Help jou kinders om te floreer

WAT die grootmaak van kinders betref, soek baie ouers oral vir antwoorde wat in werklikheid geredelik vir hulle beskikbaar is in hulle eie huis. Tallose gesinne het ’n Bybel, maar dit vergaar stof op ’n boekrak in plaas daarvan dat dit gebruik word om kinders groot te maak.

Vandag is baie mense weliswaar skepties oor die gebruik van die Bybel as ’n gids vir die gesinslewe. Hulle verwerp dit as ’n boek wat verouderd, ouderwets of oordrewe streng is. Maar ’n eerlike ondersoek sal toon dat die Bybel ’n praktiese boek vir gesinne is. Kom ons kyk hoe.

Die regte milieu

Die Bybel sê vir die vader om sy kinders as “olyfboompies rondom [sy] tafel” te beskou (Psalm 128:3, 4). Klein boompies sal nie tot vrugdraende bome groei sonder versigtige versorging in die vorm van die regte voeding, grond en water nie. Net so vereis die suksesvolle grootmaak van kinders werk en sorg. Kinders het ’n heilsame milieu nodig om tot volwassenheid te groei.

Die eerste bestanddeel vir so ’n milieu is liefde—tussen huweliksmaats en tussen ouers en kinders (Efesiërs 5:33; Titus 2:4). Dikwels het gesinslede mekaar lief, maar hulle sien nie waarom hulle daardie liefde moet betoon nie. Maar dink hieraan: Kan jy tereg sê dat jy met ’n vriend gekommunikeer het as jy vir hom briewe geskryf het wat jy nooit geadresseer, ’n posseël opgesit of gestuur het nie? Die Bybel toon eweneens dat ware liefde baie meer as ’n gevoel is wat die hart verbly; dit word deur woorde en dade geopenbaar. (Vergelyk Johannes 14:15 en 1 Johannes 5:3.) God het die voorbeeld gestel deur sy liefde vir sy Seun in woorde uit te druk: “Dit is my Seun, die geliefde, wat ek goedgekeur het.”—Matteus 3:17.

Prys hulle

Hoe kan ouers sulke liefde aan hulle kinders betoon? Om mee te begin; soek vir die goeie. Dit is maklik om met kinders fout te vind. Hulle onvolwassenheid, gebrek aan ondervinding en selfsug sal elke dag op tallose maniere geopenbaar word (Spreuke 22:15). Maar hulle sal elke dag talle goeie dinge doen. Waarop gaan jy jou toespits? God dink nie gedurigdeur aan ons tekortkominge nie, maar onthou die goeie dinge wat ons doen (Psalm 130:3; Hebreërs 6:10). Ons moet op dieselfde manier met ons kinders handel.

Een jong man het gesê: “Gedurende al die tyd wat ek in my ouerhuis was, kan ek nie onthou dat ek ooit geprys is nie—hetsy vir werk wat ek tuis of op skool gedoen het.” Ouers, moenie hierdie noodsaaklike behoefte in julle kinders ignoreer nie! Alle kinders moet gereeld geprys word vir die goeie dinge wat hulle doen. Dit sal die kanse verklein dat hulle “mismoedig” opgroei, oortuig daarvan dat niks wat hulle doen ooit goed genoeg sal wees nie.—Kolossense 3:21.

Kommunikasie

Nog ’n goeie manier om liefde teenoor jou kinders te betoon, is deur die raad in Jakobus 1:19 te volg: “Wees [gou] om te hoor, stadig om te praat, stadig ten opsigte van gramskap.” Vind jy uit hoe jou kinders voel en luister jy werklik na wat hulle te sê het? As jou kinders weet dat jy hulle die leviete gaan voorlees nog voordat hulle klaar gepraat het of kwaad sal word wanneer jy uitvind hoe hulle werklik voel, sal hulle moontlik hulle gevoelens vir hulleself hou. Maar as hulle weet dat jy werklik sal luister, is die kanse baie groter dat hulle vir jou sal sê hoe hulle voel.—Vergelyk Spreuke 20:5.

Maar sê nou hulle openbaar gevoelens wat jy weet verkeerd is? Is dit die tyd om kwaad te word, te berispe of te dissiplineer? Party kinderagtige uitbarstings kan dit weliswaar moeilik maak om ‘stadig te wees om te praat, stadig ten opsigte van gramskap’. Maar beskou weer God se voorbeeld met sy kinders. Skep hy ’n atmosfeer van morbiede vrees, sodat sy kinders bang is om vir hom te sê hoe hulle werklik voel? Nee! Psalm 62:9 sê: “Vertrou op Hom altyd, o volk! Stort julle hart uit voor sy aangesig! God is ’n toevlug vir ons.”

Toe Abraham dus bekommerd was oor God se besluit om die stede Sodom en Gomorra te vernietig, het hy nie gehuiwer nie om vir sy hemelse Vader te sê: “Laat dit ver van U wees om so iets te doen . . . Sal die Regter van die ganse aarde geen reg doen nie?” Jehovah het Abraham nie bestraf nie; Hy het na hom geluister en sy vrese gestil (Genesis 18:20-33). God is besonder geduldig en teer, selfs wanneer sy kinders gevoelens uitspreek wat heeltemal ongegrond en onredelik is.—Jona 3:10–4:11.

Ouers moet eweneens ’n milieu skep waarin kinders veilig voel om hulle diepste gevoelens te openbaar, ongeag hoe verontrustend hierdie gevoelens mag wees. As jou kind hom dus driftig oor iets uitspreek, moet jy luister. In plaas van met die kind te raas, moet jy sy gevoelens erken en probeer uitvind wat die redes daarvoor is. Jy kan byvoorbeeld sê: ‘Jy klink nogal kwaad vir so-en-so. Wil jy vir my vertel wat gebeur het?’

Beheers jou woede

Geen ouer is natuurlik so geduldig soos Jehovah nie. En kinders kan beslis hulle ouers se geduld tot die uiterste beproef. As jy van tyd tot tyd kwaad is vir jou kinders hoef jy nie te dink dat dit van jou ’n slegte ouer maak nie. By tye sal jy goeie rede hê om kwaad te wees. God self word met goeie rede kwaad vir sy kinders, selfs vir sommige vir wie hy baie lief is (Exodus 4:14; Deuteronomium 34:10). Maar sy Woord leer ons om ons woede te beheers.—Efesiërs 4:26.

Hoe? Soms help dit om jouself net ’n oomblik te gun sodat jou woede kan afkoel (Spreuke 17:14, NW). En onthou: Dit is ’n kind! Moenie volwasse gedrag of denke verwag nie (1 Korintiërs 13:11). As jy verstaan waarom jou kind op ’n sekere manier optree, kan dit jou woede laat afkoel (Spreuke 19:11). Moet nooit vergeet dat dit glad nie dieselfde is om iets slegs te doen en om ’n slegte persoon te wees nie. As jy op ’n kind skreeu en sê dat hy sleg is, kan dit die kind laat wonder: ‘Waarom moet ek selfs probeer om goed te wees?’ Maar as jy ’n kind liefdevol teregwys, sal dit hom help om ’n volgende keer beter te doen.

Handhaaf orde en respek

Een van die groot uitdagings wat ouers die hoof moet bied, is om orde en respek by hulle kinders in te skerp. In vandag se permissiewe wêreld wonder baie of dit selfs reg is om enige perke aan hulle kinders te stel. Die Bybel antwoord: “Die roede en die bestraffing gee wysheid; maar ’n seun wat aan homself oorgelaat word, steek sy moeder in die skande” (Spreuke 29:15). Sommige hou nie van die woord “roede” nie omdat hulle dink dat dit die een of ander vorm van kindermishandeling impliseer. Maar dit is nie so nie. Die Hebreeuse woord vir “roede” het na ’n staf verwys, soos wat ’n herder gebruik het om sy skape te lei—nie aan te rand nie.a Die roede dui dus op dissipline.

In die Bybel beteken dissipline hoofsaaklik onderrigting. Dit is waarom die boek Spreuke vier keer sê, ‘luister na tug’ (Spreuke 1:8; 4:1; 8:33; 19:27). Kinders moet leer dat dit ’n beloning tot gevolg het as hulle doen wat reg is en dat dit tot slegte gevolge lei as hulle doen wat verkeerd is. Straf kan help om negatiewe lesse by hulle in te skerp, net soos belonings—soos wanneer hulle geprys word—krag kan verleen aan positiewe lesse. (Vergelyk Deuteronomium 11:26-28.) Dit is goed as ouers God se voorbeeld navolg wat straf betref, want hy het vir sy volk gesê dat hy hulle “met mate” sou tugtig. (Jeremia 46:28, ons kursiveer.) Sommige kinders het net ’n paar streng woorde nodig om hulle te laat luister. Ander moet fermer behandel word. Maar tugtiging “met mate” sal nooit enigiets insluit wat ’n kind enige emosionele of fisiese skade sal berokken nie.

As jy jou kinders op ’n gebalanseerde wyse wil dissiplineer, moet jy hulle ook aangaande grense en perke leer. Baie hiervan word duidelik in God se Woord omskryf. Die Bybel leer dat ons respek moet hê vir die grense rondom persoonlike eiendom (Deuteronomium 19:14). Dit stel fisiese perke, wat dit verkeerd maak om geweld lief te hê of iemand opsetlik skade te berokken (Psalm 11:5; Matteus 7:12). Dit bepaal seksuele perke, wat bloedskande veroordeel (Levitikus 18:6-18). Dit erken selfs persoonlike en emosionele perke, wat ons verbied om iemand veragtelike name te noem of op ander maniere te beledig (Matteus 5:22). Om kinders aangaande hierdie perke en grense te leer—deur woord sowel as deur voorbeeld—is dit noodsaaklik om ’n heilsame gesinsmilieu te skep.

Nog ’n sleutel tot die handhawing van orde en respek in die gesin is om gesinsrolle te verstaan. In baie van vandag se gesinne is hierdie rolle onduidelik of word hulle verwar. In party gesinne sal ’n ouer ’n kind van groot probleme vertel, probleme waarteen die kind nie opgewasse is nie. In ander gesinne word kinders toegelaat om klein diktators te wees en besluite vir die hele gesin te neem. Dit is verkeerd en skadelik. Ouers is verplig om in die behoeftes van hulle jong kinders te voorsien—hetsy fisies, emosioneel of geestelik—nie andersom nie (2 Korintiërs 12:14; 1 Timoteus 5:8). Beskou die voorbeeld van Jakob wat die pas van sy hele gesin en gevolg aangepas het sodat dit nie te veeleisend vir die kinders sou wees nie. Hy het hulle beperkinge verstaan en in ooreenstemming daarmee opgetree.—Genesis 33:13, 14.

Sien om na geestelike behoeftes

Niks is belangriker vir ’n heilsame gesinsmilieu as geestelikheid nie (Matteus 5:3). Kinders het ’n geweldige geestelike potensiaal. Hulle is vol vrae: Waarom bestaan ons? Wie het die aarde en die diere, bome, oseane geskep? Waarom sterf mense? Wat gebeur daarna? Waarom gebeur slegte dinge met goeie mense? Dit lyk of die lys net nie ophou nie. Dit is dikwels die ouers wat verkies om nie oor sulke dinge te dink nie.b

Die Bybel spoor ouers aan om tyd in te ruim om hulle kinders geestelike onderrigting te gee. Dit praat in hartlike taal van hierdie onderrigting as voortdurende kommunikasie tussen ouers en kinders. Ouers kan hulle kinders van God en sy Woord leer wanneer hulle saam stap, saam in die huis sit en wanneer dit slapenstyd is—wanneer dit ook al moontlik is.—Deuteronomium 6:6, 7; Efesiërs 6:4.

Die Bybel beveel nie net so ’n geestelike program aan nie. Dit voorsien ook die materiaal wat jy nodig sal hê. Trouens, hoe sal jy jou kinders se vrae beantwoord wat hierbo gemeld is? Die Bybel bevat die antwoorde. Dit is duidelik, dit is fassinerend en dit gee baie hoop in hierdie wanhopige wêreld. En wat selfs beter is, is dat ’n begrip van die Bybel se wysheid jou kinders die stewigste anker, die betroubaarste leiding in vandag se verwarrende tye kan gee. Gee hulle dit en hulle sal werklik floreer—nou en in die toekoms.

[Voetnote]

[Lokteks op bladsy 11]

Soek na maniere om jou kind gereeld oor iets spesifieks te prys

[Venster op bladsy 9]

Hoe om kinders te help floreer

• Voorsien ’n veilige milieu waarin hulle voel dat hulle geliefd en welkom is

• Prys hulle gereeld. Wees spesifiek

• Wees ’n goeie luisteraar

• Gun jouself ’n oomblik om af te koel wanneer jy kwaad word

• Stel duidelike, konsekwente grense en perke

• Pas dissipline by die behoeftes van elke kind aan

• Moenie meer van jou kind verwag as wat redelik is nie

• Sien om na geestelike behoeftes deur gereelde studie van God se Woord

[Venster op bladsy 10]

Sy tyd vooruit

VOORSKRIFTE in die Bybel het die eertydse volk Israel gehelp om ’n standaard van gesinslewe te geniet wat ver verhewe was bo dié van die nasies om hulle. Die geskiedskrywer Alfred Edersheim sê: “Buite die grense van Israel sou dit nouliks gepas wees om van gesinslewe of selfs van die gesin te praat soos ons hierdie woorde vandag verstaan.” Onder die eertydse Romeine het die wet die vader byvoorbeeld onbeperkte mag in die gesin gegee. Hy kon sy kinders as slawe verkoop, hulle as arbeiders laat werk of hulle selfs teregstel—sonder om gestraf te word.

Party Romeine het gedink dat die Jode eienaardig was omdat hulle hulle kinders liefdevol behandel het. Trouens, die eerste-eeuse Romeinse geskiedskrywer Tacitus het haatlike woorde teen die Jode geskryf en gesê dat hulle gebruike “heeltemal verdorwe en walglik” was. Maar hy het erken: “Dit is by hulle ’n misdaad om enige pasgebore baba dood te maak.”

Die Bybel het ’n hoë standaard gestel. Dit het die Jode geleer dat kinders kosbaar is—dat hulle in werklikheid as ’n erfdeel van God self beskou moes word—en dienooreenkomstig behandel moes word (Psalm 127:3). Baie het klaarblyklik hierdie raad toegepas. Selfs hulle taal is insiggewend in hierdie verband. Edersheim sê dat eertydse Hebreërs, buiten die woorde vir seun en dogter, nege woorde vir kinders gehad het, wat elk op ’n verskillende lewenstadium gedui het. Daar was byvoorbeeld ’n woord vir ’n kind wat nog aan die bors gevoed het en ’n ander woord vir ’n kind wat gespeen is. Vir kinders wat bietjie ouer was, was daar ’n woord wat te kenne gegee het dat hulle groot en sterk word. En vir ouer kinders was daar ’n woord wat letterlik ‘om jou los te skud’, beteken het. Edersheim sê: “Diegene wat kinders so fyn dopgehou het dat hulle vir elke opeenvolgende stadium van hulle bestaan ’n beskrywende benaming gegee het, moes baie geheg aan hulle kinders gewees het.”