Voeg ’n bietjie kleur by jou lewe

DIT kos niks. Dit laat jou aantrekliker lyk. Dit gee jou meer selfvertroue. Wat is “dit”?

“Dit” is die vermoë om klere te dra waarvan die kleure goed by mekaar pas. Hoewel dit ’n kuns is wat maklik aangeleer kan word, voel baie mense verward, selfs gefrustreerd, wanneer hulle moet vasstel watter kleure saamgaan.

Is dit hoe jy voel wanneer jy probeer besluit of jy geel saam met blou, of is dit geel saam met groen, moet dra? As dit die geval is, kan jy moed skep, want dit is nie nodig dat jy ’n klomp reëls uit die kop leer om die regte kleurkombinasies in jou klerekas te skep nie. Jy moet net iets weet van die aard van die kleure en hoe hulle saamwerk. Kom ons beskou dus ’n paar van die grondbeginsels en sien hoe jy ’n bietjie kleur by jou lewe kan voeg.

Hoeveel kleure is daar?

“Wanneer ons na ’n reënboog kyk, onderskei ons om die een of ander rede rooi, oranje, geel, groen, blou, indigo en violet, terwyl ons die kleure tussenin eenvoudig miskyk”, verduidelik Japannese kleurwetenskaplike Koenihiko Takei aan Ontwaak! “Net soos die kleure in die reënboog geleidelik van rooi na violet verander, kan elke besondere kleur subtiel van donker na lig, van helder na sag, verander word. Om te sê dat daar honderde van enige kleur is, is konserwatief en sinloos.”

Dit beteken dat die verskillende kleure nie afsonderlike eenhede vorm nie. Hulle is onderling verbind, en as ’n mens wil leer hoe om kleure by mekaar te laat pas, is dit van onskatbare waarde as jy hierdie verband verstaan. Die kleurwiel, of -sirkel, is ’n nuttige instrument in hierdie opsig. Een weergawe daarvan verskyn op bladsy 16. Die kleure van die reënboog is in ’n sirkel gerangskik. Die primêre kleure—rooi, geel en blou—word eweredig om die wiel gerangskik.a Al die ander kleure, of skakerings, op die wiel kan verkry word deur hierdie kleure in verskillende verhoudings met mekaar te meng.

Wanneer ’n kleur op die wiel met ’n gelyke hoeveelheid van die kleur aan die teenoorgestelde kant van die wiel gemeng word, is die resultaat swart of donkergrys. As ongelyke hoeveelhede gemeng word, is die donkerder of geneutraliseerde kleure die resultaat. Omdat hierdie geneutraliseerde kleure meer kleure bevat, kan hulle met baie kleure harmonieer. Geneutraliseerde rooi bevat byvoorbeeld nie net rooi en groen nie maar ook geel en blou, wat saam groen vorm.

Nog ’n manier waarop kleure geskep kan word, is om verskillende hoeveelhede wit, grys of swart by te voeg. Grys versag die helderheid, en die resultaat is kleurtone, of dowwer skakerings van dieselfde kleur. Tinte, of ligte kleure, kan verkry word deur wit by te voeg, en skakerings, of donker kleure, deur swart by te voeg. ’n Kleurkaart (regs onder) vertoon die baie skakerings van dieselfde kleur. Vermenigvuldig dit met die aantal kleure en dit gee jou miljoene opwindende moontlikhede. Volgens skatting is daar so te sê tienmiljoen tone, tinte en skakerings.

‘Maar dit is juis die probleem’, sê jy dalk. ‘Al daardie kleure!’ Wel, moenie soveel na die bome kyk dat jy die bos nie sien nie. Wat belangrik is, is om die verband tussen die kleure te sien. Het jy vroeër ’n rooi oortrektrui gehad wat jy gedink het jou nie pas nie en jou dus laat besluit het dat jy nooit rooi kan dra nie? Was dit ’n blourooi of ’n oranjerooi, was dit ’n donker wynrooi of ’n ligte pienk, was dit helder of geskakeer? As jy kleur so analiseer, sal jy verskeie soorte rooi, of ander kleure, vind wat jy met welslae kan dra.

‘Hoe weet ek watter kleure my pas?’

Hoewel daar so baie kleure is, beteken dit egter nie dat hulle jou almal sal pas nie. En dit beteken nie dat sekere kleure jou noodwendig goed sal laat lyk omdat jy dalk daarvan hou nie. Dit is eerder die kleure wat jy dra wanneer jy die meeste komplimente kry wat jou pas.

Volgens baie deskundiges word almal as blou of as geel geklassifiseer. Daar word gesê dat die blou groep goed lyk in kleure soos blou en ’n koel ligrooskleur en dat hulle kleure soos oranje en bruin moet vermy. Die geel groep lyk goed in geel, goud en warm kleure maar sal waarskynlik probleme hê wanneer dit by pers kom.

Die maklikste manier om uit te vind watter kleure jou pas, is om hulle in daglig een vir een teen jou te hou en na jouself in ’n spieël te kyk. Volgens Carole Jackson, kleuradviseur en skryfster van die suksesboek Color Me Beautiful, “versag en verhelder [die regte kleur] jou voorkoms” en “gee [dit] jou gesig ’n gesonde kleur”. Daarenteen kan die verkeerde kleur “jou bleek, vaal of vuilwit laat lyk” en moontlik selfs jou “gesig ouer laat lyk”.

Wat van die reëls?

Maar wat van al daardie reëls waarvan ons so baie hoor? Is sekere kombinasies nie heeltemal buite die kwessie nie?

“Die enigste reël vandag is ‘Moet nooit sê nooit nie’”, het die Hollywoodse kleur- en beeldadviseur Leatrice Eiseman in haar boek Images in Colour gesê. “Dink aan riglyne eerder as reëls wat jou kreatiwiteit kan belemmer en die plesier daaruit kan neem om vir nuwe idees vatbaar te wees.”

Wat is die riglyne dan? Wel, daar is basies net twee om in gedagte te hou: (1) Bring die regte kleure saam, en (2) hou hulle in die regte verhouding. Daar is sekere benaderings of skemas wat nuttig kan wees wanneer ’n mens hierdie basiese riglyne toepas. As jy die kleurwiel en kleurkaart gebruik, sal dit jou help om te verstaan hoe hierdie skemas werk.

Monochrome kombinasies. Dit is wanneer skakerings van dieselfde familie of kleur gebruik word. Die kleurkaart sal hier nuttig wees. Kan jy sien hoe al die skakerings, tone en tinte in mekaar oorgaan? Hoewel net een grondkleur gebruik word, kan monochrome kombinasies baie doeltreffend wees wanneer kontras geskep word deur die skakerings en tinte af te wissel. Sulke kombinasies skep ’n aangename, verenigende indruk.

Duochrome kombinasies, of kombinasies van twee kleure. Dit is die kombinasie wat jy waarskynlik die meeste by klere sal gebruik. Die twee kleure moet òf naby mekaar op die kleurwiel wees, òf so ver uitmekaar as moontlik. Kleure wat langs mekaar op die wiel lê, soos rooi en rooioranje of rooi en rooipers, word analoë kleure genoem en pas goed bymekaar. Daarenteen word kleure wat presies teenoor mekaar op die wiel lê, soos rooi en groen, of geel en pers, komplementêre kleure genoem. Hulle intensiveer mekaar en laat die kleure uitkom. As jy komplementêre kleure smaakvol wil gebruik, moet jy jou tweede kleur spaarsaam, of in ’n donkerder skakering, gebruik. ’n Kleur kan ook met welslae met die kleure reg langs sy komplement op die kleurwiel gekombineer word. Dit word naasliggend-komplementêre kleure genoem. Geel saam met bloupers of rooipers vorm so ’n kombinasie, en as jy dit wil beklemtoon, moet jy laasgenoemde in ’n donkerder skakering gebruik. As ’n kleur vuil lyk, sien jy dit teen die verkeerde kleure. Soek na iets wat beter by mekaar pas.

Trichrome kombinasies, kombinasies van drie kleure. Dit brei die duochrome kombinasies uit deur ’n ander analoë of naasliggend-komplementêre kleur by te voeg. Rooi, rooioranje en oranje vorm ’n analoë trichrome kombinasie. ’n Voorbeeld van ’n naasliggend-komplementêre trichrome kombinasie sal wees rooi saam met geelgroen en blougroen. Nog ’n aangename kleurskema, wat ’n triade genoem word, kombineer drie kleure wat ewe ver van mekaar op die kleurwiel lê, soos die drie primêre kleure—rooi, geel en blou. In sulke kombinasies is dikwels net een kleur helder en die ander getoon, geneutraliseer of verdonker.

Polichrome kombinasies, of kombinasies van baie kleure. Jy moet baie versigtig wees as jy vier of meer kleure saam gebruik. Jy wil nie soos ’n sirkusnar lyk nie. Tweed en bont stowwe waarop die kleure nie almal die aandag probeer trek nie, is egter veilig.

Laastelik, in ’n klas van hul eie is die neutrale kleure beige, grys, donkerbruin, en in wyer sin, swart en wit. Taupe (’n mengsel van beige en grys) pas by feitlik alles. Neutrale kleure is prakties vir duur artikels, soos pakke, omdat hulle by soveel verskillende kleure gedra kan word. Neutrale kleure is die maatstawe vir konvensionele goeie smaak.

Balans en verhouding

Watter kombinasie jy ook al kies, jy moet goed na die algehele balans kyk en jou deur jou oog laat lei. Dit is onmoontlik om reëls vas te stel. Die oog sien verhoudings na aanleiding van faktore soos die stof wat gebruik word, die intensiteit of helderheid van kleur en of die kleur vinnig registreer soos oranje of stadig soos grys.

Kleure wat met mekaar om aandag meeding, is nie mooi nie. Vir harmonie moet ’n mens dus een kleur laat oorheers en die ander moet ondergeskikte, aanvullende rolle speel. Dit geld vir alle kombinasies. Wat klere betref, moet 75 tot 90 persent in die oorheersende kleur wees, is Eiseman se raad. As jy ’n derde kleur by jou uitrusting voeg, moet jy seker maak dat dit net ’n ietsie, ’n aksent, is. Maar vir algehele harmonie moet jy jou vel, jou oë, jou hare—jouself—in ag neem.

’n Mens moet ook in gedagte hou dat sommige kleure jou vetter en ander jou maerder sal laat lyk. Internasionale ontwerpster Mary Quant sê: “As jy topswaar is, moet jy paarstelle kies met die donkerder kleur bo. . . . Heupe te breed na jou smaak? Vestig die aandag op iets anders met helder oortrektruie. . . . Donker skakerings wyk, ligtes kom nader.” En Carole Jackson gee ’n wenk wat jou maerder laat lyk: “’n Kleur wat jou vlei, trek die aandag boontoe na jou gesig en weg van jou liggaam.”

Nadat internasionale ontwerper Hanae Mori Japannese politici aangeraai het om hulle voorkoms op te helder, het hy bygevoeg: “Dit is nie nodig om vertonerig te wees nie.” Hierdie eenvoudige riglyne sal jou help om binne die perke van goeie smaak te bly en steeds kleur te geniet. Kom nou, kyk wat jy kan skep! Daar is tienmiljoen kleure wat sit en wag dat jy hulle by jou lewe voeg.

[Voetnoot]

[Grafiek/Prent op bladsy 16]

BLOU

ROOI

GEEL

Blou en rooi gee pers

Rooi en geel gee oranje

Blou en geel gee groen

[Grafiek]

(Sien publikasie vir oorspronklike teksuitleg)

Tinte van rooi

10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

[Prent op bladsy 18]

Kleurkoördinasie kan ’n verskil aan jou voorkoms maak