Voorkom dat slegte gewoontes terugkeer

“EK HET GEWEN! Die stryd is uiteindelik verby!”

Daardie woorde beskryf die gevoel van triomf wat ’n mens ervaar wanneer jy teen ’n ongewenste gewoonte gestry en dit te bowe gekom het.

Maar hoe ontstellend kan dit tog vir so iemand wees as hy terugval! Hoe teleurstellend is dit tog om uit te vind dat die slegte gewoonte, wat jy geglo het vir altyd weg is, ’n onverwagte en kragtige terugkeer gemaak het!

Miskien het jy teruggeval in ’n slegte gewoonte wat jy baie graag wou te bowe kom. Indien dit die geval is, begin jy dalk twyfel aan jou vermoë om die ongewenste gewoonte permanent af te skud. En daar is baie ongewenste gewoontes: ooretery, “verslawing” aan lekkers, oordrinkery, impulskopery, gewoontelaatkommery, dobbel, rook en duisend-en-een ander gewoontes.

“Hoekom het ek teruggeval toe die ergste verby was?”

Dit lyk asof dit makliker word om ’n slegte gewoonte te vermy as jy eers deur die eerste onttrekkingsfase gegaan het. Maar verskeie studies toon dat dit dikwels nie die geval is nie.

In die boek Selfwatching verduidelik skrywers R. Hodgson en P. Miller: “Gedurende die eerste drie maande na behandeling is die moontlikheid van ’n terugval die grootste. Trouens, een studie toon dat ongeveer 66 persent van rokers, alkoholiste en dwelmverslaafdes binne 90 dae ná hulle eerste besluit om te verander na hulle vorige gedrag terugkeer. Maar dié wat hulle verslawing gedurende die eerste drie tot ses maande kan beheers, staan ’n goeie kans om daardie beheerstheid te behou.”

Waarom bestaan die gevaar dat slegte gewoontes maande—of soms jare—ná ’n aanvangstyd van onthouding sal terugkeer? Een rede is dat sekere soorte lewensdruk dalk weer hulle verskyning maak, en slegte gewoontes het vantevore ’n mate van tydelike verligting tot gevolg gehad. Selfs nadat jy dus meen dat jy ’n ongewenste gewoonte te bowe gekom het, moet jy oppas dat jy nie terugval wanneer jy onder druk verkeer, soos wat deur ’n finansiële terugslag, gesondheidsprobleme, verskillende teleurstellings veroorsaak word nie! Moenie verbaas wees as jou vorige gewoonte dreig om terug te keer wanneer jy verveeld of eensaam is nie.

Sosiale druk, konflikte met mense, negatiewe emosies en situasies waar versoeking sterk is, kan ander oorsake van ’n terugval wees.

Voorkom dat jy terugval

Selfs na ’n aanvangstyd waartydens jy ’n ongewenste gewoonte met welslae beveg het, is dit belangrik dat jy aanhou om die metodes te gebruik wat jou in die eerste plek gehelp het om met die gewoonte te breek. Hierdie metodes kan deurlopend gebruik word, of in sommige gevalle sal dit dalk genoeg wees om hulle van tyd tot tyd weer te gebruik, soos tydens tydperke van druk of sterk versoeking.

Byvoorbeeld, jy het dalk geskrewe verslae gehou om te sien hoe jy vorder, soos daaglikse of weeklikse aantekeninge terwyl jy probeer om gewig te verloor. Dit is nuttig as jy met ’n gewoonte wil breek en moet selfs nie laat vaar word wanneer jy meen dat die gevaar verby is nie.

Jy het jou moontlik ook op die een of ander manier beloon wanneer jy die gewoonte wat jy te bowe probeer kom het met welslae weerstaan het. ’n Gewysigde beloningstelsel sal dalk nuttig wees om te voorkom dat jy terugval. Of het jy ’n vriend se hulp ingeroep om jou te help om met ’n gewoonte te breek? Laat hom toe om jou te help om weg te bly van jou vorige gewoonte.

Watter ander metodes sal jou help om te voorkom dat jy terugval, veral ten tyde van druk?

Weerstaan deur vervanging

Dr. R. Stuart, sielkundige direkteur van Weight Watchers International, Inc., beveel die volgende aan vir diegene wat gewig probeer verloor: “Hou jou verstand met ’n verskeidenheid interessante bedrywighede besig. Handwerk en stokperdjies werk goed. Indien moontlik, hou die benodigdhede byderhand en sorg dat die werkgebied voor die tyd gereed is, sodat jy op die ingewing van die oomblik met jou bedrywigheid kan begin.” Miskien kan so ’n metode jou help.

Ja, vervang jou vorige slegte gewoonte met heilsame bedrywighede. Onthou dat daardie gewoonte jou waarskynlik ’n mate van verligting gegee het wanneer die lewe spanningsvol geraak het; kies dus vervangingsmiddele wat dieselfde doel doeltreffend sal bereik. Jy kan lees, oefen, ’n musiekinstrument bespeel, skilder of vir vriende gaan kuier. Begin nou deur ’n lys op te stel van potensiële vervangingsbedrywighede. Onderstreep dié wat jy besluit om te gebruik. Beoefen hierdie nuwe bedrywighede oor en oor soos jy met jou vorige gewoonte gedoen het. Dit sal dit makliker maak om jou tot hulle te wend wanneer jy bedruk voel. Trouens, hierdie vervangingsbedrywighede sal in werklikheid gewoontes word—goeie gewoontes!

Die belangrikheid om teen moedeloosheid te stry

Aangesien die versoeking om na slegte gewoontes terug te keer besonder groot kan wees wanneer jy onder druk verkeer, is dit moontlik om party omstandighede in jou lewe te verander om die druk te verminder? Selfs wanneer sekere probleme nie vermy kan word nie, kan jy leer om jou emosies te beteuel sodat jy nie deur moedeloosheid oorweldig word nie.

Die krag van moedeloosheid word dikwels onderskat. ’n Bybelspreuk sê: “Die gees van ’n man ondersteun hom in sy krankheid; maar ’n verslae gees—wie kan dit opbeur?” (Spreuke 18:14). Hoe waar is dit tog nie! Dit is dikwels nie die probleem nie maar die gevolglike moedeloosheid wat ons swak maak.

Nog ’n Bybelspreuk stel dit so: “Het jy jou ontmoedig betoon op die dag van benoudheid? Jou krag sal gering wees” (Spreuke 24:10, NW). Onbeteuelde negatiewe emosies sal jou swak maak. Hulle sal jou vir ’n terugval vatbaar maak en miskien druk op jou uitoefen om vir verligting na ’n slegte gewoonte terug te keer. Hoe belangrik is dit dan tog nie om moedeloosheid te beveg nie!

Maar gestel jy vind ondanks jou pogings steeds dat jy besig is om terug te val?

Tydelike terugslag versus ’n volskaalse terugval

Hoe maklik is dit tog om te dink: ‘Ek het gefaal, ek kan dus maar net sowel tou opgooi.’ Stry teen daardie gesindheid. Moenie toelaat dat ’n tydelike terugslag, of selfs etlike terugslae, ’n neerlaag vir jou beteken nie.

Beskou die volgende illustrasie: Sê nou jy klim trappe en jy gly een of twee trappies agteruit omdat jy struikel. Sal jy redeneer: ‘Ek sal maar moet terugloop na die onderent van die trap en weer van vooraf begin’? Natuurlik nie! Waarom moet jy dan hierdie valse redenasie op die stryd teen slegte gewoontes toepas?

Skuldgevoelens volg dikwels op ’n terugslag. Jy voer hierdie gevoelens dalk tot ’n uiterste deur te dink dat jy niks werd is nie, dat jy ’n swak karakter het en niks goeds verdien nie. Moenie jouself toelaat om voor sulke oordrewe skuldgevoelens te swig nie. Dit beroof jou van die krag wat jy nodig het om die stryd voort te sit. En onthou dit: Die grootste man wat ooit op hierdie aarde geleef het, Jesus Christus, het gekom om sondaars te bevry, nie volmaakte mense nie. Daarom sal nie een van ons dinge op hierdie tydstip volmaak doen nie.

Nog ’n punt om in gedagte te hou, is dat skuld ’n maklike uitweg kan wees om ons toe te laat om dieselfde ding weer te doen. In hulle boek You Can’t Afford the Luxury of a Negative Thought verduidelik P. McWilliams en J. Roger hierdie moontlike gevolg: “Skuld . . . laat ons dit weer doen. Wanneer ons ‘die prys betaal het’ vir ons ‘misdaad’ kan ons dit weer doen solank ons bereid is om die prys te betaal. Die prys? Meer skuld.”

Jy hoef nie toe te laat dat ’n tydelike terugslag in ’n volskaalse terugval ontaard nie. Hou in gedagte dat al wat uiteindelik saak maak, is of jy die gewoonte te bowe gekom het, nie of jy ’n paar keer langs die pad teruggeval het nie.

In hierdie verband is dit wys om vroegtydig te besluit watter metode jy gaan gebruik as jy vind dat jy besig is om in jou ou gewoonte te verval. So ’n plan sal jou in staat stel om teen die terugval te stry sodra dit begin.

Moontlik—en die moeite werd!

Die stryd teen ’n slegte gewoonte behels dan meer as om net die aanvangstyd van pynlike onttrekking te verduur. Dit behels dat jy teleurstellings te bowe kom sonder om permanent in die slegte gewoonte terug te val.

Moeilik? Ja, maar heel moontlik. Die metode wat jou gehelp het om in die eerste plek met die gewoonte te breek, sal jou help om terugvalle te voorkom of te bowe te kom, indien jy daarmee aanhou. Die grootste voordeel? Selfrespek—op sigself ’n waardevolle beloning. En waarskynlik sal jy ook in aansien styg by dié wat jou ken.

[Prent op bladsy 14]

Jy hoef nie weer van voor af te begin as jy ’n paar trappies agteruit gegly het nie

[Prent op bladsy 15]

Deur besig te bly met interessante bedrywighede verminder jy die gevaar om terug te val