Ons beskou die wêreld
Dodelike siektes in Australië
“Die getal Australiërs wat aan vigs-verwante siektes sterf, het vir die eerste keer afgeneem sedert daar rekord gehou word van die virus”, berig die Herald Sun van Melbourne. Volgens data wat onlangs deur die Australiese Buro van Statistiek vrygestel is, het 666 mense in 1995 as gevolg van vigs gesterf—’n afname van 13 persent. Die totale nasionale sterftesyfer het met 4 persent gedaal, terwyl kanker en hartsiektes steeds die grootste doodsoorsake is. Maar ’n toenemende getal Australiërs sterf nou aan Alzheimer se siekte en ander siektes wat met demensie verband hou. Volgens die nasionale sekretaris van die Australiese Alzheimer-vereniging “sal die voorspelde vinnige styging in die getal demensielyers ’n enorme las plaas op bestaande fasiliteite wat bedoel is om mense wat die siekte het asook hulle versorgers te help”.
Menings oor die toekoms
Met die 21ste eeu wat al hoe nader kom, is daar ’n golf van menings oor die toekoms. In ’n meningsopname wat deur Newsweek in die Verenigde State gedoen is, is mense uitgevra oor hulle verwagtinge vir die volgende eeu. Ongeveer 64 persent van diegene onder wie die opname gemaak is, voorspel dat ruimtevaarders op die planeet Mars sal loop. Ongeveer 55 persent verwag dat mense uiteindelik ander plekke in die heelal sal bewoon. Sewentig persent dink dat wetenskaplikes ’n middel teen vigs sal vind en 72 persent voorspel dat ’n middel teen kanker ontwikkel sal word. Op ’n meer pessimistiese noot sien 73 persent van diegene wat ondervra is ’n groter gaping tussen die rykes en die armes, en 48 persent verwag meer oorloë as in die afgelope 100 jaar. Ongeveer 70 persent dink dat die mens nie ’n einde sal kan maak aan wêreldwye hongersnood nie.
’n Verskriklike trauma
Volgens die FDA Consumer het die voorkomssyfer en die ernstige graad van brandbeserings in die Verenigde State gedurende die afgelope 20 jaar aansienlik afgeneem. Die oorlewingsyfer onder brandslagoffers het ook toegeneem. ’n Beampte van die Voedsel- en Medisyneraad, Charles Durfor, het gesê dat “baie brandpasiënte dertig tot veertig jaar gelede gesterf het. Vooruitgang in behandelingsmetodes het ’n hele nuwe groep pasiënte geskep wat nie net lewe nie, maar wie se lewenskwaliteit bly verbeter.” Elke jaar doen meer as 50 000 Amerikaners brandwonde op wat vereis dat hulle in die hospitaal opgeneem word. Volgens die Amerikaanse Brandassosiasie sterf ongeveer 5500 slagoffers. “Ernstige brandwonde is een van die verskriklikste traumas wat die liggaam kan deurmaak”, sê die FDA Consumer.
“Eerlike” bedrog
Versekeringsmaatskappye in Argentinië verloor elke jaar ongeveer R935 miljoen weens hulle kliënte se oneerlikheid. Gevolglik kos motorversekering tot 30 persent meer as in die meeste ander lande. Volgens die koerant Ambito Financiero “is byna die helfte van die bedrog wat gepleeg word die werk van sogenaamde ‘eerlike burgers’”. Ongeveer 40 persent van polishouers het glo al hulle versekeringsmaatskappy op die een of ander manier misbruik. Die koerant kom tot die slotsom dat sulke oneerlike bedrywighede ’n vorm van wraak is deur ontevrede kliënte wat meen dat hulle versekeringsmaatskappy hulle bedrieg.
’n Sterwende see
Die Dooie See is besig om te krimp. “Die oppervlak van die Dooie See, wat reeds die laagste watermassa op Aarde is (1344 voet [410 m] onder die gemiddelde vlak van die wêreld se oseane), is geleidelik besig om te daal”, sê U.S.News & World Report. Waarom? Buiten die gevolge van verdamping word water uit die Jordaanrivier, die Dooie See se vernaamste waterbron, vir verskeie besproeiingstelsels en damme afgekeer. “Chemiese nywerhede wat die Dooie See se water in verdampingspanne inpomp om minerale te ontgin, het [ook] die krimping versnel.” Sedert die middel-vyftigerjare het die oppervlak van die Dooie See met ongeveer 20 meter gesak. Een regstellende maatreël wat tans onder bespreking is, is die bou van ’n 190 kilometer lange kanaal wat water van die Rooi See af sal bring. Die water sal 120 meter vertikaal opgepomp moet word en dan 530 meter moet afvloei tot in die Dooie See.
Verbreekte geloftes
In Duitsland doen al hoe minder mense hulle huweliksgeloftes gestand. Die gevolg, berig die Nassauische Neue Presse, is dat egskeidingsyfers styg en al hoe meer kinders daaronder ly. In 1995 het byna 170 000 huwelike misluk, wat ongeveer 142 300 kinders geraak het. Dit verteenwoordig ’n toename van 5 persent in kinders wat geraak is oor die vorige jaar. Die koerant het gesê dat 1 uit 10 van die huwelike wat gedurende 1950 voltrek is binne 25 jaar misluk het. Van die paartjies wat in 1957 getroud is, is ongeveer 1 uit 8 binne 25 jaar uitmekaar. Die aantal huwelike in 1965 wat binne ’n tydperk van 25 jaar beëindig is, is 1 uit 5. Onder diegene wat sedert 1970 getroud is, het 1 uit elke 3 paartjies se huwelik op ’n egskeiding uitgeloop.
Wondermiddel gevind?
Volgens een studie “is daar vir die eerste keer bevind dat ’n dieet met ’n lae vetinhoud en wat baie vrugte en groente bevat bloeddruk vinnig en net so doeltreffend soos geneesmiddels verlaag”, berig The New York Times. Dr. Denise Simon-Morton, hoof van die Wetenskaplike Navorsingsgroep vir Voorkoming by die Nasionale Hart-, Long- en Bloedinstituut, sê dat die studie daarop dui dat “een dieet alles kan doen”—wat hartsiekte, hoë bloeddruk en baie soorte kanker help voorkom. Die studie het die uitwerking van dieetveranderinge in honderde volwassenes by ses mediese sentrums in die land getoets. Deelnemers is in drie groepe verdeel. Een groep is ’n dieet gegee wat soortgelyk aan die “gemiddelde” Amerikaanse dieet is. Die tweede groep is ’n dieet gegee wat baie vrugte en groente bevat, maar al die ander items het dieselfde gebly. Die derde groep het ’n dieet gekry wat baie vrugte en groente en laevet-suiwelprodukte bevat wat ook laag in totale vet, cholesterol en versadigde vet is. Beide die tweede en derde groep het ’n verlaging in bloeddruk getoon wat medies betekenisvol was, maar die derde groep se dieet het die beste resultate gelewer. Vir deelnemers met hipertensie was die resultate net so goed of beter as wat deur geneesmiddels verkry is. Die twee diëte het nege tot tien gemiddelde porsies vrugte en groente per dag ingesluit.
Mense staan weer hulle plek vol in Japan
“’n Groot verandering vind in Japannese nywerhede plaas”, sê die nuusblad Far Eastern Economic Review. “Japannese fabrieke het twee dekades lank na doeltreffendheid gestreef deur die mens met masjiene te vervang. Nou begin die mens weer om sy plek vol te staan. ’n Paar reusevervaardigers raak in werklikheid ontslae van robotte in hulle monteerbane en vervang hulle met mense.” Waarom? Omdat mense iets het wat robotte nie het nie—aanpasbaarheid. Wanneer dit tyd word om ’n model te verander, kan mense vinnig daarby aanpas, terwyl dit maande kan duur om die robotte te herprogrammeer. “Voorheen het ons mense soos robotte gebruik”, sê Tomiaki Mizoekami, ’n fabriekspresident van NEC. “Maar nou moet ons hulle intelligensie gebruik. Dit was goed om robotte te gebruik, maar nou vind ons dat dit eintlik vinniger is om mense te gebruik.” Daar is byvoorbeeld gevind dat werkers by NEC telefone 45 persent doeltreffender as die robotte aanmekaarsit. Mense neem ook minder ruimte in beslag as die masjiene, en eenvoudiger masjinerie beteken minder werktuigkundiges en laer onderhoudskoste. “Ná twee of drie jaar waarin daar met minder outomatisering geëksperimenteer is, sê vervaardigers dat hulle ’n redelike groot hoeveelheid geld bespaar en hulle produktiwiteit aansienlik verhoog”, sê die tydskrif.
“Nuwe” piramides om te besigtig
Toeriste kom kyk al jare lank na die Groot Piramide by Gizeh, gebou deur koning Choefoe—ook bekend as Cheops. Maar min het al die monumente gesien wat deur sy vader, Snofroe, agtergelaat is. Dit was omdat laasgenoemde op verbode terrein was, weggesteek op ’n weermagbasis in Dahsjoer. Maar dit het verander. Egipte se Hoofraad van Oudhede het die gebied nou vir die publiek oopgestel. Van die 11 piramides wat daar is, is 3 deur Snofroe gebou—hy het altesaam 5 gebou—onder andere die Rooi Piramide wat die eerste een was wat met gladde kante gebou is. Piramides is voorheen met trapvormige kante gebou. Dalk nog interessanter is die Knikpiramide, wat so genoem word omdat die steil helling van die onderste helfte op die boonste helfte skielik verander. Die steil helling het blykbaar steenrowers ontmoedig, wat dalk die rede is waarom hierdie piramide se buitekant beter behoue gebly het as enige van Egipte se ander piramides. Hoewel vorige konings slegs by hulle dood ten volle vergoddelik is, het Snofroe “verklaar dat hy die lewende songod Ra is”, sê die tydskrif Time. “Snofroe is in die Rooi Piramide begrawe, binne-in ’n luisterryke grafkelder met drie kamers wat beskou word as die mooiste van die Ou Ryk.”