Ons beskou die wêreld
’n Waterkrisis
Die jongste verslag deur die VLO (Voedsel- en Landbou-Organisasie van die Verenigde Nasies) sê dat ongeveer 30 lande oor die hele wêreld teen die jaar 2000 met ernstige watertekorte te kampe sal hê. Met immer toenemende mededinging ten opsigte van beperkte watervoorsienings sal honderdmiljoene mense volgens die VLO nie die minimum hoeveelheid water kry wat hulle nodig het om aan die lewe te bly nie. Die bevolkings wat in die grootste gevaar verkeer, is dié in noordelike Afrika en lande suid van die Sahara, in die Nabye Ooste en in Hongarye. Die verslag, wat in die Paryse koerant Le Monde verskyn het, sê dat die landbou ongeveer 70 persent (90 persent in ontwikkelende lande) van die aarde se varswatervoorraad vir besproeiing gebruik. Die VLO skat dat tot 60 persent van hierdie water weens ondoeltreffende besproeiingsmetodes verlore gaan.
’n Sterwende Japannese tradisie?
Die diepe eerbied wat die Japannese volgens tradisie teenoor mense ouer as hulle betoon, is blykbaar aan die afneem. Die fisiese en sielkundige mishandeling van bejaardes neem toe. Die Mainichi Daily News verduidelik dat talle hedendaagse gesinne volgens een deskundige teësinnig vir hulle bejaarde familielede sorg en die spanning nie kan verwerk nie. Hulle maak dikwels van geweld en verwaarlosing gebruik. Volgens die Mainichi Daily News het ’n man in een geval die “gewoonte gehad om sy 75-jarige vader pimpel en pers te slaan wanneer hy ook al geweier het om hom sy pensioengeld te gee”. Ander tipiese voorbeelde sluit gevalle in waar ’n seniele ouer se arms en bene vasgebind en hy toe in ’n kamer toegesluit is en waar lappe in ’n bejaarde vrou se mond gedruk is.
’n Waarskuwing oor aërobiese oefeninge
The Times van Londen berig dat “die obsessie om hoë-impak- aërobiese oefeninge te doen” binneoorbeserings tot gevolg kan hê. Blykbaar kan te veel sessies van ’n aanhoudende gespring die delikate korreltjies van die binneoor vir goed beskadig. Van die algemene simptome is duiseligheid, ewewigsverlies, bewegingsiekte en ’n gesuis in die ore. ’n Onlangse opname onder vroue wat twee keer per dag in hoë-impak- aërobiese oefeninge les gegee het, het getoon dat dit vir 83 persent moeilik was om hoëfrekwensiegeluide te hoor. Nog ’n rede tot kommer is die feit dat party vroue blykbaar “oefeningbulimie”, verslawing aan uiters strawwe oefening, ontwikkel. Die slagoffers daarvan “is op die ou end afgemat, met verrekte spiere, haarlynbeenbreuke en, as hulle hoë-impakklasse bywoon, ewewigsprobleme”, sê The Times.
Waarom daar so min motors in China is
Met ’n bevolking van meer as ’n miljard mense het China slegs 50-000 motors in private besit. Tog verteenwoordig hierdie syfer volgens China Today “’n reusesprong”. In 1983 was daar slegs 60 privaat motors in daardie land! Die aantal motoreienaars sal na verwagting in die nabye toekoms toeneem. ’n Voornemende koper moet egter die koste bereken. In China is daar meer as 40 verskillende soorte belasting wat die prys van ’n motor opjaag. Byvoorbeeld, ’n “motor se prys is miskien 300 000 joean (sowat $37 000 [R134 000]) in China, maar in ander lande kos dit net $10-000 [R36 000]”. Wat van die koste om te leer bestuur? Een motorryskool vra “twee keer soveel as die jaarlikse inkomste van die gewone loontrekker”, sê China Today.
Kameras maak ’n verskil
Volgens die Verkeersdepartement in Londen, Engeland, was daar ’n opvallende afname in die aantal spoedoortredings in gebiede waar kameras opgestel is om die nommerplate af te neem van voertuie wat te vinnig ry. Hierdie kameras voorsien die owerheid van foto’s wat gebruik word om bestuurders te vervolg wat te vinnig ry. Dit kan ook as beswarende getuienis dien teen diegene wat oor ’n rooi verkeerslig ry. Die tydskrif New Scientist berig dat, sedert die kameras opgestel is, “die aantal mense wat ernstig beseer is met ’n derde afgeneem het op die paaie wat vir die projek gekies is”. Nadat die kameras in werking gestel is, het die gemiddelde aantal voertuie wat die maksimum wettige spoedgrens met 32 kilometer per uur oorskry het van 1000 tot 30 motors per dag afgeneem. New Scientist sê: “Die aantal bestuurders wat oor ’n rooi verkeerslig ry, het met 40 persent afgeneem en die aantal ongelukke by kruisings met 60 persent.”
Die geslag van 1914
Slegs 272 000 van die 4743 826 Amerikaanse mans en vroue wat aan die Eerste Wêreldoorlog deelgeneem het, het in 1984 nog gelewe (Ontwaak!, 8 April 1988). Vandag het daardie syfer volgens die Departement van Veteraanaangeleenthede tot sowat 30 000 gekrimp, en hulle gemiddelde ouderdom is 95. In 1992 het daar egter wêreldwyd steeds 61 486 000 mense geleef van die geslag wat in 1914 of vroeër gebore is.
Red die insekte
Sonder insekte en ander ongewerweldes “sou die hele ekosisteem ineenstort, sou mense en ander gewerweldes waarskynlik net ’n paar maande bly leef en sou die planeet grotendeels aan alge en swamme behoort”, sê The New York Times. Die artikel in die Times is op ’n onlangse studie gegrond en waarsku dat die algemene besorgdheid oor die voortbestaan van walvisse, tiers en ander bedreigde spesies uitgebrei moet word om ongewerweldes in te sluit. Hierdie klein diertjies is verantwoordelik vir ’n aantal belangrike ekologiese prosesse, wat die vertering van verrottende materiaal, plantbestuiwing, saadverspreiding en afvalverwydering insluit. In die Verenigde State alleen word daar elke jaar sowat 130 miljoen ton menslike uitwerpsel en ’n verdere 12 miljard ton diere-uitwerpsel uitgeskei. Volgens een deskundige “raak ongewerweldes vermoedelik ontslae van” 99 persent van hierdie afval.
Tale wat uitsterf
In Papoea-Nieu-Guinee, met al sy uiteenlopende tale, loop etlike tale gevaar om te verdwyn. In die afgelope 40 jaar het vyf tale al uitgesterf. Volgens die Post-Courier van Papoea-Nieu-Guinee is daar nou “slegs 867 tale in die land oor”. Die land se “uiteenlopende tale word toegeskryf aan die aardrykskundige afsondering van baie stamme in die bergagtige, beboste gebied in die middel van die land”, verduidelik die Post-Courier. Die koerant voeg by dat “22 tale deur minder as 100 mense gepraat word, sewe tale deur minder as 20 mense en 10 tale deur minder as 10 mense”. Een van die tale wat in gevaar verkeer, is Uruava, wat deur vyf mense gepraat word. Bina en Yoba word albei deur net twee mense gepraat.
Die slang se gesplete tong
Van watter nut is ’n gesplete tong vir ’n slang? Volgens ’n berig in die International Herald Tribune help die tong die slang om ’n aromatiese spoor te volg op min of meer dieselfde manier as wat ons twee ore saamwerk om te bepaal uit watter rigting ’n geluid kom. Wanneer die slang na sy prooi of na ’n maat soek, steek hy herhaaldelik sy tong uit, met die punte so ver as moontlik uitmekaar. Sodoende stel die slang vas hoe sterk die reuk op twee plekke is, sodat hy kan weet in watter rigting die dier is waarna hy soek.
Seksuele teistering deur pasiënte
’n Onlangse studie toon dat seksuele teistering by die werk vir talle vroulike dokters ’n ernstige probleem is. Tydens die opname het 77 persent van die respondente “die een of ander vorm van seksuele teistering deur pasiënte gemeld”, verduidelik The Medical Post. Baie meen dat die dokters hierdie probleem self moet oplos. Hulle word aangemoedig om saaklik en professioneel op te tree en om ’n laboratoriumoorjas en ’n trouring te dra wanneer hulle pasiënte behandel. Ander meen egter dat niks gedoen kan word om te voorkom dat vroulike dokters seksueel geteister word nie. Die Post spreek hierdie mening uit wanneer dit sê dat “vroulike dokters deel uitmaak van ’n gemeenskap waar seksuele teistering en die vrees daarvoor eie aan vrouwees is”.
Korneas word gebrand
’n Mediese tydskrif het onlangs berig dat talle jong vroue hulle korneas per ongeluk brand deur ’n krultang in hulle oog te steek wanneer hulle hulle hare krul. Volgens dr. Dean Ouano van die Universiteit van Pennsilvanië se Scheie-ooginstituut is dit “waarskynlik die algemeenste hitteverwante skade aan die kornea”. Een studie toon dat daar in die meeste gevalle geen langtermynskade aan die oog is nie, en in baie gevalle word die gebrande oog binne drie dae gesond. Maar dr. Albert Cheskes van die Bochner-ooginstituut in Toronto beskryf hierdie soort ongeluk as een wat “baie gevaarlik” kan wees. Hy voeg by dat dit gebeur “omdat daar al hoe meer krultange gebruik word en omdat vroue haastig is”.
Skoolterreinmisdade
“Skoolgeweld is lelik, kom algemeen voor en is vinnig besig om die dringendste kwessie te word waaraan onderwysers en politici aandag moet skenk”, sê The Toronto Star. Die aantal gewelddade neem jaarliks toe. In 1993 het skoolterreinmisdade in die omgewing van Toronto 810 aanrandings, 131 seksuele aanrandings en 7 vergiftigings ingesluit sowel as 141 aanklagte in verband met gevaarlike wapens. Die polisie het al “feitlik ’n arsenaal vuurwapens, messe, stokke, knuppels en ander wapens by skoliere gekonfiskeer”, voeg die Star by. Desperate ouers beskou skole as ’n gevaarlike plek om hulle kinders heen te stuur. Skole was altyd ’n hawe waar daar geleer is, “maar nou is daar bendes, portuurdwang en wapens”, berig die Star.