Die Bybelse beskouing
Stem die wetenskap en die Bybel ooreen?
VAN vliegtuie en atoombomme tot geneties gemanipuleerde selle en die kloning van skape was ons 20ste eeu ’n era wat deur die wetenskap oorheers is. Wetenskaplikes het mense maan toe gestuur, pokke uitgeroei, die landbou totaal hervorm en oombliklike, wêreldwye kommunikasie vir miljarde mense moontlik gemaak. Dit is dus nie verbasend dat mense luister wanneer wetenskaplikes praat nie. Maar wat, indien enigiets, het wetenskaplikes te sê oor die Bybel? En wat vertel die Bybel ons op sy beurt van die wetenskap?
Is wonderwerke onwetenskaplik?
“Mense wat sake uit ’n wetenskaplike oogpunt beskou, glo aan ’n ‘oorsaak-en-gevolg’-verwantskap. Hulle glo dat daar ’n doodnatuurlike verduideliking vir alles is”, sê ’n hedendaagse ensiklopedie. Studente van die Bybel aanvaar ook gevestigde wetenskaplike beginsels. Maar hulle besef dat die Bybel dikwels wonderdadige gebeure beskryf wat nie wetenskaplik verduidelik kan word volgens huidige kennis nie. Voorbeelde hiervan is die son wat in Josua se dag stilgestaan het en Jesus wat op water geloop het (Josua 10:12, 13; Matteus 14:23-34). Hierdie wonderwerke word egter toegeskryf aan God se krag wat op ’n bonatuurlike manier werk.
Hierdie is ’n beslissende punt. As die Bybel beweer het dat mense sonder God se hulp op water kan loop of dat die oënskynlike beweging van die son in die hemel sonder enige rede onderbreek kan word, kan dit lyk of dit wetenskaplike feite weerspreek. Wanneer dit egter sulke gebeure aan God se krag toeskryf, weerspreek dit nie die wetenskap nie, maar lei dit eerder die bespreking na waar die wetenskap nog nie kan volg nie.
Weerspreek die Bybel die wetenskap?
Maar wat dan van daardie gevalle waar die Bybel gewone gebeure in mense se lewe bespreek of terloops praat van plante, diere of natuurlike verskynsels? Dit is interessant dat daar nie een gestaafde voorbeeld is waar die Bybel bekende wetenskaplike feite in sulke gevalle weerspreek wanneer die konteks van die opmerkings in ag geneem word nie.
Die Bybel gebruik byvoorbeeld dikwels digterlike taal wat die gewaarwordinge weergee van mense wat duisende jare gelede geleef het. Wanneer die boek Job praat van Jehovah wat die hemel slaan of smee sodat dit “vas is soos ’n gegote spieël” beskryf dit gepas die hemel as ’n metaalspieël met ’n helder weerkaatsing (Job 37:18). Daar is net so min rede om die illustrasie letterlik op te neem as wat daar is om die illustrasie dat die aarde “fondamentklippe” of ’n “hoeksteen” het letterlik op te neem.—Job 38:4-7.
Dit is belangrik, aangesien talle kommentators al sulke illustrasies letterlik opgeneem het. (Sien 2 Samuel 22:8; Psalm 78:23, 24.) Hulle het die gevolgtrekking gemaak dat die Bybel iets leer soos die volgende, aangehaal uit The Anchor Bible Dictionary.
“Die aarde waarop die mens woon, word gesien as ’n ronde, soliede voorwerp, dalk ’n skyf, wat op ’n grenslose uitgestrekte watermassa dryf. Bo die aarde is daar ’n tweede watermassa wat parallel is aan die onderste een en net so grensloos is, waaruit water deur gate en kanale in die hemelse reservoir in die vorm van reën val. Die maan, son en ander hemelligte is vas in ’n geronde struktuur wat oor die aarde strek. Hierdie struktuur is die bekende ‘uitspansel’ (rāqîa‛) van die priesterlike verslag.”
Hierdie beskrywing stem duidelik nie ooreen met die moderne wetenskap nie. Maar is dit ’n redelike opsomming van wat die Bybel aangaande die hemel leer? Glad nie. The International Standard Bible Encyclopaedia sê dat sulke beskrywings van die Hebreeuse heelal “in werklikheid meer gebaseer [is] op die idees wat gedurende die duister Middeleeue algemeen was in Europa as op enige werklike stellings in die O[u] T[estament]”. Waar het daardie Middeleeuse idees vandaan gekom? Soos David C. Lindberg in The Beginnings of Western Science verduidelik, was hulle grootliks gebaseer op die kosmologie van die antieke Griekse filosoof Aristoteles, wie se werke die grondslag vir baie Middeleeuse leringe gelê het.
Dit sou sinloos en steurend gewees het as God die Bybel laat skryf het in taal wat ’n 20ste-eeuse wetenskaplike sou gebruik het. In plaas van wetenskaplike formules bevat die Bybel talle pragtige illustrasies uit die daaglikse lewe van die mense wat hulle oorspronklik neergeskryf het—beelde wat selfs vandag ’n tydlose krag het.—Job 38:8-38; Jesaja 40:12-23.
Kennis van ’n hoër bron
Dit is egter interessant dat sommige verwysings in die Bybel blykbaar getuig van wetenskaplike kennis wat nie beskikbaar was vir mense in daardie tyd nie. Job gee ’n beskrywing van God “wat die noorde uitspan oor die chaos, wat die aarde ophang oor ’n niks” (Job 26:7). Die idee dat die aarde “oor ’n niks” hang, verskil baie van die mites van die meeste antieke volke, wat dit op olifante of seeskilpaaie laat rus het. Die Mosaïese Wet bevat vereistes vir higiëne wat die mediese kennis van daardie tyd ver vooruit was. Bepalings dat mense wat vermoedelik melaatsheid gehad het onder kwarantyn geplaas moes word en die verbod op die aanraking van dooie mense het ongetwyfeld baie Israelitiese lewens gered (Levitikus 13; Numeri 19:11-16). In skerp kontras hiermee word die mediese gebruike van die Assiriërs beskryf as “’n mengsel van godsdiens, waarsêery en demonologie” en het dit behandelings met hondemis en menslike urine ingesluit.
Soos wat ’n mens kan verwag van ’n boek wat deur die Skepper geïnspireer is, bevat die Bybel wetenskaplik korrekte inligting wat duidelik sy tyd vooruit was, hoewel dit nooit ingaan op wetenskaplike verduidelikings wat vir mense van die ou tyd betekenisloos of verwarrend sou gewees het nie. Die Bybel bevat niks wat bekende wetenskaplike feite weerspreek nie. Aan die ander kant bevat die Bybel wel heelwat inligting wat verskil van onbewese teorieë, soos die evolusieteorie.
[Lokteks op bladsy 27]
Job se kommentaar dat die aarde “oor ’n niks” hang, toon dat hy kennis gehad het wat nie vir sy tydgenote beskikbaar was nie
[Foto-erkenning op bladsy 26]
NASA