Het jy al ooit ’n groenflits gesien?

HOE aangenaam is dit tog om nog ’n dag vaarwel toe te roep deur na ’n pragtige sonsondergang te kyk! Die warm gloed van die son lewer ’n skouspel van kleure terwyl lig deur die aarde se atmosfeer gaan. Hierdie asemrowende gebeurtenis word beklemtoon deur ’n ongewone verskynsel wat ’n groenflits genoem word. As die toestande reg is, kom hierdie flits smaraggroen lig op die laaste oomblik van ’n sonsondergang voor. ’n Skaarser gebeurtenis wat ’n blouflits genoem word, is glo nog mooier.

Waardeur word hierdie kleurvolle flitse veroorsaak? Waarom duur dit net ’n oomblik? En waarom is dit so skaars? Om hierdie vrae te beantwoord, moet ons eers ’n basiese begrip hê van die wisselwerking tussen sonlig en die aarde se atmosfeer.

Sonlig wat op die aarde skyn, bevat al die kleure van die reënboog. Wanneer hierdie lig die aarde se atmosfeer binnedring, tree die atmosfeer op soos ’n reuseprisma en verstrooi, of versprei, die lig. Die mate waarin die liggolf versprei word, hang egter van sy golflengte af.

Blouliggolwe het ’n korter golflengte en word oor ’n wye gebied in die atmosfeer verstrooi. Dit is waarom die lug blou lyk wanneer die son op ’n helder dag hoog bo die horison is. Maar wanneer die son naby die horison is—soos met sonsondergang—moet die sonlig deur ’n groter deel van die atmosfeer gaan om ons oë te bereik. As gevolg hiervan bereik die wydverspreide blou lig ons nie. Aan die ander kant kan die langer golwe, soos rooi, makliker deur die digte atmosfeer dring. Dit gee aan ’n sonsondergang sy kenmerkende rooi of oranje kleur.a

Onder sekere toestande kan ’n groenflits of ’n blouflits egter met sonsondergang gesien word. Hoe vind dit plaas? Wanneer die laaste randjie van die son agter die horison verdwyn, breek die son se lig op in ’n spektrum soos ’n reënboog. Rooi lig verskyn aan die onderkant van die spektrum en blou lig is aan die bokant. Namate die son verder sak, val die rooi deel van die spektrum agter die horison in en die blou deel word gewoonlik deur die atmosfeer verstrooi. Dit is gedurende hierdie oomblik dat die laaste bietjie sigbare lig groen kan flits. Maar waarom groen? Omdat groen die ander primêre kleur in lig is.

Wanneer die lug baie besoedel is, word ’n groenflits selde gesien, en ’n blouflits vind slegs plaas wanneer die atmosfeer buitengewoon helder is en genoeg blou lig die lug deurdring om ’n skitterende flits te laat verskyn.

[Voetnoot]

[Foto-erkenning op bladsy 24]

Sonsondergang: ©Pekka Parviainen/SPL/Photo Researchers