Die Bybelse beskouing

Surrogaatmoederskap—Is dit aanvaarbaar vir Christene?

DIE eertydse Romeinse digter Horatius het niks van surrogaatmoederskap geweet toe hy geskryf het nie: “Dit is van geen belang van watter ouers ’n man gebore is nie, solank hy ’n man van deug is.” Die 17de-eeuse Franse skrywer se leuse, “Geboorte is niks nie, maar deugsaamheid is iets”, is ook geskryf lank voordat die konsep van surrogaatgeboorte ’n wetlike probleem geword het. Maar met nuwe voortplantingstegnologie kan “die funksies van die voortbringer van die eier, die draer van die fetus wat besig is om in ’n baba te ontwikkel en die oppasser van die baba as hy eers gebore is”, onder twee of drie “moeders” verdeel word, het Mary Thom in die tydskrif Ms. gesê. Die kwessie van “deugsaamheid” en “belang” het beide dubbelsinnig en ingewikkeld geword.

Die gebruik van surrogaatmoeders het gedurende die middel- sewentigerjare skielik sterk op die wêreldtoneel te voorskyn gekom, en dit het maatskaplike, sedelike en wetlike probleme veroorsaak waarvoor mense nie voorheen te staan gekom het nie. Party onvrugbare paartjies was gretig om dié ontradisionele manier van voortplanting te benut. Aan die ander kant het dokters, regsgeleerdes en wetgewers gesukkel om met die ontwikkelende vrugbaarheidstegnologie tred te hou ten einde riglyne te bepaal wat die etiese en sedelike vrae wat geopper word te beantwoord.

Wat is surrogaatmoederskap?

Surrogaat-, of kontrakmoederskap, is wanneer ’n kunsmatig geïnsemineerde vrou ’n kind vir ’n ander vrou baar. Sogenaamd tradisionele surrogaatskap geskied wanneer die surrogaatmoeder deur kunsmatige inseminasie bevrug word met die sperma van die man uit die egpaar wat met haar ’n kontrak aangegaan het. Die surrogaatmoeder is derhalwe die baba se genetiese ma. Gestasiesurrogaatskap beteken dat die vrou se eier en haar man se sperma buite die baarmoeder verenig word in ’n proses wat as in vitro- (proefbuis-)bevrugting bekend staan, en die embrio wat daaruit ontstaan, word vir gestasie in die surrogaatmoeder se baarmoeder geplaas.

Waarom is daar so ’n toename in surrogaatmoederskap? Om maar een ding te noem: hipertegnologiese wetenskap het al verskeie maniere gevind om vroue te help om babas te hê. ’n Paartjie wil dalk verskriklik graag ’n kind hê, maar weens onvrugbaarheid, ongerief of te min gesonde babas wat vir aanneming beskikbaar is, kan hulle nie ’n baba hê nie. Daarom huur hulle iemand anders se liggaam om ’n baba te hê. Aangesien groot bedrae geld daarby betrokke is, is surrogaatskap al in onvleiende terme beskryf as “onwillige knegskap en slawerny”, en daar word gesê dat “die vrugbaarheid van die armes daardeur uitgebuit word”.

In die Verenigde State het die Appèlhof van New Jersey besef dat daar ’n moontlikheid is dat die rykes die armes kan uitbuit, en in ’n saak oor surrogaatskap het hulle gesê: “Kortom gestel: daar is waardes wat die samelewing belangriker ag as om aan rykdom alles te gee wat dit kan koop, hetsy ’n geboorte, liefde of lewe.” Frankryk se Hooggeregshof het gesê dat surrogaatmoederskap ’n vrou se liggaam skend en dat “die menseliggaam nie uitgeleen word nie, nie verhuur word nie, nie verkoop word nie”.

Probleme met surrogaatskap

Surrogaatskap veroorsaak ’n aantal probleme. Een is die moontlikheid dat onaangename regstryde kan ontstaan as die vrou wat geboorte gee die baba wil hou. Wie se baba is dit, die vrou wat geboorte gee of die vrou wat die eier voorsien? Daarom lei die geboorte van ’n kind, wat gewoonlik ’n tyd van vreugde is, soms tot ’n regstryd. Nog ’n probleem: Party vroue wat instem om surrogaatmoeders te wees, vind dat hulle gevoelens verander met die ontwikkeling en geboorte van die kind wat hulle volgens kontrak dra. Die kontrak wat ’n paar maande vantevore uiteengesit is, word al hoe moeiliker om te aanvaar. ’n Kragtige bindingsverwantskap is besig om te ontstaan tussen die moeder en die baba wat in haar is. ’n Surrogaatmoeder wat nie hierdie binding verwag het nie, verduidelik hoe sy gevoel het om die baba af te gee: “Dit was asof iemand gesterf het. My liggaam het na my dogter gesmag.”

Watter langtermyn-uitwerking kan so ’n geboorte eweneens op die surrogaatmoeder se ander kinders, die gesin wat die baba aanvaar en die kind self hê? Of wat sal gebeur as ’n kind wat uit ’n surrogaatmoeder gebore is ’n gebrek het? Is die vader verplig om die baba te neem? Indien nie, wie betaal vir die kind se onderhoud? En ’n vraag wat selfs belangriker is: Wat is God se beskouing van surrogaatmoederskap?

Word die huwelik deur surrogaatmoederskap vereer?

God se Woord sê vir ons dat hy die huwelik as iets heiligs beskou. Hebreërs 13:4 sê byvoorbeeld: “Laat die huwelik in alle opsigte eerbaar wees en die bed [“die huweliksbed”, NW] onbesmet; want God sal hoereerders en egbrekers oordeel.”a God verwag dat alle Christene die huwelik as eerbaar moet beskou en dit so moet hou. Wat besmet die huwelik? Hoerery, wat die huwelik al voor die tyd oneer kan aandoen, asook egbreuk, wat die huwelik oneer aandoen nadat dit bevestig is.

Word die huwelik deur surrogaatmoederskap vereer, en hou dit die huweliksbed onbesmet? Beslis nie. Tradisionele surrogaatskap vereis die inseminasie van die vrou deur die skenker se sperma. Die Bybelse beskouing kan in Levitikus 18:20 gevind word, wat sê: “Jy mag jou saaduitstorting nie aan die vrou van jou volksgenoot gee, sodat jy daardeur ontrein word nie” (NW). Daar is geen Bybelse grondslag om ’n onderskeid te tref tussen inseminasie deur omgang en kunsmatige inseminasie deur skenkersperma nie. Daarom word hoerery of egbreuk in beide gevalle gepleeg wanneer inseminasie geskied deur ’n man wat nie die vrou se wettige man is nie.

Wat van gestasiesurrogaatskap? Dit besmet ook die huweliksbed. Dit is weliswaar so dat die bevrugte eier ’n vereniging van die man en sy vrou is, maar daarna word dit in die baarmoeder van ’n ander vrou geplaas, en dit maak haar in werklikheid swanger. Hierdie swangerskap is nie die resultaat van geslagsgemeenskap tussen die surrogaatvrou en haar eie man nie. Sodoende word haar voortplantingsorgane nou deur iemand anders as haar eie huweliksmaat gebruik. Dit is teenstrydig met die Bybel se sedelike beginsels dat ’n vrou ’n kind vir haar eie man baar. (Vergelyk Deuteronomium 23:2, NW.) Dit sal nie gepas wees vir ’n man, buiten die surrogaat se eie man, om van haar voortplantingsorgane gebruik te maak nie. Dit is ’n onbehoorlike gebruik van die huweliksbed. Derhalwe is surrogaatmoederskap nie vir Christene aanvaarbaar nie.

[Voetnoot]

[Foto-erkenning op bladsy 26]

Pastel by Mary Cassatt, The Metropolitan Museum of Art, Gift of Mrs. Ralph J. Hines, 1960. (60.181)