Godsdiens in hedendaagse Pole
DEUR ONTWAAK!-MEDEWERKER IN POLE
DIE mense van Pole is wêreldwyd daarvoor bekend dat hulle baie godsdienstig is. Trouens, ongeveer 95 persent van die bevolking bely dat hulle Rooms-Katoliek is.
Godsdiensvieringe word in hierdie land baie ernstig opgeneem en maak ’n wesenlike deel van die volkstradisie uit. Veral op die platteland kan godsdienstige feesdae baie kleurryk en feestelik wees, met deelnemers in volksdrag en mense wat aan speletjies deelneem.
Die pers vestig gereeld die aandag op sulke gebeure, sowel as op pelgrimstogte na bekende plekke van aanbidding en op godsdiensoptogte. Doopplegtighede, kerkhuwelike, naamdae en die eerste kommunie is eweneens geleenthede waaraan daar groot waarde geheg word.
In 1978 het Karol Wojtyła, van Pole, pous Johannes-Paulus II geword. Dit het verdere momentum aan die Katolieke godsdiens in Pole gegee. Trotse skares verwelkom hulle landgenoot wanneer hy ook al sy vaderland besoek.
Al hierdie godsdiensbedrywighede gee mense buite Pole die indruk dat die Poolse mense diep gelowig is en hulle geloof uitleef. Maar in Pole spreek Katolieke leiers en ander waarnemers kommer uit oor die veranderende gesindhede en gewoontes van ’n toenemende aantal kerklidmate.
Die Poolse oogpunt
Vooraanstaande verteenwoordigers van die Poolse Katolieke hiërargie, asook joernaliste en maatskaplike navorsers, het ’n ander beskouing oor die posisie van die Katolieke godsdiens in hedendaagse Pole. Dit gebeur al hoe meer dat belangrike mense hulle sterk uitspreek oor die toename in misdaad, die agteruitgang in sedelike standaarde en die afname in belangstelling in kerkleerstellings en -gebruike. Die besprekings draai hoofsaaklik om die vraag: Watter uitwerking het die algemeen aanvaarde Rooms-Katolieke vorm van aanbidding op die alledaagse lewe van die mense?
Poolse aartsbiskop Józef Glemp het byvoorbeeld opgemerk dat daar ’n toename in sekularisme onder mense is en het gepraat oor die nodigheid daarvan om die nuwe heidendom wat oral in die land posvat teë te werk. In die Katolieke tydskrif Ład het die skrywer Wojciech Chudy ’n breedvoeriger ontleding van die situasie gegee. Hy het gesê: ‘Ons moet die kwessie in ag neem wat priesters, sosioloë en godsdienssielkundiges jare lank al kwel—die duidelike kloof tussen die godsdienstige en daaglikse lewe. Jy luister na ’n preek, maar wanneer jy by die kerk uitstap, vergeet jy eenvoudig van God se wêreld. Jy gaan ’n ander wêreld binne, ’n wêreld waarin ons daagliks sukkel om kop bo water te hou, waar jy jou lewe lei asof daar glad nie ’n God is nie.’
Aartsbiskop Henryk Muszyński, die vise-president van die Episkopaalse Konferensie, voeg sy kommentaar by en sê: “Die Evangelie het ons nie van binne verander nie. Poolse mense is net volgens statistiek Christene. Dit is moeilik om te ontken dat die Christelike godsdiens vir die meeste mense meer ’n gewoonte is as ’n godsdiens.”
Veranderde waardes—veranderde gedrag
Sulke menings toon dat vername verteenwoordigers van die kerk bekommerd is oor die diepgaande veranderinge in openbare waardes en gedrag. Om maar een ding te noem, die godsdienstige toegewydheid wat voorheen so kenmerkend was, word blykbaar deur ander belange vervang.
Ter toeligting: In een sosiologiese studie het Pole gesê dat die gesin die belangrikste plek in die lewe inneem, en daarna kom eerlikheid, geregtigheid, goedhartigheid en betroubaarheid. Dinge wat met God en godsdiens verband hou, het eers 16de gekom. ’n Gevolg hiervan is ’n afname in kerkbywoning, selfs onder die menigtes wat bely dat hulle gelowiges is.
Poolse biskoppe is ook bekommerd oor gegewens wat toon dat kerkleerstellings oor die algemeen verontagsaam word. In ’n opname oor godsdienssake deur Irena Borowik van Jagielloński-universiteit het net 50 persent van die respondente byvoorbeeld gesê dat hulle in ’n hiernamaals glo, 47 persent meen dat priesters toegelaat moet word om te trou en 64 persent keur egskeiding goed.
’n Ander studie, wat in die tydskrif Wprost gepubliseer is, het aangedui dat “69 persent van die Poolse mense die kerk se verbod op voorbehoedmiddels veroordeel, 56 persent beswaar maak teen die verbod op aborsie en 54 persent voorhuwelikse seks goedkeur”. Hierdie syfers toon die verskil in menings wat tans in die kerk bestaan.
Die kerk het gedurende die afgelope twee dekades baie aansien verkry weens die feit dat dit Kommunisme teëgestaan het. Maar nou lyk dit asof die kerk se voortgesette betrokkenheid by politieke en maatskaplike kwessies gegriefdheid veroorsaak, wat selfs ’n groter kloof tussen kerklidmate en die kerkhiërargie tot gevolg het.
Wat is die ware oplossing?
Voor die geskiedkundige politieke veranderinge in 1989 het die regering spesifieke gedragsreëls voorgeskryf. Baie daarvan bestaan nie meer nie. ’n Nuwe politieke stelsel het nie net demokrasie en persoonlike vryheid meegebring nie, maar ook die stryd om in ’n liberale vryemark-ekonomie ’n bestaan te maak. Baie hier meen dat die Poolse gemeenskap eenvoudig nie voorbereid was op so ’n drastiese verandering nie. Wat het ontbreek?
As ’n mens in vandag se wêreld sedelik en geestelik staande wil bly, moet jy geloof hê wat gegrond is op iets veel dieper as godsdiensgewoontes of -seremonies. Elke individu moet geloof verkry wat stewig gegrond is op ’n persoonlike kennis en begrip van God se Woord, die Bybel.
Pous Johannes-Paulus II het self onlangs erken dat dit vir Christene nodig is om die Heilige Skrif gereeld te lees. Hy het mense versoek “om die Woord van God intensiewer en gereelder te gebruik”. Hy het bygevoeg: “Dit is vir die gelowige van die allergrootste belang om die Heilige Skrif te leer lees: dit is die eerste stap, wat gevolg word deur bepeinsing en dan deur ernstige gebed.” Die Pous het “elkeen wat op soek is na die waarheid [aangespoor] . . . om homself elke dag te voed met die brood van die Woord van die Lewe”.
Negentien eeue gelede, lank voordat die lewe so gejaagd en onseker geraak het soos wat dit vandag is, het Jesus Christus God gevra om sy dissipels teen die geestelik ondermynende invloede om hulle te beskerm. Hy het gebid: “Heilig hulle deur middel van die waarheid; u woord is waarheid” (Johannes 17:17). En die rede waarom die Bybel ‘waarheid is’, is omdat dit God se Woord is en nie die mens s’n nie. Die apostel Paulus het aan een gemeente geskryf: “Toe julle God se woord ontvang het, wat julle by ons gehoor het, het julle dit nie as die woord van mense aangeneem nie maar, soos dit waarlik is, as die woord van God.”—1 Tessalonisense 2:13.
Omdat die Bybel “God se woord” asook “waarheid” is, kan dit ons van die nodige krag voorsien om in hierdie sekulêre wêreld staande te bly. Die Bybel sê: “Die hele Skrif is deur God geïnspireer en is nuttig om te onderrig, om tereg te wys, om dinge reg te stel, om in regverdigheid te dissiplineer, sodat die mens van God volkome bevoeg kan wees, ten volle toegerus vir elke goeie werk.”—2 Timoteus 3:16, 17.
Talle opregte en intelligente mense in Pole en regoor die aarde vind dat ’n persoonlike studie van die Bybel ’n vaste grondslag vir geloof in God en sy voorneme voorsien. Dit is hierdie soort geloof wat hulle die krag gee om ware Christene te wees in die wêreld van vandag wat al hoe meer sekulêr word.
[Lokteks op bladsy 16]
“Poolse mense is net volgens statistiek Christene.”—’n Poolse aartsbiskop
[Lokteks op bladsy 17]
Die leerstellings van die kerk word oor die algemeen verontagsaam
[Kaart op bladsy 15]
(Sien publikasie vir oorspronklike teksuitleg)
POLE