog die tyd toe ek aanvaar het dat dít was wat van my ’n vrou gaan maak en dat Jehovah vir my die gawe gegee het om ’n baba te kan hê. Dit neem ’n rukkie om dit te aanvaar, en dis vir party meisies regtig moeilik; maar later leer ’n mens om die veranderinge te aanvaar.”

Het jy al van die fisiese veranderinge wat hierbo beskryf word, begin ondervind? Skryf op die volgende reëls enige vrae neer wat jy het oor die veranderinge wat jy ondervind.

․․․․․

Net vir seuns

As jy ’n seun is, sal puberteit ’n groot uitwerking op jou voorkoms hê. Byvoorbeeld, jou vel sal dalk dikwels olierig word, wat puisies en swartkoppies sal veroorsaak.a “Al hierdie puisies wat uitkom, is irriterend en frustrerend”, sê die 18-jarige Matt. “Dis ’n volskaalse oorlog—dis asof jy ’n stryd teen hulle voer. Jy weet nie of dit ooit sal weggaan en of daar letsels sal oorbly en of mense minder van jou sal dink omdat jy dit het nie.”

Aan die positiewe kant sal jy moontlik sien dat jy groter en sterker word en dat jou skouers breër word. Gedurende puberteit sal hare ook dalk op jou bene, bors en gesig, sowel as onder jou arms groei. Terloops, die hoeveelheid liggaamshare wat jy het, het niks te doen met hoe manlik jy is nie; dis eenvoudig ’n kwessie van oorerwing.

Aangesien nie al jou liggaamsdele ewe vinnig groei nie, sal jy dalk op hierdie stadium nogal lomp wees. “Ek was so grasieus soos ’n kameelperd op rolskaatse”, sê Dwayne. “Dit het gevoel asof my brein ’n boodskap stuur en my ledemate dit eers ’n week later kry!”

Gedurende jou middeltienerjare begin jou stem dieper word, maar dis ’n geleidelike proses. ’n Ruk lank word ryk, diep klanke dalk skielik onderbreek deur ’n vernederende kraak- of piepgeluid. Maar moenie bekommerd wees nie. Uiteindelik sal jou stem egalig word. Intussen sal dit die verleentheid verminder as jy leer om vir jouself te lag.

Terwyl jou voortplantingstelsel ontwikkel, sal jou geslagsorgane groter word, en hare sal daarom begin groei. Hulle sal ook semen begin vervaardig. Hierdie vloeistof bevat miljoene mikroskopiese spermselle, wat gedurende geslagsomgang vrygestel word. ’n Spermsel kan ’n vroulike eiersel bevrug en ’n baba voortbring.

Semen bou in jou liggaam op. ’n Deel daarvan word geabsorbeer, maar van dit word van tyd tot tyd in die nag vrygestel terwyl jy slaap. Dit word gewoonlik ’n nat droom genoem. Sulke uitstortings is normaal. Selfs die Bybel praat daarvan (Levitikus 15:16, 17). Dit wys dat jou voortplantingstelsel werk en dat jy besig is om ’n man te word.

Het jy al van die fisiese veranderinge wat hierbo beskryf word, begin ondervind? Skryf op die volgende reëls enige vrae neer wat jy het oor die veranderinge wat jy ondervind.

․․․․․

Nuwe gevoelens

Namate die voortplantingstelsel ontwikkel, word seuns sowel as meisies meer bewus van die teenoorgestelde geslag as ooit tevore. “Toe ek puberteit bereik het, het ek skielik agtergekom hoeveel mooi meisies daar is”, sê Matt. “Dit was regtig frustrerend, want ek het ook besef dat ek niks daaromtrent kon doen totdat ek baie ouer was nie.” Hoofstuk 29 van dié boek sal hierdie aspek van grootword in meer besonderhede bespreek. Maar vir eers moet jy besef dat dit belangrik is om te leer hoe om jou seksuele drange onder beheer te hou (Kolossense 3:5). Al lyk dit baie moeilik, kan jy kies om nie daarop te reageer nie!

Daar is ander gevoelens wat jy dalk gedurende puberteit moet verwerk. Dis byvoorbeeld maklik om nie van jouself te hou nie. Eensaamheid is algemeen onder jongmense, en so ook is terneergedruktheid. Op sulke tye is dit goed om met ’n ouer of ’n ander betroubare volwassene te praat. Skryf die naam van ’n volwassene neer met wie jy oor jou gevoelens kan praat.

․․․․․

Die belangrikste soort groei

Die belangrikste soort groei het nie te doen met jou lengte, liggaamsbou of gelaatstrekke nie, maar met jou ontwikkeling as ’n persoon—verstandelik, emosioneel en bowenal geestelik. Die apostel Paulus het gesê: “Toe ek ’n klein kindjie was, het ek soos ’n klein kindjie gepraat, soos ’n klein kindjie gedink, soos ’n klein kindjie geredeneer; maar noudat ek ’n man geword het, het ek die eienskappe van ’n klein kindjie afgelê” (1 Korintiërs 13:11). Die les is duidelik. Dis nie genoeg om soos ’n volwassene te lyk nie. Jy moet leer om soos ’n volwassene op te tree, te praat en te dink. Moenie so besorg raak oor wat met jou liggaam gebeur dat jy vergeet om na die innerlike persoon om te sien nie!

Onthou ook dat God “sien wat die hart is” (1 Samuel 16:7). Die Bybel sê dat koning Saul lank en aantreklik was, maar hy was ’n mislukking as koning en as mens (1 Samuel 9:2). In teenstelling daarmee was Saggeus “klein van gestalte”, maar hy het die innerlike krag gehad om sy lewe te verander en ’n dissipel van Jesus te word (Lukas 19:2-10). Dit is duidelik dat die innerlike die belangrikste is.

Een ding is seker: Daar is geen veilige manier om die fisiese groeiproses vinniger of stadiger te laat plaasvind nie. Moet dus nie die veranderinge met vyandigheid en vrees tegemoetgaan nie, maar aanvaar dit met ’n positiewe gesindheid—en met ’n sin vir humor. Puberteit is nie ’n siekte nie, en jy is ook nie die eerste mens wat dit deurmaak nie. En moenie bekommerd wees nie, jy sal dit oorleef. Wanneer die storm van puberteit uiteindelik verby is, sal jy as ’n volwassene aan die ander kant uitkom!

[Voetnoot]

SLEUTELTEKSTE

“Ek sal u prys, omdat ek op ’n vreesinboesemende wyse wonderbaar gemaak is.”—Psalm 139:14.

WENK

Wanneer jou liggaam begin ontwikkel, moet jy verleidelike style van kleredrag vermy. Jou kleredrag moet altyd “beskeidenheid en gesonde verstand” weerspieël.—1 Timoteus 2:9.

HET JY GEWEET . . . ?

Puberteit kan al op agtjarige ouderdom begin of eers in die middeltienerjare. Dit is alles normaal.

AKSIEPLAN!

In die proses om ’n volwassene te word, is die eienskap waaraan ek die meeste aandag moet gee ․․․․․

Om te verseker dat ek geestelik groei, sal ek ․․․․․

Wat ek graag vir my ouer(s) hieroor wil vra ․․․․․

WAT DINK JY?

● Waarom is dit so moeilik om die fisiese en emosionele veranderinge van puberteit te hanteer?

● Wat vind jy die moeilikste omtrent hierdie stadium?

● Waarom kan jou liefde vir God gedurende puberteit afneem, maar hoe kan jy keer dat dit gebeur?

[Lokteks op bladsy 61]

Daar is baie onsekerhede wat met adolessensie gepaardgaan, en jy is nooit regtig seker wat volgende met jou liggaam gaan gebeur nie. Maar terwyl jy groei, leer jy om die veranderinge te aanvaar en selfs te verwelkom.’’—Annette

[Venster op bladsy 63, 64]

Hoe kan ek met my pa of ma oor seks praat?

“As ek ’n vraag oor seks gehad het, het ek nie vir my ouers gevra nie.”—Beth.

“Ek het nie die moed gehad om daaroor te begin praat nie.”—Dennis.

As jy soos Beth of Dennis is, is jy in ’n penarie. Jy wil van seks weet, maar die mense wat die antwoorde het, is moontlik dié wat jy die minste wil vra—jou ouers! Jy bekommer jou oor baie dinge:

Wat sal hulle van my dink?

“Ek wil nie hê hulle moet my wantrou omdat ek vra nie.”—Jessica.

“Hulle wil hê jy moet vir ewig jonk en onskuldig bly, en die dag wanneer jy met hulle oor seks begin praat, verloor jy dit tot ’n mate.”—Beth.

Hoe sal hulle reageer?

“Ek was bang dat my ouers hulle eie gevolgtrekkings sal maak voor ek klaar gepraat het en vir my ’n lang preek sal afsteek.”—Gloria.

“My ouers steek nie hulle gevoelens baie goed weg nie, en ek sal bang wees dat ek op hulle gesig sal sien dat hulle teleurgesteld is. Om die waarheid te sê, sal my pa seker terwyl ek nog praat aan die preek dink wat hy vir my gaan afsteek.”—Pam.

Sal hulle die rede waarom ek vra, verkeerd verstaan?

“Dalk oorreageer hulle en begin hulle vrae vra soos: ‘Was jy al in die versoeking om seks te hê?’ of ‘Plaas jou vriende druk op jou?’ Maar jy is dalk net nuuskierig.”—Lisa.

“My pa kry altyd so ’n bekommerde uitdrukking op sy gesig wanneer ek net van ’n seun praat. Dan begin hy onmiddellik met die sekspreek. En ek dink: ‘Pa, ek het net gesê hy’s oulik. Ek het niks van trou of seks gesê nie!’”—Stacey.

As dit hoegenaamd help, jou ouers voel dalk net so ongemaklik om met jou oor seks te praat as wat jy voel om met hulle daaroor te praat! Miskien verklaar dit die bevindinge van een opname waarin 65 persent van ouers gesê het dat hulle met hulle kinders oor seks gepraat het, maar net 41 persent van die kinders daardie gesprek kon onthou.

Die feit is dat jou ouers dalk huiwerig is om oor seks te praat. In baie gevalle het hulle ouers nie met hulle daaroor gepraat nie! Wat ook al die rede daarvoor is, gee jou ouers ’n kans. Miskien kan jy selfs die onderwerp aanroer—’n moedige daad wat jou en hulle sal help. Hoe kan jy te werk gaan?

Hoe om die onderwerp aan te roer

Jou ouers het baie wysheid en raad op die gebied van seks. Maar jy moet net weet hoe om die gesprek te begin. Probeer iets soos die volgende:

1 Sê direk waarvoor jy bang is en kry dit so uit die pad. “Ek is ’n bietjie skrikkerig om hieroor te praat, want ek is bang julle dink . . . ”

2 Sê dan vir jou ouer waarom jy met hom of haar kom praat het. “Maar ek het ’n vraag, en ek wil eerder die antwoord by Pa/Ma kry as by enigiemand anders.”

3 Sê dan presies wat dit is wat jy wil weet. “My vraag is . . . ”

4 Maak aan die einde van die gesprek seker dat die deur oop is om in die toekoms weer te gesels. “As ek aan enigiets anders dink, kan ek weer met Pa/Ma hieroor kom praat?”

Al weet jy dat die antwoord ja sal wees, sal dit die deur oophou as jy jou ouer dit hoor sê en sal jy gemakliker voel die volgende keer as jy daaroor wil praat. Probeer dit dus! Jy sal heel moontlik op die ou end met Trina saamstem. Sy is nou 24 en sê: “Toe ek en my ma hieroor gepraat het, onthou ek dat ek gewens het dat ons glad nie daardie gesprek gehad het nie. Maar nou is ek bly my ma was so eerlik en openlik. Dit was regtig ’n beskerming!”

[Prent op bladsy 59]

Om jou kinderdae agter te laat, kan wees soos om die huis te verlaat—maar jy kan daarby aanpas