Jongmense vra . . .

Hoe kan ek gewig verloor?

“OM VET te wees, is die aakligste ding wat in ’n tienerseun se lewe kan gebeur.” Dit is wat ’n tienerseun met die naam Judd gesê het. As jy oorgewig is, weet jy waarskynlik presies hoe hy voel.

Maar oortollige liggaamsvet kan baie meer skade aanrig as om bloot aan jou voorkoms afbreuk te doen. Swaarlywigheid kan vir jou ’n menigte gesondheidsgevare inhou—gewrigsprobleme, asemhalingskwale en suikersiekte sowel as dodelike siektes, soos hartsiekte en kolonkanker, waarmee jy later in jou lewe te kampe kan hê.a

As jy ’n bietjie aan die gesette kant is, beteken dit natuurlik nie noodwendig dat jy gewig moet verloor nie. Sommige van ons het eenvoudig ’n stewige liggaamsbou geërf; ons lyk swaarder as wat ons graag wil lyk, selfs wanneer ons ons ideale gewig is.b Maar as jou dokter vasgestel het dat jy meer liggaamsvet het as wat gesond is, kan daar verskeie ander faktore by betrokke wees. Die boek The Healthy Adolescent sê: “Endokriene kliere, soos die pankreas, die skildklier en die byniere, wat nie normaal funksioneer nie, is al . . . in sommige mense met swaarlywigheid verbind.”

Oormatige etery, te min oefening

In baie gevalle is swaarlywigheid bloot die gevolg van slegte eetgewoontes en te min oefening. Jong Judd vertel: “Aangesien my ma moes gaan werk om ons te onderhou, het ek en my broer . . . vir onsself kos gemaak. Ons het pakke lekkergoedstafies geëet en dit met bottels [koeldrank] van twee liter afgesluk.” Klink dit bekend?

Maar vir ander jongmense gaan dit nie soseer daaroor dat hulle eet omdat hulle honger is nie, maar dat hulle ’n behoefte aan vertroeteling en vertroosting wil bevredig. Sulke jongmense eet dalk oormatig omdat hulle onder die wanindruk verkeer dat hulle spanning, soos ’n egskeiding tussen ouers, die dood van ’n geliefde of ’n ander terugslag, kan verlig.

Die probleem van oormatige etery word dikwels deur ’n gebrek aan oefening vererger. A Parent’s Guide to Eating Disorders and Obesity sê: “Televisie vereis nie net dat ’n mens fisies onbedrywig is nie, maar die programinhoud en advertensies moedig ’n mens ook aan om te eet . . . en te eet . . . en meer te eet.”

Die strik van hongerdiëte

Sommige mense sê dat 1 uit elke 4 Amerikaners die een of ander dieet volg. Tog sit meer as 90 persent van die mense wat tydens ’n dieet gewig verloor dit weer aan. Wat loop skeef?

Jou liggaam is soos ’n oond; jou brein is die termostaat. Wanneer jy eet, verbrand jou metabolisme die kos om die energie vry te stel. Wanneer meer brandstof ingeneem word as wat die liggaam nodig het, word dit as vet geberg. As jy jou uithonger om kilogramme af te skud, sal jy—aanvanklik—gewig verloor. Maar jou liggaam skakel gou oor na ‘oorlewingsaksie’ en verlaag jou termostaat deur jou metabolisme te vertraag. Jy begin weer gewig aansit, selfs op ’n hongerdieet, en baie van dít wat jy eet, word as vet geberg. Jy sit weer elke kilogram aan wat jy verloor het en ’n bietjie ekstra. Uit frustrasie gaan jy op nog ’n dieet. Maar hoe meer jy verloor—hoe meer sit jy aan.

Jy kan dus sien waarom kitsdiëte eenvoudig nie werk nie. Dieetpille kan jou eetlus ’n tydjie onderdruk, maar die liggaam pas hom gou daarby aan en jou eetlus keer terug. Of jou metabolisme raak stadiger en jy sit in elk geval gewig aan. Om nie eers te praat van die newe-effekte wat sommige al ondervind het nie, soos duiseligheid, hoë bloeddruk, angsaanvalle en verslawing. Dieselfde kan gesê word van pille wat water afdryf of jou metabolisme versnel. Dr. Lawrence Lamb sê prontuit: “Daar bestaan nie iets soos ’n veilige, doeltreffende pil wat jou jou liggaamsvet laat verloor nie.”

As ’n jongmens het jou liggaam elke dag nogal ’n aansienlike hoeveelheid kilojoules en voedingstowwe nodig. ’n Hongerdieet kan letterlik jou groei belemmer. Let ook op wat die Bybel in 1 Samuel 28:20 oor koning Saul sê: “Daar [was] geen krag in hom nie, want hy het die hele dag en die hele nag geen brood geëet nie.” Volgens een geneesheer kan jongmense wat hulle probeer uithonger eweneens aan “moegheid, . . . terneergedruktheid, koulikheid, swakker skoolprestasie, hardlywigheid, angs, amenoree [die abnormale onderdrukking of afwesigheid van menstruasie] en verstandelike traagheid” ly.

Veilige gewigsverlies

Die veilige manier om gewig te verloor, begin by ’n deeglike ondersoek deur jou huisdokter. Hy kan vasstel of jy enige gesondheidsprobleme het wat ’n eenvoudige dieetplan kan belemmer. Hy kan jou ook help om ’n redelike doelwit vir gewigsverlies te stel en ’n plan uit te werk om die doelwit binne ’n redelike tydsbestek te bereik.

Die Bybel sê: “In die geval van ’n mens is daar niks beters as dat hy eet en inderdaad drink en sy siel die goeie laat sien weens sy harde werk nie” (Prediker 2:24, NW). ’n Dieet wat jou dus die vreugde ontneem om te eet, sal waarskynlik nie op die lange duur werk nie. Dit is in elk geval ooretery wat deur die Bybel veroordeel word (Spreuke 23:20, 21). Hier is dus ’n paar wenke om te help dat jy “matig in gewoontes” sal wees wanneer jy eet.—1 Timotheüs 3:11, NW.

Moenie ontbyt oorslaan nie! “Hongerte en ’n leemtegevoel sal jou baasraak”, waarsku The New Teenage Body Book. “Jy sal geneig wees om laat in die dag te veel kos—en kilojoules—in te neem.”

Drink ’n groot glas water voor elke maaltyd. Dit sal jou maag vul. Geskikte hoeveelhede water speel ook blykbaar ’n rol daarin om liggaamsvetneerslae te verminder. Dokters beveel daarom aan dat ’n mens ten minste agt glase water per dag drink.

Moenie eet en TV kyk nie. Dr. Seymour Isenberg sê: “As jy TV kyk . . . , [kan] jy soos ’n masjien begin eet.”

Bid voor jy eet. Hou in gedagte dat “God [voedsel] geskape het om met danksegging gebruik te word deur die gelowiges en die wat die waarheid ken” (1 Timotheüs 4:3). Die godvresende jongmens sal sy hegte verhouding met die Skepper in gedagte hou en hom nie só ooreet dat sy gedagtes en dade traag word nie. Gebed kan ook jou besluit versterk om matig te eet.

Eet stadig. Dit neem ongeveer 20 minute vir die maag om die brein te laat weet dat dit vol is. As jy stadig eet, sal dit jou dus help om ‘tot versadiging te eet’, maar nie meer as dit nie!—Levitikus 25:19, NW.

Vind heilsame dinge om te doen pleks van te eet—veral as jy gewoond was om te eet wanneer jy ook al verveeld, gespanne, eensaam of terneergedruk was. Praat met iemand wat jy vertrou. Gaan stap ’n ent of doen oefeninge. Beoefen ’n stokperdjie. Luister na musiek. Nog beter, probeer jou geestelike eetlus bevredig (1 Petrus 2:2). Kos bou per slot van rekening nie jou geloof op nie. (Vergelyk Hebreërs 13:9.) Maar as jy die Bybel lees, sal jou geloof toeneem, en dit kan help om jou gedagtes van jou eetlus af te hou.

Verander jou dieet en jou lewenstyl

Jy sal dalk ook veranderinge moet aanbring aan wat jy geëet het. Die Mosaïese Wet het die eet van vet verbied (Levitikus 3:16, 17). Hoewel dit om godsdienstige redes was, is dit uit ’n dieetkundige oogpunt verstandig om vetterige kos—soos kaasburgers of kos wat in vet gebraai is—te vermy. Soet koeldranke en fyngebak het eweneens ’n lae voedingswaarde en is hoog in kilojoules. En hoewel baie sout op ’n stukkie maer beesvleis dalk baie smaaklik is, veroorsaak dit dat jou liggaam water terughou.

Die meeste dieetkundiges stem saam dat dit jou nie sal kwaad doen as jy nou en dan ’n bietjie van jou gunstelingkos geniet nie. Maar as jy werklik wil gewig verloor, moet jy ’n smaak vir gesonder kos, soos vrugte, neute, volgraanprodukte en groente ontwikkel. “Eet ’n verskeidenheid kos sodat jy nie verveeld raak nie”, sê een dieetkundige. Kook jy nie in julle huis nie? Gesels dan met jou ma en kyk of sy kan help. Die hele gesin sal daarby baat vind as daar gesonde veranderinge aan die daaglikse spyskaart aangebring word.

Hoewel dit belangrik is om gesond te eet, sal jy nie gewig verloor tensy jy jou brein se “termostaat” hoër stel nie. Hoe? Deur ten minste drie keer per week ongeveer 20 minute lank matige aërobiese oefeninge te doen (1 Timotheüs 4:8). Iets so eenvoudig soos ’n vinnige stappie of om trappe te klim, kan voldoende wees. Oefening help jou om skraler en gesonder te lyk ongeag wat jou gewig of liggaamstipe is. Namate dit die werking van jou metaboliese oond verhoog, verbrand jy kilojoules en vet. Deur middel van oefening kan jy die chemiese prosesse in jou liggaam verander. Jy kan jou spiermassa vermeerder, en spiere verbrand kilojoules selfs terwyl jy slaap!

Met volharding en vasbeslotenheid kan jy jou stryd teen ’n oormaat gewig wen.c As jy ’n paar kilogram verloor, sal dit weliswaar nie al jou probleme oplos nie, maar jy sal dalk beter lyk en voel. Jy kan selfs beter oor jouself begin voel.

[Voetnote]

[Prent op bladsy 21]

Oefening en gebalanseerde, voedsame maaltye is die sleutel tot veilige gewigsverlies